Osobowość społeczna
Na osobowość społeczną składają się:
elementy biogenne;
elementy psychogenne;
elementy socjogenne /osobowość społeczna/
Ad osobowość społeczna - 4 elementy
1.Kulturowy ideał osobowości - zależy od kultury, epoki historycznej, np. średniowiecze - ideał rycerski, odrodzenie - człowiek wszechstronnie uzdolniony, idea ustroju socjalistycznego - szkoły zawodowe, wykształcenie politechniczne w szkołach, wychowanie wszechstronne - wychowanie fizyczne, wychowanie estetyczne i moralne /teatr, muzea/
2. Rola społeczna - prawa i obowiązki. Jakość i byt społeczeństwa zależy od ról społecznych.
Przykłady: rola dziecka, członka rodziny, ucznia rówieśnika, koleżanki, kolegi, przedszkolaka, przyjaciela, kochanka, męża, żony, studenta itp. Osoby, które umiejętnie podzielą te role mają szanse na wspaniałe i spokojne życie.
3.Jaźń subiektywna - swoje „ego” , „ja” - lubią mnie w grupie lub nie lubią - duża rola mowy ciała /usta, czoło, oczy/. Pozory - chcemy być mili i uprzejmi, ale przez krótki moment, później człowiek staje się sobą.
4.Jaźń odzwierciedlona - to co sądzą o mnie ludzie, co o mnie mówią.
Te osoby, które nie biorą czynników jaźni subiektywnej i odzwierciedlonej pod rozwagę, są to ludzie, którzy nie potrafią utrzymać trwałych ideałów. Od dziecka trzeba się uczyć, że trzeba iść tam, gdzie dobrze o mnie mówią. Musimy przez całe życie stosować odpowiednie definiowanie sytuacji /za i przeciw/ tzw. umiejętności dokonywania wyborów.
Typologia
TYPY OSOBOWOŚCI
Hipokrates biorąc pod uwagę temperament, czyli siłę i szybkość reagowania na bodźce oraz powstrzymywania się od działań sprzecznych z normami wyróżnił typy osobowości takie jak:
- sangwinik; człowiek z żywym i zmiennym usposobieniem;
--melancholik; człowiek mało uczuciowy i mało aktywny;
-choleryk; człowiek pobudliwy i mało wytrwały w działaniu;
-flegmatyk; człowiek mało pobudliwy, wytrwały i konsekwentny w działaniu.
Wg niemieckiego psychiatry E. Kretschmera, biorąc pod uwagę związek między budową ciała a osobowością, można ludzi podzielić na następujące typy:
-pyknik; człowiek niski o okrągłych kształtach i raczej łagodnym usposobieniu;
-astenik; człowiek wysoki o wystających kościach i mało życzliwy dla innych ludzi;
-atletyk; człowiek dobrze zbudowany fizycznie i raczej zrównoważony psychicznie;
-dysplastyk; człowiek niekształtny ze względu na różne anomalie w budowie fizycznej, które z reguły mają wpływ na jego usposobienie.
Niemiecki filozof i psycholog E. Spranger za podstawę podziału osobowości człowieka uznał usposobienie.
-teoretyczny; człowiek interesujący się zwłaszcza prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających świat;
-ekonomiczny; człowiek dążący do bogactwa, dóbr materialnych;
-estetyczny; człowiek pragnący przeżywania piękna;
-społeczny; człowiek chętnie pomagający innym ludziom;
-polityczny; człowiek zabiegający o władzę i panowanie nad innymi jednostkami i zbiorowościami;
-religijny; człowiek zainteresowany poznawaniem Boga i głoszeniu jego nauki.
