Ichtiobodoza, Ichtiobodoza - choroba powłok zewnętrznych i skrzeli, ryb słodkowodnych i morskich

Ichtiobodoza - choroba powłok zewnętrznych i skrzeli, ryb słodkowodnych i morskich.

1 Ichthyobodo necator (10-20 x 6-10µm)

Forma pasożytnicza ma kształt gruszkowaty, z podłużną bruzdą przebiegająca wzdłuż ciała na 2/3 jego długości. W bruździe znajdują się 4 wici. Pellikula rejonu cytostomu uformowana jest w tarczkę czepną. Rozmnażają się przez podział podłużny. Po opuszczeniu żywiciela pasożyt żyje ok. 1 godz. Może jednak tworzyć cysty (7-10) oporne na działanie niekorzystnych czynników środowiska.

Objawy kliniczne:

-nagłe szusy i ocieranie się o dno zbiornika

-zwiększone wydzielanie śluzu

Rozpoznanie :

-preparaty gniecione z zeskrobin skóry i wycinków skrzeli (w temp. 28 - 300 C stają się nieruchome i trudne do zidentyfikowania)

I. pyriformis (9-14 x 5-8 µm)

Heksamitoza - choroba jelita i woreczka żółciowego.
Hexamita intenstinalis
H. salmonis (7-14 x 3-10 µm)
Kształt jajowaty, 2 jądra, 6 wici wychodzących z tylnej części ciała. Może wytwarzać cysty (10x7 µm), które wewnątrz dzielą się na dwie części. Czas przeżywania pasożytów w wodzie poza żywicielem wynosi 30 min. Pomimo częstego występowania u ryb, rzadko wywołują chorobę.

Objawy kliniczne :

Zaburzenia w pływaniu
Brak pobierania pokarmu
Wychudzenie
Bezruch

Zmiany anatomo-patologiczne:

Stan zapalny w jelitach i woreczku żółciowym
Żołądek i jelito mogą być wypełnione żółtawym, galaretowatym płynem
U młodych łososi stwierdzono ogniska martwicze w nerkach i wątrobie ( w ogniskach tych występowały pasożyty)

Rozpoznanie:

Badanie mikroskopowe zeskrobin jelita i śluzówki woreczka żółciowego.
H.truttae

Trypanosomoza - choroba krwi, różnych gatunków ryb słodkowodnych
Trypanosoma carassi (T. danliewski) - (27-60 µm). Wrzecionowaty kształt, błona falująca, jedna wić i cytostom.
Przenosicielami Trypanosoma sp. mogą być pijawki: Piscicola geometra i hemiclepsis marginata.

Objawy choroby:

Obniżenie poziomu białek w surowicy krwi
Wzrost liczby leukocytów
Zmniejszenie liczby erytrocytów i zawartości Hb
Wzrost poziomu globulin
Może dojść do ogólnego obrzęku
Mogą wystąpić śnięcia

Rozpoznanie :

badaniem mikroskopowym rozmazów krwi, lub w preparatach gniecionych z nerek

Trypanoplazma - choroba krwi różnych gatunków ryb.
Wymiary, kształt i cykl rozwojowy pasożytów rodzaju Trypanosoma i trypanoplazma są podobne. Trypanoplazma posiada dwie wici (Trypanosoma - jedną).

Objawy choroby:

Anemia
Niekiedy wysięk w jamie ciała

Chilodonelloza - choroba skóry i skrzeli (głównie u wylęgu i drobnego narybku) wielu gatunków ryb.

Chilodonella piscicola syn Chilodonella cyprini (37-70x20-62 µm) -

Kształt owalny, na brzusznej stronie rzęski uszeregowane są w rzędach, zaokrąglony cytostom, makro i mikronucleus.

Rozmnażanie przez podział prosty lub wielokrotny. Występuje koniugacja.

W obiektach karpiowych chilodonelloza występuje najczęściej zimą i wczesną wiosną.

Objawy kliniczne:

Ocieranie się ryb o przedmioty stałe
Objawy przyduchy przy inwazji skrzeli
Zwiększone wydzielanie śluzu

Leczenie podejmuje się jedynie przy znacznej ilości pasożytów

Ichthyophthirius multifiliis

Stadium inwazyjnym jest pływka (0,03-0,06 x 0,02 µm), która przebywa w środowisku wodnym max. 10 godz. W tym w temp. 280 C i 3 dni w temp. 180 C, (nie posiada cytostomu). Po osiedleniu się na rybie zaokrągla się, powstaje cytostom, jądro przybiera kształt podkowiasty. Całe ciało pasożyta pokryte jest rzęskami. Gdy osiągnie 0,5 -1 mm opuszcza rybę, osiada na roślinach lub dnie zbiornika i powstaje cysta, w obrębie której w wyniku podziałów powstaje od kilkudziesięciu do kilkuset pasożytów potomnych. Po przerwaniu osłonek uwalniane są pływki.

