• Określenie pojęcia „klimat” i jego zmiany w ostatnich latach

• klimat - średni stan atmosfery i oceanu na przestrzeni wielu lat.

• Zmiany klimatu wynikają z czynników zewnętrznych (ilość dochodzącego promieniowania słonecznego) lub czynników wewnętrznych (działalność człowieka) lub wpływ czynników naturalnych.

• obserwowane zmiany temperatury na powierzchni Ziemi wyniosły około 0,4÷0,8 ⁰C, przewidywany wzrost od 1,4÷5⁰C.

• wzrost średniej temperatury ziemskiej atmosfery i oceanów - to globalne ocieplenie.

• klimat polarny i powstawanie lodowców

• najsurowszy klimat na kuli ziemskiej (ze względu na niskie temperatury powietrza). Panuje na półkuli południowej (Antarktyda) oraz na półkuli północnej (Arktyka).

• temperatury w zimie ok. -60°C do -70°C, w lecie od -30°C do -50°C

• Lodowce powstają w takich warunkach klimatycznych, jakie panują w strefach zimnych i w wysokich górach.

• Opad śniegu musi przewyższać ilość śniegu, który topnieje. Śnieg gromadzi się, a następnie pod wpływem zarówno temperatury, jak i ciśnienia przekształca się - najpierw w firn (ziarnisty śnieg), a później w lód lodowcowy.

• Lądolód - rozległa, jednolita pokrywa lodową zajmująca cały kontynent lub jego znaczną część. Współczesne lądolody (Antarktydzie i Grenlandii) mają do 4 km miąższości, a w przeszłości zajmowały znacznie większe obszary lądowe.

• czynniki wpływające na klimat

• czynniki wpływające na klimat - czynniki klimatotwórcze. Rodzaje czynników:

• antropogeniczne (spowodowane przez człowieka)

• karczowanie lasów pod uprawy - obszary zalesione maleją o 22 tys. km² rocznie. Powierzchnia tropikalnej puszczy amazońskiej skurczyła się już o 15% na wskutek eksploatacji złóż mineralnych, wycinania drzew dla przemysłu i na opał.

• emisję gazów cieplarnianych (głównie emisja CO₂ pochodzącego ze spalania węgla, ropy i gazu ziemnego) - ma to związek z rozwojem przemysłu i zużywaniem surowców naturalnych do produkcji,

• naturalne,

• wybuchy wulkanów,

• zmiany natężenia promieniowania słonecznego.

• topnienie lodowców

• Przyczyną topnienia lodowców jest globalne ocieplenie klimatu.

• połowa XX wieku - klimat na Arktyce ociepla się, jej lody są coraz bardziej kruche. Obecnie ocenia się, iż pokrywa lodowa basenu arktycznego w czasie 22 lat zmalała prawie o połowę.

• pomiary powierzchni i grubości lodowców wykonywane są za pomocą satelitów.

• Wykonuje się zdjęcia Oceanu Arktycznego z dokładnością do 100 m - monitoruje się pojawiające się pęknięcia w lodzie.

• objętość lodowców zmniejsza się na wszystkich kontynentach - spowoduje to podniesienie poziomu mórz.

• Topnienie lodowców - to problem kurczenia się zasobów wody pitnej - lodowce stanowią 70% światowych zasobów wody pitnej! W Himalajach woda spływająca z lodowców tworzy jeziora, które mogą wystąpić z brzegów, powodując katastrofalne powodzie nawet w odległości 100 km od brzegu.

• Dla archeologów proces ten jest szansą na wiele nowych odkryć -odsłaniają się zwierzęta, ludzie i przedmioty, które zamarznięte przetrwały w ich wnętrzu setki lub tysiące lat.

• efekt cieplarniany

• Promieniowanie słoneczne dociera do Ziemi - jest pochłaniane przez powierzchnię i ją ogrzewa

• Nagrzana powierzchnia Ziemi emituje promieniowanie cieplne - duża część pochłaniana jest przez cząsteczki wody, CO₂ i inne gazy znajdujące się w atmosferze - jest to promieniowanie zwrotne

• tylko niewielka część promieniowania zwrotnego ucieka w przestrzeń kosmiczną.

• Powierzchnia Ziemi ponownie się ogrzewa, a część ciepła uchodzi do atmosfery ogrzewając ją

• w atmosferze znajduje się więcej gazów magazynujących energię cieplną i nie pozwalających uciekać jej w kosmos - mamy do czynienia z efektem cieplarnianym.

