Temat 5 6 i 7!!!!, Temat 5: Rolnictwo we współczesnym świecie i problemy żywnościowe


Temat 5: Rolnictwo we współczesnym świecie i problemy żywnościowe

1. Rolnictwo- podstawowy dział gospodarki, wytwarza ok. 90% żywności i wiele innych produktów:

- włókna,

- skóry,

- używki,

- oleje przemysłowe,

- naturalne paliwa.

2. Odsetek pracujących w rolnictwie:

- w 1 fazie wzrostu gosp. rośnie liczba i odsetek osób pracujących, np. Czad, Niger, Somalia

- w 2 fazie bezwzględna liczba nie zmienia się, a spada odsetek, kraje średnio rozwinięte, np. Mołdawia, Rumunia, Malezja, Turcja.

- w 3 fazie spada liczba i odsetek pracujących w rolnictwie- kraje najbardziej rozwinięte

3. Udział pracujących

- w krajach gosp. rozwiniętych 3-10% (USA 2,1%, Japonia 5,2% (1994)

- w słabo rozwiniętych pow. 50% (powyżej 90% w Burundi, Rwandzie, Nepalu, Bhutanie)

średnia światowa ok. 45%

4. Wpływ struktury produkcji i stopnia mechanizacji na zatrudnienie

Pracochłonne- bydło mleczne ryż, trzcina cukrowa, buraki cukrowe, ziemniaki, owoce i warzywa, herbata, jedwabniki.

5. Udział rolnictwa w PKB

- zależy od stopnia rozwoju państw:

- 60-65%: Uganda, Somalia, Mozambik, Nepal

- 1-3%: USA, Niemcy, W.B., Japonia, Belgia

- a także od szczególnie korzystnych warunków naturalnych (specjalizacja w eksporcie płodów rolnych)

- Islandia, Grecja 17%;

-Irlandia 12%;

Wiąże się to też z dużym udziałem towarów rolno-spożywczych w strukturze towarowej eksportu N. Zelandia 41,4%, Grecja 26,1% Dania 24,2%, Australia 21,5%

6. Rolnictwo :

- ważne miejsce pracy i źródło dochodów ludności,

- kształtuje stopę życiową, równowagę rynkową

- w krajach ubogich, gdzie wydatki na żywność wynoszą ponad 30% ogółu wydatków, istnieje zbyt wysoka wrażliwość społ. na podwyżki żywności, co utrudnia prowadzenie odpowiedniej polityki cenowej.

- konieczność harmonii między rolnictwem a jednostkami zasilającymi je w środki produkcji (nasiona, nawozy, maszyny);

7. Uwarunkowania przyrodnicze rolnictwa:

a) klimat:

- długość trwania okresu wegetacyjnego,

- temperatura, zwł. w lecie,

- ilość opadów i ich rozmieszczenie w czasie, równomierność.

- stosunki wodne (wilgotność, poziom wód gruntowych)

- stałość/ zmienność pogody, czyli czy są np przymrozki,

- nasłonecznienie,

b) gleby (najlepsze czarnoziemy, czarne ziemie, mady, a także gleby kasztanowe, cynamonowe, brunatne na lessach),

c) rzeźba terenu,

d) naturalna szata roślinna.

8. Uwarunkowania społ.- gosp. rozwoju rolnictwa:

a)ilość, wykwalifikowanie i wykształcenie siły roboczej,

b) ustrój rolny

- stosunki własnościowe, formy władania ziemią,

- wielkość gospodarstw rolnych, kwestia komasacji

Obecnie Francja, Dania ok. 35 ha, Niemcy, Belgia 19 ha, USA ok 160 ha

c) polityka państwa

- dopłaty,

- interwencjonizm

d) stopień mechanizacji, chemizacji

f) tradycje rolnicze

g) odległość od rynków zbytu

h) sytuacja na rynku międzynarodowym

9. Adaptacje środowiska:

- melioracje nawadniające i odwadniające,

- budowa odpowiednich specjalnych zabezpieczen przeciwpowodziowych,

10. Plony średnie- maksymalne w q/ha wg Fierli

Kukurydza 46- 193

Pszenica 19- 145

Soja 16- 74

Sorgo 28-201

Owies 17- 106

Jęczmień 21- 114

Ziemniaki 282- 941

Buraki cukrowe 426- 1210

11. Formy użytkowania ziemi (w nawiasie struktura na świecie)

    1. ziemie uprawne (11%)- Z.U.

- grunty orne

- kultury trwale (sady i plantacje)

    1. użytki zielone (26%),

- łaki,

- pastwiska,

3) lasy i zadrzewienia (30%),

4) nieużytki (33%).

Ziemie uprawne i użytki zielone to użytki rolne (UR)

Najwięcej ich w Urugwaju 84%, Kazachstanie i Mongolii po 81%, Mołdawii 78%, Bangladeszu 71%, Ukrainie 69%,

Najmniej w Surinamie, Gujanie Franc., Papui Nowej Gwinei,. Z.E.A., Egipcie, Norwegii poniżej 5%

Najwięcej gruntów ornych jest w Mołdawii, Ukrainie, Polsce, Rumunii, na Litwie, Węgrzech oraz w Bangladeszu, Indiach (45-67%)

12. Produkcja roślinna (dane dot. % zasiewów i te z * z Fierli z 1994 r., pozostałe z rocznika statystycznego 2005)

A) zboża 48% Z.U.

  1. pszenica 37% zasiewów zbóż, plony 29,1 q/ha

- strefa klimatów podzwrotnikowych i umiarkowanych,

- na żyznych glebach, zasobnych w wapń i próchnicę

- nie znosi zbyt wysokich opadów, ale potrzebuje ich w umiarkowanych ilościach i nasłonecznienia podczas dojrzewania i zbiorów

- zbiory w Polsce 42,8 q/ha , w Kazachstanie 8, USA 29, a w Niemczech 81,7

Główni producenci:

- Chiny 14,6%

- Indie 11,5%

- USA 9,4%

- Rosja 7,2%

- Francja 6,3%

- Kanada 4,1%

- inni pow. 2%: Argentyna, Australia, Iran, Niemcy, Pakistan, Turcja, Ukraina, W.B.

  1. ryż 24% zasiewów zbóż, plony 40 q/ha

w zbiory w Polsce b.d. ;) , w Nigerii 9,6; w Indiach 30,5; Chinach 62,6; USA 77,8.

Główni producenci:

- Chiny 29,3%,

- Indie 21,3%,

- Indonezja 8,8%,

-Bangladesz 6,3%,

- Wietnam 6%

- inne pow. 2%: Brazylia, Myanmar, Tajlandia.

