Martyniak, Metody ogólne wykorzystywane w organizowaniu, str.83-98
Klasyfikacja E. Hauswalda:
Metoda dokładnego określenia zadania-dokonanie precyzyjnego wyboru przedmiotu badania (ustalenie problemu). Inne znaczenie: scisłe ustalanie zadań roboczych dla członków zespołu współdziałającego.
Metoda obserwacji i eksperymentów-dokładne obserwowanie wybranego procesu w różnych warunkach z jednoczesnym zapisywaniem dokonanych spostrzeżeń. Następnie przeprowadza się doświadczenia w celu stwierdzenia, które warunki i czynniki są istotnie konieczne do otrzymania okr. wyników.
Metoda analizy-gruntowny i krytyczny rozbiór zebranego materiału obserwacyjnego po uprzednim jego zestawieniu i uporządkowaniu.
Metoda klasyfikacji-systematyczne zestawianie warunków i czynników wg ich ważności i związku.
Metoda mierzenia-przeprowadza się dokładne pomiary badanego przedmiotu zamiast przybliż. oceny.
Metoda graficzna-przedstawienie wyników badań i pomiarów w postaci tabel i wykresów oraz sformułowanie na tej podstawie reguł i zasad.
Metoda ustalania norm-w drodze doświadczenia ustala się najlepsze warunki produkcji i sposoby pracy, a następnie porównuje się je ze znormalizowanymi wzorcami wyników praktycznych.
Metoda rozdzielania czynników-jeśli dany proces zależy od dużej liczby czynników, przeprowadza się serię doświadczeń specjalnych, przy czym dla każdego dośw. zakłada się zmiany tylko 1 czynnika. Na tej podstawie wyodrębnia się czynnik główny.
Metoda badania odchyleń-pochodna metody ustalania norm. Zakłada się w niej kontrolowanie przyczyn powstawania wyjątkowych odchyleń od stanu idealnego (exception metod).
Klasyfikacja dokonana przez CERMA i kogoś tam jeszcze:
I. Metody definiowania i rozpoznawania problemów
Metoda definicji-przez formułowanie pojęć zapobiega dywagacjom w myleniu; pozwala zaoszczędzić czas tracony na spory pojęciowe i ograniczyć w praktyce zakres poszukiwań rozwiązania problemów. Ma znaczenie w kształtowaniu struktur org.-precyzyjne okr. zakresu działania komórek org. oraz zakresu czynności i odpowiedzialności stanowisk pracy . Węższe znaczenie-polega na normalizacji sposobów i środków działania.
Metoda ograniczeń-świadome ograniczanie możliwości działania może w efekcie końcowym przyczynić się do podniesienia jego sprawności. Dot. przede wszystkim selekcji informacji (jest ich za dużo). Przydatna w procesie wyboru przedmiotu badania-przybiera tu postać zasady „20-80” -służy do znajdowania kluczowych, decydujących elementów.
Metoda przykładów-ustalenie rozwiązania na podstawie konkretnych przypadków ilustrujących dany problem, coś w rodzaju wymiany doświadczeń, wykorzystanie dobrych rozwiązań organizacyjnych.
Metoda „reszt”-zarówno idee jak i przedmioty fizyczne porzucone lub uznane za bezużyteczne mogą w wielu przypadkach być jeszcze wysoce efektywnie wykorzystane.
Metoda ustawienia na nowo-dokonujemy takich modyfikacji w systemie, które nie powodują zmiany zasad funkcjonowania tego systemu, np. zastąpienie pracy ludzkiej mechanizacją w komórce rachunkowości.
II. Metody zbierania info i modelowania problemów:
Metoda cybernetyczna. Szczególny przypadek metdy czarnej skrzynki. Polega na obserwowaniu wyjścia systemu, przy jednoczesnym różnicowaniu impulsów na wejściu i wnioskowaniu na tej podstawie o procesach transformacyjnych dokonujących się w systemie.
Metoda fenomenologiczna-obserwacja badanego przedmiotu w izolacji od kontekstu, bez uwzględniania jego powiązań. Wieloaspektowe badanie, prowadzone w z pkt. widzenia różnych dyscyplin naukowych.
