8.03.2012
T: Etapy procesu badawczego a cele poznania naukowego

1. Typy badao w naukach społecznych:

- badania typu poznawczego
- badania praktyczne

2. Cele badao:

- eksploracja
- opis
- wyjaśnianie

3. Etapy procesy badawczego:

- wstępne sformułowanie problemu
- eksplikacja problematyki badawczej

konceptualizacja

- operacjonalizacja problematyki badawczej

4. Przygotowanie narzędzi badawczych
5. Pilotaż badao (problematyka badawcza oraz narzędzie badawcze)

Ejdetyzm – poczucie szczęścia

6. Dobór próby
7. Realizacja badao empirycznych (pomiar)
8. Weryfikacja zebranego materiału empirycznego
9. Wstępne grupowanie materiału surowego
10. Analiza materiału empirycznego
11. Testowanie hipotez i uogólnianie wyników badao
12. Przygotowanie raportu z badao

Omówienie poszczególnych etapów procesu badawczego:
1. Wstępne sformułowanie problemu: problem naukowy a problem badawczy

Problem naukowy można zdefiniowad jako pytanie, na które nie ma jeszcze w nauce
odpowiedzi. Innymi słowy: artysta, jako talent i artysta, jako produkt marketingowy.

1.1. Kryteria kwalifikujące pytania, jako problem naukowy
a) Pytanie musi dotyczyd obiektywnego stanu rzeczy
b) Powinno byd wyrażone w języku danej nauki
c) Powinno byd sformułowane w taki sposób, aby było wiadomo jakie czynności podjąd, aby

móc sensownie poszukiwad odpowiedzi na to pytanie

Problematyzacja – procedura formułowania pytao badawczych
Problematyka – seria pytao badawczych odnoszących się do danego motywu

1.2. Czynniki wyznaczające zakres i charakter problematyki badawczej

a) Obiektywna rzeczywistośd
b) Dotychczasowa wiedza o tej rzeczywistości
c) Metody badao adekwatne do rzeczywistości

1.3. Podstawowe źródła problemów badawczych

a) Rozwój nauki i pojawiąjące się w nauce luki i niejasności
b) Obserwacje rzeczywistości i praktyka, tzw. Przekształcenia – identyfikujemy problemy

praktyczne

1.4. Dylematy wiążące się z podejmowaniem problematyki

1.4.1. W jaką formę pytania można najlepiej przekształcid problem?

a) Pytanie o to, czy zjawisko zachodzi
b) Pytanie o to, jak to zjawisko przechodzi, przebiega
c) Pytanie, dlaczego zjawisko zachodzi
d) Pytanie o skutki danego zjawiska

1.4.2. W jakim celu podejmuje się badania?

a) Wypełnienie luki w wiedzy
b) Rozstrzygnięcie spornych kwestii i dostarczenie podstaw do działao praktycznych

1.4.3. Do czego się odwoład przy rozwiązaniu problemu?

a) możemy się odwoład do nowych danych empirycznych, faktów o rzeczywistości,
b) odwołanie do literatury i danych już istniejących

1.4.4. w kwestii aparatu pojęciowego w danej nauce

a) czy można się posługiwad swoistym aparatem pojęciowym dla danej nauki, czy należy odwoład

się do innych nauk albo stworzyd nowe pojęcia

2.

Eksplikacja problematyki badawczej – uszczegółowienie albo „ustawienie” tematu, polega na
zrobieniu dwóch czynności
a) Próba wyrażenia problematyki badawczej w formie zdao, które zawierają wyłącznie terminy

zrozumiałe i jednoznaczne

b) Polega na ukazaniu powiązao tematu, który jest przedmiotem wyjaśniania z tematami, czy

problemami pokrewnymi i nadrzędnymi

2.1. Kryteria selekcji pytao i problemów badawczych:

* nawet najszerzej zaprojektowane badania nie podejmują próby udzielenia odpowiedzi na

wszystkie pytania ujęte w problematyce, konieczna jest zatem ich selekcja, odbywa się ona na
podstawie poniższych kryteriów:

1) kryterium teoretyczne (o realizacji wybiera się pytania najistotniejsze w odniesieniu, do

których można sformułowad najbardziej precyzyjne i najsilniej uzasadnione hipotezy)

2) kryterium metodologiczne (selekcja i wybór tych pytao, które pozwalają na udzielenie

odpowiedzi w oparciu o warsztat badawczy danej nauki)

3) kryterium techniczno-organizacyjne (pozostawia się te pytania, które odpowiadają

możliwością, którymi dysponujemy jako badacze)

4) wybór i uzasadnienie hipotez badawczych (hipoteza to propozycja twierdzenia naukowego,

nie jest pytaniem ani równoważnikiem pytania, jest propozycją odpowiedzi na pytanie zawarte w
problematyce badawczej) rola hipotez badawczych polega na wyznaczeniu kierunku poszukiwao
odpowiedzi na pytania