  1. kukurydza 21% zasiewów zbóż, plony 49,1 q/ha

- strefa klimatów podzwrotnikowych i umiarkowanych ciepłych

- w wielu biednych krajach podstawa wyżywienia, np. w Salwadorze, Gwatemali, Kenii, Tanzanii stanowi ponad 50% gruntów ornych, w wysoko rozwiniętych państwach- pasza dla zwierząt

- zbiory w Polsce 56,9 q/ha , w Nigerii 10,7, USA 100,7, a w Niemczech 90,9

Główni producenci:

- USA 41,6%,

- Chiny 18,3%

- Brazylia 5,8%

- inni pow. 2% Argentyna, Francja, Meksyk, Rumunia

  1. żyto- plony 25,2 q/ha

- małe wymagania glebowe, cieplne, odporne na mróz

zbiory w PL 27,6 q/ha, a w Niemczech 61,3, USA 16,9

Główni producenci:

- Polska 24%,

- Niemcy 21,5%,

- Rosja 16,1%,

- Ukraina 8,9%,

- Białoruś 8,1%,

- Chiny 4,2%

  1. owies- plony 22,2 q/ha

- odporny na mróz, ale wymaga wilgoci, karma dla koni

- zbiory w Polsce 27,5 q/ha , w Kazachstanie 9,3, USA 23,2, a w Niemczech 52

Główni producenci:

- Rosja 19,1%

- Kanada 14,2%

- USA 6,5%

- Polska 5,5%

- Niemcy 4,6%

- inne pow. 2%: Australia, Białoruś, Chile, Chiny, Finlandia, Francja, Hiszpania, Szwecja, Ukraina, W.B.

  1. jęczmeń , plony 26,8 q/ha

- bardziej odporny na mróz, bywa uprawiany nawet w okolicach koło podbiegunowego,

- dobrze znosi upał i susze,

- roślina o dużych możliwościach adaptacyjnych,

zbiory w PL 35,2 q/ha, w Kazachstanie 8,7; USA 37,4, w Niemczech 58,1

Główni producenci:

- Rosja 11,2%,

- Kanada 8,6%,

- Niemcy 8,5%,

- Ukraina 7,2%

- Francja 7,2%,

- Hiszpania 6,9%

- inne pow. 2%: Australia, Chiny, Dania, Polska, USA, W.B.

  1. proso -plony 7,3 q/ha

- uprawiany na bardzo słabych glebach i w warunkach dużego niedoboru wody, gł. Afryka Zach, także Indie, Tanzania, Namibia, Zimbabwe

  1. sorgo - plony 14,3 q/ha

- roślina ciepłolubna o niewielkim zapotrzebowaniu na wodę,

- uprawa USA, Chiny, Indie, Meksyk, Afryka (w Mauretanii 76%, Nigrze 62%, Mali 40% upraw), Jemen.

B) rośliny oleiste 8,8% Z.U.

  1. soja

- lubi klimat ciepły lub umiarkowany ciepły,

- Główni producenci: USA, Brazylia, Chiny, Argentyna, Indie

b) rzepak i rzepik

- lubi żyżne gleby w łagodnym morskim klimacie,

- Główni producenci: Chiny, Indie, Kanada, Niemcy, Francja, W.B., Polska.

c) palma olejowa

- wymaga klimatu gorącego 24-28oC i wilgotnego i stosunkowo żyznych gleb

- Główni producenci: Malezja, Indonezja, Nigeria, W.K.Słoniowej. (i inne państwa nad Zat. Gwinejską), Kolumbia, Ekwador, D.R. Kongo, Tajlandia

d) słonecznik

- wymaga żyznych gleb, dosć wysokicj temp., długiego okresu wegetacyjnego ale nie koniecznie wielu opadów,

- Główni producenci: Argentyna, Rosja, Francja, Ukraina, Hiszpania, USA, Indie, Chiny

e) oliwka europejska

- w klimacie śródziemnomorskim,

Główni producenci: Hiszpania, Wlochy, Grecja, Turcja, Tunezja, Maroko, Syria, Algieria, USA, też RPA, Australia

f) orzeszki ziemne

- wymaga klimatu ciepłego, suchego, niekoniecznie dobrych gleb,

- uprawa - Płw. Indyjski, Niz. Chińska, obszar Afryki od Senegalu po Sudan, pd część Niż Atlantyckiej w USA, częśc Niz. La Plata,

- Główni producenci: Indie, Chiny, USA, Nigeria, Indonezja, a także Senegal, Gambia, Mali, Sudan.

g) palma kokosowa

- rośnie w klimacie równikowym, czyli wymaga klimatu gorącego i wilgotnego oraz znacznego nasłonecznienia, gleba niekoniecznie bardzo urodzajna,

- najbardziej użytkowa część owocu to kopra, czyli część bielna otaczająca mlako kokosowe

- Główni producenci: Indonezja, Filipiny, Indie, ponadto Sri Lanka, Tajlandia, Wietnam, Meksyk, Brazylia, Papua Nowa Gwinea.

,

C) rośliny strączkowe 4,7% Z.U.

D) rośliny okopowe bulwiaste/ skropiowe 3,3% Z.U.

  1. ziemniaki plony 176 q/ha

- niewielkie wymagania, ale nie znoszą mrozów i stale podwyższonej wilgotności podłoża

- zbiory w Polsce 196 q/ha , na Ukrainie 133, USA 438, a w Niemczech 442

Główni producenci:

-Chiny 21,4%,

- Rosja 11%,

- Indie 7,6%,

- Ukraina 6,3%

- USA 6,3%

- Polska 4,3%

- inni pow. 2%: Białoruś, Francja, Holandia, Niemcy

b) maniok 96 q/ha*

- wymaga klimatu ciepłego, o śr. Temp. 20oC, nie jest odporny na przymrozki, nie wymaga dobrych gleb

Główni producenci: Brazylia, Nigeria, Tajlandia, D.R. Konga, Indonezja,

c) bataty 135 q/ha*

- udaja się w klimacie ciepłym 26-30oC i wilgotnym,

- „słodki kartofel”

- Uprawiany gł. w Chinach (85% produkcji) oraz w Wietnamie, Japonii, Indonezji, Ugandzie i Japonii.

d) jam 97 q/ha*

e) taro 58 q/ha*

E) rośliny włókieniste 2,4% Z.U.