Długość cyklu rozwojowego:

5,5 dnia w temp. 250 C
110 dni w temp.˃3 -40 C, nie rozwija się w temp. ˃ 300 C, a w temp. ˃ 320 C ginie

Choroba występuje często przy dużym zagęszczeniu ryb. Najczęściej występuje w końcowym okresie zimowania oraz w pierwszym okresie przebywania ryb w stawach odrostowych ( pomimo rzadkiej obsady, przy wcześniejszym zarażeniu w zimochowach).

Pojedyncze pasożyty nie wywołują żadnych objawów klinicznych, powodują jednak osłabienie ryb. Szczególnie niebezpieczny jest dla narybku karpia.

Objawy kliniczne (obserwowane przy znacznej liczbie pasożytów):

ryby przestają pobierać pokarm
Ocierają się o dno
Pasożyty o średnicy 0,5-1 mm widoczne są gołym okiem w postaci mlecznobiałych okrągłych guzków.

Rozpoznanie:

Stwierdzenie obecności pasożytów w zeskrobinach skóry (łatwo zaobserwować poruszające się rzęski pasożyta oraz podkowiasty makronucleus)

Trichodinoza - choroba skóry i skrzeli wielu gatunków ryb.

Trichodina sp. (22-95 µm) -

Kształt dysku na górze którego występuje spiralny wieniec rzęsek prowadzący do cytostomu. Dolna powierzchnia komórki jest wklęsła i spełnia rolę przyssawki, w głębi której występuje białkowy szkielecik składający się z promieniście ułożonych haczyków. Rozmnaża się przez podział. W warunkach nie sprzyjających dla pasożyta tworzy cysty. Pasożyty te powszechnie występują w środowisku wodnym, a dla ryb stają się groźne przy znacznym zagęszczeniu w stawach - magazynach, zimochowach lub akwariach.

Objawy kliniczne:

Ocieranie się ryb o przedmioty stałe
Objawy przyduchy przy inwazji skrzeli
Zwiększone wydzielanie śluzu

Rozpoznanie:

Stwierdzenie pasożytów w zeskrobinie skóry lub w tkance skrzelowej

Sferosporoza pęcherza pławnego i nerek ( zapalenie pęcherza pławnego) - choroba karpi i karasi srebrzystych.

Spherospora renicola
Inwazyjna spora (7,3 x 7,2 µm) posiada 2 torebki biegunowe.
Rozwój przebiega w 2 cyklach proliferacyjnych:
Pierwszy cykl proliferacyjny, przebiega we krwi i rozpoczyna się od małych (3 µm) komórek pierwotnych, zawierających wewnątrz wydłużone komórki wtórne, które dzielą się na 8 komórek potomnych (komórki II rzędu), a w każdej z nich powstaje jedna komórka III rzędu i cztery komórki dodatkowe. Gdy komórki pierwotne osiągną 16 µm rozpadają się, a do krwi wydostają się komórki wtórne i rozpoczynają od nowa cały cykl rozwojowy.
Komórki wtórne które dostają się do pęcherza pławnego rozpoczynają drugi cykl proliferacyjny. Pasożyty w pęcherzu pławnym są nieruchome i rozrastają się do 30 µm. Znajdująca się w nich komórka dzieli się wielokrotnie (powstaje ok. 50 komórek wtórnych, z których każda zawiera jedną lub dwie komórki trzeciego rzędu). Po rozpadzie komórek macierzystych wydobywają się z nich komórki wtórne, które powtarzają ponownie cykl proliferacyjny (namnażają się)
Część komórek wtórnych występujących we krwi i niektóre komórki wtórne występujące w ścianie pęcherza pławnego po przedostaniu się do krwi a następnie do kanalików nerkowych rozpoczynają sporogonię w wyniku której powstają spory.
Choroba najczęściej występuje u karpi jednorocznych. Obecność pasożyta stwierdzono również u karpi 2 miesięcznych.
Największe nasilenie choroby u narybku karpia występuje w lipcu i sierpniu.
Objawy choroby:
W przypadku rozdęcia tylnej komory pęcherza pławnego lub obecności gazowej cysty ryby pływają pod powierzchnią wody głową do dołu. Spłoszone pływają przez pewien czas normalnie, płynąc do głębszych warstw wody.
Rozpoznanie:
W świeżych preparatach miażdżonych z nerki widoczne są plazmodia zawierające połyskujące ziarnistości.
Zwalczanie zapalenia pęcherza pławnego polega jedynie na terapii zapobiegawczej przed wtórnymi infekcjami bakteryjnymi.

