SYSTEM BANKOWY, BANKI I SYSTEM BANKOWY :


BANKI I SYSTEM BANKOWY

BANK - przedsiębiorstwo usługowe, którego działalność polega wyłącznie na udzielaniu kredytów i zdobywania środków potrzebnych do sfinansowania kredytów.

Do usług bankowych zaliczono :

ROLA BANKU

Banki komercyjne mogą w ograniczonym stopniu tworzyć pieniądz bankowy ponad pozostawione mu sumy wkładów za pomocą kreacji dodatkowych kredytów.

Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje poprzez wzrost wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także przez zwiększenie zakupu walut obcych. Obie te operacje powodują wzrost środków płatniczych w danym banku lub w innym banku, na którego konto zostały przekazane środki otrzymane w formie kredytu.

Środki utrzymane przez banki na rachunkach w baku centralnym, a także gotówka przechowywana w ich skarbcach, stanowią płynne rezerwy banków komercyjnych, zwane także pieniądzem rezerwowym b.c.,czy bazą monetarną obiegu pieniężnego.

Ograniczenie kreacji pieniądza przez banki komercyjne wynika z konieczności utrzymywania płynności, co jest uwarunkowane przez wielkość posiadanych środków banku centralnego.

Możliwość kreacji pieniądza bankowego przez b.k. są więc ograniczone przez wielkość posiadanego pieniądza rezerwowego b.c.

Wielkość pieniądza rezerwowego posiadanego przez bank komercyjny może być znacznie mniejsza od wielkości posiadanych wkładów. Wzajemne relacje między posiadanym pieniądzem rezerwowym a nagromadzonymi wkładami jest określona jako tzw. mnożnik pieniądza wkładowego lub multiplikator.

Banki przede wszystkim przyjmują wkłady i udzielają kredytów, co sprawia, że przedsiębiorstwa nie muszą same szukać kredytodawcy czy kredytobiorcy.

Banki przejmują szereg czynności usługowych, zwłaszcza w zakresie obsługi obrotu papierami wartościowymi.

Banki występują także w zastępstwie podmiotów gospodarczych w handlu papierami wartościowymi. Kupują i sprzedają w imieniu swoich klientów na giełdzie określone akcje i obligacje.

Banki udzielają także porad podmiotom gospodarczym, które chcą dokonać lokaty.

Banki spełniają ważna rolę jako instytucje transformacyjne, pośredniczące w

doprowadzaniu do wzajemnego uzgodnienia różniących się struktur podaży i popytu.

Odnosi się to zwłaszcza do :

SYSTEM BANKOWY - obejmuje całokształt instytucji bankowych, a także normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem

Funkcje systemu bankowego :

Elementami systemu bankowego są banki komercyjne /depozytowo-kredytowe/, inwestycyjne, uniwersalne i emisyjne /centralne/.

SYSTEM BANKOWY OBEJMUJE

Powstałe na bazie banków emisyjnych

B.c. to bank państwowy, który spełnia równocześnie trzy funkcje : banku emisyjnego, banku banków i banku gospodarki narodowej.

Z jednej strony jest regulatorem całego obiegu pieniężnego wew. kraju oraz równowagi bilansu płatniczego, z drugiej str. - bankierem państwa w zakresie udzielania kredytów dla rządu, obsługi długu państwowego oraz kasowej obsługi budżetu.

Obowiązkiem b.c. jest dbanie o stabilność waluty nar., a także takie oddziaływanie na gospodarkę nar., żeby następował jej stały rozwój, wzrost dochodu nar. oraz spadek bezrobocia.

/Komercyjne; depozytowo-kredytowe i uniwersalne/

Banki te świadczą określone usługi /obsługa obrotu gotówkowego i bezgotówkowego/; są przedsiębiorstwami, których celem powinno być osiągnięcie zysku. Dążą do zaspokojenia potrzeb podmiotów gospodarczych w zakresie usług bankowych przy równoczesnym dążeniu do uzyskania zysku.