  1. bawełna

-klimat ciepły, stosunkowo wilgotny o dużym nasłonecznieniu

- Chiny 25,6% udziału w świecie

- USA 20,5% udziału w świecie

- Indie 12,2% udziału w świecie

- Pakistan 9,9% udziału w świecie

- Brazylia 4,8% udziału w świecie

- Uzbekistan 4,7% udziału w świecie

- inne kraje z pow. 1%: Australia, Egipt, Grecja, Syria, Turcja

b) juta

- produkowana prawie wyłącznie w Azji, w delcie Gangesu i Brahmaputry, pd. Chinach, Płw. Indochińskim ,

- gł. producenci: Indie, Bangladesz, Chiny, Tajlandia

c) len

- uprawiany w Europie- od pn. Francji przez Polskę, Białoruś po Rosję oraz w Azji na Niż. Mandżurskiej,

- gł. producenci: Chiny, Rosja, Francja, Ukraina, Białoruś, Holandia

d) konopie

- dawniej (tj z 20-30 lat temu) gł. stepy od Węgier po ZSRR, obecnie gł. Chiny, Indie i KRL-D

F) rośliny cukrodajne 1,8% Z.U.

  1. buraki cukrowe 445q/ha

- wymagają gleb żyznych,

- rosną w klimacie umiarkowanym,

- pracochłonne

zbiory w Polsce 428 q/ha na Ukrainie 236, USA 514, a w Niemczech 616

Główni producenci:

- Francja 12,3%,

- USA 10,9%,

- Niemcy 10,8%,

- Rosja 8,8%,

- Ukraina 6,6%,

- Turcja 5,6%

- Polska 5,1%

-inni pow. 2%: Belgia, Chiny, Hiszpania, Holandia, W.B., Włochy

b) trzcina cukrowa

- klimat ciepły i wilgotny,

- uprawa pracochłonna,

- gł. producenci: Brazylia, Indie, Chiny,, Kuba, Meksyk, Filipiny, Tajlandia, Indonezja

G) używki 1,6% Z.U.

  1. herbata:

-Chiny 26,8% udziału w świecie, 861 tys. t;

- Indie 25,8 % udziału w świecie, 851 tys. t;

- Sri Lanka 9,2% udziału w świecie, 303 tys. t;

- Kenia 9% udziału w świecie 295 tys. t.;

- Indonezja 5,3% udziału w świecie 173 tys. t.l

- Turcja 4,7 udziału w świecie 154 tys. t;

b) kawa:

- Brazylia 31,9% udziału w świecies

- Wietnam 10,8% udziału w świecie

- Indonezja 9% udziału w świecie

- Kolumbia 8,6% udziału w świecie

- Meksyk 4% udziału w świecie

- inne: Etiopia 3,4%, Indie 3,5%, Wybrzeże Kości Słoniowej 2,1%, Uganda 2,4%, Peru 2,3%, Gwatemala 2,8%, Honduras 2,3%

c) tytoń

- Chiny 37,1% udziału w świecie

- Brazylia 14,3% udziału w świecie

- Indie 9,2% udziału w świecie

- USA 6,5% udziału w świecie

- inne kraje z pow. 1%: Argentyna, Grecja, Indonezja, Malawi, Pakistan, Tajlandia, Turcja, Włochy, Zimbabwe.

d) kakao

- Brazylia, Ghana, Indonezja, Malezja, Nigeria, także w Kolumbii, Dominikanie, Meksyku,

H. Warzywa i owoce

a) cytrusy

- obszar upraw: Brazylia, pn Meksyk, pd. USA, pd. Europy, pn. Afryki, pd. RPA, pd-wsch Chiny,

- gł. producenci: Brazylia, USA, Chiny, Hiszpania, Meksyk, Włochy

b) winorośl

- najlepiej plonuje w klimacie umiarkowanym ciepłym i podzwrotnikowym, o niezbyt dużych opadach, ale o dużym nasłonecznieniu

- świeże winogrona, rodzynki, wino,

- basen M. Śródziemnego, rejon kaukaski, śr-zach Argentyna, Kalifornia, pd RPA,

- gł. producenci: Włochy, Francja, Hiszpania, USA, Turcja, Argentyna

c) bananowiec

-klimat ciepły i wilgotny

- Ameryka Środkowa, pn i braz. wybrzeża Ameryki Pd., Archipelag Malajski, Filipiny, Indie Chiny,

- gł produceni: Indie, Brazylia, Ekwador, Filipiny, Chiny,

13.Zielona rewolucja, czyli wprowadzenie wysokoplennych odmian roślin, zwł. ryżu, pszenicy i kukurydzy oraz zwiększenie nawożenia i nawadniania gruntów co doprowadziło to wysokiego wzrostu wydajności produkcji roślinnej.

14. Produkcja zwierzęca

- w krajach wysoko rozwiniętych hodowla dostarcza od 50 do 90% całego dochodu rolnictwa, a w pozostałych waha się od 10 do 40% (wyjątki np. Argentyna, Mongolia),

- bariera produkcji zwierzęcej w krajach biednych:- aby wyprodukować 1 kalorię zawarta w produktach zwierzęcych trzeba zużyć 4-6 kalorii tkwiących w produktach roślinnych,

A) Bydło

-największe znaczenie ze wszystkich zwierząt gospodarskich,

- największe natężeniu chowu w krajach małych lub średnich i wysoko rozwiniętych, np.

Holandia 240 sztuk bydła/ 100 ha UR, Belgia i Lux 222, Szwajcaria 111, Norwegia 105, Japonia 98, Niemcy 94. Średnia na świecie ok. 26. Wysoki odstetk również w krajack gdzie krowa jest świętym zwierzęciem- Bangladesz 232, Nepal 146, Indie 106.

- bydło mleczne, i przeznaczone na mięso,

- gł. obszary hodowli:

- kraje o największym pogłowiu (wg Rocznika Statystycznego 2005):

-Brazylia 192 mln szt. 14,3% udziału w świecie,

- Indie 185,5 mln szt, 13,9% udziału w świecie,

- Chiny 106,5 mln szt., 8% udziału w świecie

-USA 94,8 mln szt., 7,1% udziału w świecie,

- Argentyna 50,8 mln szt, 3,8% udziału w świecie,

- inne główne państwa, z liczba bydła pow 20 mln: Australia, Bangladesz, Etiopia, Kolumbia, Meksyk, Pakistan, Rosja, Sudan.

-bydło to: źródło mięsa, mleka, skór, kości, nawozów naturalnych, siła pociągowa, opłata za żonę etc..

B) Owce

- gł. cel uzyskanie skór i wełny, ponadto mięsa i mleka,

- hodowane gł. na obszarach półpustynnych, suchych stepów i na halach górskich,

- gł. rejony hodowli-

- kraje o największym pogłowiu: Australia, Chiny, Nowa Zelandia, Rosja, Iran, Indie, Turcja, Kazachstan.

