48

nr 3.150

marzec 2014

edukacja wieloobszarowa

W

edług Howarda Gardnera inteligencja jest wielopłaszczyznowa, złożona i dynamiczna. Każdy człowiek

ma charakterystyczny, specyfi czny, jedyny w swoim rodzaju profi l inteligencji, na który składają się za-

interesowania oraz zdolności. Nie ma więc według tej koncepcji lepszych czy gorszych inteligencji.

Wszystkie są jednakowo dobre, wyjątkowe, o ile oczywiście są rozwijane i wykorzystywane. Taki po-

gląd pozwala na odkrycie potencjału dziecka, określenie sposobu funkcjonowania oraz opracowania odpowiednich

ćwiczeń w procesie dydaktyczno-wychowawczym. Zarówno wychowawcy, opiekunowie, jak i rodzice, po wnikliwej

obserwacji i diagnozie mogą właściwie zaplanować strategie nauczania oraz wychowania, w taki sposób, aby od-

powiednio wyeksponować mocne strony

dziecka i jego atuty. Przedszkolaki są bar-

dzo spontaniczne i wciąż zainteresowane

otaczającym światem. Pragną ciągłych na-

tychmiastowych odpowiedzi na nurtujące je

pytania. Dzięki zastosowaniu różnorodnych

działań nauczyciel może pobudzić motywa-

Chcę wiedzieć wszystko o dinozaurach i o świecie podwodnym.

Lubię chodzić do ogrodu zoologicznego, uwielbiam spacery po lesie.

Mogę długo obserwować ptaki i zwierzęta. Chciałbym mieć swój mały ogródek.

Pielęgnację roślin traktuję bardzo poważnie. Nie mogę oderwać wzroku od mrowiska.

Kocham przyrodę. Segreguję śmieci. Bardzo lubię wędrówki i wycieczki.

Chętnie oglądam również programy przyrodnicze. Na moich półkach piętrzą się

stosy kamieni, muszli, liści, szyszek i innych naturalnych skarbów.

Lupa i grabki to moje ulubione zabawki.

To JA – dziecko z rozwiniętą inteligencją naturalistyczną.

Beata Bielska

Z przyrodą na ty

– dzieci z inteligencją naturalistyczną w przedszkolu

Dlaczego warto odwoływać się do

teorii inteligencji wielorakich już w przedszkolu?

Teoria ta:

●

pomaga już od najmłodszych lat odkryć i zrozumieć moż-

liwości każdego dziecka;

●

podpowiada, w jaki sposób wykorzystać swoje mocne stro-

ny;

●

wzmacnia poczucie własnej wartości oraz motywuje do no-

wych wyzwań;

●

pozwala angażować wszystkie zmysły w nauczaniu, co nie

pozostaje bez znaczenia także w odniesieniu do dzieci nie-

pełnosprawnych;

●

pomaga zdobywać wiedzę przez doświadczenie;

●

doskonali podstawowe umiejętności dzieci oraz zaintere-

sowania.

Spacerujemy o każdej porze roku.

Dostrzegamy wszystkie nowe znaki na ziemi i niebie

Podczas

zajęć możesz

wykorzystać

plakat dołączony

do bieżącego

numeru

49

nr 3.150

marzec 2014

edukacja wieloobszarowa

cję dzieci do zdobywania wiedzy przez badanie, eks-

plorację, doświadczenie oraz kontakt ze środowiskiem.

Zapobiega to pamięciowemu przyswajaniu, ale przede

wszystkim odkrywa potencjalne możliwości dzieci.

Dorośli muszą więc uaktywnić geniusz także w sobie,

ponieważ to właśnie oni stają się pierwszym motorem

i źródłem kreatywności. Pierwsze pomysły rodzą się

w naturalnym środowisku rodzinnym. To właśnie ono,

nie nauczyciel, jest najbardziej stymulujące. Warto więc

zacząć od wspólnych spacerów, wędrówek i wycieczek.

Bo pomysł rodzi pomysł. To właśnie wyczulenie na ota-

czającą faunę i fl orę, na zjawiska zachodzące w świecie

przyrody oraz wrażliwość przyrodniczą i ekologiczną

są przejawami inteligencji naturalistycznej. Inteligencja

przyrodnicza (naturalistyczna, środowiskowa) opiera

się na poznaniu i zrozumieniu otaczającej przyrody.

