WYKŁAD XI
OSOBOWOŚĆ
( „Psychologia i życie” Zimbardo i Ruch, część V, od str. 393)
Osobowość - to konstrukcja teoretyczna, która służy wyjaśnianiu zachowań:
stałych (powtarzających się w różnych warunkach)
zindywidualizowanych (przejawiających się każdemu indywidualnie)
Wyjaśnienie to umożliwia przewidywanie i kształtowanie zachowań innych ludzi.
Potoczne koncepcje osobowości
Umożliwiają sprawną orientację społeczną w konkretnych sytuacjach.
Stanowią opis powtarzających się zachowań; X jest pracowity bo zwykle podejmuje zadania i wykonuje je starannie.
Prawdopodobne źródło pierwszych teorii, które osobowość wiążą jako zbiór cech
Osobowość bywa także terminem wartościującym; X to ma osobowość, to jest „ktoś”.
Zachowanie innych jest spostrzegane jako bardziej stabilne od naszego własnego.
Psychologiczne teorie osobowości
Przykłady teorii osobowości powstałych dla różnych celów |
||
Ulżenie w cierpieniu pacjentom - teoria dynamiczna Z. Freuda |
Stworzenie uniwersalnej teorii osobowości - teoria cech Allporta i Caltela |
Zapewnienie możliwości twórczych jednostce - teoria samorealizacji Rogersa i Maslowa |
Z. Freud - najstarsza teoria osobowości; teoria dynamiczna - osobowość jest organizacją sił dynamizujacych zachowanie (dążenia, popędy, potrzeby społeczne). Popęd seksualny, tj. Instynkt życia (Libido) i popęd agresji, tj. instynkt śmierci (Id) są w konflikcie z normami społecznymi, które prezentuje Superego. Konflikt ten jest źródłem wszelkich zachowań, których ostateczny kształt nadaje racjonalne Ego.
Teoria cech - jedna z najstarszych prób akademickiego wyjaśniania stałości zachowań. Cattel wydzielił listę cech indywidualnych:
cechy powierzchniowe (ściśle związane z zachowaniem)
cechy źródłowe (wydzielające na podstawie analizy czynnikowej wyłaniającej powiązane cechy powierzchniowe. Analiza czynnikowa prowadzi do wyłonienia nieskorelowanych cech, których sens oraz nazwa nie są jednoznaczne, które stanowią bardziej abstrakcyjną wersję opisu).
Teoria samorealizacji (Maslow) - koncepcja motywacji (hierarchii potrzeb); zaburzenia zachowania prowadza do zachowań trudnych.
Teoria realizacji („Ja” Rogersa) - znaczne pojęcie własnej osoby (self concept) w regulacji zachowania się. Pojęcie to rozwija się w efekcie konfliktu popędu do samorealizacji i potrzeby pozytywnej samooceny (własnej wartości).
Samorealizacja - stan trudny do zdefiniowania.
Maslow - opisywał swoje badania na podstawie osób, które uznał za samo realizujące się.
Barron - stworzył podobną, konkurencyjną teorię osób o „silnym ego”.
Siła ego - to przede wszystkim mająca samokontrolę, powstała dzięki wcześniejszemu wyodrębnieniu „Ja”.
Kryteria samorealizacji Maslowa |
Kryteria siły ego Barrona |
- Adekwatne spostrzeganie otoczenia |
- wysoki poziom realizmu |
- Spontaniczność i wysoka twórczość |
- dobry, spontaniczny kontakt z otoczeniem |
- Akceptacja siebie oraz innych (tolerancja) |
- brak rygoryzmu sumienia |
- Koncentracja na zadaniu |
- zdolność do korygowania własnych poglądów |
- Niezależność (ale nie nonkonformizm) |
- dobre zdrowie |
- Zdolność do dobrych kontaktów społecznych |
- brak silnych lęków |
- potrzeba intymności |
|
- codzienne doznawanie satysfakcji |
|
Wśród podsystemów osobowości wyróżnia się:
mechanizmy popędowo - emocjonalne związane z zachowaniem reaktywnym oraz pamięcią związków S-R.
mechanizmy poznawcze związane z zachowaniem celowym i pamięciom semantyczną.
32
Internetowa Baza Pomocy Studentów Psychologii - psychol
Odwiedź nas!
Wyszukiwarka