Myksosporoza układu szkieletowego - kołowacizna pstrągów jest groźna chorobą tkanki chrzęstnej narybku ryb łososiowatych wywołaną przez Myxobolus cerebralis. W cyklu rozwojowym M. cerebralis występują dwie spory oraz plazmodia (trofozoity). Spory pierwszego typu są owalne w ich przedniej części występują dwie torebki biegunowe, a każda z nich zawiera spiralnie zwiniętą nic. Spora drugiego typu (triactinomyxon) ma wygląd potrójnej kotwicy. Powstaje ona w rureczniku po zarażeniu się przez niego pierwszą sporą. Ryby zarażają się przez połknięcie spor triactinomyxon albo wskutek aktywnego wniknięcia tych spor przez skórę lub nabłonek skrzeli.

Objawy kliniczne:

Ściemnienie ogonowej części ciała
Pływanie w kółko „pogoń za własnym ogonem”
Pływanie z obrotami wokół długiej osi ciała
Deformacje kośćca
charłactwo

Dactylogyroza - choroba skrzeli
Aparat czepny składa się z 2 haków środkowych oraz 7 par małych haków brzeżnych
Dojrzałe pasożyty składają jaja przebywając na skrzelach. W jaju powstaje orzęsiona, zaopatrzona w haki czepne larwa - onkomiracidium, która po wydobyciu się z osłonek jajowych porusza się swobodnie w wodzie, poszukując żywiciela. Po osiedleniu się na rybie larwa traci urzęsienie i zaczyna pobierać pokarm (krew, komórki nabłonka, śluz).

Gyrodactyloza - choroba skóry i skrzeli

Płazińce rodzaju Gyrodactylus są żyworodne. Wewnątrz pasożyta macierzystego obserwuje się dwa lub trzy zarodki. Po wydobyciu się zarodków na zewnątrz, w osobniku macierzystym powstają jaja oraz zarodki.
Gyrodactyloza może występować w różnych porach roku, u ryb w różnym wieku.
Objawy choroby:
Ocieranie o przedmioty stałe
Zwiększone wydzielanie śluzu
Pasmowate przekrwienia na powłokach zewnętrznych
Przekrwienie, wybroczyny, szarawe naloty na końcach listków skrzelowych
Objawy przyduchy
Słabe pobieranie pokarmu
Rozpoznanie:
Stwierdzenie obecności pasożytów wystepujacych w dużej ilości na skórze i skrzelach

Diplozoon i paradiplozoon - przedstawiciele tych rodzajów żyją parami (niektóre narządy zrastają się parami)

Khawia sinensis (80-170mm)

Lokalizuje się w jelicie karpi.
Jaja tasiemca wraz z kałem wydostają się do wody.
Rozwój onkosfery w jajach zależny jest od temperatury
Ż. P. skąposzczety; onkosfera opuszcza jajo w przewodzie pokarmowym żywiciela pośredniego i wędruje do jamy ciała gdzie rozwija się procerkoid.

Objawy choroby: Cartyophyllaeus laticeps i Khawia sinensis mogą wywoływać zmiany błony śluzowej jelita: rozpulchnienie, przekrwienie ( z licznymi wybroczynami), czasem ograniczona martwica.

Przy silnej inwazji może dojść do zatkania i perforacji jelita, gromadzenia wysięku w jamie ciała.

Triaenophorus nodulosus (150-300mm)

Postać dojrzała żyje w jelicie ryb drapieżnych, szczupaka (Esox lucius), okonia (Perca fluviatilis), suma (Silurus glanis), węgorza (Anguilla anguilla)
Jaja tasiemca wydalane są do wody. Koracidia opuszczają jaja i mogą pływać w wodzie przez 1-3 dni zanim zostaną połknięte przez widłonoga (pierwszego żywiciela pośredniego).
1. ż.p skorupiaki (widłonogi), w jelicie widłonoga koracidium traci nabłonek rzęskowy i wędruje do jamy ciała, gdzie po 7-10 dniach przeobraża się w procerkoid, który po około 7-15 dniach staje się inwazyjny.
2. ż.p ryby: okoń (Perca fluviatilis), jazgarz (Gymnocephalus cernuus), miętus (Lota lota), łososiowate i karpiowate. Plerocerkoidy najczęściej encystują się w wątrobie ryb. Ich długość dochodzi do 10 cm.
Po zjedzeniu zarażonego widłonoga przez rybę, procerkoid przenika przez ścianę przewodu pokarmowego ryby, przekształca się w stadium plerocerkoidu i wędruje do wątroby, gdzie ulega otorbieniu. W tym stanie może przeżyć w rybie wiele lat. Po zjedzeniu ryby (2ż.p.) przez rybę będącą żywicielem ostatecznym, w jej przewodzie tasiemiec dojrzewa po kilku miesiącach.