Odznacza się zdolnością do rozumienia i czerpania

wniosków i korzyści ze środowiska naturalnego. Osoby

obdarzone inteligencją środowiskową uwielbiają ptaki,

zwierzęta, rośliny i wszystko to, co jest związane z na-

turą. Lubią pielęgnować rośliny, często mają zwierzęta

domowe, są doskonałymi obserwatorami przyrody, pa-

sjonuje je ekologia. Okazują miłość, radość i szacunek

względem wszystkich istot żywych. Właściwie instynk-

townie wiedzą, jak dbać o środowisko. Czas wolny naj-

chętniej spędzają na świeżym powietrzu. Często upra-

wiają ogródki działkowe i tworzą wokół siebie zieloną

przestrzeń. Doceniają ruch i odpoczynek na łonie natu-

ry. Dzieci z dobrze rozwiniętą inteligencją przyrodniczą

świetnie sobie radzą z klasyfi kacją różnych przedmio-

tów w hierarchie, wnikliwym dostrzeganiem wzorców

funkcjonujących w naturze, uwielbiają przebywanie na

świeżym powietrzu. Podejmują aktywności związane

z przyrodą, zwykle zbierają różne rośliny, kolekcjonują

skarby morza i lasu, kochają zwierzęta.

Motywacja zdecydowanie wzrasta wówczas, gdy zadania stawiane przed dziećmi

wychodzą naprzeciw ich zainteresowaniom, potrzebom i celom.

Mariola Jąder

Odpowiedni dobór zabaw na wolnym powietrzu działa stymulująco na zainteresowania przedszkolaka. Uczestnik za-

bawy poszukuje, eksploruje otaczające środowisko oraz odkrywa swoje, czasami niezwykłe, możliwości. Zdobywa w ten

sposób doświadczenia i poznaje wiele nowych zjawisk, nie zwracając uwagi na przeciwności czy niewygodę. Sponta-

niczna zabawa wzbogaca wyobraźnię oraz wiedzę, co ma pozytywny wpływ na rozwijanie inteligencji naturalistycznej.

Jak wspierać i rozwijać
inteligencję naturalistyczną
u dzieci w wieku przedszkolnym?

Aby pomóc dziecku w rozwoju zainteresowań
i uzdolnień przyrodniczych, należy pamiętać o:

●

codziennych spacerach, bez względu na aurę;

●

rozmowach o pogodzie i zmianach zachodzących
w różnych porach roku – podczas zajęć możesz wy-
korzystać plakat dołączony do miesięcznika;

●

obserwacjach chmur, gwiazd, wycieczkach do pla-
netarium;

●

rejsach statkiem czy żaglówką;

●

wnikliwej obserwacji otaczającego krajobrazu;

●

wspólnym założeniu zielnika, uprawianiu ogródka lub
kwiatów doniczkowych;

●

włączaniu dziecka do urządzania tarasu, balkonu;

●

dokarmianiu zwierząt i ptaków;

●

hodowli zwierzątek, np. rybek w akwarium;

●

podarowaniu dziecku lupy, szkła powiększającego,
wiaderka, łopatki, albumu, pudełek do segregacji,
pojemników na próbki, notatnika, miękkiego ołów-
ka, kredek świecowych;

●

oglądaniu programów przyrodniczych;

●

wycieczkach do parku, lasu, na wieś;

●

obejrzeniu ogrodu botanicznego, zoologicznego,
muzeum przyrodniczego, oceanarium, pomników
przyrody.

R E K L A M A

www.sklep.bedon.lasy.gov.pl

www.erys.pl – Leśny Wortal Edukacyjny

O PRZYRODZIE, O LESIE

wydawnictwa edukacyjne Lasów Państwowych:

●

audiobooki

●

fi lmy

●

głosy zwierząt

50

nr 3.150

marzec 2014

edukacja wieloobszarowa

Przykłady zabaw

● Wiosenne wazony.

Dzieci tworzą kompozycje – bukiety z wiosennych kwiatów, np. żon-

kili, tulipanów, bzu. Następnie układają je w butelkach, koszykach wiklinowych, słoiczkach,

wiaderkach, puszkach.

● Segregacja skarbów.

Przedszkolaki zbierają podczas wycieczki np. kamyczki, piórka,

muszelki, szyszki, płatki kwiatów, nasiona. Następnie segregują je w sali, przekładając do

odpowiednich pudełek.

● Obrazy.

Dzieci segregują i suszą zebrane rośliny, umieszczając je w gazetach i książkach.

