Narodnictwo
Narodnicy- uczestnicy rosyjskiego ruchu demokratycznego w latach 1861-95, poszukujący dróg niekapitalistycznego rozwoju Rosji. Na ich poglądy, zwane narodnictwem (ros. „narod”- lud) znaczny wpływ mieli A.Hercen i N.Czernyszewski. W ideologii narodników dominował kierunek głoszący konieczność rewolucji agrarnej, następnie kierunek reformistyczny, dopominający się o odgórne reformy dla chłopów.
Były 3 nurty w rewolucyjnym narodnictwie:
● zwolennicy M.Bakunina- liczyli na żywiołową rewolucyjność chłopstwa rosyjskiego
● zwolennicy P.Ławrowa- kładli nacisk na przygotowanie rewolucji przez jej długotrwałe propagowanie
● zwolennicy P.Tkaczowa- chcieli zdobyć władzę w wyniku spisku organizacji rewolucyjnej
W miastach uniwersyteckich powstawały kółka samokształceniowe. Młodzież przygotowywała się do pójścia „w lud”, zdobywała zawody, które mogły być przydatne na wsi. Nie mających najmniejszego pojęcia o ludzie, o wsi propagandystów masowo aresztowano.
W 1863 r. powstała organizacja narodnicka Ziemia i Wola, która z czasem przeżyła rozłam na zwolenników dalszego prowadzenia propagandy rewolucyjnej (Czarny Podział) i na zwolenników terroru indywidualnego (Wola Ludu).
Ruchy społeczne po zniesieniu poddaństwa.
19 lutego 1861 r. cesarz Aleksander II podpisał manifest o zniesieniu poddaństwa chłopów.
Warunki przeprowadzonych reform, wywołały niezadowolenie chłopów, protesty w rosyjskiej prasie emigracyjnej i nielegalnych publikacjach krajowych oraz niezadowolenie narodnickich grup rewolucyjnych, co było jedną z przyczyn powstania terrorystycznej organizacji Ziemia i Wola.
Głębokie zmiany, jakie zaszły w wyniku reform, doprowadziły do narodzin nowej warstwy społecznej- raznoczyńców. Wchodzili do niej obywatele z różnych sfer inteligencji, która zgłosiła swoje prawo do przewodzenia narodowi w walce o szcześliwe życie i wystąpiła jako zdecydowany przeciwnik władzy. Podstawą moralności raznoczyńców była służba ludowi. Byli główną siłą rosyjskiego ruchu demokratycznego i rewolucyjnego, twórcami i działaczami Ziemi i Woli oraz narodnictwa.
W 1863 r. powstała organizacja Ziemia i Wola. Była to tajna rewolucyjno- demokratyczna organizacja, która powstała w Petersburgu (zrzeszała głównie robotników i studentów). Jej celem było przygotowanie powstania chłopskiego, obalenie władzy cara i wprowadzenie w Rosji socjalizmu agrarnego. Istaniała krótko, bo latem 1879 r. nastąpił jej rozłam na:
● organizację Czarny Podział- skupiała zwolenników propagandy socjalistycznej
● organizację Wola Ludu- skupiała zwolenników terroru
Członkowie Woli Ludu dążyli do śmierci cesarza Aleksandra II. Fanatycznie oddani swojej idei organizowali kolejne zamachy: wysadzenie skrzydła Pałacu Zimowego, wysadzenie pociągu, zakładanie min.
1 marca 1881 r. cesarz został śmiertelnie raniony drugą bombą rzuconą w jego karetę.