Rodzaj Bothriocephalus

Boothriocephalus acheilonathi syn. Gowkongensis, syn.phoxini

Postać dojrzała żyje w jelicie ryb karpiowatych.
W jaju koracidium rozwija się po 2-4 dniach zależnie od temperatury. Po wylęgu z jaj koracidium może żyć w wodzie 4-6 dni a następnie po połknięciu przez widłonoga po 1-3 dniach przekształca się w jego jamie ciała w procerkoid, który po następnych 3-9 dniach staje się inwazyjny dla ryb.
Ż.p. widłonogi
Okres rozwoju tasiemca w przewodzie pokarmowym ryby trwa 12-21 dni

Ligula intestinalis

Postać dojrzała żyje w jelicie ptaków rybożernych, w Polsce najczęściej perkozy.
Wraz z kałem ptaków jaja dostają się do wody. Po 7-8 dniach (w temp. 16-190C) w jajach rozwija się orzęsiona larwa - koracidium. W wodzie koracidium utrzymuje się przy życiu przez 4-5 dni.
Pierwszym żywicielem pośrednim są widłonogi, u których w jamie ciała rozwija się procerkoid (po około 12-14 dniach od momentu zarażenia)
2.ż.p. są ryby, które zarażają się przez zjedzenie widłonogów zawierających procerkoidy. Z przewodu pokarmowego ryby procerkoidy dostają się do jamy ciała, przeobrażają się w plerocerkoidy i osiągają długość podobną do postaci dojrzałej (do 500 mm). Okres wzrostu tasiemca w ciele ryby do stadium inwazyjności trwa około 1 roku. Plerocerkoid może przeżywać w rybie przez wiele lat.

Rodzaj: Neogryporhynchus

Neogryporhynchus cheilancristrotus

Postać dojrzała żyje w jelicie ptaków rybożernych, głównie czapla siwa i kormoran.
Larwy plerocercus długości 0,35-0,57 mm pasożytują w błonie śluzowej przedniej części jelita oraz w świetle pęcherzyka zółciowego lina (Tinca Tinca), karasia (Carassius), karpia (Cyprinus carpio) i wielu innych gatunków ryb karpiowatych.

Objawy choroby:

Przy silnej inwazji błona śluzowa przewodu pokarmowego jest przekrwiona, obrzękła, a w miejscach gdzie znajdują się larwy tworzą się guzki.

Rodzaj: Diphyllobothrium

Diphyllobothrium latum

Postać dojrzała żyje w jelicie cinkie człowieka, psa, kota, lisa, świni i innych ssaków odżywiających się rybami.
1 ż.p. widłonogi
2 ż.p. ryby drapieżne

Philometra ovata (55-125 x 0,6-08 mm - samica; 36x 0,05mm samiec)
Pasożytuje w jamie ciała ryb karpiowatych.
Nicienie umiejscawiają się na powierzchni pęcherza pławnego ryb. Kopulacja samców i samic odbywa się w lipcu. Samice wędrują do jamy ciała, gdzie rosną, a w ich macicy odbywa się rozwój larw. W końcu maja następnego roku samice wędrują z jamy ciała do odbytu ryby i stąd do wody. Na skutek różnicy ciśnienia osmotycznego samice pękają, larwy wydostają się z nich do wody, gdzie są połykane przez żywicieli pośrednich.
Ż.p. - widłonogi
Samce pozostają w jamie ciała ryby, gdzie po pewnym czasie giną

Philometra sanguinea (10 - 42 mm dł. samicy, 2,5-3,5 mm dł. samca)

Nicienie te mają czerwone zabarwienie
Dojrzałe samice lokalizują się w skórze między promieniami płetw oraz w jamie ciała, głównie karasia. Osiadłe w płetwach samice wydalają wiele larw, które dostają się do wody. Po połknięciu przez żywiciela pośredniego dostają się do jamy ciała. Po 4-10 dniach stają się inwazyjne. Karasie zarażają się przez połknięcie skorupiaka wraz z tkwiącą w nim larwą nicienia, która przebija jelito ryby i wędruje do jamy ciała osiedlając się na otrzewnej w okolicy nerek, pęcherza pławnego i gonad. Larwy nie wnikają jednak do tych narządów. Larwy po osiągnięciu dojrzałości płciowej. Po kopulacji samice rozpoczynają wędrówkę do płetw. Samce pozostają w jamie ciała ryby, gdzie giną po pewnym czasie. Wędrówka samic trwa kilka miesięcy i odbywa się w okresie jesieni i zimy. Na wiosnę po osiągnięciu płetwy wydalają larwy z macicy. Cały cykl rozwojowy trwa około roku.