C) Trzoda chlewna

- hodowla gł. w krajach o klimacie umiarkowanym i o dużej gęstości zaludnienia, ograniczenia ze względów rel.

- gł. rejony hodowli: wsch część Chin, Europa Zach., Środkowa oraz pas stepowy od Ukrainy przez Powołże po śr. Syberię, rejon przyjeziorny w Ameryce, inne część Niż, Centralnej, pd. Wyż. Brazylijskiej.

- szczególne natężenie w krajach europejkich- Holandii 705 szt/ 100ha, Belgii i Lux. 469, Danii 394, Niemczech 150, Korei Pd 294, Wietnamie (214)

- kraje o największym pogłowiu:

- Chiny 473 mln szt., 49,9% udziału w świecie

- USA 60 mln szt., 6,4% udziału w świecie,

- Brazylia 33 mln szt., 3,5% udziału w świecie,

-Niemcy 26,5 mln szt., 2,8% udziału w świecie

- Wietnam 26 mln szt., 2,8% udziału w świecie

- inne państwa pow. 10 mln szt.: Dania, Filipiny, Francja, Hiszpania, Indie, Kanada, Meksyk, Holandia, Polska (17 mln szt., 1,8%), Rosja.

D) Drób

- jajka, mięso, pierze

      1. kurczęta

- kraje o największym liczbie kurcząt; Chiny, USA, Brazylia, Indonezja, Rosja, Indie

      1. kaczki….

- ostatnio odgrywają bardzo dużą rolę…

- głównie na mięso, największy producent Chiny 64,3% (1994), ponadto Indonezja, Wietnam, Ukraina,

c) gęsi

d) indyki

e) perliczki itd.

15. Produkcja mięsa i pozostałych produktów

Najwięksi producenci mięsa

- Chiny 74,4 mln t, 28,7%,

- USA 38,9 mln t, 15%

- Brazylia 19,9 mln t 7,7%,

- pow. 2%: Niemcy, Francja, Hiszpania, Indie

Na 1 mieszkańca:

Nowa Zelandia 368 kg, Dania 353 kg, Irlandia 256 kg, Australia, Holandia, ….

Dominacja rodzaju mięsa w zależności do regionu:

- wołowina i drób- USA, Brazylia,

- wieprzowina- Europa, Chiny, Korea, Wietnam,

- wołowina- Ameryka Łac., kraje afr. Botswana, Namibia, Gambia, Tanzania..

- baranina i drób- Izrael, panstwa arabskie, zwł. naftowe

Mleko na świecie 520 mln t (81,5 kg/os)

- 86% krowiego,

- 10% bawole, (w Pakistanie 73%, Nepal 65%)

- po 2% owcze i kozie, (choć w Z.E.A. kozie 60% produkcji mleka)

Gł, producenci:

- USA,

- Indie,

-Rosja,

-Niemcy,

-Francja

Wełna:

Australia 27,1%,

Nowa Zelandia 10,3%,

Chiny 9,2%,

Kazachstan, Argentyna

Skóry bydlęca, głównie Indie, Brazylia

16. Rybołówstwo:

- kraje nadmorskie w swojej strefie ekonomicznej (200 mil morskich od brzegu) decydują kto i na jakich zasadach możę korzystać z zasobów rybnych,

- nadmorskie położenie nie jest gwarancją uzyskania dużych korzyści z rybołówstwa, zależy to od rozmieszczenia zasobów rybnych (a te zależą od głębokości, temp., zasolenia i prądów morskich)

- najkorzystniejsze warunki wody płytkie i tam gdzie zimne wody zasobne w tlen mieszają się z wodami ciepłymi obfitymi w plankton,

- połowy:

-81%- ryby, gł. śledziowate (30%), dorszowate (16%), makrele (5%), najwięcej ryb z Pacyfiku (55-60%), najmniej z O. Indyjskiego (ok. 5%),

-19% skorupiaki i mięczaki,

- kraje przodujące w rybołówstwie (w kolejnośći):

- Chiny, Japonia, Peru, Chile, Rosja, USA, Indie, Indonezja,

najwięcej na 1mieszkańca w Islandii (6065 kg/os), Norwegii (594), Chile (478), Danii, Peru.

17. Regionalne zróżnicowanie rolnictwa:

Typy produkcyjne rolnictwa (nie wiem czy ten cały podział nas obowiązuję a jest aż 12 grup, ale chyba nie)

Jeden z innych podziałów:

    1. kraje o rolnictwie wysoko intensywnym, zmechanizowanym o małych zasobach pracy w rolnictwie bogate kraje starej U.E., USA;

    2. kraje o rolnictwie wysoko intensywnym, silnie zmechanizowanym i o dużych zasobach pracy w rolnictwie, (pon. 50 ha UR/ na ciągnik, i pow. 60 osób na 100 ha) np. Japonia, Korea Pd., Egipt

    3. kraje o dość intensywnym rolnictwie:

- typu pracochłonnego pracochłonnego różnym stopniu mechanizacji, np. Chiny, Korea Pn, Wietnam,

- o małych zasobach pracy i różnej mechanizacji, np. ZEA, Kuwejt,

IV- kraje o przeciętnym poziomie intensywności, o różnym stopniu mechanizacji i różnych zasobach pracy:

- zasoby pracy poniżej śr. Światowej, a mechanizacja powyżej, np. Polska, Portugalia, Słowacja, Hiszpania,

- zasoby pracy powyżej śr. Światowej, a mechanizacja poniżej, np. Bangladesz, Sri Lanka, Jamajka

V - kraje o rolnictwie ekstensywnym

- kraje o dużych zasobach pracy i małej mechanizacji, np. Filipiny, Indie, Indonezja, Myanmar, Nepal,

- o małych zasobach pracy i przeciętnej mechanizacji, np. Argentyna, Kanada, Chile, Jordania, Oman

VI - kraje o rolnictwie bardzo ekstensywnym, o dużych zasobach pracy i bardzo małej mechanizacji

-np. Haiti, Kamerun, Gambia, Rwanda, Senegal,

VII- kraje o skrajne zacofanym, ekstensywnym rolnictwie o bardzo małych zasobach pracy i bardzo słabej mechanizacji, np. Czad, RŚA, Mongolia, Liberia, W.K.S, Angola, Namibia, Nigeria, Mauretania

18. Produkcja żywności a wyżywiene

- wyżywienie niedostateczne i głodowe charakteryzuje ok. 30 państw, gł. Afryki, a także Azji (Kambodżę, Nepal, Sri Lankę, Afganistan, Irak, Bangladesz), i Ameryki Łac. (Peru, Haiti), proces pogłębia nieurozmaicona dieta, $bardzo małe spożycia białka, np. w Malawi czy w Bangladeszu ok. 5 g dziennie

- wyżywienie zadowalające, 2200-2600 kcal, białko 60-80 g,

- żywienie obfite lub normalne, pow 2600 kcal, i białka pow 80 g: Europa, USA, Kanada, Australia, N.Z., Japonia, Izrael, Turcja, azjatyckie tygrysy, Argentyna, Maroko, Egipt, ZEA, Tunezja, Maroko, Urugwaj, Liban, Urugwaj.

