Klasyfikacja loci (według Lausberga, czyli z Kwintyliana Institutio ortoria)

toposy osoby (loci a persona) nomen - imię genus - ród natio - narodowość patria - ojczyzna (prawa, zwyczaje) sexus - płeć aetas - wiek educatio et disciplina - wykształcenie i wychowanie habitus corporis - budowa ciała fortuna - bogactwo conditiones etiam distantia - warunki, które są istotne np. funkcja animi natura - naturalna dyspozycja studia - zawód

toposy rzeczy (loci a re) a causa - z przyczyny i skutku a loco - z miejsca a tempore - z czasu: generale - okres historyczny, speciale - czasowe okoliczności natury, życia ludzkiego a modo - ze sposobu a facultate - z możliwości a finitione- z określenia, definicji: - z etymologii - z podziału a simili - z podobieństwa (cechy równorzędne) a comparatione - z porównania (idee nierównorzędne): - a minore ad maius - a maiore od minus - a contrario a circumstantia - z okoliczności pozostałych a fictione - z możliwości zakładanych

Klasyfikacja „miejsc” u Cycerona

De inventione - towarzyszące osobom: 1. nomen -imię 2.natura - natura, właściwości ciała i ducha 3. victus - wychowanie i wykształcenie 4 fortuna - los 5. habitus - trwałe ukształtowanie umysłu i ciała 6. affectio - uczucia 7. studia - umysłowa aktywność 8. consilia - zamiary, zamysły 9. facta - czyny 10. causa - zdarzenia przypadkowe 11. orationes - mowy

Topiki I. wewnętrzne: A: w sprawie: 1. definitio - definicja 2. notatio - treść nazwy B. w stosunku do sprawy: 1. ex coniugatione - pokrewieństwo słów 2. ex genere - rodzaj 3. ex forma - gatunek 4. ex similitudine - podobieństwo 5. ex differentia - różnica 6. ex contrario - przeciwieństwo 7. ex adiunctis okoliczności towarzyszące 8. ex consequentibus - następstwa 9. ex antecedentibus - okoliczności poprzedzające 10. ex repugnantibus - okoliczności wykluczające 11. ex causis - przyczyny 12. ex effectis - skutki B. zewnętrzne, z których wydobywa się argumenty nieartystyczne, np. świadectwa

Reguły preferencji (Arystoteles: Topiki)

„ Co z dwóch lub więcej rzeczy jest bardziej pożądane albo lepsze, powinno być zbadane z takich oto pozycji: najpierw trzeba wyjaśnić, że nasze badanie nie odnosi się do rzeczy zbyt rozbieżnych i zdradzających wielką w stosunku do siebie różnicę ( bo nikt się nie martwi pytaniem czy bardziej godnym wyboru jest szczęście , czy bogactwo), lecz do rzeczy pokrewnych i takich, o które się spieramy, za którą z dwóch powinniśmy się raczej opowiedzieć, ponieważ nie możemy dostrzec wyższości jednej nad drugą.”

1. Bardziej pożądane jest to, co trwalsze i mocniejsze niż to, co ma mniej tych cech.

2. To, co uważa za takie - człowiek rozumny albo dobry

- sprawiedliwe prawo

- ludzie kompetentni

- większość lub wszyscy, nawet wszystkie istoty ożywione

3. To, czego istotą jest to, co ono samo reprezentuje (np. sprawiedliwość, bo jest rodzajem dobra, a nie sprawiedliwy człowiek)

4.To, co godne wyboru ze względu na siebie niż na coś innego. (czyli to, co jest godne wyboru ze względu na siebie [zawsze i wszędzie, niezależnie od aktualnego celu], niż to, co jest pożądane akcydentalnie)

5. To, co jest przyczyną dobra bardziej niż to, co jest przyczyną akcydentalną.

6. To, co jest dobrem bezwzględnym niż dobrem dla poszczególnej osoby.

7. To, co jest dobre z natury niż nabyte.

8. To, co przysługuje lepszemu i godniejszemu przedmiotowi.

9. To, co znajduje się w rzeczach lepszych, wcześniejszych, godniejszych.

10. Cel bardziej niż środki, a spośród środków te, które stoją najbliżej celu.

11. Środki wiodące do samego celu życia niż te, które wioda do jakiego innego celu.

12. Bardziej to, co jest możliwe niż niemożliwe.

13. Z dwóch działających czynników te, którego cel jest lepszy.

14. To, co samo przez się jest piękniejsze, chwalebniejsze, a nie ze względu na coś innego.

15. To, czego następstwa są bardziej pożądane (czyli wiąże się z nimi większe dobro lub mniejsze zło), a najczęściej są to następstwa późniejsze.

16. Większa ilość rzeczy dobrych.

17. Rzeczy niedobre bardziej niż dobre, bo to samo połączone z przyjemnością jest bardziej pożądane niż bez przyjemności.

18. Każda rzecz jest bardziej pożądana w odpowiedniej porze. w której posiada doniosłe znaczenie.

19. To, co jest pożyteczne w każdej porze lub często.

20. Jeżeli jedna z dwóch rzeczy jest tego rodzaju, że gdy ją wszyscy posiadaja druga staje się niepotrzebna, a druga jest taka, że nawet gdyby ją wszyscy posiedli, to i tak potrzebowaliby pierwszej, więc pierwsza jest bardziej pożądana.

21. To, czego zniszczenia należy się bardziej obawiać,

31. To, czego nie można zastąpić niczym innym.

32. To, co przynosi mniejszą naganę , gdy się ubolewa nad utratą i to, co przynosi większą naganę, gdy się nad utrata nie ubolewa. czego straty lub przeciwieństwa należy bardziej unikać, albo czego nabycie i powstanie jest bardziej pożądane.