Philometra lusiana ( 90-160x 1,0 mm -samice; 2,3-3,5x0,04 mm - samce)

Nicienie te mają różowe lub czerwone zabarwienie.
Samice pasożytują w torebkach łusek w okolicy głowowej ryby oraz w płetwach piersiowych i w jamie ciała karpi. Karpie pełnołuskie zarażają się częściej niż bezłuskie. Inwazja występuje najczęściej u karpi dwu- i trzyletnich. Żywicielem pośrednim są widłonogi. W jamie ciała tych skorupiaków po 6-7 dniach larwy staja się inwazyjne dla ryb, które zarażają się przez zjedzenie zarażonych skorupiaków. Odbywa się to z początkiem czerwca. Z przewodu pokarmowego ryb larwy wędrują do jamy ciała, gdzie gromadzą się w okolicy pęcherza pławnego, gonad lub nerek. W ciągu miesiąca larwy dojrzewają: powstają samce i samice. Po kopulacji zapłodnione samice wędrują z jamy ciała do torebek łuskowych, gdzie znajduje się je w końcu czerwca następnego roku. Tutaj samice szybko rosną, przebijają skórę ryby, wysuwają się na zewnątrz i wydalają larwy do wody. Samce wnikają do ścian pęcherza pławnego ryby, gdzie mogą żyć kilka lat.

Contracaecum aduncum (24-36 mm dł. samice; 18-20mm dł. samce)

Dojrzałe nicienie pasożytują w jelicie i wyrostkach odźwiernikowych, formy larwalne w wątrobie, otrzewnej i mięśniach. W rozwoju występuje dwóch żywicieli pośrednich:
1ż.p. widłonogi - w żołądku tych żywicieli wylęga się larwa i wędruje do jamy ciała widłonoga gdzie po wylince powstaje stadium inwazyjne.
2ż.p. ryby planktonowe
Trzecie stadium larwalne tych pasożytów może wraz ze spożyta rybą dostać się do przewodu pokarmowego ludzi.

Anisakis simplex
Anisakidoza jest zoonozą.
Choroba związana ze zwyczajami kulinarnymi panującymi w różnych krajach.
Zarażenie następuje przez jedzenie na surowo ryb zawierających inwazyjne larwy pasożyta.
Ryby są drugim żywicielem pośrednim tych nicieni.
Żywicielami ostatecznymi są ssaki morskie.

Acanthocephalus lucii (4-7x 1,0 mm)

Pasożytuje w jelicie i wyrostkach odźwiernikowych wielu gatunków ryb drapieżnych i karpiowatych. Często występuje u okonia.
Żywicielem pośrednim są równonogi z gatunku Asellus meridianus

Piscicola geometra (30-50x 3,0 mm)

Żyje na dnie lub roślinach zbiorników słodkowodnych i słonawych. Kokony z jajami są składane na różnych przedmiotach podwodnych, najczęściej na roślinach. Długość kokonów wynosi 1-1,5mm. W temperaturze 20-230C rozwój pijawek w kokonach trwa 28-31 dni. Po wylęgu młode pijawki mają długość kilku mm.

Ergasilus sieboldi

Inaczej zwany jest raczkiem skrzelowym.
Jest pasożytem zewnętrznym lina a także karpiowatych, łososiowatych, okoniowatych, sumowatych, szczupakowatych, dorszowatych, węgorzowatych, śledziowatych, jesiotrowatych.
Lokalizuje się na skrzelach, przy dużej inwazji u nasady i na powierzchni płetw piersiowych i brzusznych, na głowie i w okolicy oczu, a także przy otworze odbytowym.