/Inwestycyjne, hipoteczne, towarzystwa kredytowe, rolne i melioracyjne, komunalne/

Są to banki, których sfera działania w porównaniu z bankami komercyjnymi ma specjalny charakter pod względem zakresu i formy albo rodzaju klienteli.

Ich zadaniem jest ścisłe powiązanie oszczędnościowej działalności tych instytucji z potrzebami drobnych wytwórców i gospodarstw domowych, oraz samorządów. Równocześnie muszą to być jednostki rentowne,

Kasy oszcz. są samodzielnymi bankami uniwersalnymi, tj. mogącymi dokonywać wszystkich operacji przewidzianych prawem bankowym /z jednej str. gromadzą oszczędności i udziela kredytów drobnym przedsiębiorstwom i gosp.dom., a z drugiej str. udzielają kredytu samorządowi, oraz częściowo przeznaczają zysk do kasy gminy/

To instytucje drobnego kredytu zorganizowane na zasadach spółdzielczych, polegające przede wszystkim na powiązaniu kredytobiorców m.in. poprzez ich wkłady członkowskie z solidarną odpowiedzialnością materialną za działalność danej spółdzielni. Obecnie spółdzielnie kredytowe to banki uniwersalne i ze względu na konkurencję rozszerzyły krąg klientów poza obręb własnych członków.

MODELE SEKTORA FINANSOWEGO

Opiera się na rynkach finansowych. Banki komercyjne wykorzystywane są do funkcji płatniczych i rozliczeniowych. Natomiast podstawowy dopływ kapitału odbywa się przez emisje papierów wartościowych i przez giełdę. Bardzo istotna rolę w tym modelu odgrywają różnego rodzaju fundusze i banki specjalne.

Zakłada, że główna rolę w sektorze finansowym pełni system bankowy. Banki zaspokajają zarówno krótkoterminowe jak i długoterminowe potrzeby klientów. Równocześnie rozpowszechniają się powiązania kapitałowe między bankami i korporacjami przemysłowymi.

BANKI INWESTYCYJNE - to banki /firmy/, które zajmują się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Zajmują się wszelkimi usługami finansowymi, które wykraczają poza tradycyjną działalność depozytowo-kredytową, głownie jednak są to usługi związane z operacjami papierami wartościowymi.

BANKI UNIWERSALNE - dokonują wszelkich czynności bankowych. Nie ma żadnych ograniczeń w ich działalności o charakterze bankowym. To instytucje , które łączą transakcje depozytowe i kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi.

KONKURENCJA MIĘDZY BANKAMI

Stoi na stanowisku, że im więcej jest instytucji bankowych, tym bardziej rynek się zbliża do ideału wolnej konkurencji.

Ważna jest konkurencja cenowa.

Wg. niej decydenci poszukują nie najlepszych rozwiązań, ale jedynie rozwiązań ich satysfakcjonujących; teoria zakłada, że między aktywnymi i pasywnymi uczestnikami rynku występuje asymetria informacji. Oznacza to że nie ilość, a jakość banków decyduje o tym, czy istnieją warunki dla konkurencji.

NADZÓR BANKOWY - przedmiotem zainteresowania jest zapewnienie bezpieczeństwa wkładów gromadzonych przez banki. Nadzór sprawowany jest bądź przez bank centralny, bądź też przez Ministerstwo Finansów /Skarbu/, a także przez organizację niezależną.

OPERACJE BANKOWE - można określić jako stosunki umowne między bankami i klientami, w których bank oferuje swoje usługi, a klient jest usługobiorcą. Operacje te są połączone z określonymi świadczeniami na rzecz klienta /np.depozyt/ lub na rzecz banku

/np.kredyt/. operacje bankowe są wykonywane przy wykorzystaniu rachunku bankowego.

