Instrukcja poprawiona bezpiecznej pracy przy urz. elektr 30.10.09., Rudzka Spółka Węglowa S


Kompania Węglowa SA Ruda Śl. dn. 30.10.2009 r.

oddział: KWK „Halemba-Wirek”

w Rudzie Śląskiej 6

INSTRUKCJA NR 85/TM/ME/2009

bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych
w wyrobiskach .

  1. Przeznaczenia instrukcji.

  1. Instrukcja przeznaczona jest dla uprawnionych i upoważnionych osób sprawujących dozór nad eksploatacją urządzeń elektroenergetycznych oraz elektromonterów wykonujących prace przy eksploatacji urządzeń elektroenergetycznych w wyrobiskach dołowych.

  1. Podstawa opracowania instrukcji.

A. Podstawa wydania instrukcji:

1. § 8 ust 1. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17.09.1999 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych.

B. Akty prawne i dokumenty uwzględnione przy opracowaniu instrukcji.

1.: Ustawa z dnia 4 lutego 1994r. Prawo górnicze i geologiczne (Dz.U. z 2005r. Nr 228, poz 1947 z póz. zmianami).

2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych wraz z załącznikami oraz późniejszymi zmianami (Dz.U.
z 2002r. Nr 139, poz1169 z późn. zmianami).

3. Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 17.09.1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (Dz.U. nr 80, poz. 912).

4. Polska Norma PN-EN 50110-1;2005 Eksploatacja urządzeń elektrycznych.

5. Polska Norma PN-EN 50110-2/AC;2008 Eksploatacja urządzeń elektrycznych (załączniki krajowe) (oryg).

3 Dokument Bezpieczeństwa Procedura PSB-13.1.

III. Postanowienia ogólne.

  1. Przedmiotem instrukcji są zasady organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach lub w pobliżu urządzeń elektroenergetycznych zainstalowanych w wyrobiskach.

  2. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne powinny być eksploatowane tylko przez upoważnionych pracowników z zachowaniem postanowień określonych w instrukcjach i dokumentacjach technicznych.

  3. Urządzenia i instalacje elektroenergetyczne lub ich części na których będą prowadzone prace, powinny być wyłączone z ruchu, wyłączone spod napięcia i skutecznie zabezpieczone przed przypadkowym załączeniem.

  4. Osoby wykonujące prace przy urządzeniach elektroenergetycznych albo w pobliżu tych urządzeń winny stosować sprzęt ochrony indywidualnej chroniący przed porażeniem prądem elektrycznym, przed szkodliwym działaniem łuku elektrycznego lub przed obrażeniami mechanicznymi zgodnie z postanowieniami instrukcji stosowania sprzętu ochronnego.

  5. Miejsce pracy powinno być właściwie przygotowane i zabezpieczone.

  6. W każdym miejscu pracy, w którym wykonuje prace zespół pracowników, winien być wyznaczony kierujący zespołem.

  1. Pracownicy są zobowiązani znać wytyczne w sprawie zasad postępowania przy ratowaniu osób porażonych prądem elektrycznym.

  2. Określenia ogólne.

    1. Definicje i nazewnictwo.

      1. Urządzenie elektroenergetyczne należy przez to rozumieć urządzenia techniczne stosowane w procesach wytwarzania, przetwarzania, przesyłania i dystrybucji, magazynowania oraz użytkowania energii elektrycznej.

      2. Instalacje elektroenergetyczne — należy przez to rozumieć urządzenia elektroenergetyczne z układami połączeń między nimi.

      3. Pomieszczenie lub teren ruchu elektrycznego — należy przez to rozumieć odpowiednio wydzielone pomieszczenie lub teren bądź część pomieszczenia lub terenu albo przestrzeni w budynkach lub poza budynkami, w których zainstalowane są urządzenia elektroenergetyczne dostępne tylko dla upoważnionych osób.

      4. Miejsce pracy — należy przez to rozumieć odpowiednio przygotowane stanowisko pracy lub określoną strefę pracy w zakresie niezbędnym dla bezpiecznego wykonywania pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.

      5. Instrukcje eksploatacji — należy przez to rozumieć zatwierdzoną przez pracodawcę instrukcję określającą procedury i zasady wykonywania czynności niezbędnych przy eksploatacji urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, opracowaną na podstawie odrębnych przepisów oraz dokumentacji producenta.