Ergasilus sieboldi jest niewielkim pasożytem 1- 1,5 mm dł. Kształtu jajowatego o zwężającym się ku tyłowi głowotułowiu i cienkimi 3- 4 członowym odwłoku zakończonym widełkowatą furką z długimi szczecinkami.
Długość worków jajowych samicy około 1 mm. W worku tym znajduje się ok. 100 jaj ułożonych w kilku rzędach.
Odnóży pływnych 4 pary. Czułki I pary 6 członowe pokryte szczecinkami. Czułki II pary 3 członowe zakończone silnym hakowato zgiętym pazurem, służącym do przytwierdzania do żywiciela.
Przebiega przez 3 stadia rozwojowe:
- nauplius,
- metanauplius,
- kopepodit.
Pierwsze stadia rozwojowe odbywają się w jaju (nauplius, metanauplius).
Z jaj pasożyta wykluwa się w kwietniu lub w maju larwa w stadium metanauplius, która prowadzi tryb życia wolno- żyjący. Po 1- 2 dniach odbywa pierwszą linkę. Po dalszych dwu linkach nauplius przekształca się w kopepodit, które lnieje 4 krotnie. Po ostatniej lince następuje różnicowanie się płci i kopulacja samic samców.
Samce żyją 2 tygodnie i giną a zapłodnione samice atakują ryby i przytwierdzają się do skrzeli za pomocą silnych haków.
Po 6 dniach wykształcają się worki jajowe.
Całość cyklu rozwojowego trwa w tem. 10- 15 0C 5- 6 tygodni, 25-300C 12 dni.
W końcu lata i we wrześniu ilość skorupiaków na rybach jest największa, ponieważ w czasie jednego sezonu letniego może odbyć się rozwój dwu pokoleń

Ergasilus sieboldi odżywia się komórkami nabłonkowymi tkanki skrzelowej i krwi ryb. Wbija on hakowate czułki w tkankę skrzelową kaleczy ją i powoduje stany zapalne i krwawienia.

Niejednokrotnie pasożyty zaciskają naczynia krwionośne powodując ich niedrożność a w efekcie obumieranie płatków skrzelowych do których krew nie dociera. Podrażniony nabłonek ulega często hypertrofii.
Przy silnej inwazji sięgającej parę tysięcy pasożytów na skrzelach jednej ryby następuje tak znaczne uszkodzenie powierzchni oddechowej skrzeli, że ryby wykazują objawy duszności, szczególnie w lecie, przy wysokiej temperaturze wody.
Ergasilus sieboldi powoduje znaczne obniżenie kondycji ryb proporcjonalne do intensywności zarażania.
W okresie zimowania obecność pasożytów niepokoi ryby i powoduje budzenie się ich ze snu zimowego co znacznie nasila ich osłabienie oraz zapadalność na inne choroby.

Lernaea cyprinacea-

Żywicielami jest wiele gatunków ryb karpiowatych, a głównie karasie, karpie, białe amury, liny, tołpyga biała i pstra.
Może występować także u ryb w hodowli akwaryjnej.
Żywicielami form larwalnych mogą być różne gatunki ryb, gdyż w stadium tym nie wykazują one specyficzności w stosunku do gatunku żywiciela. Cecha ta pojawia się dopiero u dojrzałych samic.
Jest ektopasożytem, lokalizuje się na skórze, szczególnie niebezpieczny dla narybku w pierwszym sezonie letnim.
Notowano śnięcia przy inwazji kilku pasożytów u jednej ryby.
Długość ciała 12- 16 mm (bez worków jajowych).
Worki jajowe są wydłużone i osiągają 13 długości całego ciała.
Pasożyt jest kształtu walcowatego. W przedniej części ciała posiada 2 pary palczastych wyrostków, z których brzuszne są proste nie rozgałęzione, natomiast grzbietowe na końcu rozwidlone. Obydwa ramiona widełek są nierównej długości. Tułów długi, ze szczątkowymi 5 parami odnóży. Skorupiak zakotwiczony jest w ciele żywiciela głową zaopatrzoną w wyrostki, pozostawiając sterczący na zewnątrz tułów i odwłok.

Lernaea cyprinacea jest pasożytem rozdzielnopłciowym.

Samce prowadzą tryb życia wolno- stojący, samice pasożytniczy.
W optymalnej temp. (23-30 0C) w jajach skorupiaka już po 3 dniach widoczne są pierwsze stadia nauplius.
4 dni wylęga się larwa, która przechodzi 3 kolejne stadia nauplius. Następnie formy larwalne , kopepodit (5 stadiów) kształtują w ciągu 9-10 dni. Całość cyklu rozwojowego trwa 20 dni. Są to formy pasożytnicze.
Po kopulacji samce giną, a samice wnikają do skóry aż do mięśni, gdzie przytwierdzają się przednią głowową częścią ciała i tracą zdolność poruszania się. Następują zmiany w ich budowie. Zaciera się segmentacja ciała. Pozostają szczątkowe odnóża i powstaje aparat czepny.
Obecność pasożyta na skórze powoduje nie tylko zmiany martwicze skóry, lecz również mięśni, uszkodzenie łusek, krwawiące rany w miejscu przyczepu pasożyta, zapalenie mięśni.
Powstają owrzodzenia o zaczerwienionych brzegach, czasami otoczone serowatym wałem martwiczym, szczególnie dobrze widoczne po odpadnięciu pasożyta. Mogą one wtórnie ulegać infekcji bakteryjnej i grzybiczej.
Czasami (zwłaszcza u narybku) pasożyt może tak głęboko wtargnąć w powłoki ciała ryby, że powoduje całkowitą ich perforację i wnika głowową częścią ciała do jamy brzusznej a nawet może przebić powierzchnię wątroby, powstaje w tym miejscu ognisko martwicze, które po pewnym czasie zostaje izolowane przez tkankę łączną.

