„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Radosław Kacperczyk
Eksploatowanie urządzeń i środków transportu
stosowanych w gospodarstwie rolnym 311[22].Z2.08
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Tomasz Kacperski
mgr inż. Krzysztof Markowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr Radosław Kacperczyk
Konsultacja:
mgr inż. Andrzej Kacperczyk
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[22].Z2.08,
,,Eksploatowanie urządzeń i ś
rodków transportu stosowanych w gospodarstwie rolnym",
zawartego w programie nauczania dla zawodu technik mechanizacji rolnictwa.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
4
3. Cele kształcenia
5
4. Materiał nauczania
6
4.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas eksploatacji środków
transportowych
6
4.1.1. Materiał nauczania
6
4.1.2. Pytania sprawdzające
10
4.1.3. Ćwiczenia
10
4.1.4. Sprawdzian postępów
10
4.2. Charakterystyka oraz zastosowanie środków transportowych
11
4.2.1. Materiał nauczania
11
4.2.2. Pytania sprawdzające
24
4.2.3. Ćwiczenia
24
4.2.4. Sprawdzian postępów
26
4.3. Przyczepy rolnicze
27
4.3.1. Materiał nauczania
27
4.3.2. Pytania sprawdzające
40
4.3.3. Ćwiczenia
40
4.3.4. Sprawdzian postępów
42
4.4. Urządzenia do załadunku oraz ładowacze chwytakowe
43
4.4.1. Materiał nauczania
43
4.4.2. Pytania sprawdzające
50
4.4.3. Ćwiczenia
51
4.4.4. Sprawdzian postępów
52
5. Sprawdzian osiągnięć
53
6. Literatura
59
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w nabywaniu umiejętności i przyswajaniu wiedzy
z zakresu eksploatacji urządzeń i środków transportu stosowanych w gospodarstwie rolnym.
W poradniku znajdziesz:
−
wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
−
cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
– materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do osiągnięcia założonych celów
kształcenia i opanowania umiejętności zawartych w jednostce modułowej,
– zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
– ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
– sprawdzian postępów,
– sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
– literaturę.
Schemat układu jednostek modułowych
311[22].Z2
Użytkowanie i naprawa narzędzi,
maszyn i urządzeń rolniczych
311[22].Z2.01
Eksploatowanie narzędzi
i maszyn do uprawy roli
311[22].Z2.06
Eksploatowanie maszyn do zbioru
roślin okopowych
311[22].Z2.02
Eksploatowanie siewników
i sadzarek
311[22].Z2.07
Eksploatowanie maszyn
i urządzeń stosowanych
w produkcji zwierzęcej
311[22].Z2.03
Eksploatowanie narzędzi, maszyn
i urządzeń do nawożenia i ochrony
roślin
311[22].Z2.04
Eksploatowanie maszyn
i urządzeń do zbioru zielonek
311[22].Z2.05
Eksploatowanie maszyn do
zbioru zbóż
311[22].Z2.08
Eksploatowanie urządzeń
i środków transportu stosowanych
w gospodarstwie rolnym
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,
−
posługiwać się podstawowymi urządzeniami pomiarowymi takimi jak: suwmiarka,
mikrometr,
−
posługiwać się instrukcjami obsługi i dokumentacją techniczną, technologiczną,
−
samodzielnie wykonywać manewry pojazdem mechanicznym,
−
posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu statyki, dynamiki i kinematyki, takimi
jak: masa, siła, prędkość, energia,
−
korzystać z różnych źródeł informacji,
−
współpracować w grupie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
3.
CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
scharakteryzować środki transportowe stosowane w gospodarstwie rolnym,
−
scharakteryzować urządzenia do załadunku materiałów,
−
zastosować przepisy bhp podczas użytkowania środków transportowych,
−
wykonać konserwację środków transportu,
−
scharakteryzować budowę i regulację ładowaczy,
−
obsłużyć ładowacze z materiałem sypkim,
−
scharakteryzować budowę i obsługę przyczep rolniczych,
−
wypełnić dokumentację pracy pojazdu,
−
wypełnić dokumentację użytkowania środków transportu w rolnictwie,
−
wykonać załadunek materiałów sypkich,
– zorganizować transport wewnętrzny i zewnętrzny w gospodarstwie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Bezpieczeństwo i higiena pracy podczas eksploatacji środków
transportowych
4.1.1. Materiał nauczania
Przepisy bhp podczas eksploatacji środków transportowych
W trakcie użytkowania i korzystania ze środków transportowych, należy znać i stosować
przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, związane nie tylko bezpośrednio z pracą kierowcy,
ale również mieć świadomość zagrożeń oraz możliwości uniknięcia wypadku w takich
miejscach jak pole załadowcze czy wyładowcze.
Poniżej zostaną przedstawione zagadnienia dotyczące:
−
zasad bezpieczeństwa na polu załadowczym i rozładowczym,
−
zagrożeń w pracach rozładunkowych i załadunkowych,
−
zasad bezpieczeństwa podczas transportu wewnętrznego,
−
zasad bezpieczeństwa pracy kierowcy.
Podczas załadunku i rozładunku z użyciem sprzętu ładunkowego należy stosować
następujące zasady:
−
przed przystąpieniem do obsługi sprzętu, należy poznać jego działanie oraz zagrożenia
związane z jego obsługą,
−
obsługiwać sprzęt zgodnie z instrukcją producenta,
−
należy stosować środki ochrony indywidualnej,
−
nie należy przekraczać dopuszczalnego obciążenia,
−
po użyciu sprzętu załadunkowego lub rozładunkowego, należy go zabezpieczyć w jego
normalnym położeniu spoczynkowym.
−
przed rozpoczęciem załadunku skrzynia pojazdu powinna zostać dokładnie oczyszczona,
−
w przypadku, jeśli stan ładunku nie spełnia wymagań, kierowca powinien odmówić jego
przyjęcia do przewozu,
−
nie powinno się dokonywać rozładunku, jeśli jego stan może mieć wpływ na
bezpieczeństwo pracowników dokonujących rozładunku.
Zasady bezpieczeństwa na polu załadowczym i rozładowczym
Przebieg załadunku i rozładunku zależy od rodzaju, rozmiarów i ciężaru ładunku oraz
stosowanego sprzętu załadunkowego i rozładunkowego. Kierowca pojazdu uprzednio
powinien poznać miejsca załadunku czy rozładunku. Aby dojechać do miejsca załadunku czy
rozładunku często trzeba przejechać przez teren, na którym występuje ruch innych pojazdów
i pieszych, często w sposób nieuporządkowany. W celu zachowania bezpieczeństwa nie
należy lekceważyć innych uczestników ruchu w czasie manewrowania i dojazdu do miejsca
przeznaczenia. W czasie cofania do rampy należy zwrócić szczególną uwagę na to, by nikt
nie znajdował się z tyłu pojazdu. W przypadku niewystarczającej widoczności, kierowca
powinien poprosić o pomoc dodatkową osobę. Kierowca powinien uzgodnić z tą osobą
znaczenie znaków sygnalizacyjnych. Pierwszą czynnością jest właściwe ustawienie pojazdu
w miejscu załadunku lub rozładunku. Po zatrzymaniu pojazdu w miejscu załadunku lub
rozładunku, należy tak unieruchomić pojazd, aby nie nastąpiło jego przemieszczenie się
podczas operacji załadunku lub rozładunku. Oprócz hamulca pomocniczego do
unieruchomienia pojazdu na polu załadowczym należy użyć klinów ułożonych pod koła
pojazdu. Z powodu nieprawidłowego unieruchomienia pojazdu, zdarzają się ciężkie wypadki
w czasie załadunku i rozładunku wózkami widłowymi wjeżdżającymi z rampy załadowczej
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
na pojazd. Zimą nie zaleca się stosowania klinów wprost na lodzie lub twardym śniegu,
ponieważ wtedy ich skuteczność zdecydowanie maleje.
Zagrożenia podczas prac rozładunkowych i załadunkowych
Podczas prac należy zwracać uwagę na zagrożenia wynikłe z:
−
uderzenia, zgniecenia na skutek spadającego ładunku,
−
potłuczenia, przygniecenia, obtarcia przez poruszające się w wokół pojazdu lub na skrzyni
ładunkowej pojazdu środki transportowe przemieszczające palety z ładunkiem,
−
skaleczenia, obtarcia przez ostre wystające elementy środków transportowych lub samych
ładunków,
−
przygniecenia, uderzenia, obtarcia podczas nadzoru przy rozładunku lub załadunku palet
na pojazd przez wózek widłowy,
−
upadku ze skrzyni ładunkowej podczas nadzoru przy załadunku, rozładunku pojazdu,
−
przygniecenia, zmiażdżenia, obtarcia na skutek spadającego ładunku z skrzyni ładunkowej
pojazdu,
−
uderzenia, przysypania kierowcy podczas załadunku materiałów (sypkich, gabarytowych,
o dużej wadze) na pojazd ciężarowy,
−
przebicia, przecięcia, przekłucia na skutek mocowania ładunków na pojeździe,
−
przygniecenia, uderzenia ładunku spadającego z platformy załadunkowej na skutek
przekroczenia obciążenia maksymalnego i udźwigu nominalnego,
−
zgniecenia, uderzenia, spadnięcia platformy,
−
upadku z platformy podczas jej podnoszenia,
−
wciągnięcia, wplątania, pochwycenia przez ruchome elementy przenośników taśmowych
lub rolkowych,
−
upadku z platformy na skutek poślizgnięcia,
−
uderzenia, zgniecenia w wyniku zjechania podnośnikowego wózka ręcznego z ładunkiem,
−
upadku z platformy na skutek stałych przeszkód lub ustawionej palety z ładunkiem, które
mogą spowodować potknięcie się operatora,
−
uderzenia, zgniecenia, na skutek stoczenia się wózka podnośnikowego z powodu złego
ustawienia pojazdu.
Zalecenia bezpieczeństwa podczas prac rozładunkowych i załadowczych:
−
należy przede wszystkim przeczytać i przestrzegać poleceń zawartych w instrukcji obsługi
producenta,
−
nie wolno przekraczać dopuszczalnej obciążalności środków transportowych
wykorzystywanych przy tych pracach.
−
ładunek powinien być umieszczony w taki sposób aby zapewnić jego stateczność. Przed
wjazdem na pojazd samochodowy należy:
−
upewnić się, że pojazd samochodowy jest prawidłowo unieruchomiony,
−
między rampą a skrzynią ładunkową należy umieścić mostek załadunkowy;
dopuszczalne obciążenie mostka powinno być większe od ciężaru wózka
z ładunkiem,
−
sprawdzić, czy ciężar wózka z ładunkiem nie przekracza dopuszczalnego obciążenia
i umożliwia bezpieczny wjazd.
−
kierowca powinien nadzorować sposób załadunku towaru,
−
podczas załadunku skrzyni ładunkowej pojazdu nikt nie powinien się na niej znajdować,
−
platforma powinna być poddawana przeglądom konserwacyjnym wykonywanym przez
wykwalifikowanego konserwatora w terminach podanych przez producenta platformy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
−
niedopuszczalne jest przebywanie na platformie załadowczej w trakcie podnoszenia lub
opuszczania platformy,
−
w przypadku gdy kierowca nie obsługuje środków transportowych powinien podczas
nadzoru stać z boku pojazdu i kierować operatora środka transportowego, w przypadku
gdy skrzynia ładunkowa wyposażona jest w plandekę powinien wskazać miejsce
ustawienia ładunku i opuścić skrzynię ładunkową przed wjazdem środka transportującego,
−
do obsługi platformy załadowczej może być dopuszczona osoba znająca instrukcję
eksploatacji platformy opracowaną przez producenta, stanowiskową instrukcję obsługi
opracowaną przez pracodawcę oraz po przeszkoleniu stanowiskowym w praktycznej
obsłudze danej platformy,
−
zastosowanie w platformach sterowania oburęcznego, zmusza operatora do użycia obu rąk
w celu uruchomienia platformy,
−
osłonięcie rolek ruchomych przenośników taśmowych w miejscach, w których następuje
zmiana kierunku przesuwania się taśmy, jej zaginania lub napinania,
−
powierzchnia platformy powinna być antypoślizgowa,
−
każda część platformy, na której operator nie powinien stać lub po niej chodzić, powinna
być wyraźnie oznakowana,
−
części platformy, po których operator może chodzić lub na których może stać, powinny
być pozbawione jakichkolwiek stałych przeszkód, które mogłyby spowodować potknięcie
się operatora,
−
jeżeli platforma jest przeznaczona do podnoszenia wózków podnośnikowych z ładunkiem,
to powinna mieć urządzenia zapobiegające stoczeniu się wózka. Wysokość urządzeń
powinna być nie mniejsza niż 50mm. Platforma bez zabezpieczeń nie może być używana
do podnoszenia ładunków na kołach,
−
należy pamiętać aby samochód podczas rozładunku czy załadunku znajdował się na
poziomym podłożu i był pewnie unieruchomiony,
−
jeżeli platforma w położeniu pracy wykracza poza gabaryty pojazdu, to w celu
zapewnienia bezpieczeństwa, należy zastosować takie środki, aby w świetle dziennym
i w nocy były one widoczne ze wszystkich stron (np. światła, znaki odblaskowe, folie
samoprzylepne odblaskowe)
Sprzęt do transportu wewnętrznego
Transport wózkami ręcznymi – wszystkie wózki muszą być w dobrym stanie
technicznym, kompletne oraz codziennie sprawdzane przed rozpoczęciem pracy. Wózki
dwukołowe muszą być zaopatrzone w następujące elementy:
−
w urządzenia do unieruchamiania kół w czasie, gdy wraz z ładunkiem są one pochylone,
−
w ochraniacze dłoni na rękojeściach,
−
w szelki ułatwiające transport ciężkich ładunków.