Temat 6: Problemy surowcowe świata. Przemysł na świecie

1. Przyczyny restrukturyzacji przemysłu:

- narastająca konkurencja,

- walka o rynki zbytu,

- globalizacja gospodarki,

- zmiana strategii rozwoju przemysłu w wielu krajach,

- przenoszenie przemysłu z własnego terytorium na inne,

2. Gałęzie przemysłu:

- przemysł wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej, czyli elektroenergetyka,

- przemysł maszynowy i metalowy- elektromaszynowy,

- przemysł chemiczny,

- przemysł lekki:

- hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych,

- przemysł elektroniczny,

- przemysł wysokiej techniki.

3. Rola czynnika pracy:

- zatrudnienie w krajach wysoko rozwiniętych w przemyśle ok. 1/5 ogółu zatrudnionych,

-organizacja przemysłu:

4. Zróżnicowanie uprzemysłowienia regionów świata

- przestrzenne przesunięcia przemysłu w świecie:

5. Zróżnicowanie udziału przemsyłu w PKB i zatrudnieniu

5a. Udział przemysłu w PKB:

a) w krajach rozwiniętych od 11,% w Norwegii i 15,4% w Australii, po 30,2% w Niemczech i 32,3% w Japonii ( średnio ok. 20%) (1992r.)- trend spadek udziału przemysłu na rzecz usług.

b) duży spadek w krajach postkomunistycznych z stanu w 1985 do stanu w 1994:

- Bułgaria z 54,4% do 39,5%,

- Polska z 40,9% do 32,2%,

- Rumunia z 53% do 44,7%,

c) wysoki udział i w latach 1975-1992 i wzrost udziału przemysłu w krajach nowo przemysłowych:

- Brazylia 28% Argentyna 31,1%, Malezja 38,2%, Korea Pd 42,3% (1992)

d) bardzo wysoki w krajach naftowych oraz krajach będących producentami i eksporterami innych surowców mineralnych:

- Wenezuela 48%, Arabia Saudyjska 52%, ZEA 53%, Kuwejt 57%, Oman 59%;

- Chile 28,7%, Sierra Leone 35%, Kongo 35%, Zambia 47%, Jamajka 46%, Botswana 54%

e) w krajach rozwijających się od ok. 15% (Mozambik, Niger, Ghana) do ok. 30% (Tunezja, Paragwaj)

5b. Inny ważny wskaźnik to odsetek ludności czynnej zawodowej zatrudnionej w przemyśl i budownictwie:

a) w krajach wysoko rozwiniętych ok. 20%, do 30% np. w Niemczech,

b) spadek w krajach postkomunistycznych z stanu w 1985 do stanu w 1994:

- w Bułgarii z 37,3% do 29,6%,

- w Polsce z 30,6% do 24,9%,

- w Rumunii z 37,1% do 30,1%

c) w krajach nowouprzemysłowionych o wiele mniej niż w w/w grupach i niższy od udziału w PKB:

- Indonezja, Indie 11%, Brazylia 16,5%, Korea Pd. 26%,

d) niezbyt wysoki w krajach naftowych (mała pracochłonność górnictwa naftowego i przemysłu rafineryjnego)

- Arabia Saudyjska 23,8%, Brunei 24,5%, Wenezuela 26,9%, Oman 27,3%, ZEA 35,1%

e) stosunkowo niski w krajach będących producentami i eksporterami surowców mineralnych

- Zambia 5,4%, Botswana 11%, Jamajka 15,1%, Sierra Leona 16,9%, Kongo 20%, Chile 24,1%

f) niski, ale i zróżnicowani w krajach rozwijających się

- Niger 3,7%, Czad 7%, Bangladesz 12%, Pakistan 18,6%, Kenia 20,6%, Tunezja 32%

6. Regionalne zróżnicowanie struktury przemysłu

- rozmieszczenie najnowocześniejszych gałęzi przemysłu,

- nakłady na badania, innowacje, postęp technologicznym, udział wydatków na naukę i badania w PKB,

- unowocześnianie przemysłu uzależnione od nakładów finansowych,

- rozbudowa przemysłu wiążę się z infrastrukturą,

- kwalifikacja zasobów pracy, wykształcenie, odsetek kształcącej się młodzieży w szkołach średniej od 100% i 40% na wyższych na Zachodzie do ok. 20% i 4% np. w Pakistanie;
- koszty pracy, problem związków zawodowych, ochrony pracownika, etc.

- konieczność przestrzegania przepisów dot. Ochrony środowiska (przenoszenie przemysłu uciążliwego)

- na kraje wysoko rozwinięte przypada ok. 70-90% światowej produkcji wyrobów metalowych, maszyn, elektrycznych i wyrobów elektronicznych, środków transportu, aparatury specjalnej i naukowo-badawczej,

- na pozostałe rejony świata (bez Chin) ok. 14-20%;

- wysoki udział krajów rozwijających się w produkcji przemysłu lekkiego 45-60%,

7. Górnictwo:

Górnictwo surowców energetycznych:

- udział grup krajów w produkcji surowców energetycznych w l. 1950-1992:

- malejący wysoko rozwiniętych z 70% do 37%,

- stabilny poziom EŚ-W i b. ZSRR z 16,2% poprzez 21,% 25% do 19,1% ;

- wzrost znaczenia krajów rozwijających się z 12,2% do 34,%

- podstawowe surowce w poszczególnych okresach

-najpierw drewno,

- od rewolucji przemysłowej do poł XX w. wegiel, gł. kamienny (także brunatny),

- od lat 60 ropa naftowa, jej produkcja w 1900 r. 8 mln t, w 1992 3 mld t;

- następnie wzrost znaczenia gazu ziemnego i energii atomowej,

- obecnie nacisk na alternatywne źródła energii

a) Ropa naftowa

- Zatoka Perska,

- M. Karaibskie, Zat. Meksykańska, Alaska, Wenezuela,

- M. Kaspijskie, Syberia,

- Afryka Płn, Zat. Gwinejska,

- Arabia Saudyjska,

- USA,

- Rosja,

- Iran,

- Chiny,

- Wenezuela,

- Meksyk, Norwegia, WB, ZEA, Nigeria, Kuwejt, Kanada, Indonezja, Libia

b) Górnictwo węgla

- Chiny,

- USA,

- Indie,

- RPA,

- Australia (największy eksporter)

