psychologia rozwojowa, 23.04.TEORIA PRZYWIĄZANIA Johna Bowlby, TEORIA PRZYWIĄZANIA Johna Bowlby'ego


TEORIA PRZYWIĄZANIA Johna Bowlby'ego

Teoria ta stała się dominującym sposobem podejścia do analizy wczesnego rozwoju społecznego i przyczyniła się do przeprowadzenia ogromnej liczby badań empirycznych nad tworzeniem przez dzieci bliskich relacji

To, co dla wygody nazywam teorią przywiązania, to sposób ujęcia w koncepcję, ludzkiej skłonności do tworzenia silnych afektywnych więzi z ważnymi, bliskimi osobami oraz sposób wyjaśniania różnych form dystresu emocjonalnego i zaburzeń osobowości, włączając tu lęk, złość, depresję, emocjonalne odizolowanie, których przyczyną jest niechciana separacja bądź utrata”. (Bowlby, 1969)

PRZYWIĄZANIE - DŁUGOTRWAŁY, SILNY, EMOCJONALNY I SPOŁECZNY ZWIĄZEK
Z KONKRETNĄ (ZNACZĄCĄ) OSOBĄ.

CECHY WIĘZI:

SPECYFIKA WIĘZI:

FUNKCJE PRZYWIĄZANIA

FUNKCJA BIOLOGICZNA

Więzi mają swoje źródło w ewolucji i pełnią ważną funkcję biologiczną.

Utrzymywanie bliskości z wybranym osobnikiem (prawie zawsze matką) zapewnia ochronę i zwiększa szanse na przeżycie.

FUNKCJA PSYCHOLOGICZNA

Dzieci są genetycznie tak „zaprogramowane”, by pozostawać w pobliżu osób mogących je chronić, ostrzegać i pomagać w chwilach cierpienia.

Należą do nich zachowania służące:

PRZYCIĄGANIU UWAGI RODZICÓW - płacz

UTRZYMYWANIU TEJ UWAGI - uśmiech, wokalizacja

UZYSKANIU I UTRZYMANIU BLISKOŚCI - podążanie za rodzicem i czepianie się jego ciała, podążanie wzrokiem.

Początkowo działają one w sposób automatyczny, stereotypowo i są reakcją na wielu dorosłych, jednak w ciągu 1 roku życia zaczynają dotyczyć tylko jednej lub dwóch osób i ulegają przekształceniu w bardziej elastyczne i złożone systemy zachowań podlegające celowemu planowaniu.

W chwili odzyskania równowagi - gesty przywiązania ulegają wyciszeniu (dziecko nie musi płakać, czepiać się, ale poświęca się zabawie, czy eksploracji otoczenia).

Kiedy stan ten zostaje zagrożony (np. matka znika z pola widzenia lub zbliża się ktoś obcy), dziecko podejmuje wysiłek ponownego odzyskania równowagi.

Sposób w jaki to czyni zależy od:

ETAPY ROZWOJU PRZYWIĄZANIA wg Bowlby'ego

FAZA I

0 - 12 tydzień życia

Przed-przywiązanie

Orientacja i sygnalizowanie bez wyróżniania figury

FAZA II

4 - 6 miesiąc życia

Przywiązanie w trakcie tworzenia

Orientacja i sygnalizowanie skierowanie do wyróżnionej figury

FAZA III

7 miesiąc - 2,5 rok życia

Wyraźnie ukształtowane przywiązanie

Utrzymanie bliskości z wyróżnioną figurą

FAZA IV

Od około 2,5 roku życia

Związek ustanowiony ze względu na cel

Kształtowanie relacji partnerskiej

Faza I

Dziecko wysyłała sygnały dotyczące swojego stanu psychofizjologicznego (głód, zimno, niewygoda, mokro ...) poprzez płacz, krzyk, uśmiech, pobudzenie ruchowe.

Zadania opiekuna:

Bardzo ważne jest, aby zachowania opiekuna, (adekwatne do potrzeb dziecka), powtarzały się za każdym razem (lub prawie każdym), gdy dziecko sygnalizuje dyskomfort. Tylko dzięki wielokrotnym powtórzeniom tego samego schematu: dyskomfort-ukojenie (tzn. dzięki harmonijnej rutynie), niemowlę nabierze pewności, że jego potrzeby są ważne, a wrażliwe na nie otoczenie zareaguje życzliwą pomocą.

FAZA II

Zadania opiekuna:

FAZA III

Zachowania opiekuna:

Opiekun powinien dostosować się do nowych możliwości dziecka, pozwolić mu na aktywniejsze uczestniczenie w interakcji i podjąć rolę partnera, a nie jak wcześniej „kierownika”. Nadal jest oczywiście odpowiedzialny za przebieg kontaktu, jednak pozostawia również inicjatywę dziecku, poszerzając kontakt i jego intencje.

