Prawo - to zespół norm wydanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym

Prawo  a moralność

Moralność -  to ukształtowany w procesie długotrwałego rozwoju społeczeństwa zespół norm postępowania, według których ocenia się określone zachowania  jako dobre lub złe

Normy:

• moralnie pozytywne

• moralnie negatywne

• moralnie obojętne

Świadomość prawna - to ocena obowiązującego prawa przez społeczeństwo i postulaty dotyczące zmiany prawa w pożądanym przez społeczeństwo kierunku

 Praworządność - to taki stan faktyczny, w którym podstawowe dziedziny stosunków społecznych są uregulowane przepisami prawnymi i przepisy te są przez organy państwa ściśle przestrzegane

 Norma prawna - to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym

Ma charakter ogólny (nie indywidualizuje osoby)

 Elementy normy prawnej:

1. Hipoteza - określa konkretna sytuację

2. Dyspozycja - należyty sposób zachowania

3. Sankcja - ujemne skutki dla adresata normy (nie zawsze jest to kara)

Normy

1. Bezwzględnie obowiązujące (imperatywne)

2. Względnie obowiązujące (konstytutywne)

 Przepis prawny - elementarna część ustawy lub innego aktu noramtywnego.

Przepis to pewien zapis a norma prawna to znaczenie tego zapisu !

Stosunek prawny - to stosunek społeczny uregulowany przez prawo

 Elementy stosunku prawnego:

1. Podmiot prawa

2. Podmiot obowiązku

3. Przedmiot stosunku prawnego

4. Prawo podmiotowe

5. Obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu

  Stosowanie prawa

Formy:

1. Ustalanie istnienia (lub braku) między stronami stosunku prawnego i sprecyzowanie jego treści

2. Stworzenie (zniesienie, zmiana) między stronami nowego stosunku prawnego

 Etapy stosowania prawa:

1. Ustalenie stanu faktycznego

2. Wyszukanie (ustalenie) normy prawnej odnoszącej się do danego stanu faktycznego - kwalifikacja prawna

3. Wnioskowanie i wydanie decyzji

Wykładnia - czyli interpretacja prawa - zespół czynności zmierzających do ustalenia właściwej treści norm prawnych, zawartych w przepisach 

 Rodzaje wykładni

 Ze względu na podmiot

1. Autentyczna - ten kto wydał (Min. Fin.)

2. Legalna - wyznaczony organ (SN)

3. Praktyczna - organ stosujący prawo (organy sądowe i organy administracji publicznej)

4. Doktrynalna -  naukowa - przez literaturę

 Ze względu na metodę:

1. Słowną - (gramatyczna, językowa) - analiza struktur poszczególnych słów, zwrotów

2. Celowościowa - znaczenie normy ze względu na cel, dla którego została stworzona

3. Systematyczna - znaczenie normy ustala się w kontekście aktu prawnego lub całego systemu prawa

4. Historyczna - znaczenie normy ustala się w oparciu o analizę  materiałów historycznych 

Ze względu na wynik:

1. Rozszerzająca

2. Zwężająca

3. Stwierdzająca

  

PRAWO KONSTYTUCYJNE (PAŃSTWOWE)

zespół norm regulujących podstawowe urządzenia ustroju państwa

 ZASADA TRÓJPODZIAŁU WŁADZY

Charles Louis Montesquieu (1689 - 1755) - Monteskiusz

 

WŁADZA USTAWODAWCZA	WŁADZA WYKONAWCZA	WŁADZA SĄDOWNICZA
Sejm -  460 posłów (wybory - powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne), głosowanie tajne. Prawo wyborcze: czynne - 18 lat bierne - 21 lat kadencja - 4 lata Marszałek, wicemarszałkowie, komisje zwyczajne i nadzwyczajne, komisje śledcze Organizacja wewnętrzna - regulamin Senat - 100 senatorów (wybory powszechne i bezpośrednie, głosowanie tajne Prawo wyborcze: czynne - 18 lat bierne - 30 lat kadencja 4 lata Zgromadzenie Narodowe Sejm + Senat (w określonych przypadkach)	I. Prezydent, II. organy administracji rządowej: centralne (organy naczelne i urzędy centralne) terenowe (wojewoda wraz z administracją niezespoloną), organy administracji niezespolonej III. organy administracji samorządowej wojewódzkiej powiatowej gminnej	# Sąd Najwyższy # Sądy powszechne - sądy apelacyjne - sądy okręgowe - sądy rejonowe - sądy grodzkie # Sądy administracyjne - NSA # Sądy wojskowe # Trybunały: Kondstytucyjny (roztrzyga o zgodności z prawem: np. ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją , rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa) , Stanu - za naruszenie Konstytucji lub ustaw Kto: Prezydent Prezes i członkowie RM Prezes NBP Prezes NIK członkowie KRRiTnACZELNY Dowódca Sił Zbrojnych osoby z powierzenia PrRM Posłowie i Senatorowie art. 107

