ETYMOLOGIA I GENEZA TERMINU DYDAKTYKA:
Nazwa dydaktyka pochodzi z j.greckiego, w którym
didaktikos znaczy”pouczający”, a didasko „uczę”.
Po raz pierwszy użyto jej w 1613 r w Niemczech.
W tym roku Stelwag i Jung opracowali :Krótkie sprawo-
zdanie z dydaktyki, czyli nauczanie Ratychiusza”.
Uważali oni dydaktykę za szkołę nauczania.
J.A.Komeński w 1697 r opublikował „Wielka dydaktyka,
przedstawiająca uniwersalną sztukę nauczania wszystkich
wszystkiego”. Dydaktyka wg Komeńskiego to sztuka
nauczania i wychowania. Na początku 19 wieku Herbart
określił dydaktykę jako teorię nauczania wychowującego,
przekazywanie wiedzy głównie w teorii. Na przełomie
19 i 20 wieku Dewey- przedstawiciel nowego wychowania
uważał nie tylko dydaktykę, jako teorię nauczania, ale przede
wszystkim jako teorię uczenia się-uczniowie sami dochodzić
do wiedzy, rozwijać umiejętność praktycznego działania.
DYDAKTYKA JEST TEORIĄ NAUCZANIA I ZARAZEM
UCZENIA SIĘ: Obecnie uważa się, że nauczanie wiąże się
ściśle z uczeniem, tworzą zintegrowaną całość-proces nauczania-
uczenia się. Czynniki, które łączą ten proces, to: wspólny cel,
stosowanie metod, form organizacyjnych, środków. Nauka o
nauczaniu i uczeniu się, to system poprawnie uzasadnionych
twierdzeń i hipotez dotyczących procesu zależności i prawi-
dłowości nauczania-uczenia się oraz sposobów kształcenia
tego procesu przez człowieka.
ZWIĄZEK DYD. OGÓLNEJ Z SZCZEGÓŁOWYMI:
Dydaktyka jako teoria o nauczaniu-uczeniu się obejmuje
swoimi badaniami wszystkie przedmioty i szczeble pracy
szkolnej, dlatego tj.dydakt.ogólna. Dydaktyki szczegółowe
tzw. metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów są
teoriami nauczania i uczenia odpowiednich przedmiotów na
określonych szczeblach nauczania, np. motodyka naucza-
nia matematyki. Jedynie metodyka nauczania początkowego
wywodzi swą nazwę od szczebla pracy dydaktycznej, tzn.
szkoły 1-3 szk.podstaw. Dyd. Ogólna jest ściśle powiązana
ze wszystkimi metodykami nauczania, opiera się na wynikach
badań prowadzonych przez przedstawicieli dydaktyk
szczegółowych oraz formułuje uogólnienia, które są podstawą
teoretyczną wszystkich metodyk.
PROCES NAUCZANIA-UCZENIA SIĘI JEGO CECHY:
Przez proces nauczania-uczenia się rozumiemy zbiór powiązanych
ze sobą czynności ucznia i nauczyciela warunkujących się wzajemnie
i podporządkowanych realizacji wspólnego celu, którym jest wywo-
łanie u dzieci i młodzieży pewnych zamierzonych i względnie
trwałych zmian. Przedmiotem badań dydaktyki jest analiza tak
zrozumiałego procesu , łącznie z czynnikami, które go wywołują,
warunkami w jakich przebiega, a także rezultatami do których
prowadzi. W procesie nauczania- uczenia się sprawą nadrzędną
jest osiągnięcie określonego celu stosując odpowiednie treści i
metody, formy organizacyjne i środki. Głównym zadaniem
dydaktyki jest wykrywanie charakterystycznych dla tego procesu
prawidłowości oraz ustalenie opartych na nim norm postępowania.
Charakterystyczne cechy procesu nauczania-uczenia się:
Składa się z mniej lub bardziej obszernych zbiorów czynności
Nauczania-uczenia się, uczenie się jest ściśle powiązane z nau-
czaniem, co powoduje, że czynności uczenia się będąc inspirowane
kierowane i oceniane przez nauczyciela równocześnie same modyfikują
jego postępowanie, w przeciwieństwie do jednorazowych aktów
nauczania-uczenia się jest systematyczne, zamierzone i długotrwałe,
uczenie się zmierza do wcześniej zaplanowanych rezultatów
postawionych przez programy nauczania.
W wyniku nauczania-uczenia się uczniowie będąc pod kierunkiem
nauczyciela osiągają w mniejszym lub większym stopniu wyznaczone
cele kształcenia. Cechy tego procesu: systematyczność, planowość,
ukierunkowanie na wynik, długotrwałość, instytucjonalność.
Cechy okazjonalnego aktu nauczania-uczenia się: przypadkowość,
krótkotrwałość.
OBSERWACJA JAKO METODA BADAŃ DYDAKTYCZNYCH:
Obserwacja, to celowa czynność, polegająca na planowym i
systematycznym postrzeganiu faktów, zdarzeń , procesów i zjawisk,
ich gromadzeniu i interpretowaniu, stanowi ona celowe i systematyczne
postrzeganie badanego przedmiotu, procesu lub zjawiska. Postacie
obserwacji: częściowa i całościowa, jednostkowa i grupowa, bezpośrednia
i pośrednia, ciągła i nieciągła, czynna i bierna, swobodna i otwarta.
Warunki poprawności obserwacji: celowa, planowa, dokładna, obiektywna.
Kryteria podziału obserwacji: treść obserwacji, liczna obserwowanych osób,
Liczba obserwatorów, czas prowadzenia obserwacji, aktywność obserwatora,
uszczegółowienie obserwacji i stopień zapisu danych obserwacyjnych.
PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA EKSPERYMENTU JAKO
METODY BADAŃ DYDAKTYCZNYCH:
Eksperyment pedagogiczny to zabieg badawczy, polegający na
celowym wywoływaniu danego zjawiska w określonych warunkach
oraz zbadanie jego przebiegu. Jest on wyższą metodą obserwacji.
Istotną jego cechą jest to, że przebiega on w warunkach celowo
zmienionych w tym celu, aby można było dokładnie zbadać określony
proces. Eksperyment to wywoływanie lub zmiana przebiegu zjawisk
lub procesów dydaktycznych przez wprowadzenie jakiegoś czynnika
i obserwowanie powstałych pod jego wpływem skutków. Nowy czynnik
jest zmienną niezależną a spowodowane zmiany zmienną zależną.
Eksperyment laboratoryjny : polega na wywoływaniu procesu, który
ma być zbadany, można ten proces powtarzać dowolną ilość razy celem
dokładniejszego ustalenia i zamierzenia określonych zależności.
Eksperyment naturalny: w tym przypadku nie wywołujemy badanego
procesu , gdyż przebiega od tego, czy go badamy czy nie. Stanowi on
pośrednie ogniwo między zwykłą obserwacją a eksperymentem
laboratoryjnym. Stanowi on podstawę badań pedagogicznych.