20.04.2010

Interakcje lekowe

- współdziałanie minimum 2 leków podawanych równocześnie

- im więcej podawanych leków- tym rośnie prawdopodobieństwo interakcji między nimi

2 leki- 13%

7 leków- 80% !

- 2 aspekty planowanej politerapii:

1. skuteczność danej metody terapii

2. bezpieczeństwo terapeutyczne (ujawnianie się działań szkodliwych)

- rodzaje interakcji

1. farmaceutyczne (zewnętrzne)- zachodzą podczas przygotowywania leków,

np podczas mieszania leków w roztworach infuzyjnych

( najczęściej nieodpowiednie rozpuszczalniki- uwaga 5%Glc, czy r.wieloelektrolitowe)

uwaga także na nowe leki, niektóre leki sąwrażliwe na światło!

NAJCZĘSTSZE BŁĘDY MIESZANIA:

• HEPARYNA +

Penicylina

Erytromycyna

Gentamycyna

Kanamycyna

Streptomycyna

Tertracyklina

Chlorpromazyna

Promazyna

• Sterydy lub penicyliny + aminoglikozydy

• Dekstrany + Barbiturany

Ampicylina

Prometazyna

Chlorpromazyna

2. farmakokinetyczne- zachodzą po podaniu leku w organiźmie, dotyczą wchłaniania, dystrybucji, metabolizmu i wydalania

1. wchłanianie

- cholinomimetyki, leki przeczyszczające- obniżają wchłanianie leków

- chilonolityki, leki zapierające- zwiększają wchłąnianie leków

- leki zobojętniające (np Femotydyna, Omeprazol)-

• Zwiększają wchłaniania leków zasadowych- np morfina, aminofilina

• Obniżają wchłanianie leków kwaśnych- np ASA, ibuprofen, indometacyna

- nie wolno stosować tetracyklin z witaminami, solami Mg, Fe, Al

- horm tarczycy- nie podawać z jedzeniem, popić wodą

- hormony tarczycy oraz witaminy rozpuszcz w tłuszczach- podawać z posiłkami!

2. Dystrybucja- leki moga się wypierać wzajemnie z połaczeń z białkami. Porowadzi to do zwiększenia wolnej frakcji leku, który uległ wyparciu- „efekt zwiększenia dawki”

• Leki wypierające:

Chloramfenikol

Nitrofurantoina

Chinidyna

Werapamil

Amiodaron

Sulfonamidy p/bakteryjne

NLPZ

• Leki podatne na wypieranie ( w terapiii trzeba zmniejszyć dawkę)

Digoksyna

Metotreksat

Penicyliny

Doustne leki p/cukrzycowe

Hydrokortyzon

Doustne środki a/koncepcujne ( spadek skuteczności gdy w połączeniu z NLPZ!!)

P/krzepliwe

P/padaczkowe

3. Metabolizm

• Leki metabolizowane przez wątrobę

IPP, statyny, sterydy, antybiotyki, antagoniścu wapnia, p/depresyjne, neuroleptyki, benzodiazepiny, nasenne, p/bólowe, p/ padaczkowe, p/arytmiczne

• Induktory CYP3A4- powodują przyspieszenie metabolizmu- spadek czasu działąnia leku

Karbamazepina

Cisplatyna

Wyciąg z dziurawca

Fenytoina

Fenobarbital

Deksametazon

• Inhibitory CYP3A4 spowalniają metabolizm wątrobowy- wydłużenie czasu działania leku

SOK GREJPFRUTWY, SSRI, nefazodon, erytromycyna, klarytromycyna, ciprofloksacyna, ketokonazol, flukokonazol, itrakonazol, bromokryptyna, metadon, metyloprednizolon, werapamil, diltiazem, cyklosporyna

4. wydalanie

- diuretyki- wzrost szybkości wydalania innych leków

- spadek filtracji kłębuszkowej- np poprzez spadek ciśnienia lub w niewydolności nerek- wzrost stężenia lekw w organiźmie

- większość leków wydalana jest przez nerki, niektóre tylko przez wątrobę

3. farmakodynamiczne- zachodzą na poziomie receptorowym (np przy jednoczesnym podaniu agonistów lub antagonistów tego samego receptora)- poziom komórkowy, współzawodnictwo o receptor

• agonista + antagonista

-flumazenil wypiera benzodiazepiny

- nalokson wypiera morfinę

- buscolizyna zniesie działanie metoklopramidu

• ago + ago lub antago + antago

- nie podajemy jednocześnie 2 agonistów lub antagonistów tego samego receptora- brak synergizmu działania, wzrost działań niepożądanych

