Międzynarodowe stosunki kulturalne
Bezpieczeństwo kulturowe. Dylematy wielokulturowości współczesnego świata.
15.11.2011 (8)
Sposoby akceptacji społeczeństw i państw do odmiennych bodźców kulturowych:
Reakcje społeczeństw na odmienne bodźce kultur. Typy adaptacji jednostek do odmiennych wzorców kulturowych:
Pięć typów postaw:
Konformizm: polega na uznaniu wzorów zachowań i wartości grupy, do której wstępuje. Ulega grupie, akceptacja celów kulturowych i środków służących do ich realizacji. Jednostka dąży do osiągnięcia sukcesu przestrzegając reguł gry. Takim wyznacznikiem sukcesu jest pozycja społ. a z tym wiąże się pieniądz,
Innowacja: oprócz zaakceptowanych wzorów dodanie swoich indywidualnych. Dążenie do osiągnięcia kulturowo usankcjonowanych celów przy wykorzystaniu celów zabronionych, nieetycznych. Jednostka dąży do realizacji tych samych celów i wartości, ale odrzuca konformistyczne środki prowadzące do ich realizowania. Reakcja innowacyjna jest wtedy, gdy jednostka akceptuje kulturowy nacisk na osiągnięcie celu bez udziału norm, które kierują sposobami jego realizacji
Rytualizm: jednostka ściśle przestrzega zasad wewnątrz grupowych nawet gdy nie jest to konieczne. Odrzucenie celów wyznaczonych przez kulturę przy jednoczesnej akceptacji norm postępowania. Jest to znaczna redukcja lub rezygnacja z aspiracji do uzyskania życiowego sukcesu przy jednoczesnym trzymaniu się norm postępowania. Rytualista nie robi kariery, lubi stabilizację, rezygnuje z aspiracji
Wycofanie: jednostka wycofuje się przez odrzucenie norm społecznych i nieakceptowanie tych norm. odrzucenie celów kulturowych i środków służących do ich realizacji. Jednostka znajduje się w społeczeństwie, jest jej członkiem, ale tylko formalnie, bo nie podziela systemu wartości społecznych. Odrzuca cele kulturowe i normy postępowania, rezygnuje z gry. Do jednostek, które się wycofują zalicza się narkomanów, alkoholików, hippisów. Drastyczną formą wycofania jest samobójstwo. Wycofanie to samotniczy typ adaptacji. Cechuje go prywatność, izolacja, brak szerszych społecznych celów,
Bunt: dotyczy ludzi, jednostek celowo, świadomie przekraczających normy i wzory. odrzucenie celów kulturowych i środków służących do ich realizacji przy jednoczesnym wprowadzeniu nowych celów i norm postępowania. Ma on charakter grupowy, zorganizowany. Bunt dotyczy warstw lub klas społecznych nowo wyłaniających się, którym stary system nie daje możliwości rozwoju. Takim indywidualnym buntownikiem jest renegat tzn. osobnik, który odrzuca panujące wartości, łamie solidarność grupy, klasy społecznej, podważa jej ideały.
Pluralistyczne podejście do imigrantów: pluralizm zakłada, iż imigrantom powinny być przyznane równe prawa we wszystkich sferach życia społecznego bez oczekiwania, iż zrezygnują oni ze swojej odrębności.
Pluralizm na dwa warianty:
Amerykańskie (podejście laissez-faire): inność jest tolerowana, ale nie uważa się aby rolą państwa było podtrzymywanie odrębności etnicznych. Ekonomiczna i społeczna integracja imigrantów została w dużej mierze siłom wolnego rynku. Egalitarny charakter społeczeństwa amerykańskiego rozumiany jest jako dostarczający szans wszystkim i umożliwiający każdemu udział w American dream. Państwo jednak odgrywa dość znaczną rolę w inkorporacji imigrantów do życia społecznego, tworząc różne możliwości uzyskania amerykańskiego obywatelstwa przez pierwszą generację imigrantów, dzieci zaś traktując według zasady ius soli. Celem obowiązkowego systemu szkolnictwa jest nie tylko powszechna znajomość angielskiego, ale również szerzenie amerykańskich wartości.
Dzisiejsze Stany Zjednoczone reprezentują jednak paradoks demokratycznego systemu politycznego, który z jednej strony wciela mniejszości etniczne w nurt życia społecznego poprzez obywatelstwo, z drugiej zaś jest nadal systemem opartym na głębokich podziałach klasowych, rasowych i etnicznych. Trzy czynniki mogą wyjaśnić ten paradoks. Kultura przemocy wynikająca z tradycji bycia państwem granicznym, głęboko zakorzeniony rasizm mający swoje podłoże w nie tak odległych przecież czasach niewolnictwa oraz tradycja indywidualizmu, w następstwie której państwo prowadzi interwencyjną politykę społeczną na minimalnym poziomie.