Metoda modelowania-tworzenie lub dobór modeli systemów organizacyjnych. Modele-wzory (przedmioty odwzorowywane) lub odwzorowania (przedmioty odwzorowujące). Modele-opisowe, graficzne, fizyczne, biologiczne, formalne (w tym matematyczne).
III. Metody analizy i oceny problemów:
Metoda historyczna (genetyczna)-założenie: każdy stan istniejący jest zdeterminowany przez stan przeszły. Stawiamy pytania o relacje następstwa czasowego zdarzeń lub kolejności stadiów rozwoju przedmiotu. Znajomość kolejnych etapów rozwoju przedsiębiorstwa pozwala ujawnić istotne przyczyny bieżących trudności.
Metoda krytyczna-poddanie rozwiązania org. krytyce specjalisty w celu wykrycia ew. usterek tego rozw. Ujawnia się w badaniu genetycznym organizacji.
Metoda lokalizacji-sytuowanie (określanie pozycji) danego zjawiska w stosunku do innych zjawisk (w przestrzeni i czasie) w celu lepszego poznania jego istoty. Węższe znaczeni-przestrzenne organizowanie działań, poszukiwanie optymalnego rozmieszczenia procesów pracy.
Metoda rewizji hipotez-przed sformułowaniem końcowego wyniku badań należy dokonać rewizji podstawowych hipotez i danych eksperymentalnych. Ta rewizja może wykazać ew. dylematy, paradoksy i błędy sugerując automatycznie odpowiednie korekty. Ważne, bo warunki się zmieniają.
Metoda symulacji-eksperymentowanie zastępcze; imituje zjawiska, a nie odwzorowuje.
symulacja ikoniczna-badamy jak się zachowuje model fizyczny w zmienionej skali, np. na makiecie
symulacja analogowa-cholera wie o co chodzi
symulacja symboliczna-„metoda Monte Carlo”-pobieranie prób losowych na podstawie funkcji gęstości prawdopodobieństwa.
Metoda „szczegółów” (metoda „detektywa”)-poszukiwanie w zbiorze szczegółowych danych symptomu, który dałby podstawę do generalnego zakwestionowania istniejącego (lub proponowanego) rozwiązania. Czasem jakiś błahy element utrudnia lub uniemożliwia funkcjonowanie danego systemu.
Metoda typologiczna-w projektowaniu nowych rozwiązań duże zastosowanie mają typy struktur i przebiegów organizacyjnych.
Metoda „adwokata”-stosowana, gdy w działalności organizatorskiej pojawia się sytuacja alternatywna. Organizator (liniowy/sztabowy) gromadzi możliwie dużo argumentów za preferowanym przez siebie rozwiązaniem, które wraz z kontrargumentami pozwalają podmiotowi odgrywającemu rolę arbitra znaleźć rozw. optymalne. Ma zastosowanie, gdy wybór rozw. musi nastąpić w stosunkowo krótkim czasie.
IV. Metody znajdowania rozwiązań:
Metoda kolejnych przybliżeń-robienie kolejnych kroków, stopniowo przybliżających do celu. Założenie: sukcesywne ulepszanie sprawdzonych rozwiązań, udoskonalanie stanu istniejącego. Np. algorytm simpleks, metody transportowe.
Metoda podziału dychotomicznego-dokonujemy kolejnych wyborów z sekwencji rozwiązań alternatywnych przez udzielanie 1 z 2 możliwych odpowiedzi na odp. skonstruowane pytania (tak/nie).Zastosowanie-w informatyce, algorytmach optymalizujących. W praktyce organizatorskiej-jej pochodną jest metoda questions study.
Metoda rekodyfikacji-założenie: jeżeli badany przedmiot zostanie pod jakimś względem uporządkowany, to uporządkowanie go pod innym względem może przynieść pewną liczbę nowych punktów widzenia na dany problem.
Metoda wykorzystania błędów-założenie: fałszywa hipoteza może być potencjalnym źródłem pozytywnego odkrycia. Poszukując rozwiązań pogarszających stan faktyczny, można otrzymać pomysły zmian, które pozwolą znacznie ulepszyć stan faktyczny.