FINANSE I BANKOWOŚĆ

1.Finanse - istota, zasób pieniężny a fundusz pieniężny.

Finanse to ogół zjawisk ekonomicznych związanych z ruchem pieniądza w procesie podziału i wymiany wartości. Na ruch pieniądza składa się gromadzenie , podział i wydatkowanie środków pieniężnych.

Przedmiotem zainteresowania finansów jest emisja pieniądza poprzez system bankowy ,gromadzenie oszczędności i rezerw oraz cyrkulację środków pomiędzy różnymi podmiotami gospodarczymi.

Zasób pieniężny - to ogół środków w dyspozycji danego podmiotu którymi może on względnie swobodnie dysponować ponieważ środki nie mają z góry narzuconego zastosowania.

Fundusz pieniężny - to zasób przeznaczony na realizację określonego celu

2.Kryterium przedmiotowe i podmiotowe finansów

Zjawiska finansowe ze względu na ich złożony charakter dzieli się według kryterium :

Przedmiotowego - wyróżnia się następujące przychody i wydatki ( strumienie pieniężne)

- materialne i osobowe ( ekwiwalentne lub rynkowe)

- redystrybucyjne ( transferowe)

- kredytowe ( są wynikiem udzielanych kredytów przez banki )

Podmiotowego wyróżnia się;

- finanse publiczne- reprezentują je podmioty władzy ustawodawczej wszystkich szczebli ,aparat skarbowy oraz jednostki sektora publicznego, tworzone są przez fundusze przyjmujące formę budżetów ( centralny , terenowy)

- finanse przed siębiorstw - tworzą podmioty , które działają z myślą o zysku .Strumienie generowane przez przedsiębiorstwa mają znaczenie dla funkcjonowania finansów jako całości , to co wyróżnia finanse przedsiębiorstw od innych podmiotów to ranga strumieni rzeczowych , wskutek których powstają strumienie finansowe

-gospodarstwa domowe - tworzą strumienie rzeczowe oraz finansowe w wyniku powiązań z innymi podmiotami rynkowymi

- finanse banków - podstawą jest dwuszczeblowy system bankowy z bankiem centralnym oraz bankami komercyjnymi usytuowanymi na szczeblu niższym

- finanse ubezpieczeń i innych instytucji finansowych - są elementami systemu finansowego charakter tych podmiotów sprawia że ich udziałem są tylko strumienie finansowe , powstające wtedy gdy gromadzą się składki , gdy wypłacają odszkodowania oraz podczas inwestowania zgromadzonego kapitału .

3.System finansów publicznych.

System finansów publicznych powinien;

- zaspokajać popyt państwa na pieniądz ,nie powinno się to odbywać na drodze inflacyjnej , powinno się zachowywać równowagę rzeczowo pieniężną a w szczególności równowagę finansową.

- umożliwiać prowadzenie polityki , która łagodzi negatywne skutki mechanizmu rynkowego

- tworzyć warunki do prowadzenia przez państwo polityki gospodarczej

- również zapobiegać powstawaniu szarej strefy gospodarki przez tworzenie szczelnego systemu podatkowego

- umożliwiać sprawne gromadzenie środków publicznych ( sprawne procedury uchwalania uchwał i ustaw budżetowych)

- sprzyjać racjonalnemu wydatkowaniu środków publicznych

- sprzyjać rozwojowi demokracji i demokratycznych instytucji

4.Ryzyko szacunków makroekonomicznych

• ryzyko stopy procentowej

• ryzyko kursu walutowego

• ryzyko zachowań podmiotów gospodarczych

• ryzyko polityczne

ryzyko stopy procentowej - zależy od sprzedaży obligacji o wartośći wyższej od dotychczasowego oprocentowania

ryzyko kursu walutowego - zależy od ocen wiarygodności kursu na rynkach finansowych

ryzyko zachowań podmiotów gospodarczych - bankructwa przedsiębiorstw i ich niska rentowność może spowodować spadek dochodów budżetowych

ryzyko polityczne - w chwili wystąpienia kryzysu finansów publicznych zagrożona jest stabilność rządu i większości parlamentarnej.Nie przyjęcie ustawy budżetowej może spowodować rozwiązanie parlamentu i doprowadzić do przedterminowych wyborów

5. Budżet państwa- charakterystyka , istota

Budżet państwa można określić jako:

• scentralizowany fundusz redystrybucyjny służący realizacji funkcji państwa

• ma charakter ustawy

• proces gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych, ma charakter ekonomiczny i społeczny

• gromadzenie środków ,ma charakter przymusowy i bezzwrotny

• jest urządzeniem planistycznym w zakresie kształtowania dochodów i wydatków w określonym z góry czasie

6.Zasady polityki budżetowej - charakterystyka

• zasada równowagi budżetowej

• zasada zupełności budżetowej

• zasada jedności budżetowej

• zasada mroczności budżetu

• zasada realności budżetu

• zasada gospodarności

• zasada jasności i przejrzystości

zasada gospodarności - racjonalnie i oszczędnie wydawać środki budżetowe

7.Determinanty budżetu

• Stopa wzrostu gospodarczego

• Stopa bezrobocia

• Stopa inflacji

• Wielkość podaży pieniądza

• Poziom rezerw oficjalnych

• Poziom podstawowych stóp procentowych

• Poziom kursów walutowych

• Saldo bilansu handlowego

• Saldo bilansu płatniczego

• Poziom przeciętnej płacy w gospodarce

• Przeciętna emerytura i renta

• Liczba kształcącej się młodzieży

• Liczba zatrudnionych w sferze budżetowej.