Australijskie: wariant explicite wielokulturowy. Uznaje istnienie specjalnych praw, instytucji i polityk społecznych mających na celu ułatwienie partycypowania w życiu społecznym kraju. Agencje rządowe pomagają imigrantom w znalezieniu pracy, organizują kursy językowe, usługi translatorskie etc., a przedstawiciele stowarzyszeń mniejszości etnicznych pomagają rządowi jako konsultanci w planowaniu tego rodzaju działalności usługowej.
Australia dochodziła do swojego modelu powoli, poprzez zniszczenie i marginalizację ludności tubylczej, eurocentryczny model wykluczający możliwość absorpcji przez państwo innych niż białe grup etnicznych i asymilację. Australia potrzebowała nowych mieszkańców, państwo popierało więc możliwość łączenia rodzin i naturalizację. W początkowym okresie jednak za wszelką cenę chciano uniknąć różnorodności kulturowej, uważając, iż kultura mniejszości powinna być wchłonięta przez dominującą kulturę anglo-australijską. W latach 1960. okazało się jednak, iż tak jak w przypadku większości innych krajów stosujących model asymilacyjny, model ten nie zdaje egzaminu również w przypadku Australii. Etniczne getta tworzyły się z dużą prędkością, następowała segmentacja rynków pracy i społeczno- ekonomiczna segmentacja imigrantów. Partie polityczne zdały sobie sprawę z siły głosów rosnących liczbowo mniejszości etnicznych, których roszczenia w związku z tym trudno było ignorować.
Obecny australijski wariant wielokulturowości narodził się w latach 1970. Narzuca on zmiany w strukturach instytucjonalnych państwa, zakładając interwencyjność państwa w sferze polityki społecznej mającej ułatwić mniejszościom etnicznym poruszanie się w szeregu sfer życia społecznego.
Francuskie: bezdyskusyjne kulturowe dostosowanie się imigrantów do państwa. Najważniejszym wydaje się fakt akceptacji przez państwo bądź jej braku inności społeczności imigranckich jako grup etnicznych, w wymiarze kulturowym. Ceną stania się obywatelem kraju przyjmującego, jakim jest Francja jest bezdyskusyjne, kulturowe dostosowanie się do państwa przez imigrantów.
Tymczasem model pluralistyczny uznaje inność etniczną imigrantów w sferze kultury i łączy się na ogół z interwencjonizmem państwa w dziedzinie polityki społecznej, ułatwiającym imigrantom odnalezienie się w kraju przyjmującym.
Polityka asymilacyjna, której reprezentantem może być obecnie Francja, wymaga, by wszyscy imigranci, którzy pragną osiedlić się w danym kraju, przyjęli tożsamość państwa przyjmującego za cenę porzucenia swojej tożsamości etnicznej. Asymilacja w teorii nakierowana przyjmującym a imigrantami w celu przeciwdziałania konfliktom społecznym na podłożu etnicznym. W rzeczywistości jednak w państwach prowadzących świadomą politykę asymilacyjną obserwuje się wyższe natężenie ruchów nacjonalistycznych posługujących się sloganami antyimigracyjnymi, co prowadzi do różnorakich napięć na tle rasowym. Jest na niwelowanie różnic kulturowych pomiędzy społeczeństwem.
Bezpieczeństwo kulturowe: bezpieczeństwo kulturowe można określić jako zdolność państwa do ochrony tożsamości kulturowej, dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, w warunkach otwarcia na świat, umożliwiających rozwój kultury poprzez internalizację wartości niesprzecznych z własną tożsamością.
Uwarunkowania bezpieczeństwa kulturowego: zagrożenia, hegemonizm kulturowy:
Hegemonizm: przywództwo polityczne jednego państwa nad drugim; ideologia głosząca przywództwo polityczne lub ekonomiczne jednego państwa nad innym.
Hegemonizm kulturowy USA.
Unitaryzm a hegemonizm:
Unitaryzm: polityczna zasada porządku i organizacji, polegająca na dążeniu do zjednoczenia wielu autonomicznych tworów społecznych w jedną całość, np. połączenie landów, kantonów (Niemcy, Szwajcaria), grup etnicznych, narodów (USA, b. ZSRR, Indie, Jugosławia) oraz państw (Wspólnota Europejska).
Kultura jako pozapolityczny czynnik wpływający na pozycję państw.
Wyznaczniki pozycji kulturowej państw to: powszechność kultury, popularność języka, rozwój oświaty, kultura polityczna i prawna, rozwój nauki i jej miejsce w nauce oświatowej.
To czynniki składają się na atrakcyjność państwa określoną mianem soft power: przyciąganie kultury.
Dyplomacja publiczna instrument wykorzystywany przez rządy w celu mobilizacji zasobów soft power. A) tradycyjna: rządy do społeczeństw, B) nowa: zaangażowanie osób prywatnych i grup w wywieraniu wpływu.
Nowości w podejściu dyplomacji publicznej: A) dyplomacja pośredników medialnych, B) dyplomacja obywatelska, C) wzrost roli wizerunku państwa w stosunkach międzynarodowych.
Dyplomacja kulturalna: kierowanie i zarzadzanie wizerunkiem państwa. Kultura traktowana jest jako instrument służący osiągniu określonych celów w polityce zagranicznej państwa.