Koła wózków powinny być osadzone na łożyskach tocznych i ogumione. Masa wózka nie
powinna przekraczać 150 kg.
Transport wózkami widłowymi z napędem – wózki te powinny mieć stanowisko kierowcy
zabezpieczone: osłonami chroniącymi przed urazami w razie kolizji oraz umożliwiającymi
szybkie opuszczenie wózka. Powierzchnia pomostu przeznaczonego dla kierowcy wózka
musi mieć antypoślizgową powierzchnię. Wózek powinien być wyposażony w sprawnie
działający sygnał dźwiękowy, światła przednie oraz światła tylne, w tym hamowania "stop".
Wyłącznik prądu w wózkach elektrycznych powinien być sprzężony z hamulcem, aby po
włączeniu hamulca następowało jednoczesne wyłączenie prądu.
W wózkach z silnikami spalinowymi wylot rury wydechowej musi być umieszczony tak,
aby spaliny nie zagrażały kierowcy.
Podczas transportu wózkami należy przestrzegać następujących zasad:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
−
kierowca wózka musi mieć potwierdzone świadectwami kwalifikacje,
−
wszystkie wózki powinny być w dobrym stanie technicznym,
−
nie wolno przewozić ładunków cięższych niż dopuszczalna ładowność,
−
ładunek nie może wystawać poza obrys pojazdu ani przesłaniać pola widzenia,
−
przedmioty cięższe powinny być ładowane niżej,
−
na platformach ładunkowych ani widłach wózków nie wolno przewozić ludzi,
−
przetaczane wózki ręczne należy pchać z boku lub z tyłu przy narożnikach,
−
nie wolno gwałtownie hamować obciążonego wózka,
−
ciśnienie w oponach powinno być zgodne z instrukcją,
−
wózków należy używać w pomieszczeniach dostatecznie oświetlonych,
−
nie można podnosić ładunku na jednym zębie wideł,
−
nie można wchodzić lub schodzić z wózka w czasie jazdy,
−
podczas załadunku wózek powinien być ustawiony poziomo,
−
nie można jeździć z ładunkiem podniesionym na widłach do góry,
−
nie wolno podtrzymywać bezpośrednio rękami ładunku podczas transportu,
−
nie można wjeżdżać wózkiem z napędem na pochylnie o nachyleniu większym niż jest to
dozwolone w jego dokumentacji techniczno-ruchowej.
Nawierzchnia dróg transportowych powinna być utwardzona, gładka, odporna na
ścieranie, o dobrej przyczepności i nie wytwarzająca kurzu, nienasiąkliwa oraz łatwo
zmywalna.
Podstawowe zalecenia bezpieczeństwa pracy kierowcy:
−
kierowca jest osobą odpowiedzialną za przestrzeganie przepisów dotyczących
bezpieczeństwa pracy pojazdu,
−
każdy pojazd ciężarowy powinien mieć widoczne i trwałe oznaczenie nośności,
−
pomosty lub rampy przeznaczone do pojazdu ciężarowego powinny być szersze
o minimum 1,2 m od pojazdu i zabezpieczone poręczami ochronnymi. Muszą posiadać
także odpowiednią nośność w zależności od ciężaru pojazdu z ładunkiem,
−
szybkość pojazdu na pomostach i rampach nie może przekraczać 5 km/h,
−
palety, podstawki ładunkowe w skrzyni samochodu powinny mieć gładkie powierzchnie
i krawędzie, aby nie kaleczyły rąk i nie uszkadzały ładunku.
−
samochód przeznaczony do załadunku lub rozładunku należy użyć hamulca postojowego
oraz zabezpieczyć koła pojazdu klinem przed samoczynnym przesunięciem,
−
rozmieszczenie ładunku w skrzyni samochodu powinno być równomierne i zapewniające
jego stateczność, a ponadto ładunek powinien być odpowiednio zabezpieczony przed
samoczynnym przemieszczeniem się w czasie transportu.
−
urządzenia i przybory służące do mocowania ładunków nie powinny być luźne,
swobodnie zwisać lub spadać podczas jazdy,
−
ładunek wystający poza pojazd może być na nim umieszczony jeżeli:
−
całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 2,5 m, a przy
szerokości pojazdu 2,5 m – nie przekraczać 3 m, pod warunkiem że ładunek nie
będzie wystawał ponad 25 cm poza obrys samochodu,
−
ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu na odległość większą niż 2 m od tylnej
płaszczyzny obrysu pojazdu,
−
ładunek nie może wystawać z przodu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m od
przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego,
−
ładunek nie może być umieszczony w sposób utrudniający prowadzenie pojazdu,
−
wysokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 4 m,
−
przewożenie osób na załadowanej skrzyni samochodu lub przyczepy jest zabronione.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zagrożenia występują w trakcie prac rozładunkowych?
2. Jakie zagrożenia występują w czasie rozładunku z użyciem sprzętu ładunkowego?
3. Jakie obowiązują zasady bezpieczeństwa na polu załadowczym?
4. W jakie elementy, w celu zapewnienia bezpieczeństwa, muszą być wyposażone wózki
ręczne?
5. Jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują w trakcie transportu wózkami widłowymi?
6. Jakie są zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracy kierowcę?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal zagrożenia i sposoby zapobiegania im w trakcie prac załadunkowych
i rozładunkowych towarów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) przygotować tabelę według wzoru:
L.p.
Czynniki stanowiące zagrożenie
Sposoby zapobiegania wypadkom
1
2
3
....
5) wpisać do tabeli osiem przykładowych rodzajów zagrożeń oraz odpowiadające im
sposoby zapobiegania,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusz papieru,
−
plansze dydaktyczne z zakresu BHP związane z załadunkiem towarów,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) określić zagrożenia występują w trakcie prac rozładunkowych?
2) określić zagrożenia występują w czasie rozładunku z użyciem sprzętu
ładunkowego?
3) określić zasady bezpieczeństwa na polu załadowczym?
4) określić elementy, w jakie muszą być wyposażone wózki ręczne w celu
zapewnienia bezpieczeństwa?
5) określić zasady bezpieczeństwa obowiązują w trakcie transportu
wózkami widłowymi?
6) określić zasady bezpieczeństwa obowiązujące kierowcę?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
4.2. Charakterystyka oraz zastosowanie środków transportowych
4.2.1. Materiał nauczania
Klasyfikacja środków transportowych i ich zastosowanie
Transport jest nieodzownym elementem gospodarstwa rolnego. Może on stanowić nawet
50% ogółu prac w nim wykonywanych. Transport rolniczy charakteryzuje się następującymi
cechami:
−
odbywa się w czasie trwania sezonów agrotechnicznych. W okresie tym występuje
spiętrzenia prac związanych z organizowanie tymczasowego składowania produktów,
−
przewożone towary charakteryzują się dużą różnorodnością pod względem właściwości
fizycznych,
−
do transportu często wykorzystywane są uniwersalne środki transportu, co powoduje
wykorzystanie ich pojemności w granicach od 40% do 80%,
−
prace przeładunkowe są z reguły mało zmechanizowane. W wyniku tego są one
kosztowne i czasochłonne,
−
przeważnie odbywa się na drogach w złym stanie technicznym.
Ogólnie transport możemy podzielić na:
−
transport wewnętrzny,
−
transport zewnętrzny.
Transport wewnętrzny – jest związany z przewożeniem ładunków w obrębie gospodarstwa.
Możemy rozróżnić tutaj dwa rodzaje transportu wewnętrznego:
−
transport polowy. Odbywa się on między gospodarstwem a polem. Znalazł on
zastosowanie w transporcie takich produktów jak: nawozy na pole, materiał siewny,
płody rolne z pola do miejsca ich składowania.
−
transport podwórkowy. Odbywa się on w obrębie podwórka. Znalazł on zastosowanie
przede wszystkim w transporcie produktów związanych z produkcją zwierzęcą np.
mleko, ściółka, pasze z magazynu do pomieszczeń inwentarskich.
Środki transportu wewnętrznego ze względu na masę przewożonych ładunków, ich
objętość oraz konsystencję a także możliwości manewrowe możemy podzielić na:
−
środki transportu kołowego,
−
urządzenia przemieszczające.
Do transportu wewnętrznego kołowego możemy zaliczyć takie środki jak:
−
taczka,
−
wózek gospodarczy,
−
wózek obrotowy,
−
wózek akumulatorowy,
−
przyczepa zawieszana.
Najbardziej powszechnym środkiem transportu tego typu jest taczka. Jest ona
urządzeniem nieefektywnym i uciążliwym ze względu na znaczne obciążenie obsługującego.
Ładowność taczki przeważnie nie przekracza 100kg. Kolejnym środkiem transportu,
zdecydowanie dogodniejszym w zastosowaniu jest uniwersalny wózek gospodarczy.
Zbudowany jest on z lekkiej ramy wykonanej z rur, która jest wsparta na dwóch ogumionych
pneumatycznych kołach. Na rysunku 1, przedstawiono przykładowy wózek gospodarczy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Rys. 1. Uniwersalny wózek gospodarczy [1, s. 201]
1 – pojemnik do przewożenia ładunków sypkich,
2 – nadstawka do przewożenia ładunków objętościowych.
Na ramie umieszczony jest pojemnik do przewożenia ładunków. Pojemnik zamocowany
jest w taki sposób by w trakcie transportu tylko niewielka część masy przewożonego ładunku
obciążała osobę transportującą. Praca obsługującego głównie
związana jest z pokonaniem
oporów przetaczania. Ładowność wózka wynosi do 300kg. W przypadku przewożenia
ładunków objętościowych, zamiast pojemnika montowana jest paleta i boczne nadstawki.
Wózki obrotowe – wykorzystywane są do przewożenia pasz suchych i karm
o konsystencji półpłynnej. Na rysunku 2, przedstawiono przykładowy wózek obrotowy.
Rys. 2. Wózek obrotowy [1, s. 201]
1 – rama,
2 – pojemnik,
3 – dźwignia do pochylania pojemnika,
4 – zapadka,
5 – koło kierujące.
W przypadku wózków obrotowych, jego rama wsparta jest na trzech kołach, dwa koła
nośne są większe, a trzecie – mniejsze – umożliwia manewrowanie wózkiem. W przypadku
wózków tego typu cała masa ładunku obciąża koła. Przy pomocy obrotowych sworzni do
ramy wózka przymocowany jest pojemnik wykonany z blachy. Wykorzystanie takiego
rozwiązania pozwala na pochył boczny pojemnika. Wykonuje się to w sposób stopniowy przy
użyciu ręcznej dźwigni z zapadką sprężynową. Wózki mogą być również wyposażone we
własny napęd. W ten sposób wyeliminowany został wysiłek fizyczny, związany
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
z przetaczaniem wózka. Istotne znaczenie ma tutaj jednak wybór silnika, który będzie
zastosowany. Silniki spalinowe nie powinny być stosowane w pomieszczeniach
inwentarskich, ze względu na wydzielane spaliny i emitowany hałas. W tym przypadku
można wykorzystać silniki z napędem elektrycznym, co wymaga częstego ładowania baterii.
