UKŁAD NERWOWY SOMATYCZNY

2009.10.03

1. Komórka nerwowa i komórka mięśniowa należą do komórek pobudliwych, tzn., że na pobudzenie bodźcem adekwatnym odpowiadają zmianą elektryczną czyli potencjałem czynnościowym. Komórka niepobudzona posiada potencjał spoczynkowy, który zależy od:

• 
  nierównomiernego rozmieszczenia jonów po obu stronach błony komórkowej Na⁺

• obecności pompy jonowej sodowo - potasowej K⁺

• kanałów jonowych obecnych w błonie komórki pobudliwej

2. Kanały jonowe zależą od czynnika bramkującego:

• kanały sterowane napięciem

• kanały sterowane czynnikiem chemicznym (ligandem)

• kanały aktywowane naprężeniem mechanicznym

3. Neuron - strefy czynnościowe neuronu:

• strefa wejścia, czyli obszar dendrytyczny

• strefa inicjacji impulsu - wzgórek aksonu

• strefa przewodzenia - akson (neuryt)

• strefa wyjścia - synapsa

W spoczynku wewnętrzna strona błony komórkowej naładowana jest ujemnie, zewnętrzna naładowana jest dodatnio. Potencjał spoczynkowy komórki wynosi -70 mV. Bodziec progowy to najniższy bodziec, który jest zdolny pobudzić komórkę nerwową. Bodziec podprogowy - aby mógł pobudzić komórkę nerwową musi ulec sumowaniu w czasie lub w przestrzeni. Bodziec nadprogowy - to bodziec, który może pobudzić komórkę, która jest w okresie refrakcji względnej.

1 2 3 4 5

Wykres potencjału czynnościowego komórki nerwowej

Fazy potencjału:

• depolaryzacja - w tej fazie otwierają się szybkie kanały sodowe, jony sodu napływają do wnętrza komórki i wartość potencjału zmienia się do +30 mV - aktywacja sodowa

• repolaryzacja - to zamknięcie kanałów sodowych i otwarcie potasowych, potas zaczyna wypływać z komórki

• faza III - hiperpolaryzacja - przez częściowo otwarte kanały potasowe mimo osiągnięcia wartości spoczynkowej jony potasu wypływają z komórki

Potencjał spoczynkowy komórki przywraca ATPaza sodowo - potasowa, która przenosi 3 jony sodu z komórki na zewnątrz i 2 jony potasu z przestrzeni pozakomórkowej do wnętrza komórki.

4. Impuls nerwowy w sposób ciągły przewodzony jest przez włókno nerwowe bez osłonki mielinowej a w sposób skokowy przez włókno nerwowe z osłonką mielinową.

5. Jeżeli transport a aksonie odbywa się od ciała neuronu do kolbki synaptycznej, to taki kierunek przewodzenia nazywamy ortodromowym. W ten sposób transportowane są pęcherzyki synaptyczne z transmiterem.

6. Jeżeli transport odbywa się os synapsy do ciała neuronu - jest to transport antydromowy. W ten sposób przenoszone są bakterie, toksyny, wirusy, leki i czynnik wzrostu nerwów.

7. Podział właściwości włókien nerwowych:

			Ø µm	V m/s
		A	α czucie proprioceptywne somatyczne ruchowe β czucie dotyku ucisku γ ruchowe do wrzecion mięśniowych δ czucie zimna, bólu, dotyku	12 - 20 5 - 12 3 - 6 2 - 5	70 - 120 30 - 70 15 - 30 12 - 30
		B	przedzwojowe w AUN (autonomicznym układzie nerwowym)	<3	3 - 15
	C	d.r. czucie bólu, temperatury wsp zazwojowe włókna współczulne	0,4 - 1,2 0,3 - 1,3	0,5 - 2 0,7 - 2,3

Włókna A δ przewodzą czucie bólu, który odbierany jest jako ból ostry, kłujący.

Włókna C d.r. to włókna, które wnikają do rdzenia kręgowego przez korzenie grzbietowe i z zakończeń tych włókien uwalniany jest transmiter - Substancja P, która odpowiedzialna jest za powstanie bólu, który ma charakter tępy, rozlany, nieprecyzyjny, uciążliwy.

8. Synapsy - rodzaje synaps:

• synapsa elektryczna - przenosi pobudzenie w dwóch kierunkach, ponieważ istnieją w części pre- i postsynaptycznej liczne połączenia jonowo - metaboliczne

• 
  
  synapsa chemiczna - zbudowana z części presynaptycznej, w której znajdują się pęcherzyki synaptyczne z transmiterem, dość duża szczelina synaptyczna i część postsynaptyczna, w której znajdują się receptory dla transmiterów znajdujących się w pęcherzykach; w synapsie chemicznej możliwe jest przenoszenie informacji tylko w jedną stronę od części presynaptycznej do części postsynaptycznej

9. Transmitery z pęcherzyków synaptycznych uwalniane są na drodze sprzężenia elektrowydzielniczego. Jeżeli uwalniany transmiter jest transmiterem pobudzającym, to w części postsynaptycznej powstaje EPSP - postsynaptyczny potencjał pobudzający. Jeżeli uwalniany transmiter jest transmiterem hamującym, to w części postsynaptycznej powstaje IPSP - postsynaptyczny potencjał hamujący. Przykładem transmiterów pobudzających są:

• adrenalina (epinefryna)

• noradrenalina (norepinefryna)

• acetylocholina

• dopamina

• serotonina

• histamina

Przykłady transmiterów hamujących:

• GABA - kwas γ - aminomasłowy

• glicyna

10. Transmiter przenosi informacje. Neuromodulatory powstają również w neuronach, magazynowane w pęcherzykach, mogą być uwalniane łącznie z transmiterem, ale nie przenoszą one informacji a wyłącznie modyfikują jej transmisję. Przykładem modulatorów są:

• VIP - wazoaktywny peptyd jelitowy

• NPY - neuropeptyd Y

• endogenne opioidy (endorfiny, enkefaliny, dynorfiny)

11. Odruch - reakcja efektora na pobudzenie receptora, która zachodzi za pośrednictwem ośrodka nerwowego (np. rdzeń kręgowy, rdzeń przedłużony, OUN).

12. Łuk odruchowy - droga jaką pokonuje bodziec od receptora do efektora. Składowe łuku odruchowego:

• receptor

• droga dośrodkowa (aferentna)

• ośrodek nerwowy

• droga odśrodkowa (eferentna)

• efektor

13. Odruch warunkowy (warunkowanie) powstaje wówczas, gdy bodziec obojętny wyprzedza działanie bodźca bezwarunkowego. Powstanie tego odruchu wymaga odpowiedniej ilości powtórzeń bodźca obojętnego oraz pobudzenia ośrodka motywacyjnego.

14. Cechy odruchów:

bezwarunkowych	warunkowych
- wrodzone, nie ulegają zapominaniu, niezmienne, sztywne - właściwe dla każdego gatunku - łuki odruchów ulegają zamknięciu w okresie życia płodowego - filogenetycznie starsze, łuki odruchów zamykają się: - w rdzeniu kręgowym - w rdzeniu przedłużonym - we wzgórzu	- nabyte, powstają w okresie życia osobniczego w procesie warunkowania - zmienne, plastyczne - są podstawą uczenia - łuki odruchu zamykają się jednocześnie na 3 poziomach: - tworu siatkowatego - nieswoistych jąder wzgórza - pól kojarzeniowych kory mózgu (hipoteza Gastaut'a

PEAK

+30

repolaryzacja

depolaryzacja

0

-55

hiperpolaryzacja

REST

-70

OSŁONKOWE

BEZ

---