 Prokuratura

• Prokuratura Krajowa (wchodzi w skład Min. Sprawiedliwości)

• prokuratury apelacyjne

• prokuratury okręgowe

• prokuratury rejonowe

 Naczelny organ prokuratury - Prokurator Generalny

Nazwa	Struktura organizacyjna (i kto powołuje)		Kadencja	Kryteria kontroli	Podmioty (sprawy) podlegające kontroli  kontrolowane
Najwyższa Izba Kontroli	Prezes (sejm - zgoda Senatu)		6 lat	*legalność *gospodarność * celowość * rzetelność	Kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organzacyjnych
								* legalność *gospodarność * rzetelność	organy samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnychi innych komunalnych j.o.
					* legalność *gospodarność	inne jednostki (majątek lub środki państwowe lub komunalne)
Rzecznik Praw Obywatelskich		Sejm za zgodą Senatu	5 lat		Stoi na straży wolności i prawa człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych

 Rzecznik Praw Obywatelskich

PRAWO RZECZOWE

 Pojęcie i rodzaje rzeczy

 Rzeczy - przedmioty materialne będące we władzy człowieka.

 Od rzeczy należy odróżnić mienie (majątek), na który składają się nie tylko rzeczy, ale także inne postacie majątku, którymi człowiek dysponuje, tzw. Wartości niematerialne i prawne - są to różnego rodzaju prawa podmiotowe.

 Rzeczy dzielimy na:

• nieruchomości

• ruchomości

 Nieruchomości - są to części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki, budowle i inne urządzenia trwale z gruntem związane lub te same obiekty i ich części, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

 Warunek

• trwale związany z gruntem - nie garaż, nie domek kempingowy

• odrębny przedmiot własności (przepisy szczególne - domek jednorodzinny na gruncie gminy, Skarbu Państwa

 Ruchomości - wszystkie rzeczy nie będące nieruchomościami 

 Część składowa rzeczy - wszystko to, co może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego, np. kierownica w samochodzie.

Nie dotyczy to przemijającego użytku - przyczepa do samochodu 

    Przynależności - są to rzeczy ruchome, niezbędne do korzystania  z innej rzeczy (głównej) zgodnie z jej przeznaczeniem, jeżeli pozostają z nią w faktycznym związku odpowiadającym temu celowi- kluczyki  do samochodu 

 

Pożytki naturalne rzeczy - są to jej płody, jak również inne odłączone  części składowe stanowiące normalny dochód z rzeczy, zgodny z zasadami prawidłowej gospodarki

Pożytki cywilne - są to dochody, które przynosi rzecz na podstawie zaistniałego stosunku prawnego

 Własność - to prawo właściciela do korzystania z rzeczy zgodnie ze społeczno - gospodarczym przenaczeniem tego prawa oraz pobierania z niej pożytków i innych dochodów,

z wyłączeniem innych osób.

Cechy:

1. Prawo do korzystania

2. Prawo rozporządzania rzeczą

3. Wyłączenie osób trzecich 

 Ograniczenia

Społeczno - gospodarcze przeznaczenie prawa - art. 5 k.c.

 Własność - prawo podmiotowe bezwzględne - prawo do posiadania, korzystania, pobierania pożytków.

Odbiór - żądanie zwrotu - roszczenie windykacyjne.

