PODSTAWY PRAWA wykłady 12-10-2008

wolność - pojęcie wolności ma zakres szerszy, pojęcie prawa ma zakres węższy. Państwo jest w stanie zapewnić realizację prawa ale nie wolności

Podział praw i wolności:

prawa osobiste prawo do życia (art. 38) prawo do rzetelnego procesu sądowego (art. 45) prawo do prywatności (art. 47)	wolności osobiste wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się (art. 49) wolność sumienia i religii (art. 53) wolność wyrażania swoich poglądów praz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji (art. 54)
prawa polityczne prawo do służby politycznej (art. 60) prawo udziałów w wyborach (art. 62) prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej (art. 61)	wolności polityczne wolność organizowania pokojowych zgromadzeń (art. 57) wolność uczestnictwa w zgromadzeniach (art. 57) wolność zrzeszania się (art. 58)
prawa ekonomiczne prawo do własności (art. 64) prawo do innych praw majątkowych (art. 64) prawo do dziedziczenia (art. 64)	wolności ekonomiczne wolność wyboru zawodu (art. 65) wolność wykonywania zawodu (art. 65) wolność wyboru miejsca pracy (art. 65)
prawa socjalne prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 66) prawo do zabezpieczenia społecznego (art. 67) prawo do ochrony zdrowia (art.685)
prawa kulturalne prawo do nauki (art. 70) ochrona praw dziecka (art. 72) prawo do informacji i stanie i ochronie środowiska (art. 74)	wolności kulturalne wolność twórczości artystycznej (art. 73) wolność prowadzenia badań naukowych (art. 73) wolność korzystania z dóbr kultury (art. 73)

Skarga, odwołanie, pozew.

W treści skargi domagamy się odszkodowania od Skarbu Państwa.

W związku z naruszeniem prawa do art… po wyczerpaniu drogi odwoławczej (Sąd Rejonowy, Sąd Okręgowy) wnoszę skargę na …

Sąd Rejonowy

Sąd Okręgowy

Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu

Środki ochrony praw wolności

1. wniesienie pozwu do sądu o odszkodowanie (prawo do wynagrodzenia szkody)

2. skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich (wniesienie skargi) aktualnie Janusz Kochanowski (kadencja 5 lat)

3. wniesienie skargi do Trybunału Konstytucyjnego

4. skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu (po wyczerpaniu krajowych środków odwoławczych)

Zazwyczaj skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu dotyczą art. 45 czyli przewlekłość w postępowaniu.

Funkcją rzecznika jest stanie na straży praw i wolności obywateli. Posiada funkcję sygnalizacyjną tzn. że nie przeprowadza postępowania ale przekazuje do właściwych organów lub instytucji, które dopuściły się w toku działania naruszenia praw lub wolności z prośbą o wyjaśnienie (art. 212)

Rzecznik podlega Sejmowi i corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności (art. 212) oraz o stanie przestrzegania w Polsce praw i wolności.

Prawo Konstytucyjne - zasada trójpodziału władzy (art. 10)

• ustawodawcza - organy Sejm i Senat

• wykonawcza - Prezydent i Rada Ministrów

• sądownicza - niezawisłe sądy

Wybory do sejmu są:

• powszechne

• tajne

• równe

• proporcjonalne (wybieramy kandydatów w okręgach)

• bezpośrednie

Kompetencje Sejmu

• tworzy prawo (uchwala i podejmuje ustawy)

• powołuje i odwołuje naczelne organy w Państwie (np. rade ministrów, członków trybunału stanu, trybunału konstytucyjnego)

• sprawuje władzę nad rządem

• uchwala sejm

Kompetencje Prezydenta

• reprezentuje Państwo w stosunkach wewnętrznych i zagranicznych

• jest zwierzchnikiem sił zbrojnych

• ma prawo inicjatywy ustawodawczej

• podpisuje ustawy, zarządza ich ogłoszeniem w dzienniku ustaw

• ma prawo łask oraz VETA (3/5)

Trzy większości:

• zwykła

• bezwzględna

• kwalifikacyjna

Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego

• orzeka o zgodności ustaw z Konstytucją

• rozpatruje Skargę Konstytucyjną

• rozstrzyga spory kompetencyjne

W skład trybunału wchodzi 15 sędziów wybieranych na 9-letnią kadencję.

