Mikologia - Kolokwium nr2 (wersja I)
*1. Somatogamia to:
a) rozmnażanie bezpłciowe u Basidiomycetes
b) połączenie różnoimiennych strzępek Basidiomycota
c) rozmnażanie wegetatywne u Basidiomycetes
d) rozmnażanie płciowe u Basidiomycetes.
2. Warstwę hymenialną u Porka brzozowego Piptoporus betulinus tworzą:
- cystydy i parafizy, a także podstawki(bazydia) z zarodnikami. Bazydiole = niedojrzałe podstawki
3. Wykreślanka:
U Basidiomycota (grzyby podstawkowe) zarodniki wytwarzane są na drodze egzogenicznej/endogenicznej.
4. Wymień typy owocników u Basidiomycetes (podaj przykłady):
a) gymnokarpiczny - hymenofor od początku nastawiony jest na działanie warunków zewnętrznych; owocnik z warstwą rodzajną znajdującą się na jego powierzchni.
Np.: Muchomor Czerwony - Amanita Muscaria/ Kurzawka ołowiana - Bovista plumbea
b) hemiangiokarpiczny - hymenofor osłonięty w początkowych stadiach rozwoju osłonami (velum). Hymenofor odkrywający swoje hymenium dopiero pod koniec dojrzewania.
Np.: Muchomor cytrynowy - Amanita citrina / Sromotnik smrodliwy - Phallus impudicus
c) angiokarpiczny - hymenofor (zwany glebą) zamknięty w owocniku przez cały czas okresu rozwoju, owocnik otwiera się dopiero po dojrzeniu zarodników.
Np. Sromotnik smrodliwy - Phallus impudicus / Geastrum fimbriatum - Gwiazdosz frędzelkowaty
5. Opis cechy charakterystyczne rzędu trzęsakowce - Tremellales:
podstawki podzielone przegrodami podłużnymi
zarodniki tworzą wtórne bazydiospory lub konidia i one dopiero kiełkują strzępką tworząc grzybnię
owocniki płaskie kuliste i miseczkowate
do tej grupy należą saprofity występujące na drzewie
wśród przedstawicieli tego rzędu istnieją gatunki o przegrodach umieszczonych skośnie- można uważać to za stan przejściowy między przegrodami poprzecznymi lub podłużnymi.
większość gatunków to saproby nadrzewne, rzadziej pasożyty,
owocniki płaskie, rozpostarte, kuliste, miseczkowate, językowate, rózgowato pofałdowane,
podstawki podzielone pionowymi ścianami (podstawki chiastyczne) na 2 lub 4 komórki,
zarodniki mają zdolność kiełkowania we wtórne zarodniki lub konidia (kiełkowanie powtarzalne).
Np. Kisielec kędzierzawy - Exidia glandulosa ,Kisielnica trzoneczkowa - Exidia truncata, Galaretek kolczasty, Trzęsak pomarańczowy, Trzęsak rózgowaty
6. Omów cykl rozwojowy Puccina graminis - rdza źdźbłowa.
Haploidalne zarodniki kiełkują na liściach berberysu i wnikając do środka tworzy haploidalną grzybnię. Grzybnia ta wytwarza na górnej stronie liścia pyknidia lub spermogonia (buteleczkowate skupienia strzępek). Część strzępek odcina na końcach drobne jednojądrowe spermacja, które wypełniają prawie całe wnętrze, a następnie z pomocą słodkiego i pachnącego płynu wypychane zostają na zewnątrz. Jednocześnie część strzępek wyrasta na zewnątrz rozgałęziając się - powstają strzępki chwytne lub receptory. Strzępka chwytna może przyjąć jedynie spermacja o odmiennym znaku. Jądro uzyskane ze spermacjum wędruje następnie przez system strzępek na dolną stronę liścia, gdzie dokonuje dikariotyzacji.
W jej wyniku powstaje kuleczkowate skupienie strzępek zwane ecydium (ognikiem) strzępki te wytwarzają dwujądrowe (dikariotyczne) zarodniki - ecydiospory. Ecydiospory kiełkują dopiero po dostaniu się na liść rośliny z rodziny traw lub zbóż. Wewnątrz takiego liścia tworzy się grzybnia dikariotyczna, która wytwarza strzępki, przebijające górną epidermę zwane urediniami, w których powstają zarodniki wegetatywne - uredospory.
Pod jesień powstają skupienia strzępek innego rodzaju zwane teliami, tworzące teliospory mające charakter przetrwalników. W nich powstają dwukomórkowe zarodniki na trzoneczkach - teliospory o grubej ścianie, mają one charakter przetrwalników. W tej formie grzyb zimuje a na wiosnę tworzy czterokomórkowe podstawki. Kiełkowanie teliospory poprzedza kariogamia, a następnie mejoza. Każda z czterech komórek podstawki otrzymuje jedno haploidalne już jądro, które następnie przechodzi do bazydiospory. Dalszy rozwój może odbywać się jedynie na berberysie i tak cykl życiowy rdzy zamyka się.