- Rosja Polska, Kazachstan, Ukraina, KRL-D, Niemcy WB,

-Niemcy

- Polska

- Czechy

-Grecja, Rumunia, Rosja, USA, Kanada, Australia

c) Gaz ziemny

- Rosja ( Syberia Zach.- Jamał, Pn. Kaukaz, Sachalin, Jakucja),

- Uzbekistan (rejon Gazli),

- Turmekistan (pustynia Kara-kum),

- USA (Teksas, Luizjana, Oklahoma, Nowy Meksyk, Kansas, Wyoming

- szelf M. Północnego (Holandia, WB. Norwegia),

- Kanada (Saskatchewan, Bryt. Kolumbia),

- Indonezja,

- Algieria,

- Zat Perska (Arabia Saudyjska, Iran),

d) Uran:

- Kanada (30%),

- USA,

- Uzbekistan, Rosja, Kazachstan, Ukraina,

- Niger, Namibia, RPA, Gabon,

- Australia,

- Francja, Czechy, Hiszpania,

- Chiny, Indie,

Górnictwo rud metali i innych kopalin

a) Rudy żelaza

- Brazylia,

- Chiny,

- Australia,

- Rosja, (Ural, rejon Tuły, płw. Kola)

- Ukraina (zagł. Krzyworoskie),

- Indie,

- USA,

- Kanada,

- RPA,
- Szwecja,

- Wenezuela,

- Mauretania, Liberia

Rudy metali uszlachetniających

b) rudy chromu

- RPA (40%),

- Kazachstan (20%),

- Indie (10%),

- Turcja, Finlandia, Zimbabwe,

c) rudy mangamu

- Ukraina,

- Brazylia,

- RPA,

- Australia, Indie, Gabon

d) rudy niklu:

- Rosja,
- Kanada,

- Nowa Kaledonia, Australia, Indonezja, Kuba,

e) rudy molibdenu:

- USA (45%)

- Chiny, Chile, Kanada

f) Rudy wanadu:

- RPA,

- Rosja,

- USA,

- Chiny,

Górnictwo metali nieżelaznych

g) rudy cynku i ołowia:

- Kanada,

- Australia,

- Chiny

- Peru, USA, Meksyk (…) Polska,

h) rudy miedzi:

- Chile,

- USA,

- Kanada, Rosja, Indonezja, Polska, Zambia

i) rudy cyny:

- Chiny,

- Indonezja,

- Malezja, Tajlandia, Boliwia, Argentyna, Peru, Rosja, Australia

j) boksyty:

- Australia,

- Jamajka, Brazylia, Gujana, Wenezuela, Surinam,

- Gwinea,

- Chiny, Indie, Rosja, Kazachstan,

- Węgry, Grecja,

Metale szlachetne:

k) złoto:

- RPA,

- Rosja, Kazachstan,Uzbekistan,

- USA, Australia, Chiny, Kanada,

- Brazylia, Indonezja, Ghana,

l) platyna:

- RPA (63%),

- Rosja (23%)

m) srebro:

- Meksyk,

- Peru

- USA, Kanada,

- Rosja, Kazachstan,

- Australia,

- Polska.

Inne surowce mineralne

n) siarka rodzima:

- Rosja,

- USA,

- Polska,

- Irak, Chiny, Ukraina, Meksyk,

o) sól kamienna, (także z odparowywania z wody morskiej, słonych jezior i solanek),

p) fosforyty:

- USA,

- Maroko

- Rosja, Chiny, Tunezja, Jordania, Izrael, Syria,

r) sól potasowa:

- Kanada,

- Niemcy,

- Rosja, Białoruś

s) diamenty:

- Australia,

- Rosja, Zair, Botswana,

- RPA

Przemysł przetwórczy i energetyka

8. Energetyka

a) Zmiany w strukturze zużycia energii pierwotnej na przykładzie UE w l. 1974-1993

1974

1980

1993

Węgiel

27,3%

26,9%

19,4%

Ropa naftowa

55,8%

51,2%

44,1%

Gaz ziemny

13,1%

15,9%

20,3%

Energia jądrowa, wodna i inne źródła odnawialne oraz import energii elektrycznej netto

3,8%

6%

16,2%

b) Ogólnoświatowy trend:

- wzrost roli gazu ziemnego,

- USA 26,5%, Kanada 32%, Holandia 47%, Rosja 50%, Argentyna 50%

c) wskaźniki:

- wielkość produkcji energii elektrycznej w na 1 mieszkańca (1994):

- Norwegia 26,4 tys. kWh., Kanada 18,8 tys. kWh, Szwecja 16,5 tys. kWh, USA 11,7 tys. kWh, Polska 3,5 tys. kWh, Chiny 768. kWh, Indie 419 kWh

- elektrownie cieplne (oparte na węglu, ropie i gazie) ok. 65% energii elektrycznej,

- elektrownie jądrowe dostarczają ponad 17% energii elektrycznej, (we Francji 75%, Belgii ok. 60%, Hiszpanii, Finlandii i Bułgarii po ok. 35%, Niemczech 28%, Japonii 24%)

- elektrownie wodne dostarczają ponad 18% energii elektrycznej (w Norwegii prawie 100%, Brazylia 93%, Kolumbia 75%,, Wenezuela 56%)

9. Hutnictwo

- Japonia,

- USA,

- Chiny,

- Rosja,

- Niemcy, Włochy, Ukraina, Francja, WB, Kanada, Polska, Belgia, Korea Pd., Brazylia, Indie, Turcja.

- USA, Rosji, Chinach, Kanadzie, Australii, Brazylii, Norwegii, Wenezueli, Niemczech, Indiach, Hiszpanii, Francji.

- USA,

- Chile,

- Japonia,

- Chiny,

- Niemcy, Rosja, Kanada, Polska (8 miejsce),

- Belgia, Zambia, Kazachstan, Australia,

- Chiny, Kanada, Japonia, Belgia, USA, Niemcy

- USA, Chiny, WB, Niemcy

10. Przemysł maszynowy i metalowy (elektromaszynowy), obejmuje przemysły:

- wyrobów metalowych,

- maszyn (bez elektrycznych),

- maszyn elektrycznych (przemysł elektrotechniczny i elektroniczny), np.:

- środków transportu,

- USA, Japonia, Niemcy, Rosja, Francja, WB, Włochy

- urządzeń profesjonalnych.