● Kwiaty w wiaderkach.

Wiosenne kwiaty wszyscy wkładają do wiaderek i przysypują su-

chym piaskiem, w celu zasuszenia.

● Rośliny malowane na szkle.

Uczestnicy zabawy malują specjalnymi farbami słoiki i butel-

ki, przeznaczając je na upominki z okazji Dnia Matki.

● Przyrodnicze kompozycje.

Uczestnicy wykonują wycinanki z roślin, naklejają je na kartkę,

tworząc naturalne obrazy.

● Plan i makieta terenu.

Nauczyciel zachęca dzieci do schematycznych rysunków terenu

w swoich notatnikach. Makietę obejrzanego terenu można wykonać, wykorzystując ma-

teriały przyrodnicze.

OBSERWACJA PRZYRODY – JAK? GDZIE? KIEDY?

Stymulacja eksploracyjnej postawy dziecka ułatwia zbliżenie do środowiska. Właśnie w przedszkolu istnieje wiele

możliwości poznawania przyrody, rozwijania postaw ekologicznych i tym samym – inteligencji naturalistycznej. Nie

bez znaczenia pozostają odpowiednio dobrane metody i środki dydaktyczne. Zabawy edukacyjne, obserwacja czy

burza mózgów to metody, z którymi najlepiej współgrają takie pomoce, jak: sprzęt optyczny, narzędzia pomiarowe,

naturalne okazy roślin, fi lmy i kolorowe zdjęcia. Ciekawą inicjatywą są także wspólne wyjścia, spacery oraz kąciki przy-

rodnicze w przedszkolu. Szczególnie podczas wycieczek dzieci mogą słuchać, rozróżniać, mierzyć, badać, rysować,

fotografować czy porównywać oraz spotykać się z ciekawymi ludźmi. Ich atrakcyjność jest uzależniona również od

środowiska, w którym znajduje się dana placówka.

Kilka propozycji na wiosenne miesiące

● W marcu jak w garncu

•

Obserwacje zmian zachodzących w przyrodzie:

zwiastuny wiosny, pierwsze ptaki

i rośliny, pogoda, temperatura powietrza. Metody: kalendarz pogody, termometr, ob-

serwacje, spacery, wycieczki, rysowanie w plenerze, fi lmy, zdjęcia.

•

Zwierzęta i ich potomstwo:

budzenie się zwierząt ze snu zimowego, pożywienie

zwierząt w okresie przedwiosennym, narodziny potomstwa. Metody: obserwacja, fi lmy

przyrodnicze, notatnik rysunkowy młodego przyrodnika.

wydrukowane pomoce dydaktyczne

(8 kart A5) zostały

dołączone do miesięcznika –

szczegóły na str. 5

prenumerata

PLUS

!

•

Rzeki, stawy i jeziora w marcu:

topnienie lodu, rośliny i zwierzęta w środowisku wod-

nym, bezpieczne zabawy w okresie przedwiosennym. Metody: pogadanki, programy

profi laktyczne i edukacyjne o bezpieczeństwie, obserwacja, doświadczenia związane

z topnieniem oraz parowaniem wody, materiały audiowizualne.

•

Pożegnanie Pani Zimy:

topienie marzanny.

51

nr 3.150

marzec 2014

edukacja wieloobszarowa

● Kwiecień plecień, bo przeplata trochę zimy, trochę lata

•

Wiosenne barwy lasu (parku, ogrodu). Metody:

rysowanie w plenerze, wyjścia i spa-

cery, fi lmy, albumy.

•

Owady. Metody:

obserwacja pierwszych wiosennych owadów, fi lmy, pomoce dydak-

tyczne w formie grafi cznej (dołączone do miesięcznika w prenumeracie PLUS), wyko-

rzystanie pomocy optycznych na wycieczkach.

•

Dzień Ziemi – 22 kwietnia. Metody:

happeningi (można wykorzystać plakat dołączo-

ny do miesięcznika).

•

Ekologiczny pokaz mody. Metody:

przygotowywane oryginalnych strojów z wyko-

rzystaniem surowców wtórnych, konkurs.

•

Zmienna temperatura powietrza w kwietniu. Metody:

termometr, kalendarz przyrody.

● Kiedy mokry maj, będzie żyto jako gaj

•

W sadzie:

kwitnienie drzew owocowych (plakat zawierający komplet pomocy dydak-

tycznych został dołączony do miesięcznika), ochrona drzew przed szkodnikami.