Tracheliastes maculatus-

Pasożytuje na łuskach głównie u leszczy, karpi, rzadziej u płoci i u ryb rzecznych i jeziorowych.
Lokalizuje się najczęściej w centrum łuski przy pomocy zmienionych szczęk drugiej pary.
Długość samicy 7- 8 mm.
Daleko posunięte uwstecznienie budowy ciała w wyniku pasożytniczego trybu życia.
Silnie rozwinięte szczęki II pary.
Rozwój tego pasożyta jest słabo poznany.
Z jaj wylęga się kopepodit, który przyczepia się do ciała żywiciela przy pomocy filamentum powstałego z wydzieliny specjalnego gruczołu frontalnego, znajdującego się na szczycie głowy. Zawieszony na tym filamentum przechodzi szereg lnień, dając wreszcie dorosłe samce i samice
Silna inwazja Tracheliastes maculatus może być przyczyną wyraźnych zmian chorobowych u ryb.
Pasożyt ten przyczepia się najczęściej w centrum łuski. W miejscu tym widoczne jest przebarwienie i wybroczyny. Zmiany te poszerzają się, a przekrwienie przybiera ciemnoczerwoną barwę.
W miejscu przyczepu powstają ubytki łuski.
Stan zapalny dotyczy również skóry pod łuskami.
Po perforacji łuski i przytwierdzeniu się pasożyta do skóry w miejscu tym powstają rany.
Ostry stan zapalny przechodzi w chroniczny, objawiający się zmianami wytwórczymi naskórka. Skóra staje się chropowata i twarda. Ryby są silnie wychudzone.
Spośród typowo morskich widłonogów szkodliwe dla ryb są duże gatunki z rodziny Lernaeocerdae i Sphyriidae, które wdrażają się głęboko do ciała ryby powodując głębokie rany i owrzodzenia, dyskwalifikujące ryby jako nie nadajace się do konsumpcji ze względu na odrażający wygląd.
Do rodziny Sphyriidae należy pasożyt o dużym znaczeniu dla przemysłu rybnego Sphyrion lumpi.

Sphyrion lumpi-

Zyje on na powierzchni ciała ryb morskich, głównie karmazyna i makreli, spotykany sporadycznie na dorszu, halibucie i innych rybach.
Główne ogniska jego występowania są w Zatoce Maine i przy wybrzeżach Labradoru.
Pasożytuje samica zagłębiona przednią częścią ciała w mięśniach ryby. Sphyrion lumpi może przytwierdzać się do wieczka skrzelowego, przebijać je i wnikać do skrzeli powodując uszkodzenia.
Przednia część głowotułowia jest rozrośnięta w aparat czepny, który tkwi głęboko w mięśniach ryby.
Na zewnątrz zwisa na cienkiej „szyjce” szeroki, workowaty, spłaszczony tułów na którego tylnej krawędzi znajdują się liczne groniaste pęcherzykowate wyrostki abdominalne, o nieznanej bliżej funkcji oraz dwa długie worki jajowe wypełnione rulonami jaj. Długość ciała samicy 38- 75 mm; długość worków jajowych ok. 70mm. Znacznie mniejszy samiec (dł. Ok.. 2 cm) może być przytwierdzony do ciała samicy.
Cykl rozwojowy pasożyta nie jest dobrze poznany.
Występuje w nim stadium nauplius i kopepodit
W czasie wnikania do tkanek żywiciela pasożyt wydziela przypuszczalnie substancję rozpuszczającą je.
Działanie mechaniczne i lityczne pasożyta jest przyczyną zmian zapalnych i głębokich uszkodzeń ciała ryby.
W miejscu przyczepu pasożyta powstaje zwykle duży, nieraz o średnicy do 5 cm guz ropny o czarnej powierzchni na skutek gromadzących się tu melanofonów. Dookoła guza skóra wyraźnie blada odbija od czerwonej barwy ciała karmazyna.
Guz jest otoczony łącznotkankową torebką powstałą na skutek reakcji obronnej organizmu ryby na obecność pasożyta.
Po oderwaniu się pasożyta guz zostaje wypełniony wysiękiem.