- główni producenci: kraje rozwinięte, b. socjalistyczne, Korea Pd, Indie, Chiny, Brazylia, Meksyk, Tajwan, Malezja, Argentyna, Turcja

11. Przemysł chemiczny:

  1. produkcja chemikalii przemysłowych,

  2. przemysł rafineryjny (petrochemiczny), czyli przetwórstwo ropy naftowej

-lokalizacja- przy rurociągach, w sąsiedztwie portów lub w miejscu wydobycia ropy naftowej, ostatnio także w głębi krajów, czyli w regionach dużego popytu na produkty naftowe

  1. gumowy

  2. przemysł tworzyw sztucznych

- najwięcej wytwarza się tzw. Polimerów, np. polichloreku winylu (PCW), używany do produkcji płytek, rur, wykładzim, opakowań, różnych wyrobów domowego użytku,

- produkcja włókien sztucznych

e) farmaceutyczny,

f) przemysł nawozów sztucznych, (fosforowych, azotowych)

- najwięksi producenci Chiny, USA, Indie, Rosja, Kanada, Ukraina, Indonezja, Pakistan Holandia

12. Przemysł drzewny i papierniczy:

- tarcica- najmniej przetworzony produkt przemysłu drzewnego, najwięksi producenci : USA, Kanada, Rosja, Brazylia, Japonia, Chiny, także Szwecja i Finlandia

- przemysł celulozowy, najwięksi producenci celulozy: USA (42,5%), Kanada (11,3%), Japonia (7,7%), Szwecja (6,3%), Finlandia, Brazylia Rosja.

- przemysł papierniczy, najwięksi producenci papieru i tektury: USA (ponad 30%), Chiny (9,4%), Kanada, Niemcy. Najwięcej na 1 mieszkańca: Finlandia (1970 kg), Szwecja (1000 kg), Norwegia, Kanada (ponad 400 kg).

13. Przemysł spożywczy, np.:

- przemysł mięsny,

- młynarstwo,

- mleczarski,

14. Zróżnicowanie uprzemysłowienia regionów i aglomeracje przemysłowe w poszczególnych krajach

a) dysproporcje w rozmieszczeniu przemysłu (słabe i silnie uprzemysłowione regiony), wynikają m.in. z:

- uwarunkowań przyrodniczych,

- występowania zasobów mineralnych i energetycznych, dróg wodnych i śródlądowych i morskich,

- uwarunkowań historyczno-społecznych

- zagospodarowania danego regionu (wielkości i struktury jego zasobów majątku trwałego, zasobów pracy, ich kwalifikacji),

b) tworzenie aglomeracji przemysłowych

- powstają na skutek lokalizacji wielu zakładów w jednym dużym ośrodku, a następnie na jego obrzeżach, lub w wielu sąsiadujących ze sobą ośrodkach, wśród których nie ma jednego wyraźnie dominującego.

c) korzyści z aglomeracji przemysłowych:

- obniżenie wielkości nakładów inwestycyjnych na budowę zakładów,

zmniejszenie kosztów produkcji,

- lepsze wykorzystanie wybudowanej infrastruktury,

- szerszy rynek pracy, o lepszych kwalifikacjach

- duża koncentracja ludności stwarza dobre warunki do zbytu towarów i usług.

c) przykłady aglomeracji przemysłowych:

- Buenos Aires,

- Sao, Paulo, Rio de Janeiro, Belo Horizonte,

- Meksyk,

- Seul, Pusan,

- Tokio- Jokohama, Osaka-Kobe- Kioto, Nagoja,

- Paryż, Lyon, Marsylia, Lotaryngia, Okręg Północny,

- Barcelona, Madryt,

- Zagł. Ruhry,

- Zagł. Górnośląskie,

- Ural,

- Zagł. Donieckie,

- Megapolis Boston- NY- Waszyngton, Chicago, Los Angeles, San Francisco

Temat 7. Transport we współczesnym świecie

1.Transport

- obsługuje produkcję materialną, działalność nieprodukcyjną oraz zaspokaja określone potrzeby ludności,

-integruje poczynania gospodarcze, kulturalne, polityczne,

- jest to ważny czynnik lokalizacji produkcji i osadnictwa,

- istotny element infrastruktury gospodarczej państwa,

czynnik wzrostu ruchliwości komunikacyjnej ludności (m.in. ruchu turystycznego)

2. Komunikacja- udział w PKB

- na Łotwie 16,6%, w Turcji 12,6%, Estonii 11,9%

3. Łączność

- nowoczesna poczta,

-bezprzewodowa komunikacja, oparta na infrastrukturze naziemnej (TV, radio)

- telefonia,

- telekomunikacja satelitarna,

4. Transport działa w 3 środowiskach (wodnym, lądowym i powietrznym), wyróżniamy następujące gałęzie transportu:

- transport kolejowy,

- transport samochodowy,

- transport morski,

- transport wodny śródlądowy,

- transport lotniczy,

- transport przesyłowy

- niezmechanizowany (zaprzęgowy),

5. Rodzaje transportu:

- pasażerski i towarowy (masowy, drobnicowy, rozproszony itd.),

- bliskiego, średniego lub dalekiego zasięgu,

6. Czynniki przyrodnicze rozwoju transportu:

- ukształtowanie powierzchni,

- warunki klimatyczne (zamarzanie morskich i śródlądowych szlaków wodnych, problem wiecznej zmarzliny, roztopów, bagien etc.)

- stopień rozwinięcia sieci rzecznej (dot. Żeglugi śródlądowej),

7. Czynniki ekonomiczne:

- poziom uprzemysłowienia,

- udział państwa w międzynarodowym podziale pracy (czy przez państwo przebiega szlaki tranzytowe, ważne szlaki komunikacyjne, handlowe),

- zamożność społeczeństwa (wpływ na ruchliwość społeczeństwa)

8. Czynniki demograficzne:

- zagęszczenie jednostek osadniczych,

- gęstość zaludnienia,

- występowanie wielkich aglomeracji miejskich, okręgów przemysłowych, gęsto zaludnionych dolin rzecznych (np Nilu)

9. Czynniki związane z obronnością państw:

- utrzymywanie rezerw transportowych,

- rozwój infrastruktury, zwł. Kolejowej, drogowej i lotniczej, podporządkowanej w określony sposób wymogom obronności,

- wprowadzanie nowych technologii.