W transporcie wewnętrznym coraz częściej stosowane są również wózki akumulatorowe.
Obsługa ich jest łatwa, charakteryzują się zwrotnością, pracują cicho i nie zanieczyszczają
pomieszczeń inwentarskich spalinami. Są one wyposażone w silnik elektryczny, co wymaga
ładowania baterii co kilka godzin. Na rysunku 3, przedstawiono wózek akumulatorowy.
Rys. 3. Wózek akumulatorowy [7, s. 245]
W przypadku konieczności przetransportowania ciężkich ładunków w obrębie
gospodarstwa, stosuje się przyczepki. Są one zawieszane na podnośniku hydraulicznym
ciągnika. Rama takie przyczepki wykonana jest z kątowników, natomiast dno jak i boki
skrzyni ładunkowej wykonane są z desek. Pojemność takiej przyczepki w zależności od
zastosowania nadstawek waha się w przedziale od 0,7 do 1,6m
3
. Ładowność przyczepki
wynosi do 550kg. Na rysunku 4, przedstawiono przyczepkę zawieszaną.
Rys. 4. Przyczepa zawieszana [1, s. 202]
Stacjonarne urządzenia przemieszczające
Do urządzeń przemieszczających zalicza się:
−
kolejki,
−
przenośniki taśmowe,
−
przenośniki pneumatyczne.
Do transportu wewnątrz budynków i w ich bezpośrednim położeniu ładunki mogą być
przewożone kolejkami, które są przetaczane po szynach naziemnych lub podwieszanych.
W przypadku kolejek naziemnych wagonik jest przetaczany po szynach ułożonych wzdłuż
ciągów komunikacyjnych. W rozwiązaniu tym, jeśli chcemy zmienić kierunek ruchu, wjechać
w korytarz poprzeczny, musimy zastosować zwrotnice lub obrotnice, które wprowadzą
wagonik na odpowiedni tor. Rozwiązanie to posiada kilka wad, do których można zaliczyć:
−
utrudnienia komunikacyjne w pomieszczeniu,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
−
zapychanie się urządzeń do zmiany kierunku materiałami przewożonymi wewnątrz
pomieszczeń, takimi jak: ściółka, pasza, obornik.
Rys. 5. Wózek kolejki podwieszanej [1, s. 203]
1 – pojemnik wciągarki,
2 – stalowa lina,
3 – wciągarka,
4 – rama nośna.
W przypadku kolejek podwieszanych ładunek jest transportowany w pojemnikach
wykonanych z blachy lub platformach, po specjalnych szynach, które są rozpięte nad ciągiem
komunikacyjnym. Do ramy nośnej mocowane są pojemniki przy pomocy stalowych lin.
Umożliwiają one, obniżanie pojemnika w celu załadunku materiałów, oraz podnoszenie
w celu ich przewiezienia. Na rysunku 5, przedstawiono sposób mocowania i transportowania
ładunku przy użyciu kolejki podwieszanej.
Do transportu na niewielką odległość materiałów sypkich, objętościowych czy ładunków
jednostkowych wykorzystuje się przenośniki. W zależności od rozwiązań konstrukcyjnych
przenośników materiały, jakie mogą one przenosić: ziarno, ziemniaki, nawozy, siano, słoma,
worki, skrzynie.
Do przenoszenia materiałów sypkich stosuje się następujące przenośniki taśmowe – są
one stosowane do przenoszenia materiałów w poziomie lub pod kątem do 30
°
, o wadze do
50kg.
Rys. 6. Przenośnik taśmowy [1, s. 203]
1 – rama,
2 – kosz zasypowy,
3 – taśma gumowa,
4 – rolki podporowe,
5 – podpora.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Przenośnik wykonany jest z rur stalowych. Na końcach ramy znajdują się bębny.
Pomiędzy nimi rozpięta jest elastyczna gumowa taśma. Może ona być gładka lub wyposażona
w zabieraki, które ułatwiają pobieranie materiału. Przenośnik jest napędzany silnikiem
elektrycznym. Wysokość podnoszenia jest regulowana i wynosi ona do 6m. Na rysunku 7,
przedstawiono przykładowy przenośnik taśmowy.
Rys. 7. Przenośnik taśmowy przestawny typ PTP [www.przenosniki.prefamet.com.pl]
−
kubełkowe – są one stosowane do przenoszenia materiałów w płaszczyźnie nachylonej
względem poziomu pod kątem od 70 do 90
°
. Wykorzystywane do transportu materiałów
sypkich, luzem. Na rysunku 8, przedstawiono schemat przenośnika kubełkowego.
Rys. 8. Przenośnik kubełkowy [1, s. 204]
1 – kosz zasypowy,
2 – łańcuch z kubełkami,
3 – wylot,
4, 5 – koła łańcuchowe napinające i napędowe.
W szczelnej obudowie blaszanej znajduje się łańcuch, na którym zamocowane są blaszane
kubełka. Dolne koło połączone jest z mechanizmem napinającym łańcuch, natomiast koło
górne jest kołem napędzającym. W trakcie transportu materiał jest wsypywany do kosza
zasypowego, następnie pobierany kubełkami i przenoszony do górnej części, gdzie po
przejściu przez koło napędzane, kubełka są obracane o kąt 180
°
. W ten sposób materiał jest
wsypywany do otworu wylotowego. Urządzenia te mogą transportować materiał do
wysokości 30m. Przenośniki te charakteryzują się prostotą budowy, dużą wydajnością
wynoszącą około 100m
3
/h oraz małym zapotrzebowaniem powierzchni. Na rysunku 9,
przedstawiono przykładowy przenośnik kubełkowy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Rys. 9. Przenośnik kubełkowy typ EKO [www.premo-wrocław.pl]
−
ślimakowe – są one stosowane do transportu na odległości nie przekraczające 10 m. Są
wykorzystywane do przenoszenia ziarna, nasion, mieszanek paszowych, pasz suchych,
nawozów, sieczki ze słomy czy roślin pastewnych. Jest on najczęściej stosowany
w rolnictwie. W przenośniku ślimakowym zespołem roboczym jest spiralnie nawinięta na wał
ułożyskowany, taśma stalowa. Na dole przenośnika znajduje się kosz zasypowy. Na rysunku
10, przedstawiono schemat przenośnika ślimakowego z koszem zasypowym i czerpnią.
Rys. 10. Schemat przenośnika ślimakowego: a) z koszem zasypowym, b) czerpnią [1, s. 205]
1 – kosz zasypowy,
2 – ślimak,
3 – wylot,
4 – silnik elektryczny,
5 – czerpnia,
6 – workownik.
W trakcie pracy materiał jest pobierany spod kosza zasypowego przez obracające się
zwoje ślimaka. W skutek obracania się ślimaka materiał jest transportowany do otworu
wylotowego. Istnieje również możliwość transportowania materiału prosto z worków, do tego
celu należy wykorzystać uchwyty workownika. W niektórych przenośnikach przeznaczonych
do przenoszenia materiałów sypkich zamiast kosza zasypowego stosowana jest czerpnia. Jest
ona umieszczana w materiale przeznaczonym do przeniesienia, który dzięki szczelinom
w obudowie jest zsypywany do ślimaka. Przenośnik ślimakowy jest napędzany silnikiem
elektrycznym i przekładnią pasowo-klinową lub silnikiem hydraulicznym. Na rysunku 11,
przedstawiono przykładowy przenośnik ślimakowy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
Rys. 11 Przenośnik ślimakowy T206/2 [www.pom.com.pl]
Przenośniki pneumatyczne – do przenoszenia materiałów wykorzystywany jest strumień
powietrza. Przy pomocy przenośników tego typu przenoszone materiały są niewielkiej
gęstości objętościowej (siano, słoma, ziarno, rozdrobniona zielonka). Ze względu na sposób
wytworzenia siły nośnej rozróżnia się dwa typy przenośników pneumatycznych. Są to:
−
przenośniki ssące,
−
przenośniki ssąco – tłoczące,
−
przenośniki tłoczące.
Odległości na jakie można transportować materiały zależą przede wszystkim od różnicy
ciśnień wytworzonych w przewodzie przesyłowym. W gospodarstwach rolniczych
zastosowanie przede wszystkim znalazły przenośniki niskociśnieniowe zwane również
dmuchawami. Wykorzystywane są one głównie do transportu materiałów słomiastych oraz
ziarna zbóż.
Najczęściej spotykane są dwa rodzaje przenośników:
−
przenośniki pneumatyczne do transportu mas słomiastych – schemat działania takiego
przenośnika przedstawiono na rysunku 12. Strumień powietrza, który zostaje wytworzony
pozwala przenosić słomę i siano na wysokość do 8 m, oraz na odległość w poziomie do
30 m. Urządzenie jest napędzane silnikiem elektrycznym o mocy 11 kW. Wieloczłonowa
konstrukcja przenośnika pozwala przy pomocy kierownicy umieszczonej na końcu
rurociągu na swobodne kształtowanie kierunku przenoszenia materiału.
Rys. 12. Dmuchawa uniwersalna do mas słomiastych [1, s. 206]
1 – kosz zasypowy,
2 – wentylator,
3 – rurociąg z kierownicą na końcu.
−
przenośniki pneumatyczne do transportu ziarna – schemat działania takiego przenośnika
przedstawiono na rysunku 13. Stosowane są one przede wszystkim w magazynach
nasiennych i zbożowych oraz w wytwórniach i mieszalniach pasz. Strumień powietrza
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
wytwarzany
przez
przenośnik
można
również
wykorzystywać
do
suszenia
i przewietrzania nasion. Na rysunku 14, przedstawiono przykładowy przenośnik ssąco-
tłoczący T449.
Rys. 13 Przenośnik pneumatyczny do ziarna [1, s. 206]
1 – dmuchawa,
2 – kosz zasypowy,
3 – cyklon.
Rys. 14. Przenośnik ssąco-tłoczący T449 [www.pom.com.pl]
Transport zewnętrzny – jest on przede wszystkim związany z zaopatrzeniem gospodarstwa
w środki produkcji takie jak ziarno siewne, środki ochrony roślin, oraz z wywożeniem
środków wytworzonych w wyniku działalności produkcyjnej, czyli dostarczaniem płodów
rolnych, zwierząt hodowlanych do skupu. Do transportu zewnętrznego wykorzystywane są
przede wszystkim:
−
ciągniki rolnicze z przyczepami,
−
samochody osobowo-towarowe,
−
samochody ciężarowe.
W dalszej części rozdziału zostaną przedstawione pojazdy rolnicze służące do
zapewnienia transportu w gospodarstwie rolniczym. Przyczepy zostaną szczegółowo
omówione w następnym rozdziale.
Ciągniki rolnicze – służą głównie jako źródło siły uciągu i napędu dla narzędzi i maszyn
rolniczych. Ze względu na rodzaj mechanizmów jezdnych, możemy je podzielić na ciągniki
kołowe i gąsienicowe.
Ciągniki kołowe są najczęstszymi typami ciągników, które znalazły zastosowanie
w rolnictwie oraz transporcie. W zależności od liczby montowanych osi, występują ich dwa
rodzaje:
−
ciągniki jednoosiowe,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
−
ciągniki dwuosiowe.
Ciągniki jednoosiowe, ze względu na swoja małą moc stosowane są przede wszystkim do
wykonywania lekkich prac uprawowych, pielęgnacyjnych. Jednostką napędzającą taki ciągnik
jest przeważnie jednocylindrowy silnik o mocy nie przekraczającej kilku kilowatów.
Ciągniki dwuosiowe. Najczęściej występują w postaci ciągników o mocy przekraczającej
20 kW. Występują jednak również mikrociągniki dwuosiowe o mocy zbliżonej do ciągników
jednoosiowych, o podobnym przeznaczeniu. Ze względu na przeznaczenie ciągniki kołowe
możemy podzielić na:
−
ciągniki lekkie – są one wykorzystywane do prac lekkich takich jak: opryski, koszenie
z wykorzystaniem odpowiednich urządzeń, uprawy międzyrzędowe, transporcie
niewielkich ładunków,
−
ciągniki średnie – są one przeznaczone do prac uniwersalnych,
−
ciągniki ciężkie – są one wykorzystywane do prac z narzędziami wymagającymi dużej
siły uciągu. Moc silnika przekracza 55 kW a masa powyżej 4000 kg.
Ciągniki gąsienicowe – są przeznaczone do prac na glebach ciężkich, wilgotnych.