Warunki, jakie muszą spełnid poprawnie sformułowane hipotezy:
- muszą odnosid się jednoznacznie do problematyki
- dostarczad propozycji odpowiedzi na pytania wynikające z problemów badawczych
- hipoteza powinna posiadad uzasadnienie w postaci odwołania do wiedzy teoretycznej lub

empirycznej z zakresu danej problematyki

- powinna podawad warunki sprawdzalności, czyli określad przy zajściu jakich zjawisk albo przy

jakim ich natężeniu hipotezę można uznad za sprawdzoną

2.2. Unarzędziowienie problematyki badawczej

- poziom języka narzędziowego
- poziom terminów teoretycznych
- poziom terminów obserwacyjnych

a) Operacjonalizacja oznacza wyrażenie pojęd i terminów teoretycznych w kategoriach operacyjnych
(najbardziej użyteczne są definicje operacyjne)

a) Wybór zbiorowości, w której zostaną przeprowadzone badania
b) Wybór i technik badawczych
c) Wybór bazy źródłowej
d) Wybór zasad kryteriów zasad i analizy………

Ostateczny kształt narzędzi badawczych (zawartości formę) wyznaczają następujące czynniki:
- zakres problematyki badawczej
- wymagania techniki badawczej
- specyficzne cechy zbiorowości, w której prowadzone są badania
- warunki techniczno-organizacyjne badao

Ilości rodzaj pytao kwestionariuszowych wynikają z założeo badawczych (pytao i hipotez badawczych)
- Po co zostało zadane takie a nie inne pytanie
- dlaczego pytanie jest sformułowane w taki a nie inny sposób
- jaka jest wartośd wskaźnikowa pytania
- jakie można przypuszczalnie uzyskad odpowiedzi
- czy umieszczenie pytania w danym miejscu jest właściwe?
- w jaki sposób będą analizowane/wykorzystywane odpowiedzi na pytania?
- pilotaż narzędzia

Funkcja badan pilotażowych:

1. Sprawdzanie problemu badawczego pod względem eksplikacji i operacjonalizacji problemu

badawczego
a) Czy problem badawczy może byd rozwiązany za pomocą przyjętych technik badawczych?
b) Czy problem został całkowicie i prawidłowo zoperacjonalizowany?
c) Jaka jest wartośd, jednoznacznośd i moc rozdzielcza przyjętych wskaźników?
d) Czy wszystkie pojęcia mają jednoznaczny sens empiryczny?
e) Sprawdzenie, czy problem w ogóle występuje

2. Kontrola lub sprawdzenie technik narzędzi poznawczych

a) Ocenie podlega oszacowanie ilości braku odpowiedzi na poszczególne pytania
b) Sprawdzenie poprawności kategorii pytao zamkniętych i półotwartych
c) Badania pilotażowe pozwalają na ocenę wiarygodności wypowiedzi
d) Ocena zrozumiałości pytao
e) Pilotaż pozwala nam na zamknięcie niektórych pytao otwartych przez zastosowanie

kafeterii odpowiedzi z wypowiedzi uzyskanych z pilotażu

f) Określenie czasu trwania realizacji badania

3. Sprawdzenie techniczno-organizacyjnych wymogów badao

Zasady pilotażu:
- powinien byd przeprowadzony w tej samej zbiorowośd, w której będą realizowane badania
zasadnicze, ale nie na tych samych jednostkach
- wśród co najmniej 5% osób liczebności próby do badao

26.04.2012
a) kiedy są realizowana badania

problem reprezentywności badan pojawia się tylko w przypadku, gdy wyniki z próby badacz zamierza
upublicznid na całą Polskę, np. sformułowaną hipotezę, miedzy poziomem wyksztalcenia a zjawiskiem
znaczenia X w związku z tym dobór próby musi byd dokonany przy użyciu ….. oraz w miarę możliwości
…… Jeśli w próbie znajdują się ludzie o podobnym poziomie wykształcenia lub o tym samym stosunku
do zjawiska X, weryfikacja zjawiska X byłaby niemożliwa.

Kryteria doboru

Dobory racjonalne dobory nieracjonalne
(można uogólnid wnioski badao (wnioski mają charakter sprawozdawczy)
na całą populację)
- dobór losowy,

- dobór samorzutny

- dobór celowy

- dobór przypadkowy

a) dobór kwotowy
b) dobór jednostek przeciętnych
c) dobór jednostek o cechach kraocowych
d) dobór parami wg określonych cech
e) dobór lawinowy (kula śniegowa)
f) dobór osób najlepiej poinformowanych

realizacja badao
weryfikacja wstępna zebranego materiału polega na:

a) Poznaniu stopnia i procentu realizacji próby
b) Poznanie kierunku zniekształceo próby
c) Eliminacja materiałów zawierających nieprawidłowości
d)