STRUKTURALNE UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCI
Społeczne typy osobowości społecznej kształtują się pod wpływem ról społecznych, wymaganych w kręgach społecznych , w których przebiega socjalizacja, a które także rozwijają pewne dążności osobotwórcze, tzn. które wraz z tymi rolami narzucają pewne ideały kulturowe osobowości, które dana jednostka akceptuje jako jedyne. Ten wpływ kręgów społecznych kształtuje typy biograficzne ludzi czyli typy osobowości. Wg Znanieckiego trzy kręgi wpływają na typ osobowości tj: krąg wychowawczy - przede wszystkim szkoła. Długotrwały wpływ szkoły tworzy typ człowieka dobrze wychowanego, który w ciągu długotrwałego przebywania w szkole przyzwyczaił się do stałego szukania pozytywnej oceny, a zatem i w życiu stara się zawsze zabiegać swoim zachowaniem o pozytywną ocenę. Wpływ kręgów pracy, takich jak gospodarstwo chłopskie, warsztat rzemieślniczy, fabryka i im podobne tworzą typ człowieka pracy. Wreszcie kręgi zabawy, grupy rówieśników z rodzin, które będąc dostatecznie bogate nie wysyłają dzieci do szkoły, ale zapewniają im naukę w domu, a które pozostają pod wpływem bawiących się kręgów swoich rówieśników tworzą typ człowieka zabawy. Pod ich wpływem w angielskiej arystokracji ukształtowało się pojęcie fair play Znaniecki wyróżnia także czwarty typ, który nazywa ludźmi - zboczeńcami, zaliczając tu ludzi, którzy nie podpadają pod żadną z wyżej wymienionych kategorii, ludzi nie podporządkowujących się naciskowi swoich kręgów, którzy odrzucają ideały osobowości, a tworzą nowe, ludzi wprowadzających innowacje w kulturze, we wzorcach zachowania itp. Do tyc czterech typów Znaniecki dodaje piąty - ludzi dobrych, a mądrych, czyli tworzących nowe systemy kulturowe, ludzi samodzielnych.
J Szczepańki podzielił współczesne społeczeństwo na cztery kategorie ludności:
1.Pierwsza złożona z ludzi twórczych, wnoszących nowe idee, pomysły, rozwiązania organizacyjne, odkrycia naukowe i wynalazki techniczne, udoskonalenia praktyczne ludzi rozwiązujących zagadnienia społeczne i gospodarcze z korzyścią dla innych.
2. Druga kategoria to ludzie, którzy swoją pracą, aktywnością i działalnością życiową nie wnoszą nic nowego, ale przyczyniają się do utrzymania stanu osiągniętego, to są ci wszyscy pracownicy, którzy wykonują swoje prace w sposób zadowalający i nie przynoszący szkody, ludzie, którzy są przeciętni, trzymający się stanu rzeczy zastanego i nie zmieniający ani nie chcący niczego ulepszać i udoskonalać.
3.Trzecia kategoria, to ludzie, których aktywność życiowa przynosi szkody społeczeństwu: przestępcy, złodzieje, ludzie żyjący z cudzej krzywdy, chuligani i wandale niszczący dobytek społeczny i prywatny, pracownicy wykonujący wadliwie swoją pracę i produkujący przedmioty nie nadające się do użytku, a więc niszczący surowce, ludzie na stanowiskach wydający decyzje przynoszące szkody społeczne.
4.Czwarta kategoria to ludzie nie mogący się sami utrzymać i wymagający opieki, a więc niemowlęta i małe dzieci, chorzy i inwalidzi niezdolni do pracy.
Od liczebności tych poszczególnych kategorii w danym społeczeństwie zależy jego rozwój i tempo uzyskiwanego postępu. Przynależność danej jednostki do jednej z tych trzech grup zależy od indywidualnych cech osobowości jednostki.
Typologie socjologiczne szukają jako podstawy zróżnicowania osobowości w strukturach grup społecznych, w których przebiega socjalizacja. Wielu psychologów i socjologów stawiało sobie pytanie, czy można wyróżnić jakieś typy osobowości, które byłyby reprezentowane czy podstawowe dla kultur i społeczeństw narodowych.
A. Kardiner i inni psychologowie utworzyli teorię tzw. osobowości podstawowej (basic personality) stanowiącej zespół cech osobowości wspólnych wszystkim członkom danego społeczeństwa, lecz nie występujących w innych społeczeństwach.
Jak można rozumieć termin „osobowość reprezentatywna” dla jakiegoś narodu? 1
1.Jako osobowość występująca najczęściej, która w wypadku sporządzenia statystyki byłaby najliczniejsza.
2.Zespół cech osobowości wspólnych dla dużej ilości jednostek w danym narodzie, np. pewne przeważające postawy, jak patriotyzm, pewien ideał kulturowy wspólny i akceptowany przez większość tego narodu, itp.
3.Typ, który najlepiej wyraża istotne wartości danej kultury.