Żądanie zaniechania - roszczenie negatoryjne 

Wyróżniamy własność

• Publiczną (SP i innych państwowych osób prawnych, własność komunalną)

• Prywatną (osób fizycznych i niepublicznych osób prawnych)

 Nabycie własności

1. Pierwotne

2. Pochodne

Ad. 1 Nabycie pierwotne

• wywłaszczenie

• zasiedzenie

• zawłaszczenie rzeczy niczyjej

Ad. 2 Nabycie pochodne

• przeniesienie

• spadkobranie

• nabycie majątku poprzez łączenie osób prawnych

 Przeniesienie własności - na podstawie umowy pomiędzy dotychczasowym właścicielem a nabywcą

(umowa sprzedaży, zamiany, darowizny)

 Przeniesienie własności rzeczy ruchomej - bez szczególnej formy

Przeniesienie własności nieruchomości - forma szczególna (akt notarialny) - wpis do księgi wieczystej - rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych

Księgi wieczyste - sądy rejonowe

 Zasiedzenie- nabycie rzeczy przez posiadacza, nie będącego właścicielem wskutek upływu określonego w ustawie czasu.

Nieruchomości		Ruchomości
Dobra wiara	Zła wiara	Tylko dobra wiara
20 lat	30 lat	3 lata

 

Dobra wiara - subiektywne przekonanie zgodności postępowania z prawem lub obowiązującymi zasadami współżycia społecznego

 

Współwłasność

1. Łączna

2. Ułamkowa

 

Ochrona własności

1. Roszczenie windykacyjne

2. Roszczenie negatoryjne

Roszczenia te nie ulegają przedawnieniu

 

 Użytkowanie wieczyste - prawo pośrednie, może korzystać z rzeczy i rozporządzać swoim prawem jak właściciel

 

Przedmiot użytkowania wieczystego

• grunty Skarbu Państwa,

• grunty jednostek samorządu terytorialnego i ich związków przekazane pod zabudowę osobom fizycznym,

• spółdzielniom budownictwa mieszkaniowego

• lub innym osobom prawnym

 

• Jest to prawo zbywalne

• Okres użytkowania 40 -99 lat

• Zawarcie umowy- akt notarialny

 

Rozwiązanie umowy przed terminem

• korzysta niezgodnie z umową

• nie wzniósł budynków lub urządzeń

Wygaśnięcie

• zrzeczenie się prawa

• wywłaszczenie

5 lat przed końcem - prośba o przedłużenia

 

Ograniczone prawa rzeczowe

 

1. Użytkowanie

2. Służebność

3. Zastaw

4. Spółdzielcze własnościowe prawo  do lokalu

4. Hipoteka

 

					PRAWA RZECZOWE
	WŁASNOŚĆ						UŻYTKOWANIE WIECZYSTE
	Prawa rzeczowe ograniczone
			Użytkowanie
Odpowiedzialność kontraktowa							Odpoweidzialność deliktowa
				Odpowiedzialność z tytułu ryzyka lub z zasady słuszności

 

Wykonanie zobowiązań i skutki ich niewykonania

 Dłużnik spełni świadczenia zgodnie z treścią zobowiązania.

Zasady:

1. Realnego wykonania zobowiązania (świadczy to do czego jest zobowiązany)

2. Należytej staranności

3. Odpowiedniej jakości świadczenia

4. Osobistego wykonania zobowiązania

5. Niedopuszczalności odmowy przyjęcia świadczenia częściowego, np. częściowej spłaty długu.

 Miejsce wykonania zobowiązania - miejsce zamieszkania lub siedziby dłużnika, za wyjątkiem pieniężnych (przesłanie na koszt i ryzyko dłużnika) lub właściwość zobowiązania (ogródek)

Powinny być wykonywane niezwłocznie, jeśli umowa tego nie przewiduje.

 Wartość zobowiązania - wartość nominalna, chyba że strony postanowią inaczej.