Kwalifikacja operacji bankowych może być dokonywana w zależności od zastosowanych kredytów. Najczęściej stosowany jest tzw. klasyczny podział operacji na aktywne, pasywne i pośredniczące. Opiera się on na podziale bilansu na stronę aktywną i pasywną.

Wszystkie operacje, które prowadzą do natychmiastowego zwiększenia środków płatniczych klienta.

Elementy usług finansujących mają zarówno charakter jakościowy /kredytobiorca, kredytodawca, przedmiot kredytu, jego zabezpieczenie i waluta/ jak i ilościowy /wielkość i cena kredytu, kredytowanie, termin i sposób spłaty/

Usługi finansujące banku mogą być podzielone na III grupy :

Do podstawowych rodzajów kredytu należy zaliczyć :

Jest przyznawany przez bank do określonej wysokości. Wykorzystywany do finansowania działalności eksploatacyjnej przedsiębiorstw. Wpływy na rachunku bieżącym zmniejszają zadłużenie kredytobiorcy. Formalnie ma on charakter krótkoterminowy, faktycznie jest to często kredyt długoterminowy

Jest to zakup weksli przed terminem ich płatności z potrąceniem procentu /dyskonta/ przez bank. Sprzedawcą weksla i kredytobiorcą jest z reguły dostawca, który prolonguje zapłatę odbiorcy towaru czy usługi, ale swą należność każe sobie potwierdzić za pomocą weksla. Sprzedaż weksla bankowi oznacza zaliczkowanie jeszcze nie wymagalnych należności i otrzymanie przez dostawcę środków pieniężnych.

To kredyt o charakterze płatniczym, udzielany pod zastaw ruchomości lub praw znajdujących łatwy zbyt na rynku. Ma on charakter długoterminowy. Udzielany jest w zasadzie nie do pełnej wysokości zastawionych przedmiotów /np. pod zastaw papierów wartościowych, pod zastaw towarów, pod zastaw weksli, pod zastaw należności/

Jest udzielany osobom fizycznym, przede wszystkim tym, które maja stałe dochody w postaci płacy. W stosunku do tej gr. Kredytobiorców wielkość kredytu, rat, spłat oraz termin zwrotu są odpowiednio relacjonowane do dochodów i na ogół nie stanowią przedmiotu negocjacji.

Banki ustalają na ogół określony poziom, do wysokości którego posiadacz karty może nabywać towary czy usługi, a także otrzymywać gotówkę. Tym sposobem posiadacz karty otrzymuje krótkoterminowy kredyt, którego zwrot następuje przy wyrównaniu rachunku przedstawionego mu przez bank na koniec m-ca.

Udzielany na finansowanie celów inwestycyjnych, zabezpieczony hipotecznie, tj. zabezpieczenie zwrotności tego kredytu wiąże się z określona nieruchomością. Kredyt ten może być udzielony przez każdy bank.

Cechą charakterystyczną kredytów tego typu, udzielanych przede wszystkim przez kasy budowlano-oszczędnościowe, jest obowiązkowe podpisanie umowy oszczędnościowej na konkretną docelową sumę i oszczędzanie przez pewien określony czas (2-3 lata), zanim powstanie możliwość otrzymania kredytu. Kredytobiorca może otrzymać kredyt mieszkaniowy, jeśli środki przez niego nagromadzone będą nie mniejsze niż określony procent sumy docelowej (30-50%).

Jest przeznaczony na finansowanie inwestycji. Udziela się go na okres powyżej 4 lat

To zakup przez bank /czyli faktora/ należności, które powstały z tytułu dostaw i usług. W zależności od treści umowy, bank może tu spełniać trzy funkcje : finansowania, przejęcia ryzyka i usługową. W praktyce sa stosowane dwie formy faktoringu ; faktoring jawny / kiedy dłużnik jest powiadomiony o przejęciu przez faktora należności/ i faktoring cichy /gdy dłużnik nie został powiadomiony o tej transakcji/

Oznacza krótko- lub długoterminowe wypożyczenie albo wydzierżawienie dóbr materialnych przez leasingodawcę w celu ich użytkowania przez leasingobiorcę bez prawa własności. Tym sposobem odbiorca leasingu może używać dóbr materialnych bez konieczności dokonania zakupu inwestycyjnego.