Podstawową ich zaletą jest dzięki zastosowaniu napędu gąsienicowego, mały poślizg, który
umożliwia dobre wykorzystanie siły napędowej.
Na rysunkach 15–18 przedstawiono przykładowe nowoczesne ciągniki rolnicze.
Rys. 15. Ciągnik rolniczy Zetor 8541 Proxima Plus [www.zetor.pl]
Rys. 16. Mikrociągnik dwuosiowy Barbieri TeraTrack GLW [www.wimet.org]
Rys. 17. Mikrociągnik Vari Terra II - 3857A [www.wimet.org]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Rys. 18. Ciągnik gąsienicowy Challenger [www.challengerag.com]
Samochody osobowo-towarowe – są one przeważnie wykorzystywane do transportu
niewielkich ładunków (do 500 kg), oraz przewozu kilku pasażerów. Ich konstrukcja pozwala
często na dokonywanie zmian wielkości i przeznaczenia powierzchni użytkowej (odchylane
ławki czy składane fotele). Podstawową cechą tych pojazdów jest zdolność do poruszania się
w trudnych warunkach terenowych.
Samochody ciężarowe – w chwili obecnej rolnicze samochody ciężarowe wyposażone są
w napęd wszystkich kół. W samochodach trzyosiowych napędzane są przynajmniej dwie osie.
Samochody tego typu wyposażone są w wysokie zawieszenie sztywnej ramy, które umożliwia
poruszanie się pojazdu po nierównościach oraz wspomaganie hydrauliczne. Skrzynie
ładunkowe powinny być przystosowane do charakteru przewożonych ładunków. Wszystkie
nadwozia samochodów ciężarowych są zbudowane z dwóch niezależnych od siebie części:
osobowej, czyli kabiny kierowcy, oraz ładunkowej. Silnik w samochodzie przeważnie
umieszczony jest z przodu. Na rysunku 19 przedstawiono trzy możliwości umiejscowienia
silnika w samochodzie ciężarowym.
Rys. 19. Usytuowanie przedziału silnika: a) przed kabiną kierowcy, b) i c) we wnętrzu kabiny. Strzałki wskazują
kierunek otwierania pokrywy silnika. MPS [6, s. 98]
Ze względu na skomplikowaną obsługę silników tego typu, powinien być on umieszczony
w pojeździe w taki sposób, by dostęp do niego był jak najlepszy. Kabiny takich samochodów
umieszcza się na ramie w sposób elastyczny przy pomocy różnych elementów
amortyzujących. Ma to na celu odizolowanie kabiny kierowcy od drgań, które są przenoszone
przez zawieszenie na ramę pojazdu.
Eksploatacja środków transportowych – przenośniki
Zużycie
zespołów transportowych w przenośnikach płóciennych, taśmowych
i kubełkowych objawia się:
−
zmniejszeniem wydajności przy zwiększonym zapotrzebowaniu mocy,
−
zaczepianiem listew i kubełków o obudowę,
−
ukośnym przesuwaniem taśmy transportującej,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
−
nadmiernym zwisem taśmy transportującej.
Pomiary weryfikacyjne wałków przenośnych przeprowadza się wykorzystując takie
przyrządy pomiarowe jak mikrometr i suwmiarka. Ocenę stanu innych elementów
przeprowadza się wzrokowo. Miejsca, w których najczęściej występują uszkodzenia
zaznaczono na rysunku 20.
Rys. 20. Miejsca zużycia zespołów transportowych [2, s. 121]
Naprawy zgiętych blaszanych zwojów ślimaka czy rur stalowych usuwamy przez
prostowanie. Zwichrowane ramy lub koryta stalowe mogą być prostowane na zimno lub po
podgrzaniu. Zwichrowanie ramy może wynieść maksymalnie 2 mm na długości 1 m
przenośnika. W przypadku uszkodzenia elementów blaszanych należy je wymienić na nowe.
W przypadku zerwania taśmy przenośnika taśmowych można ją ponownie złączyć
wulkanizując, zszywając lub stosując spinacze metalowe (najlepiej zawiasowe). W przypadku
nadmiernie wydłużonych pasów i taśm, można je skrócić, wycinając z dowolnego miejsca
pewien odcinek, następnie należy jego końce zszyć lub zwulkanizować. W przypadku
uszkodzonych kubełków transportowych, ich niewielkie pęknięcia można spawać
wyrównując spoinę w taki sposób by nie wystawała nad powierzchnię blachy więcej niż
0,5mm. Natomiast zgięte powierzchnie kubełków należy wyprostować.
Konserwacja środków transportowych – prawidłowe wykonanie obsługi i konserwacji
środków transportowych przyczynia się do bezpiecznej i długotrwałej ich eksploatacji. Do
podstawowych zaleceń, które należy stosować możemy zaliczyć:
−
połączenie oraz ustawienie elementów konstrukcji urządzeń przenośnikowych powinno
uniemożliwiać samoczynne ich rozłączenie lub zmianę ich położenia,
−
czynności przygotowawcze mające na celu uruchomienie urządzenia należy
przeprowadzić zgodnie z instrukcją obsługi dostarczoną przez producenta,
−
nie należy uruchamiać i eksploatować urządzeń niekompletnych lub uszkodzonych.
−
w przypadku, gdy zasilanie przenośnika nie jest procesem zautomatyzowanym, to
w bezpośrednim otoczeniu pracującego urządzenia, może przebywać jedynie osoba je
obsługująca,
−
instalacja elektryczna silnika napędowego musi spełniać wymagania dotyczące urządzeń,
które pracują pod napięciem,
−
po zakończeniu przenośnik powinien być dokładnie wyczyszczony z resztek
transportowanego materiału,
1 – zużycie, zgięcie i pęknięcie zwojów ślimaka,
2 – uszkodzenie i zwichrowanie korpusu,
3 – zużycie łożysk,
4 – zerwanie i rozciągnięcie pasa,
5 – uszkodzenie podpór rolek.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
−
regulacje i naprawy przenośnika należy wykonywać przy wyłączonym napędzie,
−
zgodnie z instrukcją obsługi należy wykonywać wszelkie przeglądy techniczne
i czynności konserwacyjne.
Dokumentacja pracy pojazdów i środków transportu
Prowadzenie dokumentacji eksploatacyjnej ciągników jak i innych maszyn rolniczych
umożliwia w pełni racjonalne ich wykorzystanie. Ułatwia planowanie oraz czynności
obsługowo-konserwacyjne maszyn. W zależności od potrzeb mogą być stosowanie różne
rodzaje takich dokumentów.
Dokumentacja eksploatacyjna – przede wszystkim dotyczy ona pracy, obsługi i napraw
ciągników i maszyn rolniczych. Obejmuje ona cały okres użytkowania aż do likwidacji
sprzętu. Dokumenty te mogą obejmować wpisy ewidencjonujące liczbę przepracowanych
godzin lub motogodzin, zużycie oleju napędowego i silnikowego, przeglądy techniczne,
naprawy sprzętu itp. Do dokumentów eksploatacyjnych zalicza się takie dokumenty jak:
−
instrukcje obsługi,
−
katalogi,
−
instrukcje napraw,
−
karty technologiczne,
−
cenniki wykonania usług i inne.
Instrukcje obsługi – są jednym z podstawowych dokumentów, w których zawarte są
informacje dotyczące nowo zakupionego sprzętu, terminu wykonywania przeglądów oraz
podstawowej jego obsługi. Przestrzeganie zaleceń zawartych w instrukcji obsługi na duże
znaczenie dla prawidłowej, efektywnej pracy i bezawaryjnej pracy sprzętu. Instrukcja
powinna być napisana zgodnie z obowiązującymi normami oraz przepisami.
Instrukcje napraw – zawiera informacje bardziej szczegółowe niż te zawarte w instrukcji
obsługi. Zawierają one szczegółowy opis budowy i działania poszczególnych zespołów
urządzenia, sposoby ich demontażu, potrzebne narzędzia oraz sposoby weryfikacji części
i wymiany części zużytych na nowe.
Przeglądy techniczne ciągników
i
maszyn rolniczych są
ewidencjonowane
w dokumentacji eksploatacyjnej.
Karty weryfikacji – są to dokumenty służące do ewidencji stopnia zużycia
poszczególnych zespołów maszyn. W zależności od wyników takiej oceny części takie można
złomować, poddać regeneracji lub przeznaczyć do dalszego użytku. Przeważnie proces ten
polega na dokonaniu pomiarów charakteryzujących zużycie danych elementów.
Karty technologiczne – zaliczane są do grupy dokumentów eksploatacyjnych. Zawierają
one zbiór wymagań w stosunku do ciągników, maszyn i urządzeń rolniczych. Zadaniem kart
technologicznych jest ułatwienie oceny porównania poszczególnych typów sprzętu,
uwzględniając ich właściwości eksploatacyjne, trwałościowe i naprawcze.
Grupy wymagań, jakie są brane pod uwagę, to zagadnienia m. in. dotyczące:
−
przeznaczenia użytkowego,
−
charakterystyki typowych warunków eksploatacji,
−
wskaźników technicznych,
−
wskaźników jakości pracy
−
wskaźników eksploatacyjno-ekonomicznych,
−
wskaźników ergonomicznych,
−
bhp i ochrony środowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
Tabela 1. Przykładowa strona tytułowa książki ewidencji pracy ciągnika lub maszyny [5, s. 178]
Zakład rolny ……………………………………………………………………………
KSIĄŻKA EWIDENCJI PRACY
Ciągnika ………………………………………………….
Maszyny ………………………………………………….
Marka, typ …………………………………………………...……..
Nr fabryczny ………………… Rok budowy ……………………...
Przynależność ewidencyjna
W czasie
od
do
Użytkownik sprzętu
Założono dnia ………..…. 200…..
Zakończono dnia …………… 200.….
Tabela 2. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przepracowanych motogodzin i zużycia olejów przez ciągniki
rolnicze [7, s. 179]
S
ta
n
li
cz
n
ik
a
n
a
kon
iec
mi
esi
ąca
mth
L
icz
b
a
p
rze
p
rac
o
w
any
ch
m
o
togod
zin
P
ob
ra
no
z
m
ag
az
ynu
ogó
łe
m
lit
rów
N
o
rm
a
zak
ła
do
w
a
kg
/mth
Fa
k
ty
cz
n
e
zu
ży
ci
e
kg
/mth
O
szcz
ędno
ść
kg
P
rze
pa
ł kg
Zu
ży
ci
e
o
le
ju
sil
n
iko
w
ego
kg
………………………….
….…………………….
(podpis sporządzającego)
(podpis kierownika – dyrektora)
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
Tabela 3. Przykładowy wzór karty ewidencyjnej przeglądów technicznych ciągników [5, s. 180]
Stan licznika
mth
Data
Nazwisko i imię
mechanika
wykonującego
przegląd
Rodzaj przeglądu
(np. 2, 3, 4, 5)
p
la
no
w
any
rzecz
y
w
is
ty
do
st
ar
cze
n
ia
odb
io
ru
Podpis
kierownika i
pieczęć zakładu
wykonującego
przegląd
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są ogólne rodzaje środków transportowych?
2. Jakie urządzenia możesz zaliczyć do transportu wewnętrznego kołowego?
3. Jakie są rodzaje środków transportu wewnętrznego ze względu na masę przewożonych
ładunków?
4. Jakie urządzenia możesz zaliczyć do urządzeń przemieszczających?
5. Jaka jest budowa wózków obrotowych?
6. Jaka jest zasada działania kolejek podwieszanych?
7. Jaka jest budowa przenośnika taśmowego?
8. Jaka jest zasada działania przenośnika ślimakowego?
9. Jaka jest budowa przenośnika kubełkowego?
10. Jaka jest zasada działania przenośnika pneumatycznego?
11. Jakie znasz rodzaje transportu zewnętrznego?
12. Jakie znasz rodzaje ciągników kołowych?
13. Jakie są objawy zużycia zespołów w przenośnikach?
14. Jakich zaleceń należy przestrzegać w trakcie konserwacji środków transportowych?
15. Jakie dokumenty zaliczamy do dokumentów eksploatacyjnych?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ rodzaje transportu wewnętrznego, cechy charakterystyczne i podstawowe środki
transportu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
3) zaplanować tok postępowania,
4) dokonać analizy katalogów środków transportowych,
5) przedstawić rodzaje transportu wewnętrznego. Wymienić cechy charakterystyczne i
zastosowanie urządzeń w nim wykorzystywanych.