FAZA IV

WZORCE PRZYWIĄZANIA

WZORZEC BEZPIECZNY

Opiekuna cechuje:

PRZYWIĄZANIE BEZPIECZNE, CZYLI PRZEKONANIE O ISTNIENIU STAŁEGO, NIEZAGROŻONEGO DOSTĘPU DO ŹRÓDŁA, KTÓRE GWARANTUJE RÓWNOWAGĘ EMOCJONALNĄ I POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA. UFORMOWANIE BEZPIECZNEGO PRZYWIĄZANIA W NIEMOWLĘCTWIE STANOWI ISTOTNĄ PODSTAWĘ PRAWIDŁOWEGO ROZWOJU PSYCHICZNEGO W KOLEJNYCH OKRESACH ŻYCIA.

KONSEKWENCJE DLA ROZWOJU DZIECKA

WZORZEC AMBIWALENTNY

Opiekuna cechuje:

KONSEKWENCJE DLA ROZWOJU DZIECKA

WZORZEC UNIKAJĄCY

Zachowania opiekuna:

KONSEKWENCJE DLA ROZWOJU DZIECKA

DEZORGANIZACJA WZORCA

Powstaje, gdy niemowlę doświadcza przemocy lub dziwacznych, budzących lęk zachowań opiekuna (niespójnych, gwałtownych, odbiegających od norm społecznych, np. nagłych zmian nastroju, nadmiernie okazywanego lęku).

Źródła strachu niemowlęcia:

KONSEKWENCJE DLA ROZWOJU DZIECKA

WZORCE PRZYWIĄZANIA UFORMOWANE W NIEMOWLĘCTWIE MAJĄ WAZNY WPŁYW NA DALSZY ROZWÓJ I FUNKCJONOWANIE DZIECI

UWARUNKOWANIA POCZUCIA BEZPIECZEŃSTWA W RELACJI PRZYWIĄZANIA
Jaki wzorzec przywiązania pod koniec 1 roku życia ukształtuje dziecko?

INDYWIDUALNE CECHY SPOSOBU ZACHOWANIA DZIECKA (GŁÓWNIE TEMPERAMENTU)

INDYWIDUALNE ZASOBY OPIEKUNA

Poziom zdrowia psychicznego i psychologicznego dobrostanu opiekuna ma istotny wpływ na przebieg rozwoju psychicznego dziecka. Dzieje się tak dlatego, że ogólna kondycja psychiczna opiekuna wpływa na jakość sprawowania opieki i jakość relacji z dzieckiem.

WSPARCIE SPOŁECZNE

DOŚWIADCZENIA OPIEKUNA Z DZIECIŃSTWA

PROCEDURA OBCEJ SYTUACJI (POS)

PROCEDURA OBCEJ SYTUACJI (POS)

Numer epizodu

Obecne osoby

Czas trwania

Krótki opis

1.

Matka, dziecko, badacz

30 sek.

Badacz wprowadza matkę i dziecko do pokoju.

2.

Matka, dziecko

3 min.

Dziecko eksploruje otoczenie, mama nieaktywna.

3.

Osoba obca, matka, dziecko

3 min.

Wchodzi osoba obca. Najpierw milczy, potem rozmawia z mamą, potem podchodzi do dziecka.

4.

Osoba obca, dziecko

3min. lub mniej

Epizod I separacji. Mama wychodzi.

5.

Matka, dziecko

3min. lub więcej

Pierwszy epizod powrotu matki. Mama wraca, osoba obca wychodzi. Mama uspokaja dziecko.

6.

Dziecko

3min. lub mniej

Epizod II separacji.

7.

Osoba obca, dziecko

3min. lub mniej

Osoba obca wchodzi i próbuje pocieszyć dziecko.

8.

Matka, dziecko

3 min.

Drugi epizod powrotu mamy. Osoba obca wychodzi.

PRZYWIĄZANIE BEZPIECZNE (WIĘŹ UFNA

Zachowania w POS:

Opiekun jako bezpieczna baza

PRZYWIĄZANIE UNIKAJĄCE

Zachowania w POS:

Dużo eksploruje, mało wraca do opiekuna (jako bezpiecznej bazy)

PRZYWIĄZANIE AMBIWALENTNE

Zachowania w POS:

Ograniczona eksploracja. Widoczne rozdrażnienie lub bierność.

lub

DEZORGANIZACJA PRZYWIĄZANIA

Zachowania w POS:

Brak widocznego celu czy intencji w zachowaniu



Wyszukiwarka