Istnieją dwie formy leasingu :

gdy producenci określonych towarów oddają je w użytkowanie innym przedsiębiorstwom

gdy przedsiębiorstwa nie będące producentami danych towarów finansują tylko ich przekazanie w użytkowanie innym przedsiębiorstwom

Jest to system elektronicznego porozumiewania się klientów z bankami, pozwalający dokonywać wielu operacji bankowych bez wychodzenia z biura czy z domu.

Mogą mieć formę :

Ma formę akceptu przez bank wystawionego przez klienta weksla, który jest ciągniony na bank. Klient zobowiązuje się do wpłacenia równowartości weksla przed terminem jego płatności. Bank staje się płatnikiem, ale tylko warunkowo, jeśli klient nie wywiąże się z długu w terminie. Dlatego kredyt ten jest udzielany w pełni wiarygodnym klientom.

To kredyt krótkoterminowy, max 6-miesięcznym, który służy do finansowania obrotu towarowego. Za udzielenie akceptu bank pobiera prowizję

Operacje awalizowania weksli przez banki polega na przejęciu zapłaty przez bank. Awal jest udzielany na zlecenie przedsiębiorstwa. Zlecenie to powinno zawierać dyspozycję zapłaty za weksel w terminie płatności. Równocześnie kredytobiorca daje upoważnienie dla banku do obciążenia rachunku zleceniodawcy.

Gwarancja bankowa jest zobowiązaniem banku podejmowanym na zlecenie klienta. Bank oświadcza że pokryje zobowiązania zleceniodawcy, jeśli nie wywiąże się on ze swych umownych zobowiązań. Gwarancja jest dodatkowym zabezpieczeniem wykonania umowy dla beneficjanta.

Formą gwarancji bankowej jest list kredytowy

Operacje emisyjne mają charakter usługi świadczonej przez banki dla podmiotów gospodarczych, które dokonują emisji papierów wartościowych. Usługa ta polega na organizacji ich zbytu.

Najczęściej stosowana forma rozprowadzania papierów wartościowych jest obecnie SUBSKRYPCJA. Następuje ona poprzez rozesłanie do potencjalnych nabywców przez bank wiodący w konsorcjum odpowiednich projektów informacyjnych, opublikowanie ogłoszeń w gazetach codziennych, umieszczenie informacji w bankach.

Sprzedaży z wolnej ręki banki dokonują stopniowo, w zależności od kształtowania się popytu na emitowane papiery wartościowe. Sprzedaż następuje na podst. oferty sprzedaży.

Czyli operacje, które umożliwiają klientowi przekazanie bankowi czasowo niepotrzebnych mu środków w celu ich wykorzystania na rzecz osób trzecich na cele inwestycyjne czy konsumpcyjne.

Do operacji depozytowych zalicza się następujące usługi bankowe :

to przede wszystkim przejściowe nadwyżki finansowe, którymi klient banku może dysponować w każdym momencie. Jest to więc typowy pieniądz transakcyjny

Służą do przechowywania środków przez okres co najmniej 1 m-ca. Korzystają z nich przede wszystkim osoby prawne.

Są dokonywane przez osoby fizyczne; są one gwarantowane przez państwo. Są także wolne od zajęcia na podst. sądowego czy administracyjnego tytułu wykonawczego.