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusz papieru,
−
katalogi środków transportowych,
−
plansze dydaktyczne zawierające rodzaje środków transportu wewnętrznego i ich rodzaje,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka,
−
literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 2
Określ rodzaje przenośników. Przedstaw ich budowę, zastosowanie oraz cechy
charakterystyczne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) dokonać analizy katalogów przenośników,
5) wymienić rodzaje przenośników. Przedstawić elementy wchodzące w skład każdego
z wymienionych urządzeń. Określić ich zastosowanie.
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusz papieru,
−
katalogi przenośników,
−
plansze dydaktyczne zawierające rodzaje przenośników oraz ich budowę,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka,
−
literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 3
Przeprowadź analizę stanu technicznego przenośnika taśmowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) wykonaj pomiary weryfikacyjne wałków przenośnych, wykorzystując do tego narzędzia
pomiarowe,
5) wykonaj oględziny miejsc narażonych na zużycie,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
mikrometr,
−
suwmiarka,
−
arkusz papieru,
−
przenośnik taśmowy,
−
plansze dydaktyczne zawierające Schemat przenośnika taśmowego oraz miejsca
występowania usterek,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka,
−
literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 4
Określ rodzaje dokumentacji eksploatacyjnej. Przedstaw przykładową dokumentację
dotyczącą przeglądów technicznych oraz napraw ciągnika lub maszyny rolniczej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) zgromadzić i przeanalizować rodzaje dokumentacji technicznej, eksploatacyjnej,
5) przedstawić przykładowe wzory dokumentacji przeglądów technicznych oraz napraw
ciągnika lub maszyny.
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusz papieru,
−
dokumentacja techniczna, eksploatacyjna,
−
literatura zgodna z wykazem,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) wymienić rodzaje środków transportowych?
2) wymienić urządzenia transportu wewnętrznego?
3) wymienić dokumenty eksploatacyjnej?
4) wymienić elementy konstrukcyjne wózków obrotowych?
5) wymienić czynniki charakteryzujące pojazdy ciężarowe?
6) wymienić urządzenia przemieszczające?
7) wymienić rodzaje przenośników taśmowych?
8) wymienić elementy wchodzące w skład przenośnika ślimakowego?
9) wymienić rodzaje transportu zewnętrznego?
10) wymienić elementy wchodzące w skład ciągnika kołowego?
11) wymienić objawy zużycia elementów w przenośnikach?
12) wymienić zalecenia obowiązujące w trakcie konserwacji przenośników?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
4.3. Przyczepy rolnicze
4.3.1. Materiał nauczania
Przyczepy ogólnie możemy podzielić na następujące rodzaje:
−
ciężarowe,
−
osobowe,
−
rolnicze,
−
specjalnego przeznaczenia.
W bieżącym rozdziale zostaną ogólnie omówione poszczególne rodzaje przyczep.
Szczegółowo zostaną przedstawione przyczepy, które znalazły zastosowanie w rolnictwie.
Przyczepy ciężarowe – możemy je podzielić na przyczepy:
−
jednoosiowe,
−
wieloosiowe.
Przyczepę jednoosiową przedstawiono na rysunku 21, są one najczęściej stosowane
w zestawie z samochodem osobowym lub dostawczym.
Rys. 21. Przyczepa jednoosiowa do samochodu osobowego [6, s. 200]
Znalazły one zastosowanie do przewożenia niewielkich ładunków. Przyczepy tego typu
przeważnie nie są wyposażone w układ hamulcowy. Do tej grupy możemy zaliczyć również
przyczepy dłużycowe, które są przeznaczone do przewozu długich ładunków. Podpina jest
ona do samochodu przy pomocy długiego dyszla, który wykonany jest z rury stalowej.
Przyczepy ciężarowe dwuosiowe – przyczepy tego typu są wyposażone w hamulce, które
działają na wszystkie koła. Hamulce uruchamiane są pneumatycznie, są one również
wyposażone w hamulec postojowy, który jest uruchamiany w chwili odczepienia układy
pneumatycznego. Na rysunku 22 przedstawiono budowę przyczepy ciężarowej.
Rys. 22. Podwozie przyczepy ciężarowej z mechanizmem obrotnicowym [6, s. 201]
1 – dolny pierścień obrotnicy,
2 – górny pierścień obrotnicy,
3 – dyszel,
4 – rama.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
W przyczepach tego typu przednia oś jest zwracana. Jest ona osią sztywną, która jest
obracana wraz z kołami w stosunku do ramy. Mechanizm taki nazywa się mechanizmem
obrotnicowym. Za pośrednictwem resorów na przedniej osi jest wsparty dolny pierścień
obrotnicy (1). Natomiast z ramą przyczepy połączony jest pierścień górny (2). Między dwoma
pierścieniami znajdują się rolki, które ułatwiają obrót. Na rysunku 23 przedstawiono schemat
przedstawiający różnicę mechanizmu skrętu kół w samochodzie osobowym i przyczepie.
Mogą być również przyczepy z mechanizmem zwrotnicowym. Podstawową różnicą między
przyczepą obrotnicową a zwrotnicową jest mechanizm skrętu.
Rys. 23. Schemat ilustrujący różnicę między samochodowym a obrotnicowym mechanizmem skrętu [6, s. 201]
Przyczepy do specjalnego przeznaczenia – jest to bardzo różnorodna grupa przyczep, do
których możemy zaliczyć takie przyczepy jak: kempingowe, niskopodwoziowe, przyczepy
cysterny, przyczepy samowyładowcze itp. Na rysunku 24 przedstawiono przykładową
przyczepę specjalnego przeznaczenia – niskopodwoziową. Przyczepy tego typu są sprzęgane
z pojazdem przy pomocy sprzęgu. W samochodach osobowych rolę sprzęgu spełnia przegub
kulowy, natomiast w samochodach ciężarowych oraz ciągnikach rolę tą spełnia sworzeń,
który jest przetykany pionowo przez ogniwo dyszla przyczepy i zabezpieczany przed
rozłączeniem.
Rys. 24. Przyczepa niskopodwoziowa do przewozu ciężkich ładunków [6, s. 202]
Zaczepy – są wykorzystywane do łączenia ciągników z przyczepami i innymi urządzeniami
rolniczymi. W ciągniku występuje kilka rodzajów zaczepów. Są to:
−
zaczep transportowy,
−
zaczep polowy,
−
zaczep dolny,
−
sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia.
Zaczep transportowy – wykorzystywany jest do łączenia z ciągnikiem przyczepy
czterokołowej. Na rysunku 25 przedstawiono zaczep tego typu. W celu zabezpieczenia
sworznia przed wypadnięciem (od dołu) stosuje się zawleczkę sprężysta, która jest
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
przekładana przez otwór w sworzniu. W niektórych ciągnikach stosowana jest zapadka, która
uniemożliwia samoczynne przesunięcie się sworznia ku górze.
Rys. 25. Zaczep transportowy [3, s. 173]
Zaczep polowy – służy do łączenia ciągnika z różnymi rodzajami maszyn, które są
przystosowane do zaczepów tego typu. Na rysunku 26 przedstawiono zaczep polowy.
Rys. 26. Zaczep polowy [3, s. 173]
1 – zaczep polowy,
2 – belka polowa.
Zaczep dolny – wykorzystywane są do łączenia ciągnika z maszynami rolniczymi oraz
przyczepami jednoosiowymi. Jest on sterowany z kabiny ciągnika i nie wymaga zakładania
sworznia. Na rysunku 27 przedstawiono zaczep tego typu.
Rys. 27. Zaczep dolny [3, s. 173]
1 – hak zaczepu,
2 – belka wspornika,
3 – dźwignia blokująca.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
Sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia. Trzypunktowy układ zawieszenia
ciągnika jest zaczepem uciążliwym w trakcie łączenia ciągnika z narzędziem. Wynika to
z konieczności dopasowania cięgieł dolnych do położenia czopów ramy narzędzia. Dzięki
zastosowaniu specjalnych trójkątnych ram, które są mocowane na ramie narzędzia i ciągnika
problem ten został wyeliminowany. Na rysunku 28 przedstawiono urządzenie tego typu.
Rys. 28. Sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia [3, s. 173]
1 – rama sprzęgła,
2 – cięgło dolne.
W przypadku zastosowania takich ram, operator ciągnika może łączyć narzędzia
bezpośrednio z jego kabiny.
Przyczepy rolnicze - ze względu na swoje zalety są podstawowym wyposażeniem
gospodarstwa rolnego. Przyczepy służą do przewozu różnego rodzaju ładunków o dużej
masie jednostkowej. Można nimi przewozić takie materiały jak: nawozy, ziarna zbóż, plony
roślin okopowych, słomę, zielonki, siano jak również materiały budowlane. Przyczepy
skrzyniowe uniwersalne – przykład takiej przyczepy przedstawiono na rysunku 29. Służy ona
do przewożenia ładunków o dużej masie jednostkowej. Podłoga takiej przyczepy wykonana
jest z blachy lub desek. Rozkładane na boki burty boczne i tylna umożliwia załadunek
i rozładunek ładunku. Pojemność skrzyni ładunkowej wynosi z reguły od 10 do 15m
3
.
W niektórych przypadkach w celu zwiększenia objętości możliwych do przewożenia towarów
stosuje się specjalne nadstawki.
Rys. 29. Przyczepa skrzyniowa uniwersalna [1, s. 280]
W zależności od konstrukcji przyczep i związanej z nią ładowności możemy je podzielić
na dwa rodzaje:
−
przyczepy lekkie o ładowności do 5000 kg,
−
przyczepy ciężkie o ładowności do 15000 kg.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
Przyczepy wywrotki są odmianą przyczep skrzyniowych. Są one wyposażone w siłowniki
hydrauliczne, które umożliwiają samoczynny rozładunek skrzyni, dzięki wychyleniu jej na
boki lub do tyłu. Na rysunku 30 przedstawiono przyczepę, która posiada możliwość
rozładunku na obydwa boki oraz do tyłu.
Rys. 30. Przyczepa wywrotka [1, s. 281]
Układ zamków oraz zawiasów mocujących boczne burty jest tak wykonany, iż umożliwia
on odchylenie ich wzdłuż górnej lub dolnej krawędzi. Siłowniki hydrauliczne są zwalniane
przy wykorzystaniu hydrauliki zewnętrznej ciągnika. Połączenie instalacji hydraulicznych
przyczepy i ciągnika odbywa się przy pomocy szybkozłączy.
Przenośniki podłogowe – są one stosowane do rozładunku przyczep. Na rysunku 31
przedstawiono przykładową przyczepę z podnośnikiem podłogowym.
Rys. 31. Przyczepa z przenośnikiem podłogowym [1, s. 281]
Występują one najczęściej w postaci dwóch wzdłużnych łańcuchów połączonych
poprzecznymi listwami. Napędzany jest on przy pomocy wałka odbioru mocy lub
hydraulicznie. Przyczepa przedstawiona na rysunku 29 napędzana jest od wałka odbioru
mocy, oraz posiada ona możliwość samoczynnego wyładunku materiału do tyłu.
W przypadku zamontowania nadstawek może ona służyć do transportowania materiałów
objętościowych takich jak słoma czy siano. Natomiast, jeśli zamontujemy specjalny adapter,
możemy ją wykorzystać jako rozrzutnik obornika.
Podwozia przyczep zbudowane są na ramie, która jest oparta na układzie jezdnym. Ze
względu na liczbę osi, możemy przyczepy podzielić na:
1. Przyczepy jednoosiowe – przyczepy tego typu są podparte na kołach tylko z jednej strony.
Z drugiej zaś strony na zaczepie ciągnika. Położenie osi poza środkiem skrzyni
ładunkowej (z tyłu) sprawia, że część masy przyczepy i transportowanego ładunku
obciąża układ jezdny przyczepy, natomiast reszta tej masy dociąża tylną oś ciągnika.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
Rozłożenie mas w ten sposób powoduje poprawienie warunków współpracy kół
z podłożem, co sprawia łatwiejsze poruszanie się agregatu w trudnych warunkach
terenowych. Na rysunku 32 przedstawiono schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy
jednoosiowej.
Rys. 32. Schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy jednoosiowej [1, s. 282]
F
Z
– siła na zaczepie,
G
M
– ciężar maszyny,
G
Z
– obciążenie zaczepu,
Y
K, 1
– obciążenie kół ciągnika przyczepy.