Wykonanie zobowiązania - pokwitowanie

Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania - - obowiązek naprawienia szkody

• to samo w przypadku zwłoki - nieprzyjęcie świadczenia

• nabycie na koszt dłużnika (rzeczy oznaczone co do gatunku)

• wykonanie zastępcze

 Dłużnik nie odpowiada za niewykonanie zobowiązania - okoliczności od niego noiezależne

Zabezpieczenie wykonania zobowiązań

• Kara umowna (nie ma charakteru bezwzględnego), zastrzżenie poczynione w umowie, że dłużnik zobowiązany do świadczenia niepieniężnego zobowiązy będzie do zapłaty określonej kwoty pieniężnej w przypadku jego niespełnienia lub nienależytego wykonania.

 

Typy kar:

1. zaliczana - kara umowna + odszkodowanie uzupełniające (do wysokości poniesionej szkody)

2. kumultatywna - może żądać łącznie i kary umonej i odszkodowania

• Zadatek 

 

Zadatek - pewna suma pieniędzy lub rzecz, jaką daje jedna strona drugiej w momencie zawarcia umowy, niejako na poczet wynikającego z tejże umowy świadczenia.

Dający zadatek w przypadku niedotrzymania umowy traci zadatek, biorący jeśli złamał warunki umowy - zwrot w podwójnej wysokości.

 Swoistą formą zabezpieczenia wykonania zobowiązań pieniężnych są odsetki za zwłokę 

 Wygaśnięcie zobowiązań - przede wszystkim spełnienie zobowiązania, ale i inne:

1. śmierć dłużnika (chyba że spadkobiercy)

2. dobrowolne zwolnienie dłużnika z obowiązku świadczenia

3. rozwiązania umowy

4. niemożność świadczenia (jeśli wystąpiła po powstaniu zobowiązania)

5. potrącenia - inny stosunek

6. odnowienie - dłużnik, za zgodą wierzyciela, zobowiązuje się spełnić inne świadczenie albo to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej.   

7. złożenie przedmiotu do depozytu sądowego -  - zwłoka (wina wierzyciela)

 

 Prawo karne

Przestępstwo - czyn człowieka zabroniony, społecznie niebezpieczny, określony w ustawie jako bezprawny, zawiniony i zagrożony karą sądowną.

 Czyn - działanie lub zaniechanie

 Zbrodnie - nie mniej niż 3 lata

Wystepki - grzywna 30 stawek dziennych ograniczenie wolności kara pozbawienia wolności powyżej 1 msc.

 Kto podlega: 17 lat (wyjątkowo 15)

 

Stadia przestępstwa
zamiar	przygotowanie	usiłowanie	dokonanie

 GRUPY PRZESTĘPSTW przeciwko:

1. pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne,

2. RP i obronności,

3. zdrowiu, życiu i bezpieczeństwu obywateli oraz ich dobrom osobistym,

4. działalności instytucji państwowych, społecznych i samorządu terytorialnego oraz porządkowi publicznemu,

5. mieniu i gospodarce

Osoby popełniające przestępstwa
sprawca	pomocnik	podżegacz	współprawca

 

 

WINA
umyślna	niumyślna
zamiar bezpośredni	lekkomyślność
zamiar ewentualny	niedbalstwo

 

Wyłączenie odpowiedzialności karnej
obrona konieczna	stan wyższej konieczności	eksperyment poznawczy, medyczny, techniczny, ekonomiczny	znikome społeczne niebezpieczeństwo	błąd		niepoczytalność
				co do faktu	co do prawa

 

Rodzaje kar i środków karnych
kary	środki karne
grzywna ograniczenie wolności pozbawienie wolności pozbawienie wolności na okres 25 lat dożywotnie pozbawienie wolności	pozbawienie praw publicznych zakaz zajmowania określonych stanowisk, wykonywania określonego zawodu albo określonej działolności zakaz prowadzenia pojazdów przepadek przedmiotów obowiązek naprawienia szkody nawiązka świadczenie pieniężne podanie wyroku do publicznej wiadomości

 

Nadzwyczajne złągodzenie kary	Nadzwyczajne obostrzenie kary
warunkowe zawieszenie kary (okres próby)	recydywa ogólna i specjalna
warunkowe przedterminowe zwolnienie

zatarcie skazania

 Środki zapobiegawcze

1. tymczasowe aresztowanie

2. umieszczenie w zakładzie zamkniętym

 

Ustanie karalności:

1. 30 lat -  zbrodnia zabójstwa

2. 20 lat - inna zbrodnia

3. 10 lat - występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata,

4. 5 lat - czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na przekraczającą 3 lat,

5. 3 lata - czyn zagrożony karą ograniczenia wolności lub grzywny

  

 WYKROCZENIA - czyn człowieka zawiniony, społecznie niebezpieczny, określony w kodeksie wykroczeń jako bezprawny i zabroniony pod groźbą kary aresztu,  ograniczenia wolności do 3 miesięcy, grzywny od 5 do 500 zł lub nagany.