Mikologia - Kolokwium nr2 (wersja II)
1. Wykreślanka:
Basidiomycetes rozmnażają się płciowo na drodze somatogamii / gametangiogamii. Rozmnażanie bezpłciowe poprzez oidia i konidia / bazydiospory i askospor.
2. Warstwę hymenialną u Hubiaka pospolitego Fomes fomentarius tworzą:
- cystydy i parafizy, a także podstawki(bazydia) z zarodnikami. Bazydiole = niedojrzałe podstawki
3. Opis cechy charakterystyczne rzędu łzawnikowce - Dacryomycetales:
podstawki jednokomórkowe nie podzielone wytwarzające na szczycie dwie długie sterygmy,
cała podstawka wygląda jakby była rozwidlona na szczycie,
dojrzale zarodniki (bazydiospory) stają się kilkukomórkowe (mają od 1 do 7) i wytwarzają konidia które dają dopiero grzybnie, mają zdolność do kiełkowania powtarzalnego, jak trzęsakowce i uszakowce,
owocniki drobne, guzkowate, poduszeczkowate, galaretowate, zwykle pomarańczowo zabarwione,
należą tu grzyby saprotroficzne występujące na drewnie.
6. Omów cykl rozwojowy Puccina graminis - rdza źdźbłowa.
grzyby pasożytnicze
grzybnia przerasta tkankę żywiciela wrastają do wnętrza komórki
brak owocników
zarodniki tworzą się pod epidermą w luźnych skupieniach (pod epidermą żywiciela która pęka)
różne typy zardoników w różnych etapach cyklu :
a) Pyknidium ( spermogonium) - butelkowate skupienie strzępek z krórych część produkuje haploidalne jednojądrowe - pyknospory - zarodniki te finkcjonują jako spermacja
b) Ecydium (ognik) - miseczkowate skupienie strzępek wytwarzających łańcuszki dikariotycznych ecydispor.
c) Uredium - skupienie strzępek z grzybnią dikariotyczną która produkuje urediospory - zarodniki te mogą kiełkować i ponownie tworzyć uredinia lub przejść w kolejne stadium
d) Telium - skupienie strzępek dikariotycznych wytwarzających zarodniki dwukomórkowe o charakterze przetrwalnikowym - teliospory w obrębie których zachodzi kariogamia, mejoza zachodzi w wyrastającej z teliospory podstawce. Kolejne etapy rozwoju podstawki to : probazydium (teliospora z której wyrasta podstawka), metabazydium( podstawka właściwa)
e) Bazydiospory - zarodniki które tworzą się na podstawkach z teliospor
W cyklu rozwojowym rdzy występują 3 fazy :
1)Haplofaza:
haploidalna bazydiospora kiełkuje na liściu i wnikając do środka tworzy haploidalną grzybnie
grzybnia na górnej część liścia tworzy pyknidium( spermogonium). Część strzępek odcina jednojądrowe spermacja wypełniają one prawie całe wnętrze a następnie z kroplą pachnącego słodkiego płynu wypychane są na zewnątrz . Cześć strzępek wyrasta na zewnątrz rozgałęziając się - powstają strzępki przyjmujące zwane także strzępkami chwytnymi lub receptorami.