W przypadku przyczep jednoosiowych o dużej ładowności, gdzie obciążenia na układ
jezdny są znaczne, stosuje się podwozia typu tandem. Podwozia tego typu utworzone są
przez umieszczenie podwójnych kół, jedno za drugim. Na rysunku 33 przedstawiono
przyczepę jednoosiową typu tandem.
Rys. 33. Przyczepa jednoosiowa typu tandem [1, s. 282]
2. Przyczepy dwuosiowe – przyczepy tego typu są podparte na kołach jezdnych. Są one
połączone z ciągnikiem przy pomocy wahliwego dyszla zaczepowego. Jego zadaniem jest
przenoszenie skierowanej poziomo siły uciągu. Przednia oś przyczepy jest osią skrętną.
Połączona jest ona z ramą za pomocą obrotnicy. Na rysunku 34 przedstawiono schemat
oddziaływania na ciągnik przyczepy dwuosiowej.
Rys. 34. Schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy dwuosiowej [1, s. 282]
F
Z
– siła na zaczepie,
G
M
– ciężar maszyny,
Y
1, 2
– obciążenie kół ciągnika przyczepy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
Przyczepy zbierające
Są one również nazywane zbieraczami pokosów. Stosowane są do zbioru materiałów
objętościowych takich jak słoma czy siano, które są ułożone w wały, są one jednocześnie
ładowane do skrzyni ładunkowej przyczepy. Maksymalnie wymiary takiego wału wynoszą:
−
wysokość – 0,5 m,
−
szerokość – 1,4 m,
−
masa jednego metra długości wału – 7 kg,
Przy pomocy takich przyczep można zbierać materiały o wilgotności do 85%. Na rysunku 35
przedstawiono budowę przyczepy zbierającej.
Rys. 35. Przyczepa zbierająca [7, s. 97]
1 – podbieracz,
2 – koło kopiujące podbieracza,
3 – skrzynia ładunkowa,
4 – dźwignia włączania przenośnika,
5 – górna część skrzyni ładunkowej,
6 – pałąk,
7 – kosz tylny,
8 – dźwignia rurowa,
9 – dźwignia z zaczepami zabezpieczająca kosz tylny,
10 – dźwignia hamulca,
11 – dyszel,
12 – koło podporowe,
13 – koło jezdne,
14 – podpora pałąka.
W przyczepie zbierającej zespołem roboczym jest podbieracz (1), który jest umieszczony
w dolnej części ramy. Podbieracz spoczywa na dwóch kołach podporowych kopiujących (2).
Jest on podnoszony i opuszczany z miejsca kierowcy przy pomocy siłownika hydraulicznego.
Koła kopiujące regulują odległości palców podbieracza od powierzchni łąki. W zależności od
podłoża, palce powinny być oddalone od ziemi w granicach od 2 do 6cm. Materiał, który jest
podebrany przez podbieracz, jest przenoszony przez nagarniacz do przedniej części skrzyni
ładunkowej (3). Wykorzystując przenośnik podłogowy, który jest uruchamiany i wyłączany
dźwignią (4), możemy przemieszczać materiał w skrzyni ładunkowej. Górna część skrzyni
ładunkowej zbudowana jest z pałąków (6) i linek, dzięki temu możliwe jest zmiana ich
położenia. W ten sposób możliwa jest również zmiana objętości skrzyni ładunkowej. Kosz
ażurowy, który umieszczony jest na końcu skrzyni, podczas zbioru i transportu jest
zamknięty. W czasie rozładunku zostaje on uniesiony przy pomocy dźwigni rurowej (8).
Dźwignia z zaczepami (9) służy do dodatkowego zabezpieczenia kosza przed otworzeniem.
Przyczepa jest wyposażona w hamulec mechaniczny, który jest uruchamiany przy pomocy
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
dźwigni (10). Koło podporowe służy do ustawienia maszyny na czas postoju. W niektórych
przypadkach w kanale, przez który jest przemieszczany materiał do skrzyni ładunkowej,
umieszczane są dodatkowe mechanizmy rozdrabniające. Umożliwia to, zbiór materiału
w postaci sieczki.
Nośnik bel okrągłych – wykorzystywany jest do zbioru materiałów objętościowych
wykorzystując metodę zwijania. Wykorzystywany jest on do transportu bel z pola do miejsca
magazynowania i do załadunku bel na środki transportowe. Umieszczany jest on na
podnośniku hydraulicznym ciągnika. Zbudowany on jest z następujących elementów:
1 – korpus,
2 – ramię,
3 – łapa,
4 – siłownik hydrauliczny.
Przykładowy nośnik bel T367 przedstawiono na rysunku 36.
Rys. 36. Nośnik bel okrągłych [7, s. 106]
Nośnik składa się ze spawanego korpusu i dwóch ramion. Przy pomocy siłownika
hydraulicznego, który uruchamiany jest łapą, następuje zsuwanie bel z urządzenia. Siłownik
hydrauliczny połączony jest z układem hydraulicznym ciągnika.
Rozwijacz bel – wykorzystywany jest do użytkowania materiałów słomiastych metodą
zwijania. Jest on urządzeniem zawieszanym na trzypunktowym układzie zawieszenie
ciągnika. Przykładowe urządzenie służące do rozwijania bel przedstawiono na rysunku 37.
Rys. 37. Rozwijacz bel [7, s. 107]
1 – ramię,
2 – uchwyt,
3 – siłownik hydrauliczny.
W przypadku rozwijaczy elementem roboczym są tarcze z kolcami lub uchwyty do bel,
które służą do manipulowania belami owiniętymi folią. Mocowane są one do ramion, które są
sterowane siłownikiem hydraulicznym, który zasilany jest z układu hydraulicznego ciągnika.
Na zdjęciach od 38 do 45 pokazano nowoczesne przyczepy rolnicze stosowane
w transporcie rolniczym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
Rys. 39. Przyczepa typu platformowego T024 do
przewozu bel [www.easy1780.easyisp.pl]
Rys. 38. Przyczepa do przewozu zwierząt Kurier 10
Rys. 40. Przyczepa skorupowa T679
Rys. 41. Przyczepa wywrotka tandem T663
Rys. 42. Przyczepa wywrotka dwuosiowa T653/2
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
Instalacja elektryczna – każda przyczepa musi być w nią wyposażona zgodnie z wymogami
przepisów o ruchu drogowym. Instalacja elektryczna jest łączona z instalacją elektryczną
ciągnika. Przyczepa wyposażona jest we wtyczkę, która znajduje się na końcu przewodu
zasilającego. W trakcie agregowania jest ona wpinana w gniazdo wtyczkowe znajdujące się
na ciągniku. Na rysunku 46 przedstawiono gniazdo elektryczne przyczepy.
Rys. 46 Gniazdo przyczepy [www.klub.chip.pl]
Rys. 43. Wóz przeładowcy
Rys. 44. Przyczepa samozbierająca
Rys. 45. Wóz paszowy
−
44L – lewy kierunkowskaz,
−
R – zacisk rezerwowy,
−
10 – masa pojazdu,
−
44P – prawy kierunkowskaz,
−
58P – prawe światło pozycyjne oraz oświetlenie
tablicy rejestracyjnej,
−
58L – lewe światło pozycyjne,
−
54 – światło stop.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
Hamulce przyczep – ze względu na transportowany ciężar, przyczepy muszą być
wyposażone w niezależnie działający układ hamulcowy. Przeważnie zastosowanie w nich
znalazły układy pneumatyczne, które są zasilane z instalacji ciągnika. Na skutek podłączenia
mechanizmu sterowania do nożnej dźwigni hamulca ciągnika, działanie obu układów
hamulcowych jest jednoczesne. Na rysunku 47 przedstawiono budowę i zasadę działania
hamulca pneumatycznego przyczep.
Rys. 47. Budowa i zasada działania hamulca pneumatycznego: a) hamulec zaciśnięty, b) hamulec zluzowany
[1, s. 283]
1 – złącze,
2 – zbiornik,
3 – siłownik pneumatyczny,
4 – hamulec szczękowy,
5 – otwór odpowietrzający.
Do uruchomienia hamulca przyczepy wykorzystywane jest sprężone powietrze. Jest ono
przekazywane ze zbiornika przyczepy. Poprzez zawór sterujący działa na siłownik
hamulcowy, dzięki któremu rozpierane są szczęki hamulca. W trakcie jazdy powietrze jest
wtłaczane z instalacji ciągnika do zbiornika przyczepy. W wyniku tego następuje
przestawienie zaworu sterującego, co pozwala na odhamowanie koła. W trakcie rozpoczęcia
hamowania następuje przerwania dopływu sprężonego powietrza z instalacji ciągnika.
W wyniku tego następuje przestawienie zaworu sterującego w przyczepie w położenie, które
łączy zbiornik z siłownikiem. Następstwem tego jest rozpoczęcie hamowania. W przypadku
nieszczelności układu lub samoczynnym odłączeniu się przyczepy, powinno nastąpić jej
wyhamowanie. Przyczepy rolnicze wyposażone są również w hamulec pomocniczy, którego
cięgło połączone jest z rozpierakiem szczęk hamulcowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
Hydrauliczne układy zewnętrzne – inaczej nazywane są drugim układem hydraulicznym
ciągnika. Znalazł on zastosowanie do sterowania np. pracą podnośnika hydraulicznego, pracą
ładowacza, przyczepy wywrotki i inne. Układ ten złożony jest z następujących elementów:
−
przewody ciśnieniowe,
−
zawór sterujący,
−
gniazda szybkozłączy.
Na rysunku 48 przedstawiono układ hydrauliczny podnoszenia przyczepy-wywrotki.
Rys. 48. Układ hydrauliczny podnoszenia przyczepy wywrotki [3, s. 172]
1 – dźwignia sterowania podnośnikiem,
2 – przewód ciśnieniowy,
3 – tłok podnośnika skrzyni przyczepy.
W zależności od typu ciągnika, może on być wyposażony w 8 gniazd szybkozłączy.
Przeważnie na jeden siłownik przypadają dwa takie gniazda. W czasie łączenia przewodów
hydraulicznych przy pomocy szybkozłączy, należy zwrócić uwagę na ich czystość. Na
rysunku 49 przedstawiono schematy oraz budowę szybkozłączy hydraulicznych.
W hydraulicznym układzie zewnętrznym panuje ciśnienie od 10 do 20MPa.
Rys. 49. Szybkozłącze hydrauliczne: a) złącze skręcane, b) złącza zaciskowe, c) zawór dławiący [3, s. 172]
1 – kulka,
2 – kołek,
3 – płytka zaworu dławiącego.
W podnośnikach stosuje się siłowniki hydrauliczne jednostronnego lub dwustronnego
działania. Na rysunku 50 przedstawiono schematy tych siłowników.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
Rys. 50. Schematy siłowników jednostronnego (a)- i dwustronnego (b) działania [3, s. 165]
W siłownikach jednostronnego działania, olej pod ciśnieniem znajduje się tylko z jednej
strony tłoka. W przypadku, gdy do siłownika dostarczany jest olej pod ciśnieniem i siła jego
parcia jest większa od oporu przesuwania tłoka, następuje podnoszenie ramion podnośnika.
W momencie otwarcia odpływu oleju z siłownika, następuje opuszczenie ramion podnośnika.
W siłownikach dwustronnego działania – w siłownikach tego typu olej może być
podawany z obu stron tłoka. W związku z tym operacje opuszczania jak i podnoszenia są
powodowane ciśnieniem oleju podawanego do siłownika. W celu zapobiegania przekroczenia
dopuszczalnej wartości wytworzonego ciśnienia oleju, stosowane są tzw. zawory
bezpieczeństwa.
Na
rysunku
51
przedstawiono
budowę
zaworu
redukcyjnego
(bezpieczeństwa).
Rys. 51. Zawór redukcyjny [3, s. 166]
1 – kulka,
2 – sprężyna,
3 – wkręt regulacyjny,
4 – śruba.
Regulacja ciśnienia polega na odpowiednim ustawieniu napięcia sprężyny, za pomocą
wkręta regulującego lub podkładek dystansowych.
Zawór rozdzielczy – znajduje się on na połączeniu pompa – siłownik. Na rysunku 52
przedstawiono schemat zaworu rozdzielczego.
