 | Pobierz cały dokument polskie.dzieje.wstep.do.epoki.oswiecenia.wstep.doc Rozmiar 87 KB |
Wstęp do epoki oświecenia
1. Charakterystyka epoki: oświecenie w Europie przypada na XVIII wiek; w Polsce na drugą połowę XVIII wieku. W epoce oświecenia nastąpił odwrót od nastrojów mistycznych, religijnych. Była to epoka wielkich wynalazków i rozwoju różnych dziedzin wiedzy. Rozwojowi nauki towarzyszyła wiara w ludzki rozum i ogromne możliwości twórcze człowieka.
2. Podłoże filozoficzne epoki oświecenia:
racjonalizm - pogląd filozoficzny oparty na poznawaniu świata przy pomocy rozumu. Jego twórcą był francuski filozof Kartezjusz, autor głośnej maksymy: „cogito ergo sum” - „myślę więc jestem”.
empiryzm - podgląd filozoficzny uznający doświadczenie jako głośny sposób poznawania świata. Twórcą tego kierunku był angielski myśliciel Francis Bacon.
deizm - pogląd filozoficzny uznający istnienie Boga, ale ograniczający Jego rolę wyłącznie do stworzenia świata.
ateizm - zaprzeczenie wiary w istnienie Boga.
sensualizm - pogląd filozoficzny głoszący poznawanie świata za pomocą zmysłów. Twórcą był angielski uczony John Locke. Udowadniał on, że człowiek rodzi się jako „tabula rasa”, czyli czysta karta, a życie zapisuje na niej przeżycia i doświadczenia.
4. Konwencje literackie oświecenia:
a) konwencja literacka klasycyzmu: ukształtowała się w XVII wieku we Francji za panowania władcy Ludwika XIV. Aby dodać blasku swemu panowaniu, król szeroko rozwinął instytucje mecenatu. Skupił na swoim dworze grupę poetów, którzy mieli za zadanie stworzyć wielką literaturę. Nawiązywali oni do utworów starożytnych, klasycznych. Jeden z nich Mikołaj Boileau-Despeaux (Budo) w oparciu o poezję Arystotelesa i Horacego ustalił konwencję literacką klasycyzmu, czyli opracował zbiór zasad i reguł obowiązujących w literaturze. Taki zbiór zasad nazywamy poetyką. Boileau zatytułował swoje dzieło „Sztuka poetycka”. Zachował się podział na rodzaje literackie: lirykę, epikę i dramat. Wartości dzieła literackiego sprowadzał przede wszystkim do doskonałości jego wykonania a na dalszy plan odsuwał sprawy tematyki i osobowości poety. Głównym postulatem poezji była zgodność z naturą. Artysta mógł układać w określoną całość poetycką elementy zaczerpnięte z natury, ale zgodne z rozsądkiem i doświadczeniem. Nie możliwe były np. obrazy poruszających się po lesie delfinów. Została wyeliminowana fantazja na rzecz racjonalnego przedstawienia świata. W dramacie miała obowiązywać reguła 3 jedności. Tą regułę jak i wiele innych zasad obalili później romantycy. Konwencja literacka klasycyzmu obowiązywała w literaturze europejskiej ponad 100 lat. W Polsce dzieło Baileaua przełożył Franciszek Ksawery Dmochowski i zatytułował je „Sztuka rymotwórca”. Ulubione gatunki literackie klasycyzmu: tragedia, komedia, poemat operowy, poemat heroikomiczny, satyra, bajka. Poeci z kręgu Ludwika XIV przestrzegali tych zasad. Należeli do nich: J. B. Molier - komediopisarz, P. Corneille - tragediopisarz, La Fontaine - bajkopisarz.
 | Pobierz cały dokument polskie.dzieje.wstep.do.epoki.oswiecenia.wstep.doc rozmiar 87 KB |