8. Żródła dochodów budżetu państwa

• wpłaty z zysku przedsiębiorstw

• wpłaty z nadwyżek środków obrotowych…..

• dochody z najmu i dzierżawy

• opłaty od poręczeń i gwarancji udzielanych przez skarb państwa

• opłaty grzywny , mandaty i inne kary pieniężne

• spadki i darowizny

• dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe , o ile przepisy nie stanowią inaczej.

9.Podział podatków- i ich charakterystyka

- według przedmiotu opodatkowania

• majątkowe- mogą obciążać wartość majątku lub jego przyrost, mogą występować stale, okresowo lub jednorazowo, mogą być realne lub nominalne

• przychodowe -płaci się je w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i z osiąganymi z tego tytułu przychodami , są pobierane niezależnie od wyniku działalności gospodarczej

• dochodowe - nawiązują do nadwyżki finansowej , podatek może obciążać łączny dochód podatnika uzyskiwany ze wszystkich źródeł ( kumulacja dochodów ) lub występować w postaci podatku o dochodzie czastkowym

• konsumpcyjne - zbliżone do podatków przychodowych , podstawą opodatkowania jest rzeczywista wartość konsumpcji ( transakcji )

- według kryterium władztwa podatkowego

• podatki centralno- państwowe

• samorządowe - regionalne i lokalne

- według kryterium związku między ciężarem podatkowym a ponoszącym go podatnikiem

• bezpośrednie - precyzyjnie określają zależność między podatkiem a podatnikiem, zaletą jest nieprzeżucalność na inne podmioty, wadą - cześć podatników może skutecznie uchylić się od ich płacenia

• pośrednie - obciążają podatnika w sposób nie związany z jego sytuacją majątkową i dochodową

10.Elementy techniki budżetowej

• Podmiot podatku - osoby fizyczne i prawne . może być czynny i bierny

• Przedmiot podatku - rzeczy lub zdarzenie które wywołują skutek podatkowy

• Obowiązek podatkowy - ponoszenie ciężaru podatkowego jak i obowiązek proceduralny

• Podstawa opodatkowania - wartość przedmiotu opodatkowania-podstawę opodatkowania oblicza się na podstawie rachunkowości lub innych dowodów stwierdzających rzeczywistą wartość przedmiotu opodatkowania

• Stawka podatku - współczynnik określający wysokość podatku w stosunku do podstawy opodatkowania

• Skala podatkowa - informuje nas o tym jaką stawkę należy zastosować do podstawy opodatkowania , może być jedna stawka lub kilka , mogą one być proporcjonalne ,regresywne , degresywne i progresywne.

11.Problem finansów publicznych - brak notatek

ostatni wykład

12.Zasady finansów publicznych

• Zasada dyrektywności wydatków - planowany poziom jest poziomem maksymalnym, przy czym wydatki nie powinny być zmniejszane przez niewykonywanie zadań rzeczowych

• Zasada ograniczonej dowolności - wydatki powinny być zgodne ze specyfikacja budżetową zarówno w ujęciu globalnym jak i w poszczególnych grupach wydatków

13. Ryzyko w finansach publicznych

Podstawowym ryzykiem w przypadku finansów publicznych jest błędne oszacowanie wskaźników makroekonomicznych , które są podstawą dla planu budżetu państwa.

Większe ryzyko realizacji założeń budżetowych występuje po stronie dochodów niż wydatków dlatego że rząd ma pewien wpływ na skalę wydatków budżetowych nawet w trakcie realizacji ustawy budżetowej.

Kryzys finansów publicznych występuje wtedy gdy władze publiczne nie mogą skutecznie posługiwać się instrumentami fiskalnymi, funduszami publicznymi, wydatkami publicznymi w wypełnianiu swych ustawowych funkcji ( dług publiczny przekracza barierę 60% PKB )

14.Metody kształtowania wydatków publicznych

• Historyczna - wydatki publiczne danego okresu podatkowego są zdeterminowane poziomem i strukturą wydatków publicznych w okresach poprzednich

• Popytowa - opiera się na zgłaszanych przez beneficjentów budżetu potrzebach

• Podażowa - polega na tym ze srodki publiczne mogą być alokowane zgodnie z istniejącą bazą materialną i kadrową

• Ekspertów - specjaliści z danych dziedzin kształtują wydatki publiczne

15.Narzedzia kształtowania wydatków publicznych

• Programowanie budżetowe - tworzy zwarty system , w którym różnie zostały rozłożone akcenty.

W fazie planowania chodzi o zidentyfikowanie kosztów i rezultatów określonych celów strategicznych. W fazie programowania chodzi o przełożenie celów strategicznych na język wykonawczy , operacyjny. W fazie budżetowania konfrontuje się wyznaczone cele strategiczne przełożone na język wykonawczy z możliwościami ich sfinansowania.

• Metoda analizy kosztów i korzyści - polega na porównywaniu wielkości kosztów i korzyści nowego przedsięwzięcia lub istotnego rozszerzenia już prowadzonej działalności

• Metoda budżetowania od zera - zasadniczą cechą tej metody jest to , ze rezygnuje się w niej z budżetowania przyrostowego , tzn. ze podstawą programowania wydatków nie są budżety z ostatnich lat

---