21. NARÓD A MNIEJSZOŚCI ETNICZNE. STRUKTURA ETNICZNA SPOŁECZEŃSTW
Struktura etniczną społeczeństwa to układ powiązanych ze sobą, szeroko rozumianych grup etnicznych:
1. narodów,
2. narodowości,
3. grup etnicznych,., w węższym sensie (niezdolnych do powołania państwa i samodzielnego społeczeństwa narodowego),
4. mniejszości etnicznych ( w tym też grup autonomiczne - regionalnych, kulturowo - językowych)
Są one jako segmenty podległe danej władzy państwowej, „większościowego" narodu, sprawowanej na terytorium kraju ich zamieszkania.
Segmentami struktury etnicznej oprócz konkretnych grup są zatem większości i mniejszośći
Mniejszości jeśli się wyodrębniają lub są wyodrębnione w praktyce życia społecznego mogą być przedmiotem asymilacji' narodowej ze strony nacji „dominującej", która narzuca standard życia publicznego. Obowiązuje on mniejszość jako obywateli tegoż państwa. Segmenty struktury etnicznej lokują się w sferze kultury, a szczególnie w podsferze kultury masowej nacji dominującej w rzeczywistości danego społeczeństwa. Naród jest wspólnotą, kulturową, grupą istniejącą przez podzielanie wspólnych wartości
Mniejszości społeczne - to subiektywne postrzeżenia zróżnicowań i podziałów mobilizujące do odpowiednich przedsięwzięć jednostki bądź zbiorowości społeczne. Zróżnicowania, podziały postrzegane są w kategoriach np. sprawiedliwe bądź niesprawiedliwe. Zróżnicowania i podziały muszą być:
1. postrzegane i postrzegalne, (widoczne)
2. definiowane i definiowalne,
3. definiowane wg jakiejś zasady aksjologicznej
Zarówno naród, jak i mniejszość etniczna, są grupami etnicznymi charakteryzującymi się wspólnotą kultury,
pewnym stopniem zwartości i solidarności oraz świadomością wspólnego pochodzenia. Qbie te grupy
społeczne mają formę wspólnoty diasporycznej. Naród jest grupą etniczną bardzo rozwiniętą.
Mniejszości etniczne to takie grupy, które nie są w stanie powołać do życia państwa. Grupami
mniejszościowymi są także zróżnicowane, wyróżniające się grupy regionalne. Funkcjonowanie mniejszości
etnicznych w obrębie jakiegoś narodu napiętnowane jest antagonizmami i separatyzmami etnicznymi.
Mniejszości etniczne są zawsze dyskryminowane.
Teoria mniejszości Huberta Blalocka (am. socjolog):
Koncepcja grup mniejszościowych: przy formalnym zrównaniu obywateli mogą występować napięte stosunki zwłaszcza pomiędzy mniejszościami etnicznymi i większościami.
Istnieje korelacja pomiędzy czynnikami segmentacji strukturalnej i segmentacji etnicznej.
Pula praw mniejszościowych jest rozciągana na inne grupy.
Segmentami struktury etnicznej społeczeństwa są narody i grupy etniczne (jako niższe formy niepaństwowej integracji grupowej wg kryteriów etnicznych) oraz mniejszości narodowe i etniczne narodów lub grup etnicznych w jakiejś części wchodzące w skład danego społeczeństwa zdominowanego jednym narodem. Segmenty struktury etnicznej mogą występować i występują w postaci spójnych zbiorowości lub zupełnie rozproszonych zbiorów.— agregatów grup mniejszościowych-(w formie diaspory). Mogą to być np. skoncentrowane w regionach lub większych społecznościach nawet grupy wyodrębniające się gwarą, dialektem i kulturą szczególnego rodzaju, autonomizującą daną grupę (Ślązacy, Mazurzy, Górale).
Struktura etniczna społeczeństwa polskiego: Niemcy (300-350tys,), Białorusini (250tys.), Ukraińcy (200tys.), Łemkowie (60tys.), Romowie (10-20tys.), Litwini (20tys.), Słowacy (20tys.).
Bułgaria____ Czechosłowacja: ZSRR:______ Jugosławia:___ Ameryka: (100 gr. etn.)
Bułgarzy - 85,0 Czesi____64,0 Rosjanie 52,0 Serbowie 36,0 Latynosi 6,4 -15 mln
Słowacy . 31,0 Ukraińcy. 16,0 Chorwaci 20,0 Azjaci___1,5 - 3,5 mln
Bośniacy 9,0 Afroam. 10,0 - 26 mln.
Słoweńcy 8,0 Polacy__2,5 - 6 mln.