Argulus foliaceus

Argulus foliaceus jest przedstawicielem rzędu tarczenic, obejmującej ok. 130 gatunków, należących do 6 rodzajów, z których najbardziej jest znany rodzaj Argulus (splewka).
Należą tu wyłącznie pasożyty ryb morskich i słodkowodnych
Pasożytuje na powierzchni ciała wielu gatunków ryb słodkowodnych.
W warunkach hodowlanych żywicielem jego są karpie, sazany, pstrągi i białe amury.
Tarczenice żyją na powierzchni ciała ryby, w jamie skrzelowej i gębowej.
Splewka posiada ciało silnie spłaszczone grzbieto- brzusznie, tarczowate, wypukłe od strony grzbietowej i lekko wklęsłe od strony brzusznej, co ułatwia pasożytowi przywarcie do ciała ryby jak przyssawka.
Dodatkowe urządzenia czepne występują tu w postaci haków na przydatkach głowowych (czułki szczękonogi) i przyssawek (szczęki II pary).
Głowa pasożyta jest zrośnięta z pierwszym segmentem tułowia tworząc głowotułów. Dalsze segmenty tułowiowe (II- IV) są połączone ruchomo, segment V i VI są zrośnięte z odwłokiem zakończonym dwupłatową urosomą z maleńką furką, której czasem brak. Głowa od strony grzbietowej pokryta jest przezroczystym pancerzem tworzącym dwa szerokie płaty skierowane ku tyłowi. Na głowie widoczne są duże, ruchomo osadzone oczy złożone. Na bocznych płatach pancerza znajdują się dwa pola oddechowe.
Po stronie brzusznej części głowowej osadzone są dwie pary czułków zaopatrzonych w haki czepne. Szczęki II pary są przekształcone w duże przyssawki, które przyświecają przez pancerz i często są mylnie uważane za oczy. Poniżej przyssawek znajdują się jednogałęziste szczękonogi . Na wysokości przyssawek znajduje się otwór gębowy otoczony małym stożkiem gębowym wewnątrz którego u podstawy osadzone są żuwaczki o boku tnącym piłkowatym oraz szczęki I pary.
Przed ryjkiem gębowym w rodzaju Argulus znajduje się dodatkowy specyficzny narząd w postaci sztylecika lub kłujki, którym pasożyt przebija skórę ryby. U nasady sztylecika znajduje się gruczoł wydzielający substancję proteolityczną, toksyczną dla ryb młodocianych (wylęgu i narybku).
Na każdym wolnym segmencie tułowia występuje po parze wiosełkowatych nóg tułowiowych dwugałęzistych.
Odwłok nie wykazuje segmentacji i nie posiada odnóży pływnych.
Samica nie posiada worków jajowych, lecz na okres składania jaj opuszcza swego żywiciela i na roślinach, kamieniach i innych przedmiotach składa jaja otoczone kokonem śluzowym po 2 do 250 i więcej sztuk.
Wewnątrz osłonek jajowych rozwija się nauplius i kopepodit tak, że z jaja wylęga się larwa zaawansowana w rozwoju, przypominająca już postać dorosłą.
Odszukuje ona żywiciela i na nim odbywa się dalszy rozwój w którym następuje po sobie 9 kolejnych stadiów larwalnych.
Stadium 10 osiąga dojrzałość płciową.
Rozwój embrionalny w jaju trwa zależnie od temperatury 15- 55 dni.
Rozwój postembrionalny trwa ok. 15- 18 dni.
Optymalna temperaturą rozwoju Argulus foliaceus jest 25- 28 oC.
Argulus foliaceus odżywia się krwią ryb.
Drąży on kanały w warstwie naskórka ryby i powoduje zranienia.
Przedni koniec ciała zaopatrzony w sztylecik przebija skórę ryby, a z gruczołów znajdujących się w ryjku zostaje wydzielona w tym czasie substancja toksyczna.
Jeśli pasożyt przebywa na rybie dłuższy czas, wywołuje drażnienie skóry i przekrwienie. Komórki naskórka produkują nadmierną ilość śluzu.
W sąsiedztwie pasożyta ulegają one zniszczeniu. W miejscach zniszczonych naskórka, a także w tkance łącznej luźnej, leżącej poniżej warstwy naskórka, pojawia się duża ilość limfocytów oraz krwinek czerwonych.
Młody narybek karpia Ko jest bardzo wrażliwy na inwazję Argulus foliaceus.
Intensywność inwazji jest największa w gorącym letnim okresie i wtedy notowane są największe straty wśród ryb.

Wyszukiwarka