      6. Świadectwa kwalifikacyjne — należy przez to rozumieć świadectwo stwierdzające spełnienie przez daną osobę odpowiednich wymagań kwalifikacyjnych do wykonywania pracy na stanowisku dozoru lub eksploatacji w ustalonym zakresie: obsługi, konserwacji, napraw, kontrolno-pomiarowym, montażu dla określonych rodzajów urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, uzyskane w trybie i na zasadach określonych w przepisach.

      7. Oddziały elektryczne kopalni powinny posiadać wykaz stanowisk pracy, na których istnieje obowiązek spełnienia wymagań kwalifikacyjnych zgodnych wymaganiami Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dn. 11 czerwca 2002r. (Dz. U. nr 84 poz. 755).

      8. Oddziały powinny prowadzić ewidencję świadectw kwalifikacyjnych niezbędnych do wydawania upoważnień oraz inne wymagane dokumenty pracownika (kursy, szkolenia, badania specjalistyczne itp.)

      9. Pracownicy uprawnieni — należy przez to rozumieć pracowników posiadających sprawdzone i właściwe kwalifikacje w zakresie eksploatacji danego rodzaju urządzeń i instalacji elektroenergetycznych potwierdzone świadectwem kwalifikacyjnym.

      10. Pracownicy upoważnieni należy przez to rozumieć pracowników, którzy w ramach swoich obowiązków służbowych lub na podstawie polecenia służbowego wykonują określone prace (posiadają stosowne upoważnienia wydane przez KRZG),

8.1.11. Zespół pracowników — należy przez to rozumieć grupę pracowników, w której skład wchodzą,
co najmniej dwie osoby wykonujące pracę.

8.1.12. Zespół pracowników kwalifikowanych — należy przez to rozumieć grupę pracowników, w której
co najmniej połowa, lecz nie mniej niż dwie osoby, posiada ważne świadectwa kwalifikacyjne.

      1. Urządzenie i instalacje elektroenergetyczne nieczynne — należy przez to rozumieć urządzenia i instalacje energetyczne, do których za pomocą istniejących łączników i armatury nie ma możliwości podania czynników stwarzających zagrożenie.

        1. Poleceniodawca — należy przez to rozumieć pracownika, upoważnionego do wydawania poleceń
          na wykonanie pracy, posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru.

      2. Koordynujący — należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika komórki
        organizacyjnej sprawującej dozór nad eksploatacją urządzeń i instalacji elektroenergetycznych, przy
        których będzie wykonywana praca, posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku

dozoru.

      1. Dopuszczający — należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika
        posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji i upoważnionego
        do wykonywania czynności łączeniowych w celu przygotowania miejsc pracy.

      1. Nadzorujący — należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika
        posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru lub eksploatacji,
        wykonującego wyłącznie czynności nadzoru.

      1. Kierujący zespołem pracowników — należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę
        pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku eksploatacji, kierującego
        zespołem pracowników.

        1. Kierownik robót — należy przez to rozumieć wyznaczonego przez poleceniodawcę pracownika posiadającego ważne świadectwo kwalifikacyjne na stanowisku dozoru, do koordynacji prac, gdy
          w jednym obiekcie elektroenergetycznym jednocześnie pracuje więcej niż jeden zespół pracowników. Zadaniem, którego jest synchronizacja wszystkich zespołów.

IV. Postanowienia szczegółowe.

1. Wykonywanie prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w wyrobiskach.

    1. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w wyrobiskach, w zależności
      od zastosowanych metod i środków zapewniających bezpieczeństwo pracy, mogą być wykonywane:

  1. przy całkowitym wyłączeniu napięcia,

b) pod napięciem.