22. To, co jest bardziej zbliżone do dobrego i bardziej podobne do dobrego.

23. To, co szlachetniejsze.

24. To, co trudniejsze.

25. To, co bardziej osobiste niż wspólne.

26. To, co ma mniej wspólnego ze złem, bo to, czemu nie towarzyszy przykrość bardziej ni ż to, czemu towarzyszy.

27. Jeśli coś jest lepsze od drugiego, to i najlepsze spośród niego jest lepsze od tego drugiego.

28. To, w czym mogą uczestniczyć nasi przyjaciele niż to, w czym nie mogą.

29. To, co uczynilibyśmy dla przyjaciela niż dla pierwszego lepszego.

30. Nawiązka jest lepsza od koniecznych potrzeb.

33. Z rzeczy tego samego gatunku ta, która posiada swoistą cechę tego gatunku lub posiada ją w większym stopniu.

34. To, co ulepsza przedmiot, w którym się znajduje niż to, co go nie ulepsza.

35. To, co człowiek raczej sam zdobył niż to, co zawdzięcza komu innemu.

36. To, co dodane do rzeczy czyni całość bardziej pożądaną.

37. To, co jest pożądane ze względu na siebie samo, a nie na opinię.

38. To, co wybieramy dla niego samego, bo żadna korzyść z niego nie wynika.

39. To, co w większym stopniu przyjmuje swoją definicję.

Arystoteles: topos z tego, co większe i tego, co mniejsze ( reguły preferencji: „co z dwóch rzeczy jest bardziej pożądane albo lepsze”, czyli można za ich pomocą uzasadniać porównawcze sądy wartościujące)

- ma charakter ogólny i formalny: to, co ma określone własności z natury, ma je w większym stopniu niż to, co je ma nie z natury

- występują jako przesłanki: „To, co jest dobre w swojej naturze, zasługuje w sposób oczywisty na to, aby go pragnąć.”

Schemat	Argument do tematu: Należy zbudować autostradę.	Argument do tematu:
Pożyteczniejsze to, czego skutki są lepsze	Nowa autostrada ograniczy liczbę śmiertelnych wypadków, a przecież nie ma nic cenniejszego niż ludzkie życie i zdrowie.
to, co samo dla siebie jest celem, a nie środkiem	Budowa autostrady zakończy modernizacje infrastruktury naszego regionu, czyniąc zeń integralną część systemu komunikacyjnego Europy.
to, co pożyteczniejsze dla większej ilości rzeczy	Autostrada uwolni zatłoczone centra śląskich miast, usprawni tranzyt, zapewni dodatkowe miejsca pracy w usługach, wpłynie pozytywnie na całą gospodarkę regionu.
to, co częstsze	Nie ma dziś kraju europejskiego bez sieci autostrad, którymi odbywa się niemal cały ruch międzynarodowy i najczęściej międzyregionalny.
to, co rzadsze	W Polsce tylko nieliczne miasta mogą liczyć na udział w korzyściach płynących z eksploatacji autostrad.
to, o czym też wiedzą inni	Nasz region szybko zostanie zauważony na forum międzynarodowym.
to, co trwalsze i mocniejsze	Do dziś na mapie Polski da się odnaleźć bursztynowy szlak, tak samo dzisiejsza decyzja zostanie utrwalona na mapach przyszłości.
to, co możliwe bardziej niż to, co niemożliwe	Dzisiaj nadarza się szansa, którą trzeba wykorzystać i podjąć budowę.
to, co bardziej osobiste niż wspólne	Autostrada skróci drogę do pracy, przywróci zapomnianą przyjemność wyboru drogi przyjemniejszej zamiast kluczenia w zaułkach w celu ominięcia korków.
to, co dotyczy większej liczby ludzi	Powstanie autostrady wpłynie na poprawę warunków życia każdego z nas.
to, co oprócz zaspokojenia koniecznych potrzeb daje jakąś nawiązkę	Budowa autostrady wpłynie na ożywienie gospodarcze regionu.
to, co jest szczególne i jedyne	Budowa pomyślana jest jako zupełnie nowe, rewolucyjne rozwiązanie urbanistyczne.
to, czego zniszczenia należy się bardziej obawiać	Zaniechanie budowy dziś, doprowadzi do katastrofy ekologicznej jutro.
to, co uznają za słuszne ludzie rozumni, większość lub wszyscy	Za budową autostrady wypowiedziało się ponad 50 % lokalnej społeczności.
to, co trudniejsze do zdobycia	Tak wiele wysiłku, długotrwałe zabiegi i ogrom zainwestowanych pieniędzy przyniosą efekt.

Podział znaczenia terminu topos (locus) u renesansowego humanisty (wg S. Wiedenhofer, cyt. za H. Szabelska: Kilka uwag o recepcji arystotelesowskich Topik), czyli o wieloznaczności terminu:

1. Znaczenie najbliższe arystotelesowskim „Topikom” - locus = sformalizowana, tj. ujęta w abstrakcyjną formułę wskazówka, pozwalająca na znalezienie stosownego dla danego tematu argumentu

2. Nagłówek, umożliwiający porządkowanie wiedzy w formie, która w razie potrzeby ułatwia sięgnięcie do jej zasobów (związek z pierwszym, bo genezę toposów-nagłówków można upatrywać w skróceniu sylogizmu dialektycznego do przesłanek w wersji Cycerona)

3. Podstawowe pojęcia poszczególnych dziedzin, ewoluujące dalej w kierunku zbiorów maksym czy fragmentów mów

4. Ujęcie pedagogiczne, nagłówek służący młodzieży do porządkowania ekscerptów z lektur klasyków

---