Meto-

dy:

porównywanie, obserwacja, wycieczki, ilustracje, zdjęcia

.

•

Konkurs fotografi czny. Metody:

obserwacja przyrody w maju, zdjęcia i albumy wyko-

nane przez dzieci i rodziców, wystawa prac, rysowanie w plenerze.

•

W naszym przedszkolnym ogrodzie. Metody:

codzienne obserwacje, przyrządy optycz-

ne, kalendarz pogody.

•

Deszcz i jego znaczenie.

Metody:

spacer pod parasolem, informacje o znaczeniu desz-

czu (patrz pomoc dydaktyczna ilustrująca wpływ deszczu na kiełkowanie roślin), skąd się

biorą deszcze, wpływ deszczu majowego na wzrost roślin – fi lmy, ilustracje, pogadanka.

▪

wydrukowane pomoce dydaktyczne

zostały

dołączone do miesięcznika –

szczegóły na str. 5

Bibliografi a:

Ballinger E., Wesoła Gimnastyka. Rusz i Ucz się. Łatwa droga do sukcesu w nauce, Warszawa 2004.
Bielska B., Bajki terapeutyczne. Razem w przedszkolu trzylatka, [w:] Godzimirska B., Wasilewska

J., Przewodnik metodyczny, Warszawa 2011.
Bielska B., Czas wakacji, czas relaksu, „Bliżej Przedszkola” nr 7-8/2012.
Bielska B., W krainie bajkowych pór roku. Przewodnik metodyczny, Warszawa 2011.
Drasnin S., Pan Tralala i muzyczne zabawy w przedszkolu, Kielce 2008.
Erkert A., Zabawy rozwijające zmysły, Kielce 2002.
Dzionek E., Gmosińska M., Kształtowanie twórczych postaw dzieci pięcio-, sześcioletnich. Scenariu-

sze zajęć,

Kraków 2003.

Flemming I., Gry i zabawy na wycieczkę szkolną dla dzieci od 6-10 lat, Kielce 1998.
Gardner H., Inteligencje wielorakie. Teoria w praktyce, Poznań 2002.
Giacone E., Schiavetta M., Zabawa na każdy dzień. 183 zabawy grupowe, Kielce 1998.
Jąder M., Efektywne i atrakcyjne metody pracy z dziećmi, Kraków 2009.
Kamińska K., Stadnik U. (oprac.), Świat pięciolatka. Zabawy na każdy dzień, część 2, Materiały me-

todyczne do rocznego przygotowania przedszkolnego,

Warszawa 2009.

Kitlińska-Pięta H., Środowisko społeczno-przyrodnicze. Klasy 1-3. Ekoludek proponuje. Ćwiczenia

i obserwacje ekologiczne, Warszawa 1997.
Kownacka M., Razem ze słonkiem. Lato, Warszawa 1975.
Krupa E., Pszczółka J., Zabawy logopedyczne na cztery pory roku. Scenariusze do zajęć grupowych

dla dzieci w wieku przedszkolnym,

Kraków 2009.

Mitros K., Pomysłowiec i Przyroda, część I Mrówki, Warszawa 2005.
Nęcka E., Orzechowski J., Słabosz A., Szymura B., Trening twórczości, Gdańsk 2005.
Parczewska T., Edukacja ekologiczna w przedszkolu, Lublin 2009.
Piszczek M., Terapia zabawą. Terapia przez sztukę, Warszawa, 2002.
Płóciennik E., Just M., Dobrakowska A., Woźniak J., Metoda i wyobraźnia. Podręcznik dla nauczy-

ciela. Lekcje twórczości w klasie 1, Warszawa 2009.
Portmann R., Zabawy rozwijające inteligencję, Kielce 2003.
Ros J., Estadella P., Mały Artysta. Zabawa fakturą i wymiarem, Kielce 2007.
Vom Wege B., Wessel M., Zabawy aktywizujące w przedszkolu, tom 1, Kielce 2005.

Beata Bielska – nauczycielka nauczania zintegrowanego, terapeuta dziecięcy,

tyfl opedagog. Opracowała i wdrożyła szereg programów edukacyjnych, form

i metod prezentujących integralne i nowatorskie podejście do wychowania.

Podczas

zajęć możesz

wykorzystać

plakaty dołączone

do bieżącego

numeru

prenumerata

PLUS

!