2)Dikariofaza:
jądro uzyskane ze spermacjum wędruje na dolną stronę liścia i dokonuje się dikariotyzacja
powstaje na dolnej stronie liścia ecydium
strzępki wytwarzają dwujądrowe zarodniki zwane : ecydiospory lub zarodnikami ognikowymi
kiełkują one dopiero kiedy dostaną się na liść z rodziny traw
wewnątrz liścia tworzy się grzybnia dikariotyczna - wytwarza skupienie strzępek zwane urediniami. W nich powstają zarodniki wegetatywne uredospory
3)Diplofaza
powstają skupienia strzępek zwane teliami. W nich powstają dwukomórkowe zarodniki na trzoneczkach zwane teliospory o grubej ścianie - mają charakter przetrwalnikowy
na wiosne grzyb tworzy czterokomórkowe podstawki
kiełkowanie teliospory poprzedza karioogamia a następnie mejoza
każde z komórek podstawki otrzymuje jedno haploidalne jądro które przechodzi następnie do bazdydiospory
6. Cykl rozwojowy - skrócony:
Rdza źdźbłowa - Puccinia graminis ma dwóch żywicieli: trawy, w tym zboża oraz berberys. Na dolnej powierzchni blaszki liściowej kwaśnicy wiosną pojawiają się pomarańczowe plamki, zwane ognikami. Są to kubkowate wgłębienia w liściu, wypełnione regularnie ułożonymi strzępkami grzybni. Na końcach strzępków grzyb wytwarza żółte zarodniki, formujące paciorki (zarodniki wiosenne - ecydiospory). Ecydiospory przenoszone są przez wiatr z berberysu na zboże. Gdy zarodnik wiosenny osiądzie na liściu lub źdźble zboża, np. pszenicy (lub innych traw) kiełkuje, przenika przez aparaty szparkowe do wnętrza rośliny i czerpie substancje pokarmowe. W ciągu lata grzyb wytwarza zarodniki letnie - uredospory. Uredospory skupiają się na powierzchni liści i źdźbeł w postaci rdzawych plam. Wiatr znów roznosi zarodniki, zakażając zdrowe trawy. Późnym latem grzyb tworzy na trawach czarne kraskowate plamy zawierające nowy rodzaj zarodników - zarodniki jesienne - teliospory. Teleutospory zbudowane są z dwóch komórek otoczonych grubą ścianą komórkową umożliwiającą zimowanie na polu, po opadnięciu na ziemię podczas żniw. Wiosną teleutospory kiełkują wytwarzając podstawki, na których wyrastają zarodniki. Te właśnie zarodniki przenoszone są na młode (wiosenne) liście berberysu, i cykl rozwojowy rdzy źdźbłowej zostaje powtórzony.
Mikologia - Kolokwium nr2 (wersja III)
Uredospory są to:
zarodniki haploidalne u Rdzy źdźbłowej
zarodniki diploidalne u Rdzy źdźbłowej
zarodniki dikariotyczna u Rdzy źdźbłowej
zarodniki wegetatywne u Rdzy źdźbłowej
Warstwę hymenialną u Pieprznika jadalnego Cantharellus cibarius tworzą:
- cystydy i parafizy, a także podstawki(bazydia) z zarodnikami. Bazydiole = niedojrzałe podstawki
(-oprócz podstawek wchodzą młode i niedojrzałe podstawki (bazydiole) oraz płonne wstawki (parafizy) i rozwierki (cystydy) z zarodnikami)
Porównanie budowy muchomora Sromotnikowego - Amanita phalloides , czubajki kani - Marcrolepiota procera i pieczarki - Agaricus sp.
a) muchomor sromotnikowy - Amanita phalloides:
- owocniki: dość duże
- kapelusz: Początkowo wypukły, okryty białą osłoną całkowitą, później spłaszczony, z zachowanymi nielicznymi dużymi łatkami, barwy żółtej, oliwkowej;
- blaszki: wolne, białe u starszych z oliwkowym odcieniem;
- miąższ: biały, u młodych bezwonny, u starszych z zapachem przypominający sztuczny miód, kruchy;
- trzon: Jasny, długi, z oliwkowym zygzakowatym odcieniem;
- posiada pierścień przyrośnięty,
- bulwa;
- pozostałość osłony całkowitej (velum partiale)
- kapelusz, blaszki
- na kapeluszy łatki (pozostałość osłony całkowitej - velum uniwersale)
- hymenofor blaszkowaty;
b) czubajka kania - Marcrolepiota procera:
- owocniki: złożone z kapelusza i trzonu;
- kapelusz: Początkowo kulisty, później rozprostowuje się aż do płaskiego, ale na szczycie z wyraźnym garbkiem;
-blaszki: są białe, szerokie i gęste, nie zrośnięte z trzonem;
- miąższ: biały, o przyjemnym zapachu;
- trzon: bardzo wysoki, wysmukły, ku dołowi rozszerzający się o zakończony bulwą, barwy jasnobrunatnej;
- posiada zgrubiałą podstawę trzonu
- łuski odstające;
- pozostałości osłony całkowitej (velum uniwersale)
- pozostałość osłony częściowej - pierścień ruchomy
- hymenofor blaszkowaty;
c) pieczarka - Agaricus sp.
- owocniki: zwykle są średnio duże, białe, u starszych szarobrązowe;
-kapelusz: najpierw półkulisty, później wypukły;
- blaszki: Najpierw różowe, potem brązowe do brązowo-czarnych, gęste wolne;
-miąższ: biały, pod skórką z czerwonawym odcieniem, konsystencja miąższu jędrna, mięsista;
- trzon: krótki, cylindryczny, z pierścieniem.
- hymenofor blaszkowaty;
- pozostałości osłony całkowitej (velum uniwersale)
- pozostałość osłony częściowej - pierścień ruchomy
- ryzomorfy
5. Omów cykl rozwojowy Basidiomycota (grzyby podstawkowe):
Haploidalny zarodnik (bazydiospory) kiełkuje, dając strzępki tworzące grzybnie pierwotną. Początkowo strzępki są komórczakowate potem dzielą się na jednojądrowe fragmenty. Grzybnia pierwotna jest krótkotrwała potem przechodzi w stadium dikariofazy. Dokonuje się to za pomocą somatogamii tzn. zrośnięcia strzępek odmiennej płci. Nie tworzą się organy rozmnażania płciowego. Powstaje grzybnia wtórna dikariotyczna z komórkami zawierającymi dwa jądra „+” i „-”.
