KULTÓROTWÓRCZE ASPEKTY BUDOWNICTWA

ĆWICZENIE PROJEKTOWE NR 3.

Piotr Koprowiak

Politechnika Gdańska, WIL

Sem. 6, gr. IT

TYTUŁ: Inwentaryzacja substancji zabytkowej

1. Dane ogólne:
   

• Nazwa obiektu: Kaplica szpitalna św. Jerzego, obecnie kaplica św. Jerzego

• Adres: Słupsk, pl. Grunwaldzki, nr hip. K.W. nr 32747, obręb 13, dz. Nr 549, pow.135

• Właściciel: Parafia Rzymsko-Katolicka p.w. św. Jacka, ul. Kościelna 3, diecezja Koszalińsko-Kołobrzeska

• Opiekun: brak danych

• Wpis do Rejestru Zabytków:

- pozycja: A-138/405K

- data wpisu: 10.07.1959

- autor wniosku o wpis do Rejestru: brak danych

• Opiekun społeczny zabytku: brak danych

• Publiczna dostępność: nie jest publicznie dostępny

• Dojazd: środki komunikacji miejskiej, transport własny

2. Identyfikacja miejsca badania:
   

• Plan sytuacyjny
  
  Kaplica - na planie zaznaczona czerwonym punktem - znajduje się na Placu Grunwaldzkim, gdzie przeniesiona została w 1912 roku z ul. Tuwima, gdzie znajdowała się od XV w. jako kaplica szpitalna przy szpitalu św. Jerzego. Znajdował się on wówczas poza granicami średniowiecznego Słupska. Szpital ten przeznaczona był dla ubogich mieszczan, izolowano tam również chorych w czasie epidemii.

plan sytuacyjny

• Widok ogólny obiektu
  

3. Inwentaryzacja graficzna próbki substancji zabytkowej:
   

• Odrys w skali 1:1
  Wybrano fragment muru - nieotynkowany filar, w badanym fragmencie klasyfikacji poddano cegły i zaprawę stanowiącą spoiwo między cegłami. Poniżej wybrany fragment muru:

Wyróżnione kategorie cegieł:

- cegła o początkowych wymiarach 25x15x8 cm, o barwie szarej i ciemnobrązowej

- cegła o początkowych wymiarach 25x12x6,5 cm, o barwie ciemnoczerwonej

Wyróżniono zaprawę:

- współczesna zaprawa cementowa o chropowatej powierzchni, mająca łatać duże ubytki cegieł. Barwa ciemnoszara.

- współczesna zaprawa cementowo-wapienna o chropowatej powierzchni. Barwa szara.

4. Szczegółowy opis stanu technicznego:
   

• Autentyzm materiałów i wyrobów:
  
  - oryginalne materiały budowlane: palona cegła gotycka
  - kolejność nawarstwień historycznych: kapliczka zbudowana w stylu

gotyckim wskutek pożaru w roku 1681 straciła drewnianą kopułę, którą odbudowano w r. 1689 w stylu barokowym. W roku 1912 kaplica ta została przeniesiona na skwer Sohnatzken-Berg (obecnie plac Grunwaldzki).
- ślady i dowody dawnych oddziaływań: istnieją niewielkie uszkodzenia cegieł na filarach, ewentualne uszkodzenia muru są niewidoczne wskutek pokrycia go tynkiem.
- ślady upływu czasu: pęknięty kamienny stopień, znaczne zawilgocenie ścian.

• Identyfikacja okresu powstania faz stratygraficznych:
  W badanym fragmencie muru wyróżniono dwie fazy stratygraficzne:

- I faza - mur z cegieł pochodzących z XV wieku

- II faza - uzupełnienie współczesne

• Identyfikacja technologii wykonania danego elementu:
  Rozpoznany został wątek gotycki gdzie materiałem spajanym jest cegła o wymiarach 25x15x8, a materiałem wiążącym zaprawa cementowo - wapienna.

• Obliczenia wskaźników technologicznych:
  w 1 m³ muru jest 205 cegieł,

0,684-cegieł, 0,316-zaprawy.

5. Aspekty konserwatorskie
   

• Ocena stanu technicznego obiektu:
  powierzchnia użytkowa 87,7 m²
  kubatura 1243 m³
  - fundamenty: stan dobry, pęknięty stopień kamienny
  - ściany zewnętrzne: stan dość dobry, znaczne zawilgocenie tynku ścian nad 3 cokołem, fragmenty ceramiczne nieoczyszczone. Znaczna ilość szyb w oknach i świetlikach powybijana.
  - ściany wewnętrzne: stan ogólnie zadowalający, całość wnętrza otynkowana i pomalowana na biało łącznie z ceramicznymi głowicami;
  - sklepienie: stan dostateczny, istnieje dość znaczne zawilgocenie;
  - pokrycie dachu: występują niewielkie ubytki w pokryciu gontami;
  - wyposażenie wnętrza: brak umeblowania, brak żyrandola;
  

• Ocena efektów zabiegów konserwatorskich i ich zgodności z zasadami „dobrej praktyki”:
  Prace budowlane i konserwatorskie, ich przebieg i dokumentacja:
  - 15.09.1960 - wykonano „Inwentaryzację i projekt zabezpieczeń” (A.Stepanowicz, T.Domagała);
  - 1960 - naprawa konstrukcji dachowej, zastąpienie dachówki gontem
  - 08.1984. opracowanie” Projektu Techniczno-Konstrukcyjnego” (mgr inż. B.Hoffman);
  - 1984 - wykonano wieniec żelbetowy wokół fundamentów kaplicy i pierścieniami stalowymi wzmocniono podstawę dachu;
  - 1984/85 - wykonano zabezpieczenia kratami okien i drzwi (wg projektu mgr inż. arch. Jerzego Grzywacza)
  Reasumując - nie wszystkie podjęte zabiegi konserwatorskie zgodne były z zasadami „dobrej praktyki”. Najbardziej rażącym błędem wydaje się pokrycie ścian tynkiem, zarówno z zewnątrz jak i od wewnątrz. Ponadto użyta zaprawa podciąga wilgoć i sama w sobie jest zimna. Może to spowodować zawilgocenie dalszej części muru.
  

• Dyskusja wartości kulturowej obiektu
  Kaplica jest świadkiem wydarzeń XV w. oraz w miarę bogatą skarbnicą wiedzy budowlanej.
  

• Koncepcja remontu konserwatorskiego:
  W najbliższym czasie koniecznym się wydaje gruntowne osuszenie ścian i fundamentów obiektu. Niezbędne jest także uzupełnienie braków w oszkleniu i pokryciu dachowym. Należy także zastanowić się nad ewentualnym zerwaniem tynków i przywróceniu ścianom ich dawnego wyglądu.
  

Źródła informacji literaturowej

• „Ziemia Słupska” J. Waśniewski, Kraków 1964 r.

• „Słupsk i okolice” B. Czerwiński, Poznań 1971 r.

• „Słupsk - przewodnik turystyczny”, Słupsk, 1994 r.

LEGENDA:

Cegła gotycka z XV w.

Cegła ceramiczna pełna, z XV w.

Cegła ceramiczna pełna z początków XX w.

Współczesna zaprawa cementowo - wapienna

Ubytki w murze o głębokości ponad 1 cm.

---