W celu rozszerzenia działalności banki mogą dokonywać emisji obligacji. /instrument pożyczkowy; jest dowodem udzielenia emitującemu bankowi pożyczki przez jej posiadacza/ .Natomiast w celu powiększania kapitału akcyjnego banki emitują akcje /reprezentują określoną część kapitału banki i mają charakter tytułu własności/. Banki mogą także emitować bony kasowe /mają one charakter krótkoterminowych papierów wartościowych; 3-12 m-cy/

Polegają na realizacji zleceń klienta wykonywania określonych operacji na rachunkach bankowych bądź są to operacje płatnicze dokonywane z inicjatywy samego banku.

Środki płatnicze stanowią pieniądz gotówkowy /w formie bilonu i banknotów/ i bezgotówkowy, tak na rachunkach banku centralnego /pieniądz żyrowy/ jak i na rachunkach innych banków.

Obejmują wiele rozmaitych usług oferowanych klientom przez banki /np. doradztwo, pośrednictwo w operacjach papierami wartościowymi itp./

AKTYWA I PASYWA BANKU KOMERCYJNEGO

PŁYNNOŚĆ BANKU KOMERCYJNEGO :

W przeciwieństwie do instytucji niebankowych, w których producenci i handlowcy znają momenty czasu płynności, a także terminy wpływów mogą być względnie realnie wyszacowane, w bankach jest to niemożliwe.

Utrzymywanie rezerw płynności - przede wszystkim w formie krótkoterm. Wkładów w innych bankach lub w krótkoterm. Papierach wartościowych - jest zawsze mniej rentowne niż długoterm. Kredyty z wyższym oprocentowaniem.

Im wyższa płynność banku, tym mniejsza jest rentowność.

Można wyróżnić następujące rodzaje płynności banków :

Przedstawiona klasyfikacja płynności określa stopień łatwości spieniężenia składników majątku i uzyskanie pieniądza banku centralnego.

Bank ma stale do czynienia bądź z deficytem płynności, bądź też z jej nadwyżką.

METODY ZARZĄDZANIA PŁYNNOŚCIĄ :

To posiadanie przez bank takich aktywów niegotówkowych, które można szybko wymienić na gotówkę.

Do najbardziej płynnych aktywów należy zaliczyć przede wszystkim takie papiery wartościowe jak : weksle skarbowe, akcepty bankierskie, obligacje rządowe itp.

Jest stosowane w celu pokrycia każdego przewidywanego zapotrzebowania na płynność.

Stosuje podział na pasywa „gorące”/które prawie na pewno zostaną wycofane z banku/, fundusze „wrażliwe”/duże prawdopodobieństwo wycofania/ oraz fundusze stabilne. Bank tworzy odpowiednie rezerwy płynności w określonej proporcji do poszczególnych grup depozytów. Rezerwa jest na ogół utrzymywana w postaci depozytów w innych bankach, weksli skarbowych itp.

ZARZĄDZANIE RYZYKIEM BANKOWYM

RODZAJE RYZYKA BANKOWEGO :

Wówczas może się okazać, że bank nie dysponuje dostateczną ilością środków dla tej wypłaty.

Dwie podstawowe formy ryzyka to ryzyko płynności i ryzyko wyniku finansowego podstawowa przyczyną upadku banku jest skumulowanie ich występowania.

Stosowane są tu następujące środki zabezpieczenia przed ryzykiem :

Ciche rezerwy można określić jako różnicę między bieżącą wartością majątku a jego wartością krajową.

Tworzenie i rozwiązywanie cichych rezerw wywiera pożądany wpływ na wynik finansowy banku, gdyż daje mu możliwość kształtowania bilansu w sposób pozwalający na stabilizację i utrzymanie zaufania klientów.

Całkowite unikanie ryzyka jest niemożliwe, ale w pojedynczych przypadkach istnieje możliwość odmowy kredytu.

Redukowanie ryzyka następuje w wyniku sprawdzenia solidności kredytobiorcy, tak od strony prawnej jak i ekonomicznej, a następnie kontroli udzielanego kredytu.

Kompensowanie ryzyka może następować dzięki ustanowieniu zabezpieczenia, a także poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia.


Wyszukiwarka