W stanie dikariotyczna grzybnia może rosnąć latami. W sprzyjającym warunkach zaczyna wytwarzać owocniki. Powstają one poprzez ścisłe splecenie się strzępek grzybni dikariotycznej. Na terenie owocnika końcowe komórki niektórych strzępek nabrzmiewają i powstają komórki macierzyste podstawek. Następnie kariogamia i powstaje komórka diploidalna. Po kariogamii zachodzi podział redukcyjny - powstają cztery jądra haploidalne. Na szczycie tworzą się palczaste wyrostki sterygmy do których wnikają haploidalne jądra. Końce sterygm nabrzmiewają, otaczają się grubo ścianą i przekształcają się w bazydiospory.
Opis długi:
w większości przypadków haploidalny zarodnik kiełkuje dając strzępki dając tak zwaną grzybnię pierwotną
strzępki te są początkowo komórczakowe (nie mają przegród poprzecznych są więc wielojądrowe, ale wkrótce dzielą się na jednojądrowe fragmenty)
grzybnia pierwotna jest tworem krótkotrwałym i dalszy rozwój jest uwarunkowany w przejście w stan dikariofazy.
dikariofaza dokonuje się często poprzez somatogamię - zrośnięcie się strzępek odmiennej płci , nie tworzą się tutaj żadne organy rozmnażania płciowego
Powstaje grzybnia wtórna diakariotyczna - zbudowana jest z komórek zawierających dwa jądra: jedno plus a drugi minus
ściany poprzeczne (septy) dzielące komórki są perforowane - mają w środku jeden otwór. Otwór w ścianie działowej ma małą średnice a jego brzeg opatrzony jest pierścieniowatym zgrubieniem.
Do całej septy z obu stron przylegają błoniaste , perforowane kapturki zwane parentosomem.
komórki dikariotyczne strzępek dzielą się w bardzo charakterystyczny sposób tworząc tak zwane sprzążki. Komórka strzępki zaczyna się dzielić , wytwarza boczny wyrostek zwany sprzążką
Jądra sprzężone ulegają w pobliżu nasady sprzążki jednoczesnemu podziałowi mitotycznemu
powstające cztery jądra rozmieszczają się w następujący sposób:
a) para jąder o przeciwnych znakach :plus i minus wędruje ku szczytowi komórki
b) z drugiej pary jedno jądro przechodzi do sprzążki a drugie przesuwa się ku podstawie komórki
w tym momencie powstają ściany poprzeczne: jedna dzieli komórkę strzępki na dwie części odcinając parę jąder sprzężonych będących na szczycie . Druga ściana poprzeczna oddziela u nasady sprzążek.
samodzielna jednokomórkowa komórka sprzążki wydłuża się zgina się i po zetknięciu się dwóch komórek jądro sprzążki wędruje do komórek strzępki.
zostaje odtworzony dikarion w komórce postawnej( do tego momentu jednojądrowej)
w takim stanie może postać latami ale nadchodzi moment tworzenia owocników
owocniki powstają poprzez splecenie się strzępek grzybni dikariotycznej
na terenie owcnika końcowe komórki niektórych strzępek nabrzmiewają i powstają komórki macierzyste podstawek
w komórkach macierzystych podstawek jądra zlewają się - moment kariogamii, i powstaje jedyna u podstawczaków komórka diploidalna
po kariogami powstaje podział redukcyjny i powstają 4 jądra haplidalne
w tym samym momencie na szczycie tworzą się 4 palczaste wyrostki - sterygmy (do nich wnikają haploidalne jądra)
sterygmy nabrzmiewają otaczają się grubą ścianą i przekształcają w zarodniki bazydiospory
po odrzuceniu zarodników podstawka traci turgor i degeneruje.
7. Jaki Cykl dominuje u Basidiomycetes?
- dikariofaza
Mikologia - Kolokwium nr2 (poprawa)
1. Warstwę hymenialną u trzęsaka pomarańczowego Tremella mesenterica tworzą:
- cystydy i parafizy, a także podstawki(bazydia) z zarodnikami. Bazydiole = niedojrzałe podstawki
(-oprócz podstawek wchodzą młode i niedojrzałe podstawki (bazydiole) oraz płonne wstawki (parafizy) i rozwierki (cystydy) z zarodnikami)
Typ hymenoforu u Sarniaka Dachówkowatego Sarcodon imbricatus:
blaszkowaty b) rurkowy c) kolczasty