Rys. 52. Zawór rozdzielczy [3, s. 166]
1 – doprowadzenie oleju,
2 – odprowadzenie oleju,
3, 4 – połączenie zaworu z odbiornikiem.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
Zawór ten może znajdować się w kilku położeniach roboczych:
−
neutralnym – wypływ z siłownika jest zamknięty, a do zbiornika kierowany jest olej
z pompy,
−
podnoszenia – olej z pompy podawany jest do siłownika, natomiast z komory podtłokowej
wypływa do zbiornika,
−
opuszczania – olej z pompy podawany jest do siłownika, natomiast z komory nadtłokowej
wypływa do zbiornika,
Obsługa techniczna przyczep – ze względu na warunki pracy, znaczne obciążenia i warunki
eksploatacyjne, przyczepy podlegają stosunkowo szybkiemu zużyciu oraz są podatne na
wszelkiego typu uszkodzenia. W związku z tym konieczna jest stosunkowo częsta kontrola
stanu technicznego przyczepy. W zakresie codziennej obsługi przyczepy można wymienić
kilka najistotniejszych czynności:
−
dokładne czyszczenie całej przyczepy,
−
sprawdzenie połączeń wszystkich mechanizmów,
−
sprawdzenie stanu przenośników podłogowych,
−
sprawdzenie stanu elementów instalacji hydraulicznej i pneumatycznej,
Dokładne informacje dotyczące czynności obsługowych danego typu przyczepy są
podawane przez producenta w instrukcji obsługi.
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie znasz rodzaje przyczep?
2. Jakie przyczepy zaliczamy do przyczep specjalnego przeznaczenia?
3. Jaka jest budowa przyczepy ciężarowej wieloosiowej?
4. Jakie są rodzaje zaczepów?
5. Jakie zastosowanie ma zaczep polowy ciągnika?
6. Jakie zastosowanie ma sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia?
7. Jakie są rodzaje przyczep w zależności od konstrukcji i ładowności?
8. Jaka jest zasada działania przyczep wywrotek?
9. Jaka jest budowa gniazda przyczepy?
10. Jakie siły działają na przyczepy jedno i wieloosiowe?
11. Jakie występują rodzaje siłowników hydraulicznych?
12. Jaka jest budowa nośnika bel okrągłych?
13. Jaka jest zasada działania hamulców w przyczepach?
14. Jakie elementy wchodzą w skład hydraulicznego układu zewnętrznego?
15. Jakie czynności zaliczamy do codziennej obsługi przyczepy?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj rozładunek przyczepy z przenośnikiem podłogowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania, z uwzględnieniem zasad: bezpiecznego ustawienia
przyczepy, kolejności czynności przygotowawczych do rozładunku,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
4) wykonać rozładunek przyczepy,
5) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
6) zaprezentować pracę na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
ciągnik,
−
plansze
dydaktyczne
obrazujące
przebieg
procesu
wyładowania
przyczepy
samowyładowanej,
−
przyczepa z przenośnikiem podłogowym,
−
literatura zgodna z wykazem.
Ćwiczenie 2
Zidentyfikuj rodzaje przyczep, zapisz ich typ, opisz przeznaczenie oraz cechy
charakterystyczne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować tok postępowania,
4) wypełnić tabelę według wzoru:
L.p.
Rysunek
Nazwa/typ
Zastosowanie
Liczba osi
Inne
1
2
3
4
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
5
5) w tabeli wpisać nazwę i typ przyczepy, jej zastosowanie, liczbę osi oraz inne informacje
dotyczące danej przyczepy,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusz papieru,
−
plansze dydaktyczne zawierające rodzaje przyczep,
−
katalogi środków transportowych,
−
stanowisko komputerowe z dostępem do internetu,
−
literatura zgodna z wykazem,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) wymienić rodzaje przyczep?
2) określić budowę przyczepy ciężarowej wieloosiowej?
3) wymienić rodzaje siłowników hydraulicznych?
4) wymienić rodzaje i zastosowanie zaczepów w ciągnikach?
5) wymienić siły działające na przyczepy jednoosiowe?
6) określić budowę zaworu rozdzielczego?
7) wymienić czynności wykonywane w trakcie codziennej obsługi
przyczepy?
8) wymienić elementy układu hamulcowego przyczepy?
9) wymienić elementy wchodzące w skład hydraulicznego układu
zewnętrznego?
10) wyjaśnić zasadę działania przyczep wywrotek?
11) określić budowę gniazda przyczepy?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
4.4. Urządzenia do załadunku oraz ładowacze chwytakowe
4.4.1. Materiał nauczania
Ładowarki – możemy je podzielić na dwa rodzaje:
−
ładowarki czołowe,
−
ładowarki chwytakowe.
Ładowarka czołowa – budowa ładowarki tego typu zostanie przedstawiona na przykładzie
ładowarki T272, która jest przeznaczona do pracy z ciągnikami Ursus 4512. Na rysunku 53
przedstawiono schemat budowy takiej ładowarki.
Rys. 53. Budowa ładowarki czołowej T272 [7, s. 249]
1 – rama,
2 – wysięgnik,
3 – łyżka,
4 – przeciwciężar,
5 – siłownik hydrauliczny wysięgnika,
6 – siłownik hydrauliczny do wychylania łyżki.
Na rysunku 54 przedstawiono przykładowe ładowarki czołowe.
Rys. 54. Ładowarki czołowe [www.rolmax.net.pl]
Do ciągnika ładowarka jest mocowana przy pomocy ramy nośnej (1). Wysięgnik
ładowarki (2) jest ułożyskowany, który jest podnoszony przez dwa siłowniki hydrauliczne
(5). Siłowniki są zasilane z obwodu zewnętrznego podnośnika w ciągniku. Łyżka (3) jest
umieszczona na końcu wysięgnika. Kąt jej pochylenia jest regulowany przy pomocy
siłownika hydraulicznego (6). Ładowarki czołowe można wykorzystywać stosować jako:
−
widły do obornika,
−
czerpak do materiałów sypkich,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
−
spychacz,
−
czerpak wieloczynnościowy,
−
hak dźwigowy,
−
przedłużacz wysięgnika.
Na rysunkach 55–63 przedstawiono przykładowe elementy, stosowane w ładowarkach
czołowych.
Rys. 55. Widły drapakowe
Rys. 56. Widły do palet
Rys. 57. Widły 3 rogowe
Rys. 58. Widły [www.zetor.pl]
Rys. 59. Multiłopata [www.zetor.pl]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
Rys. 60. Łopata z zębami
Rys. 61. Łopata gładka
Rys. 62. Ładowacz do bel
Rys. 63. Czerpak kiszonki
Ładowarka chwytakowa – w ładowarkach tego typu możemy wyróżnić ich dwa rodzaje:
−
ładowarki z własnym układem jezdnym,
−
ładowarki zawieszane na układzie ciągnika.
Ładowarki z własnym układem jezdnym – ładowarka posiadająca własny układ jezdny
łączona jest z ciągnikiem przy pomocy zaczepu rolniczego. Na rysunku 64 przedstawiono
ładowarkę chwytakową typu T214. Ładowarka tego typu posiada własny układ hydrauliczny.
Pompa układu jest napędzana od wałka odbioru mocy ciągnika. Koło łańcuchowe jest
nieruchomo zamocowane na czopie, które jest opasane przez łańcuch (16). Końce łańcucha
połączone są z dwoma siłownikami hydraulicznymi (3). Wysięgnik (6) jest przymocowany do
górnego przegubu korpusu. Do dolnego przegubu korpusu jest zamocowany dolny koniec
siłownika hydraulicznego (4), który służy do podnoszenia wysięgnika.
Wysięgnik – składa się on z dwóch części, które są ze sobą połączone przegubowo. Mogą
być one ustawiane względem siebie pod dowolnym kątem przy pomocy siłownika
hydraulicznego (5). Łączy on obie części wysięgnika poniżej jego przegubu. Zespół roboczy
chwytak(8), przymocowany jest do jego końca. Chwytak otwierany jest i zamykany przy
pomocy siłownika hydraulicznego (1). Na rysunkach 65, 66 i 67 przedstawiono przykładowe
rodzaje chwytaków. Do poprawienie równowagi ładowarki służą dwie podpory (9). Na
korpusie ładowarki umieszczone jest również siodełko obsługującego (12), które obraca się
wraz z korpusem. Przed siodełkiem umiejscowiony jest zespół rozdzielaczy układu
hydraulicznego (15). Umożliwia on wykonanie wszystkich manipulacji zespołami ładowarki.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
Rys. 64. Ładowarka chwytakowa [7, s. 250]
1 – siłownik do zamykania i otwierania chwytaka,
2 – siłownik do wysyłania podpór,
3 – siłownik do obracania korpusu,
4 – siłownik do podnoszenia,
5 – siłownik do zmiany wysięgu,
6 – wysięgnik,
7 – zbiornik oleju,
8 – chwytak,
9 – podpora,
10 – koła jezdne,
11 – przeciwciężar,
12 – siodełko operatora,
13 – pompa,
14 – wał napędowy,
15 – zespół rozdzielczy,
16 – łańcuch rolkowy do obracania korpusu ładowarki.
Rys. 65. Chwytak do słomy i siana [7, s. 250]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
Ładowarka chwytakowa – budowa ładowarki tego typu zostanie przedstawiona na
przykładzie ładowarki T274. Jest ona zawieszana na trzypunktowym układzie ciągnika. Na
rysunku 68 przedstawiono schemat budowy ładowarki tego typu. Obrót wysięgnika
wykonywany jest
przy pomocy bocznych siłowników hydraulicznych.
Rys. 68. Ładowarka chwytakowa T274 [7, s. 251]
1 – korpus,
2 – podpora,
3 – wysięgnik,
4 – chwytak,
5 – dźwignia sterująca,
6 – siłownik obrotu korpusu,
7 – siłownik podnoszenia,
8 – siłownik zmiany wysięgnika,
9 – siłownik sterujący chwytakiem.
Wózki widłowe – coraz częściej również w rolnictwie znajdują zastosowanie wózki
widłowe. Wykorzystywane są one do unoszenia oraz ładunku materiałów oraz
transportowania ich na niewielkie odległości.
Rys. 66. Chwytak do obornika [7, s. 250]
Rys. 67 Chwytak do roślin okopowych [7, s. 250]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
48
Wózki widłowe składają się z następujących elementów:
−
podwozie wózka, które wyposażone jest w koła,
−
silnik – gazowy (LPG), diesel, lub elektryczny, który jest zasilany z baterii akumulatorów,
−
przeciwwaga – dodatkowe obciążenie, najczęściej z bloku stali, który jest umieszczony
w tylnej części wózka w celu zapewnienia jego równowagi podczas przewożenia
przedmiotów przeciążających przód wózka,
−
maszt – jest on zamocowany pionowo z przodu wózka, w przypadku, gdy jego
konstrukcja umożliwia podnoszenie, opuszczanie i pochylanie ładunku,
−
widły – są one wykonane z jednolitego kawałka stali w kształcie litery „L”. W niektórych
przypadkach stosowane są niestandardowe chwytniki, które są przystosowanych do
transportu beczek, pudeł kartonowych, odśnieżania i innych zastosowań,
−
krata z metalowych prętów – umieszczona jest ona za widłami przed masztem. Jej
zadaniem jest zabezpieczenie operatora wózka przed zsunięciem się przewożonych
elementów,
−
dach – często występuje w postaci kraty. Zabezpiecza on operatora przed spadającymi
z góry przedmiotami,
−
kabina operatora –z kierownicą, pedałami i dźwigniami służy do sterowania wózkiem
widłowym.
Wózki możemy podzielić na dwie kategorie. Są to:
−
wózki o napędzie elektrycznym. Na rysunku 69 przedstawiono przykładowy wózek
widłowy.
Wózki tego typu posiadają udźwig nawet do 3000kg. Do ich napędu wykorzystywany
jest silnik elektryczny o napięciu do 80V.
Wózki o napędzie spalinowym. Przeważnie wyposażone są w silniki diesla. Niektóre z
nich wyposażone są w napęd gazowy. Na rysunku 70 przedstawiono przykładowy wózek
spalinowy. Wózki tego typu posiadają udźwig nawet do 3600kg.
Rys. 69. Elektryczny wózek widłowy firmy Nissan seria QX
Rys. 70. Spalinowy wózek widłowy, marki
Nissan seria LX35 [www.forklift.pl]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
49
Wózki widłowe możemy również podzielić ze względu na ich sposób pracy. Są to:
−
wózki boczne,
Rys. 71. Wózek widłowy boczny HXC16 Humanic firmy Rocla [www.forklift.pl]
Wózki te przeznaczone są przede wszystkim do transportu palet. Wartość udźwigu
wynosi do 1600 kg, oraz wysokość podnoszenia do 9000 mm.