10. Ważnym czynnikiem jest ostatnio polityka gospodarcza państw- U.E:

- wprowadzanie większej zwartości europejskiej sieci transportowej poprzez rozwiązywanie problemów związanych z przejściami granicznymi, różnymi standardami technicznymi, jakościami usług transportowych, żróżnicowaniem stanu utrzymania, zdolności do rozbudowy i modernizacji infrastruktury technicznej transportu, różnymi stawkami podatków, opłat, ceł

- pogłębianie integracji gospodarczej i transportowej,

- współfinansowaie przedsięwzięć z zakresu budowy międzynarodowej infrastruktury transportu (autostrady,, nowoczesne linie kolejowe, porty lotnicze)

11. Transport samochodowy

- najkrótsza średnia odległość przewozu,

- mała ładowność 10-15 ton,

- duża energochłonność,

- korzysta z dróg o twardej i ulepszonej nawierzchni,

- najlepiej rozwinięta sieć drogowa w: Europie, USA, Japonii, basenie Zat. Perskiej, N. Zelandii, Pd Kanadzie, Australii, Chinach, Afryce Pd i Pn.

- najgęstsza w Europie Zach.: ponad 100 km/100 km2 w Niemczech, Danii, WB, Francji, Holandii , Włochach, Polska ponad 60 km/100 km2. Rekord Japonia 312 km/ 100 km2

- liczba samochodów osobowych i ciężarowych

12. Transport kolejowy:

-poziom rozwoju transportu kolejowego proporcjonalny do stopnia uprzemysłowienia danego państwa lub regionu,

- inwestycje kolejowe są kapitałochłonne,

- średnio pociąg może przewieźć jednorazowo 1-2 tys. ton ładunku,

- najgęstsza w Europie Zachodniej i Środkowej, mierzona w km/100 km2: Szwajcaria (12,4), Niemcy (12,3), Czechy (12), Belgia (11,2)… Polska (7,5), a także w Japonii (5,4 )

-duża długość sieci kolejowej także w USA 188 tys km (2 km/100 km2), Kanada 90 tys. km (1,1 km/100 km2), Rosja 87 tys. km (0,5 km/100 km2)

- spadek długości linii kolejowych np w USA z 460 tys. km w 1913r. do 188 tys. km, w WB gęstość z 12,9 km/100 km2 w 1960 r. do 6,8 km/100 km2 do 1993 r., spowodowana konkurencją z innymi transportami zwł. z lotniczym i samochodowym.

- rozwój sieci kolejowej w Chinach,

- słabo rozwinięta sieć w Afryce (poza RPA i pn. Wybrzeżem)

13. Transport wodny śródlądowy

- przewóz ładunków masowych,

- najszybszy rozwój w dorzeczu Renu, Wołgi, Missisipi, w Chinach i Azji Pd.- Wsch

- znaczenie Amazonki, Konga, Nigru, Nilu, Gangesu, Indusu, Obu, Jenisieja, Leny, Jangcy;

- system kanałów Ren- Moza- Dunaj oraz Wołga z dopływami, wykorzystywane są także: Odra, Łaba, Rodan, Kama, Dniepr, Don,

- Wielkie Jeziora, rz. Hudsona, Św. Wawrzyńca, Missisipi i Missouri, kanały wzdłuż Zat. Meksykańskiej,

14. Transport przesyłowy

- rurociągi naftowe : ponad 500 tys. km na świecie najwięcej USA 340 tys km, Rosja 65 tys. km, Kanada 35 tys km,

- najdłuższy rurociąg Przyjaźń łączący Almietiewsk k/ Samary (Zagł. Wołżańsko- Uralskie) z Polską, Niemcami, Węgrami, Czechami, Słowacją, łączna długość 5327 km, w Polsce 674 km.

- inne: łączące pola naftowe w Arabii Saudyjskiej z portem w Libanie, pole naftowe Kirkuk z Banjas i Tripolis.

-gazociągi, np. Jamał , czy z Algieri przez Tunezję do Włoch

- także transport mleka, piwa, substancji chemicznych.

15. Transport morski

- podstawowa gałąź transportu obsługująca międzynarodową wymianę handlową, zwł. dla państw wyspiarskich (Japonia, Australia, Indonezja, Filipiny), dla których przewozy drogą morską stanowią prawie 100% ich ogólnej wymiany handlowej

- dominuje także w obsłudze międzynarodowej państw eksportujących duże ilości surowców mineralnych i większości państw rozwijających się,

- przewozy na dużą odległość ładunków o dużej objętości i masie,

- transport morski wykonuje w skali świata większą pracę przewozową niż pozostałe gałęzie razem wzięte,

- największe floty: Panama, Liberia, Grecja, Japonia, Cypr, Norwegia, Bahama, Rosja, Chiny, Malta, USA, Singapur, Filipiny, Korea Pd, Indie, Tajwan, St. Vincent

- rodzaja statków : zbiornikowce, masowce, statki kombinowane, drobnicowce, kontenerowce,

- największe porty, np.:

-Rotterdam, Antwerpia, Amsterdam, Dunkierka, Londyn, Hamburg, Hawr, Marsylia,

- NY, Houston, Korpus Christi, Los Angeles, Vancouver, Montreal, Quebek,

- Chiba, Nagoja, Jokohama, Kitakyushu, Szanghaj, Hongkong, Singapur,

16. Transport lotniczy:

- najlepiej rozwinięty w dużych powierzchniowo I rozwiniętych krajach,

- monopolista w przewozach pasażerskich kontynentalnych i międzykontynentalnych

- najwięcej samolotów mają: USA, Kanada, Rosja, Chiny, WB, Niemcy, Australia, Brazylia, RPA Meksyk, Ukraina, Japonia.

- inne wskaźniki rozwoju transportu lotniczego: ilość przewiezionych pasażerów, pasażerokilometr, liczba lotnisk, liczba połączeń lotniczych, liczba połączeń z innymi krajami,

- największe lotniska : Hartsfielda- Jacksona w Atlancie 85,9 mln pasażerów w 2005 r., O'Hare- Chicago- 76,5 mln, Heathrow- Londyn- 67,9 mln, Tokio-Haneda 63,3 mln, Los Angeles 61,5 mln, Dallas 59,2 mln. Inne: Paryż, Kennedy Airport, Newark, LA Gwardia -NY, Frankfurt n/Menem, Osaka, Szanghaju, Pekin, Seulu Kopenhaga, Berlin, Amsterdam, Zurych, Kair, Dakar, Johanesburg, Kalkuta, Dubaju, Sydney, Rio de Janeiro,

- polskie porty lotnicze: Warszawa- Okęcie 8,1 mln, Kraków- Balice 2,35 mln, Katowice- Pyrzowice 1,44 mln, Gdańsk- Rębiechowo 1,25 mln, Wrocław- Strachowice 0,86 mln, Poznań- Ławica 0,64 mln, Łódź- Lublinek 0,21 mln, Rzeszów 0,21 mln, Szczecin 0,18 mln, Bydgoszcz 0,13 mln, Zielona Góry 0,006 mln (razem 15,3 mln w 2006 r.)


Wyszukiwarka