• gazy cieplarniane

• Gazy cieplarniane:

• CO₂ - udział ok. 50%

• CH₄ - udział 18% i rośnie

• N₂O - udział 6%

• freony - udział 14%

• ozon O₃ - rozpad tlenu - udział 12%

• Źródła:

• CO₂ - proces spalania paliw kopalnianych oraz drewna (ok. 75% emisji do atmosfery) oraz wycinka drzew - pochłaniają ok. 23% emisji dwutlenku węgla

• Metan - produkują bakterie żyjące na terenach bagiennych, wysypiskach śmieci czy szczątkach zwierząt.

• Tlenki azotu - m.in. ze źródeł naturalnych, głównie z roślin, wzrost jego ilości powodują samochody oraz stosowanie nawozów sztucznych w rolnictwie.

• Freony - kiedyś w urządzeniach chłodniczych. Niszczą warstwę ozonową i zaprzestano ich produkcji - są to bardzo żywotne związki, które pozostają w atmosferze jeszcze długi czas.

• Ozon występuje w przyziemnych warstwach atmosfery, co jest spowodowane wtórnym zanieczyszczeniem powietrza.

• efekty ocieplenia klimatu

• Prognozy naukowców są następujące:

• Wzrost poziomu wód oceanów i mórz - Ocieplenie o ok. 0,5°C wzrost poziomu wód w oceanach o 15 cm. Wzrost poziomu oceanu o 1 metr - Nowy Jork, Londyn, Tokio zostałyby zatopione. Teren Polski w odległości 100 km od wybrzeża znalazłby się pod wodą.

2. Skrajności klimatyczne w różnych częściach świata mogą spowodować wydłużenie okresu suszy lub zwiększenie opadów deszczu w innych rejonach, nasilenie powodzi, huraganów, tornad. Ilość klęsk żywiołowych rośnie - w latach 90 było czterokrotnie więcej klęsk żywiołowych niż w latach 50.

3. Ocieplenie klimatu i zmiany w rozmieszczeniu opadów są zagrożeniem dla lasów i terenów podmokłych, których rolą jest oczyszczanie powietrza i wody. Pożary występowałyby wtedy częściej i niszczyły więcej niż dotychczas.

• spowolnienie globalnego ocieplenia

• Ocieplanie się klimatu - FAKT!! ale nie oznacza to, że nie należy nic robić, aby choć trochę spowolnić to zjawisko

• Ważna jest jak najszybsza reakcja na te zmiany - najważniejsze aspekty globalnego ocieplenia topnienie pokryw lodowych oraz podnoszenie się poziomu oceanów i mórz.

• Jednym z możliwych działań jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych:

• problem zanieczyszczenia środowiska wywołany rozrastaniem się wysypisk śmieci i spalarni - recykling, utylizacja i zmniejszenie ilości używanych opakowań.

• ograniczenie wycinki drzew, zwłaszcza na terenie Puszczy Amazońskiej, która jest „Płucami Świata”. Każdy hektar tego ekosystemu pochłania ogromne ilości dwutlenku węgla. Puszcza Amazońska zajmuje 63% powierzchni Brazylii na obszarze 3,7 mln km² i stanowi 1/3 lasów tropikalnych na planecie.

• nowe energooszczędne technologie, które ograniczają emisję zanieczyszczeń - odnawialne źródła energii - Np. elektrownie wiatrowe i wodne. .

• Na Islandii powszechnie wykorzystuje się energię geotermiczną - ogrzewa się domy i kąpieliska. Ciepło wnętrza Ziemi jest odnawialnym źródłem energii, tanim i czystym, wykorzystywanym stosunkowo od niedawna, lecz jego wykorzystanie rośnie. Na Islandii w roku 1960 korzystało z tego źródła ciepła mniej niż 25% ludności, dziś zaspokaja ono potrzeby Islandczyków w 85%.

Ale każdy z nas może wpływać na „natężenie zjawiska globalnego ocieplenia”, choćby pamiętając o segregacji śmieci czy używaniu surowców wtórnych. Postęp dotyczy wszystkich dziedzin życia, ale musi być prowadzony w sposób racjonalny, żeby przekazać w dobrym stanie naszą Ziemię kolejnym pokoleniom.

---