Orzeczenia trybunału są ostateczne i mając moc powszechnie obowiązującą.

Z wnioskiem do trybunału może wystąpić (191)

• Prezydent

• 50 posłów

• 30 senatorów

• Premier

• Rzecznik Praw Obywatelskich

Trybunał Stanu - jest organem przed którym ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną, osoby sprawujące najwyższe funkcje w Państwie, np. Prezydent, Premier, ministrowie, Prezes NBP, Prezes NIK

Posłowie i senatorowie ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem tylko w ograniczonym zakresie (107)

Odpowiedzialność Konstytucyjna odpowiada za naruszenie konstytucji w związku z zajmowanym stanowiskiem.

Skład Trybunału Stanu (19 osób na 4 lata):

• przewodniczący

• 2 zastępców

• 16 członków

NIK (Najwyższa Izba Kontroli 202)

• kontroluje działalność organów administracji rządowej, NBP, państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności

• działalność organów samorządu terytorialnego z punktu widzenia legalności, gospodarności i rzetelności

• działalności podmiotów gospodarczych i innych jednostek z punktu widzenia legalności i gospodarności w zakresie jakim wykorzystują środki państwowe oraz wywiązują się ze zobowiązań finansowych na rzecz państwa

Państwową jednostką samorządu jest gmina

• miejskie - prezydent,

• miejsko-wiejskie do 50.000 mieszkańców - burmistrz,

• wiejskie - wójt

Gmina wykonuje zadania własne i zlecone przez administracje rządowe.

Zadania własne gminy - są to zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej, np

• związane z infrastrukturą techniczną (budowa dróg, mostów, wodociągi, kanalizacja, oczyszczalnie ścieków)

• związane z infrastrukturą społeczną (oświata, szkolnictwo, biblioteki, ochrona zdrowia)

• związane z infrastrukturą instytucjonalną (policja. MOPS, straż pożarna, straż miejska)

Zadania zlecone gminy - przez administrację rządową (organizowanie wyborów, ewidencja ludności, wydawanie dowodów osobistych)

Prawo karne - w wyjątkowych okolicznościach, w przypadku najcięższych zbrodni sprawca po ukończeniu 15 roku życia ponosi odpowiedzialność na podstawie kodeksu karnego.

W pozostałych przypadkach w odniesieniu do nieletnich stosuje się ustawę o postępowaniu nieletnich.

Przestępstwo - jest to czyn człowieka bezprawny, czyli niezgodny z prawem, karalny, karygodny i zawiniony

Rodzaje przestępstw:

1. ze względu na wysokość grożącej kary

• zbrodnie - czyny zagrożone karą pozbawienia wolności powyżej 3 lat

• występki - czyn za który grozi kara powyżej miesiąca, kara ograniczenia wolności i kara grzywny przewyższająca 30 stawek dziennych

ze względu na sposób ścigania

• z urzędu - na wniosek prokuratora

• na wniosek pokrzywdzonego - uzależnione od jego woli

• z oskarżenia prywatnego (występki)

3. ze względu na skutek przestępczy

• materialne - skutkowe, w których występuje skutek przestępczy

• formalne - bez skutkowe - składanie fałszywych zeznań

4. ze względu na sposób zachowania się

• z działania (kradzież)

• z zaniechania (uchylanie się np. nie płacenie alimentów)

5. ze względu na winę

• umyślne

• nieumyślne

wina - negatywny stosunek psychiczny sprawcy do popełnionego czynu

wina umyślna - występuje w postaci zamiaru bezpośredniego i ewentualnego:

• zamiar bezpośredni ma miejsce wówczas gdy sprawca chce popełnić przestępstwo

• zamiar ewentualny ma miejsce wówczas gdy sprawa popełniając jedno przestępstwo godzi się na drugie

---