    1. W wyrobiskach podziemnych wykonywanie prac pod napięciem jest dozwolone tylko w obwodach i instalacjach typu SELV lub PELV. (zasilanych bardzo niskim napięciem bezpiecznym tj. 25V prądu przemiennego i 60V prądu stałego), przy czym:

- SELV oznacza obwód nieuziemiony

- PELV oznacza obwód uziemiony

Obwody te winny być zasilane ze źródeł określonych w normie PN-IEC60364-4-41: 2000
tj. z transformatora bezpieczeństwa, źródła prądu zapewniającego bezpieczeństwo równoważne transformatorowi bezpieczeństwa, źródła elektrochemicznego, urządzenia elektronicznego, które spełnia warunek, że przy uszkodzeniu wewnętrznym napięcie na zaciskach nie przekroczy wartości napięcia bezpiecznego.

    1. W wyrobiskach ze stopniem „b” i „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu:

a) nie można wykonywać żadnych prac przy wyposażeniu elektrycznym maszyn, urządzeń
i instalacji elektrycznych znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem prac przy urządzeniach iskrobezpiecznych,

b) niedopuszczalne jest otwieranie maszyn i urządzeń budowy przeciwwybuchowej znajdujących
się pod napięciem, z wyjątkiem urządzeń iskrobezpiecznych,

c) dopuszczalne jest otwieranie maszyn i urządzeń wyłączonych spod napięcia, przy zabezpieczonym stanie wyłączenia, po stwierdzeniu przez osobę upoważnioną do pomiaru metanu, że jego stężenie nie przekracza wartości 1,5 %.

    1. Przy wykonywaniu czynności łączeniowych musi być przestrzegana następująca kolejność:

- przy wyłączeniu najpierw wyłączenie wyłącznika, a następnie otwarcie odłączników
lub wytoczenie członu ruchomego,

- przy załączeniu najpierw zamknięcie odłączników lub wtoczenie członu ruchomego, a następnie załączenie wyłącznika.

1.5. Wyłączenie urządzenia i instalacji elektroenergetycznych spod napięcia powinno być dokonane
w taki sposób, aby uzyskać przerwę izolacyjną w obwodach zasilających urządzenia i instalacje.

1.5.1. Za przerwę izolacyjną o której mowa w pkt 1.6.1 uważa się:

1.6. Przed przystąpieniem do wykonywania prac przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych

wyłączonych spod napięcia należy:

  1. zastosować odpowiednie zabezpieczenie przed przypadkowym załączeniem napięcia,

  2. wywiesić tablicę ostrzegawczą w miejscu wyłączenia obwodu o treści „Nie załączać”,

  3. sprawdzić brak napięcia w wyłączonym obwodzie,

  4. uziemić wyłączone urządzenia,

  5. zabezpieczyć i oznaczyć miejsce pracy odpowiednimi znakami i tablicami ostrzegawczymi.

1.6.1. Odpowiednim zabezpieczeniem przed przypadkowym załączeniem napięcia, jest:

  1. w urządzeniach o napięciu znamionowym do 1kV - wyjęcie wkładek bezpiecznikowych
    w obwodzie zasilającym lub zablokowanie napędu otwartego łącznika,

  2. w urządzeniach o napięciu znamionowym powyżej 1kV - unieruchomienie i zablokowanie napędów łączników lub wstawienie przegród izolacyjnych między otwarte styki łączników.

1.7. Uziemienia należy wykonać tak, aby miejsce pracy znajdowało się w strefie ograniczonej uziemieniami, co najmniej jedno uziemienie powinno być widoczne z miejsca pracy, a w razie zasilania wielostronnego, uziemienia powinny być wykonane od każdej strony zasilania.

1.8. Jeżeli rozwiązanie konstrukcyjne urządzenia lub instalacji elektroenergetycznej albo rodzaj

wykonywanej pracy nie pozwala na wykonywanie uziemienia w sposób wyżej określony dopuszcza

się zastosowanie innych środków technicznych i organizacyjnych zapewniających bezpieczeństwo

pracy.

1.9. W sytuacji, o której mowa pkt.1.8 poleceniodawca w pisemnym poleceniu wykonania pracy, jest zobowiązany umieścić odpowiedni zapis o zastosowaniu innych środków zapewniających bezpieczeństwo pracy.

    1. Zabronione jest podczas oględzin urządzeń i instalacji elektroenergetycznych wykonywanie jakichkolwiek prac wymagających zdejmowania osłon i barier ochronnych, otwierania celek, komór przyłączeniowych, wchodzenia na konstrukcje.