 Najważniejsze wykroczenia (przeciwko):

1. porządkowi i spkojowi publicznemu

2. organom państwowym, instytucjom państowym i społcznym

3. bezpieczeństwa osób i mienia

4. osobie

5. zdrowiu

6. mieniu

7. bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji

8. interesom konsumentów

9. obyczajności publicznej

10. urządzeniom użytku publicznego

11. obowiązkowi ewidencji

12. szkodnictwu leśnemu, polnemu i ogrodowemu

 

kary	środki karne
areszt	zakaz prowadzeniaokreślonej działalności lub wykonywania czynności związanych z wymaganym zezwoleniem
ograniczenie wolności	zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych
grzywna	przepadek rzeczy
nagana	podanie orzeczaenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób
	inne kary dodatkowe

 Przedawnienie:

Zasada - 6 msc.

areszt - 1 rok

przedawnienie orzeczonej kary - 2 lata

zatarcie skazania

 Postępowania o wykroczenia - sądy grodzkie

 PRAWO PRACY

Przedmiot i źródła prawa pracy	zespół norm regulujących stosunki pracy podporządkowanej, a także wielu innych norm związanych ze stosunkiem pracy	normy jednokierunkowo bezwzględnie obowiązujące
Stosunek pracy i jego rodzaje	stosunek prawny, na podstawie którego pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzajuna rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem	Rodzaje: umowa o pracę powołanie wyboru mianowania spółdzielczej umowy o pracę
Umowa o pracę i jej rodzaje	Forma pisemna Elementy istotne: rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania wynagrodzenie za pracę termin rozpoczęcia pracy i czas jej trwania	Rodzaje umów o pracę (czas trwania) na czas nieokreślony na zcas określony na czas wykonania określonej pracy
Obowiązki pacodawcy i pracownika
Wynagrodzenie za pracę
Czas pracy
Urlopy pracownicze	Rodzaje: wypoczynkowe okolicznościowe macierzyńskie bezpłatne
Obowiązki pracodawcy w stosunku do kształcących się
Ustanie stosunku pracy	1. rozwiązanie umowy opracę 2. rozwiązanie stosunku pracy zaistniałego z nominacji, wyboru, powołania 3. wygaśnięcie z mocy prawa	Ad. 1 na mocy porozumienia stron za wypowiedzeniem bez wypowiedzenia z upływem czasu, na który została zawarta z dniem ukończenia pracy, dla wykonania której została zawarta
Wadliwe rozwiązanie umowy o pracę (roszczenia)		Roszczenia: przywrócenie do pracy odszkodowania
Swiadectwa pracy
Rozstrzyganie sporów ze stosunku pracy
Ochrona pracy
Pośrednictwo pracy i ochrona bezrobotnych

 

 

Gałęzie prawa
Prawo konstytucyjne to zespół norm regulujących podstawowe urządzenia ustroju państwa.
 Prawo administracyjne to zespół norm regulujących strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w toku wykonawczo-zarządzającej działalności tych organów.
 Prawo finansowe to zespół norm regulujących gromadzenie środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie, a także określających strukturę oraz tryb działania organów i instytucji finansowych.
 Prawo cywilne to zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi - w danej sprawie podmiotami prawa.
 Prawo rodzinne to zespół norm regulujących osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami, krewnymi oraz stosunki wynikające z przysposobienia, opieki i kurateli.
 Prawo pracy to zespół norm regulujących stosunki między pracodawcą i pracownikiem na tle świadczonej pracy.
 Prawo karne to zespół norm mówiących jakie czyny są przestępstwami, ustalających kary za te przestępstwa oraz określających ogólne zasady odpowiedzialności karnej.

 

---