Pacjenci szczególnie narażenie na interakcje lekowe

1) Pacjent psychiatryczny

a) depresja

• TPD

- H2 blokery ^ PRL

- p/cukrzycowe (glipizyd) ^ dział niepożadanych

• SSRI

- Ca- blokery spadek efektu hipotensyjnego

- leki zakrzepowe- warfaryna- ^ dział leków zakrzepowych

- B- blokery ^ dział depresyjnego na OUN

- p/padaczkowe(fenytoina) spadek efektu p/padaczkowego

• Benzodiazepiny

- makrolidy

- digoksyna

- b- blokery

b) schizofrenia

• Neuroleptyki

- b- blokery ^ dział depresyjnego

- dostne śr a/koncepcyjne

- p/cukrzycowe

• Lit

- diuretyki

- ACE- I- bo lit imituje potas

! Ssri może powodować z.serotoninergiczny- obj jak w rakowiaku

! leukopenia może być spowodowana litem, atypowymi neuroleptykami( klozapina, danzepina), tereostatykami, ACE- I

2) Pacjent w starszym wieku

1. unikaj:

- leków cholinolitycznych powodiją zaburzenia pamięci i zachowania

- leków dopaminolitycznych ( haloperidol, metoklopramid) powodują parkinsonizm jatrogenny

- benzodiazepin powodują upadki, złamania, zaburzenia kognitywne

b) nie obniżaj zbyt silnie i za szybko RR( chyba że obrzęk pluc) upadki, złamania

c) cele terapii tj w populacji ogólnej, ale osiągalne wolniej i preferowane inne drogi terapeutyczne (np w NT diuteryki + blokery Ca)

d) pacjent starszy nie eliminuje sprawnie leków - Niewydolnośc wielonarządowa

e) toleruj niewielką hiper GLC- „ książkowe wyrównanie cukrzycy” hipoGlc i uszkodze OUN

3) pacjenci leczeni p/krzpliwie

• unikaj doustnych śr a/koncepc

• NLPZ- uwaga na pacjentów ze sztuczymi zastawkami

• p/cukrzycowe- poch SM- lepiej przestawić na insulinę

• sulfonamidy- u tych pacjentów lepiej przestawić na heparyne w czasie infekci, potem wrócić do doustnych

• Tiklopidyna- może spowodować redukcję klirensu teofiliny oraz ^ stęż fenytoiny w surowicy

• Klopidogrel- silny inh CYP2C9 może zahamować metabolizm

- statyn

- NLPZ

- p/krzepliwych

- p/padaczkowych

- p/cukrzycowych

! nie podawać klopidogrelu z omeprazolem!

4) cukrzyca typu 2

a) akarboza- zaburza wchłanianie wielu leków gdy wystąpi hipo glc- podac czystą glc

b) metformina- ^ wchł leków p/krzepliwych- zmienia ich wychwyt wątrobowy

• Jej działanie nasilają: CYMETYDYNA oraz LEKI KATIONOWE- współzawodniczą o wydal nerkowe

2. poch SM

• hipo GLC wywyłują (wydłużenie czasu działania SM):

- doksycyklina, chloramfenikol, cymetydyna, nowoblocyna

• hiper GLC wywołują (poprzez przyspieszenie metabolizmu SM):

- rifampicyna i fenytoina

5) NLPZ- interakcje

- leki hipotensyjne- gł ACE-I

- a/biotyki- spadek dział a/biotyków

- kumaryna

- p/arytmiczne- gł I gr hamowanie dzial p/arytm

- p/cukrzycowe

- digoksyna- gł dział nefrotoksyczne!

6) pacjent z astma

- teofilina:

• zwiększenie stężenia teofiliny

- cymetydyna

- makrlidy

- fluorochinolony

- allopurinol

- doustne śr p/krzepliwe

- propanolol

- kortykosterydy

• zmniejszają stężenie teofliny:

-barbiturany

- rifampicyna

- fenytoina

- karbamazepina

- pal tytoniu

• teofilina nasila działanie furosemidu i digoksyny

• grilllowane mieso jest silnym induktorem teofiliny

.Pacjent kardiologiczny

1. hiperlipidemia mieszana

- statyny + fibraty ^ ryzyka miopatii

Rozwiazanie: statyna o krótkim czasie działania wieczorem plus fibrat rano

2. Niewydolność krązenia

- digoksyna- spadek jej klirensu powodują:

AMIODARON (jedyny nie obniża kurczliwosci serca)

WERAPAMIL

KAPTOPRIL

SPIRONOLAKTON

CHINIDYNA

PROPAFENON

^ dział niepożadanych digoksyny i ^ arytmii

3. arytrmia- nie łaczymy gr Ia ( chinidyna, dizopiramid) z gr III (sotalol, amiodaron)

^ ryzyka torsade de poites

---