−
wózki do wąskich korytarzy,
Rys. 72. Wózek widłowy przeznaczony do pracy w wąskich korytarzach TEKH12 firmy Rocla [www.forklift.pl]
W niektórych przypadkach wózki te są wyposażone w kamery i monitor, co zapewnia
możliwość nieustannego obserwowania ładunku przez kierowcę. Dzięki zastosowaniu wideł
z głowicą obrotowo-przesuwną, ładunek może być pobierany z podłoża zarówno z obu stron
bocznych jak i z przodu wózka. Wózki tego typu mogą pracować nawet w korytarzach
o szerokości od 1,5 m.
−
wózki kompletacyjne,
Rys. 73. Wózek widłowy kompletacyjny TP20o firmy Rocla [www.forklift.pl]
Udźwig tego typu wózków wynosi około 2000kg. Maksymalna prędkość jazdy to około
9 km/h.
−
wózki podnośnikowe,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
50
Rys. 74. Wózek widłowy podnośnikowy SP16 firmy Rocla [www.forklift.pl]
−
wózki unoszące,
Rys. 75. Wózek widłowy unoszący TP25 firmy Rocla [www.forklift.pl]
Wózki tego typu mogą być napędzane elektrycznie lub manualnie. Wykorzystywany jest
do transportu palet na odległości większe niż 20 m. maksymalny ich udźwig wynosi około
2500 kg, a prędkości maksymalne sięgają 9 km/h.
−
wózki manualne, maksymalna ładowność takiego wózka wynosi nawet 2200 kg.
Rys. 76. Wózek manualny RHW22 firmy Rocla [www.forklift.pl]
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie występują rodzaje ładowarek?
2. Jaka jest budowa ładowarki czołowej?
3. Jakie zadania spełniają ładowarki czołowe?
4. Jakie są rodzaje ładowarek chwytakowych?
5. Jaka jest budowa ładowarki chwytakowej z własnym układem jezdnym?
6. Jaka jest budowa ładowarki chwytakowej zawieszonej na układzie ciągnika?
7. Jakie zadania spełniają ładowarki chwytakowe?
8. Jaka jest budowa wózka widłowego?
9. Jakie są rodzaje wózków widłowych ze względu na sposób zasilania?
10. Jakie są rodzaje wózków widłowych ze względu na sposób ich pracy?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
51
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj załadunek materiałów sypkich ładowaczem czołowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3) zaplanować tok postępowania, wykonać przegląd techniczny ładowacza,
4) wykonać załadunek materiału wykorzystując ładowacz czołowy,
5) dokonać analizy ćwiczenia,
6) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
– ciągnik,
– ładowacz czołowy,
– instrukcja obsługi ładowacza czołowego,
– plansze dydaktyczne obrazujące przebieg procesu załadunku materiałów ładowaczem
czołowym,
– materiały sypkie do załadunku.
Ćwiczenie 2
Wykonaj załadunek materiałów objętościowych ładowaczem chwytakowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami BHP,
3) zaplanować tok postępowania, wykonać przegląd techniczny ładowacza,
4) wykonać załadunek materiału wykorzystując ładowacz chwytakowy,
5) dokonać analizy ćwiczenia,
6) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
– ciągnik,
– ładowacz chwytakowy,
– instrukcja obsługi ładowacza chwytakowego,
– plansze dydaktyczne obrazujące przebieg procesu załadunku materiałów ładowaczem
czołowym,
– materiały objętościowe do załadunku.
Ćwiczenie 3
Zidentyfikuj rodzaje wózków widłowych, określ ich typ oraz cechy charakterystyczne.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zgromadzić materiały i narzędzia potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
52
3) zaplanować tok postępowania,
4) wypełnić tabelę według wzoru:
L.p.
Rysunek
Nazwa/typ
Zastosowanie
Inne
1
2
3
5) w tabeli wpisać nazwę i typ wózka, jego zastosowanie oraz inne informacje dotyczące
danego wózka w kolumnie „inne”,
6) przeprowadzić analizę ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę na forum grupy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusz papieru,
−
poradnik dla ucznia,
−
przybory do pisania, ołówek, linijka.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) wymienić rodzaje ładowarek?
2) określić budowę ładowarki czołowej?
3) wymienić zadania jakie spełniają ładowarki czołowe?
4) wymienić zadania jakie spełniają ładowarki chwytakowe?
5) wymienić rodzaje ładowarek chwytakowych?
6) wymienić elementy z jakich składa się wózek widłowy?
7) wymienić rodzaje wózków widłowych ze względu na rodzaj napędu?
8) wymienić rodzaje wózków widłowych ze względu na przeznaczenie?
9) wymienić elementy z jakich zbudowana jest ładowarka chwytakowa
z własnym układem jezdnym?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
53
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
−
instrukcja,
−
zestaw zadań testowych,
−
karta odpowiedzi.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Wysokość urządzeń zapobiegających stoczeniu się wózka powinna być nie mniejsza niż
a) 30 mm.
b) 40 mm.
c) 50 mm.
d) 60 mm.
2. Przewożony ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu (poza jego obrys) na odległość
większą niż
a) 1,5 m.
b) 2,5 m.
c) 3 m.
d) 2 m.
3. Środek transportu nie zaliczany do transportu wewnętrznego kołowego to
a) wózek gospodarczy.
b) taczka.
c) wózek widłowy.
d) wózek akumulatorowy.
4. Urządzenie przemieszczające nie zaliczane do tego rodzaju transportu to
a) kolejka.
b) przenośnik taśmowy.
c) przyczepa zawieszana.
d) przenośnik pneumatyczny.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
54
5. W przenośniku pneumatycznym, oznaczenia 1, 2, 3 oznaczają kolejno:
a) cyklon, dmuchawa, kosz zasypowy.
b) dmuchawa, kosz zasypowy, cyklon.
c) kosz zasypowy, dmuchawa, cyklon.
d) dmuchawa, cyklon, kosz zasypowy.
6. Na rysunku poniżej przedstawiono
a) przenośnik kubełkowy.
b) przenośnik taśmowy.
c) przenośnik ślimakowy.
d) przenośnik pneumatyczny.
7. Na rysunku poniżej przedstawiono budowę przyczepy ciężarowej. Oznaczenia 1, 2, 3, 4
oznaczają odpowiednio:
a) dolny pierścień obrotnicy, rama, górny pierścień obrotnicy, dyszel.
b) górny pierścień obrotnicy, dolny pierścień obrotnicy, dyszel, rama.
c) dolny pierścień obrotnicy, górny pierścień obrotnicy, dyszel, rama.
d) dolny pierścień obrotnicy, rama, dyszel, górny pierścień obrotnicy.
8. Na rysunku poniżej przedstawiono przykładowy zaczep ciągnika. Jest to
a) zaczep transportowy.
b) zaczep polowy.
c) zaczep dolny.
d) sprzęg do trzypunktowego układu zawieszenia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
55
9. Na rysunku poniżej przedstawiono pewien rodzaj zaczepu. Oznaczenia 1, 2, 3 oznaczają
odpowiednio
a) hak zaczepu, dźwignia blokująca, belka wspornika.
b) hak zaczepu, belka wspornika, dźwignia blokująca.
c) dźwignia blokująca, belka wspornika, hak zaczepu.
d) belka wspornika, dźwignia blokująca, hak zaczepu.
10. Przenośnik stosowany do przenoszenia materiałów sypkich w poziomie lub pod kątem do
30
°
, o wadze do 50 kg, to
a) przenośnik kubełkowy.
b) przenośnik taśmowy.
c) przenośnik ślimakowy.
d) przenośnik pneumatyczny.
11. Przyczepy lekkie są to przyczepy o ładowności
a)
do 3500 kg.
b) do 4000 kg.
c) do 4500 kg.
d) do 5000 kg.
12. Na rysunku poniżej przedstawiono budowę przykładowego nośnika bel. Oznaczenia 1, 2,
3, 4 oznaczają odpowiednio:
a) łapa, siłownik hydrauliczny, korpus, ramię.
b) ramię, łapa, siłownik hydrauliczny, korpus.
c) korpus, ramię, łapa, siłownik hydrauliczny.
d) ramię, łapa, korpus, siłownik hydrauliczny.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
56
13. Chwytak przedstawiony na rysunku poniżej to
a) widły do palet.
b) widły drapakowe.
c) czerpak kiszonki.
d) ładowacz do bel.
14. Chwytak przedstawiony na rysunku poniżej wykorzystywany jest do
a) słomy i siana.
b) obornika.
c) roślin okopowych.
d) bel.
15. Poniżej na rysunku przedstawiono schemat oddziaływania na ciągnik przyczepy
dwuosiowej
Co na tym rysunku oznacza G
M
:
a) siła na zaczepie.
b) ciężar maszyny.
c) przyciąganie ziemskie.
d) obciążenie kół ciągnika przyczepy.
16. Przy pomocy przyczep zbierających można zbierać materiały o wilgotności do
a) 65%.
b) 75%.
c) 85%.
d) 95%.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
57
17. Na rysunku poniżej przedstawiono gniazdo przyczepy
Oznaczenia 44L, R, 10, 54 oznaczają odpowiednio:
a) zacisk rezerwowy, masa pojazdu, prawy kierunkowskaz, prawe światło pozycyjne
oraz oświetlenie tablicy rejestracyjnej.
b) lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, masa pojazdu, oświetlenie tablicy
rejestracyjnej.
c) lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, oświetlenie tablicy rejestracyjnej, światło
stop.
d) lewy kierunkowskaz, zacisk rezerwowy, masa pojazdu, światło stop.
18. Element wchodzący w skład wózka widłowego opisany jako: „jest on zamocowany
pionowo z przodu wózka, w przypadku, gdy jego konstrukcja umożliwia podnoszenie,
opuszczanie i pochylanie ładunku” to
a) przeciwwaga.
b) maszt.
c) widły.
d) rampa.
19. Dopuszczalna ładowność wózka gospodarczego wynosi
a) 100 kg.
b) 200 kg.
c) 250 kg.
d) 300 kg.
20. Dopuszczalna ładowność przyczepki zawieszanej wynosi
a) 550 kg.
b) 600 kg.
c) 650 kg.
d) 700 kg.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
58
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Eksploatowanie
urządzeń
i
środków
transportu
stosowanych
w gospodarstwie rolnym
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Nr
zadania
Odpowiedzi
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
59
6. LITERATURA
1. Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP, Warszawa 1996
2. Bocheński C. Praca zbiorowa.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. WSiP, Warszawa
1997
3. Grzegórzki Z. Wypisy wybrane.: Pojazdy silnikowe. WSiP, Warszawa 1997
4. Kuczewski J., Majewski Z.: Eksploatacja pojazdów rolniczych. WSiP, Warszawa 1999
5. Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych. WSiP, Warszawa
1998
6. Rychter T.: Mechanik pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 2006
7. Waszkiewicz C.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998
Czasopisma:
– Mechanik
– Przegląd Mechaniczny
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Eksploatowanie Urządzeń i Środków Transportu Stosowanych w Gospodarstwie Rolnym
Eksploatacja techniczna środków transportu, T8 Czynniki i procesy
Eksploatacja techniczna środków transportu, T5 Problemy ekonomiczne eksploatacji środków transportu
ETŚT - 3-1 - Wstęp, Akademia Morska, Eksploatacja Techniczna Środków Transportu
ETŚT - 3-3 - Modele prakseologiczne, Akademia Morska, Eksploatacja Techniczna Środków Transportu
Eksploatacja techniczna środków transportu, T2 Podejście systemowe w eksploatacji
ETŚT - 3-2 - Podejście systemowe 2, Akademia Morska, Eksploatacja Techniczna Środków Transportu
ETŚT - Definicje, Akademia Morska, Eksploatacja Techniczna Środków Transportu
Eksploatacja techniczna środków transportu, T11 Procesy i systemy obsługiwania
Eksploatacja techniczna środków transportu, T10 Podstawy diagnostyki środków tr
Eksploatacja techniczna środków transportu, T14 Modelowanie i optymalizacja procesów
Eksploatacja techniczna środków transportu, T8 Czynniki i procesy
podstawy eksploatacji środków transportu
Eksploatacja środków transportu i magazynowania
Eksploatacja środków transportu i magazynowania hamulce
więcej podobnych podstron