2. Warunki organizacji bezpiecznej pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.

    1. Prace na czynnych urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych mogą być wykonywane
      na polecenie pisemne, ustne lub bez polecenia.

    2. Polecenia, wydaje poleceniodawca.

2.2.1. Oddział prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych powinien posiadać wykaz osób upoważnionych do wydawania poleceń z określeniem zakresu udzielonego
im upoważnienia.

2.2.2. Polecenie ustne można wydać bezpośrednio lub za pomocą środków łączności. W każdym przypadku poleceniobiorca musi powtórzyć otrzymane polecenie. W przypadkach szczególnych np. przy wyłączaniu, załączaniu, przełączaniu zaleca się nie przerywania połączenia przy korzystaniu
ze środków łączności do czasu potwierdzenia wykonania polecenia.

2.3. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, określone w ogólnych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy jako prace szczególnie niebezpieczne, powinny być wykonywane co najmniej przez dwie osoby, z wyjątkiem prac eksploatacyjnych z zakresu prób
i pomiarów, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1kV, wykonywanych przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac w obecności pracownika asekuracyjnego, przeszkolonego w udzielaniu pierwszej pomocy.

      1. Do prac wykonywanych przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy zaliczyć w szczególności prace:

  1. konserwacyjne, modernizacyjne i remontowe przy urządzeniach elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem,

  2. wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem,

  3. przy wyłączonych spod napięcia, lecz nie uziemionych urządzeniach elektroenergetycznych lub uziemionych w taki sposób, że żadne z uziemień -(uziemiaczy) nie jest widoczne z miejsca pracy,

  4. związane z identyfikacją i przecinaniem kabli elektroenergetycznych,

  5. przy spawaniu, lutowaniu, wymianie stojaków oraz pojedynczych ogniw lub całej baterii akumulatorowej,

  6. przy wykonywaniu prób i pomiarów, z wyłączeniem prac wykonywanych stale przez upoważnionych pracowników w ustalonych miejscach.

    1. Polecenia pisemne należy wystawiać zgodnie ze wzorem obowiązującym w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych wraz z załącznikami oraz późniejszymi zmianami (Dz.U. z 2002r. Nr 139, poz1169 z późn. zmianami).

    2. Prace w warunkach szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego należy wykonywać
      na podstawie polecenia pisemnego, przy zastosowaniu odpowiednich środków zabezpieczających zdrowie i życie ludzkie.

    3. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym do 1kV, dla których opracowano szczegółowe instrukcje postępowania mogą być wykonywane bez polecenia przez osobę wyznaczoną na stałe do tych prac.

    4. Prace przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych o napięciu znamionowym powyżej 1kV mogą być wykonywane tylko na polecenie pisemne lub ustne przez upoważnionych pracowników.

    5. Oddział prowadzący eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych powinien posiadać wykaz prac przy urządzeniach elektroenergetycznych, które należy wykonać na polecenie pisemne.

    6. Pracownicy nie będący pracownikami zakładu prowadzącego eksploatację danego urządzenia i instalacji powinni wykonywać prace wyłącznie na podstawie polecenia pisemnego, z wyjątkiem prac, dla których czynności związane z dopuszczeniem do pracy ustalono odrębnie na piśmie.

      1. Oddział prowadzący eksploatację winien posiadać aktualny wykaz pracowników firm obcych - przewidzianych do wykonywania prac przy urządzeniach elektroenergetycznych zakładu górniczego oraz określony pisemnie sposób dopuszczenia ich do pracy.

    7. Bez poleceń o których mowa w pkt. 2.5 dozwolone jest wykonywanie:

      1. czynności związanych z ratowaniem zdrowia i życia ludzkiego.

      2. zabezpieczenia urządzeń i instalacji przed zniszczeniem.

      3. przez uprawnione i upoważnione osoby prac eksploatacyjnych określonych w szczegółowych instrukcjach postępowania.

    8. Wydawanie poleceń i dopuszczenie pracowników do wykonywania pracy należy do obowiązków prowadzącego eksploatację urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.

    1. Polecenie wykonania pracy powinno w szczególności określać:

      1. Zakres, rodzaj, miejsce i termin.

      2. Środki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy.

      3. Liczbę pracowników skierowanych do pracy.

      4. Pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniących funkcję: