Ukad autonomiczny brzucha i miednicy
Zwoje ukadu autonomicznego
Sploty autonomiczne brzucha ! trzewny, midzykrezkowy i podbrzuszny górny
Sploty autonomiczne miednicy ! splot podbrzuszny dolny
Systema nervosum autonomicum dzieli si:
w zalenoci od pooenia ! podzia anatomiczny na cz orodkow i obwodow
podzia czynnociowy ! systema nervosum symphaticum i parasymphaticum
Ukad nerwowy autonomiczny nie podlega naszej woli, w klatce piersiowej dziaa pobudzajco na jej narzdy (serce i puca), a w jamie brzusznej i miednicy hamuje dziaanie narzdów.
Jeli ukad wspóczulny wzmaga akcj serca, si wyrzutów ! dziaa inotropowo dodatnio
W klatce piersiowej ukad ten powodowa take rozszerzenie drzewa oskrzelowego, a pod przepon hamuje perystaltyk jelit, pobudza gadkie zwieracze (zwieracz wewntrzny odbytu i zwieracz wewntrzny cewki moczowej)
Ukad nerwowy parasympatyczny: w klatce piersiowej hamowa dziaanie narzdów, serca i puc, a pod przepon jego dziaanie jest wybitnie pobudzajce (wzmaga perystaltyk jelit, rozlunia zwieracze wewntrzne cewki moczowej i odbytu, wzmaga wydzielanie gruczoów przewodu pokarmowego zarówno tych, które s pooone s w cianie narzdu czyli ciennych ! odkowych, jelitowych, a take gruczoów pozaciennych - jak wtroba i trzustka.
Cz orodkowa ukadu autonomicznego brzucha i miednicy
Orodkiem sympatycznym dla brzucha i miednicy jest nucleus intermediolateralis, które ley w cornu laterale medulle spinalis na poziomie neuromerów Th6 - L2(3).
Cz orodkowa ukadu parasympatycznego brzucha i miednicy jest pooona w mózgowiu i w neuromerach krzyowych rdzenia krgowego.
W mózgowiu jest to jdro parasympatyczne n X (nucleus dorsalis nervi vagi) pooone w rdzeniu przeduonym. Wókna nerwu bdnego zaopatruj wszystkie narzdy klatki piersiowej i wikszo narzdów brzucha .
Nerw bdny jest jedynym przedstawicielem czaszkowym ukadu parasympatycznego wdrujcym do klatki piersiowej, brzucha i miednicy.
W rdzeniu krgowym w neuromerach krzyowych (S1-S5) jest zlokalizowany orodek parasympatyczny nazywany nucleus intermediomedialis. Najsilniej jest on rozbudowany midzy S2-S4 czyli w rodku. S 1 to jego kraniec górny, a S 5 dolny.
Cz obwodowa ukadu autonomicznego brzucha i miednicy
Obwodowy ukad autonomiczny charakteryzuje si tym, e posiada zwoje.
Zwój to jest zbiorowisko cia komórek nerwowych zlokalizowanych poza OUN.
Jdro to zbiorowisko cia komórek nerwowych w OUN.
Wyróniamy zwoje autonomiczne lub czuciowe.
W ukadzie autonomicznym s to zwoje sympatyczne i parasympatyczne. Zwojów sympatycznych jest bardzo duo zarówno w klatce piersiowej, w brzuchu jak i w miednicy, a zwojów parasympatycznych jest mniej. Zwoje sympatyczne cz si na powierzchni przedniej krgosupa w pnie wspóczulne (prawy i lewy), które biegn od podstawy czaszki a do koci guzicznej .
W odcinku ldwiowym jest na ogó 5 zwojów, ale mog by te 4 lub 3, które le na przednio-bocznych powierzchniach trzonach krgów L.
Krgi ldwiowe s bardzo silne, maj due trzony, a zwoje le na tych trzonach. W odcinku krzyowym zwoje krzyowe, których moe by 4-5 le z przodu przyrodkowo od otworów koci krzyowej (foramina sacralia pelvina).
Na koci guzicznej ley jeden zwój, który jest nieparzysty (wszystkie inne s parzyste) i nazywa si ganglion impar.
Od podstawy czaszki a do koci guzicznej wystpuj zintegrowane zwoje wspóczulne w postaci parzystych pni wspóczulnych. S one poczone drabink wspóczuln: w pionie i poziomie .
Poczenie w pionie nazywa si rami interganglionares
Poczenie w poziomie (szczeble) to rami transversi
Poniewa zwoje pnia wspóczulnego le blisko krgosupa nazywaj si zwojami przykrgowymi, krgowymi lub zwojami pnia wspóczulnego (ganglion trunci symphatici, ganglion vertebrale seu ganglion paravertebrale).
Ukad sympatyczny ma jeszcze zwoje przedkrgowe, które le przed krgosupem w pewnej odlegoci (5-10 cm) przy wielkich narzdach, przy rozgazieniach ttnic (ganglia prevertebralia).
Systema nervosum symphathicum ma zwoje sympatyczne w postaci ganglia paravertebralia et ganglia prevertebralia (przy i przedkrgowe). Zwoje sympatyczne przedkrgowe nazywaj si rónorako:
zwój trzewny - ganglion celiacum
zwój krezkowy górny - ganglion mesentericum superior
ganglion aortico-renale
ganglion mesentericum inferior
ganglia hypogaristrici inferiora
W ukadzie sympatycznym dalej na obwodzie wystpuje jeszcze inny rodzaj zwojów zlokalizowany w cianie narzdów wydronych (nie w wtrobie, ledzionie, ale w macicy, pcherzu, jelicie, jajowodzie) nazywany jest on zwojem ródciennym (ganglia intramuralia) Zwoje te nie maj specjalnych nazw i ukadaj si w dwa pokady pomidzy warstw 1 a 2, i midzy 2 i 3.
Zwoje ukadajce si w bonie podluzowej to zwoje podluzowe.
Zwoje pooone w miniówce danego narzdu pomidzy warstw podun a okrn to s zwoje midzyminiowe (ganglion myentericum).
W ukadzie sympatycznym wystpuj zwoje przykrgowe, przedkrgowe i ródcienne wic hierarchia jest tu trzystopniowa.
Ukad parasympatyczny róni si tym, e ma tylko zwoje przedkrgowe i ródcienne. Zwoje przedkrgowe le obok zwojów sympatycznych i nie maj swoich nazw. Zwoje ródcienne s pooone tak samo jako ganglia submucosa, myenterica (intermularia).
Ukad sympatyczny jest silniej rozbudowany w swej czci obwodowej ni ukad parasympatyczny. Jest to wida w ukadzie sympatycznych, który ma 3 rodzaje zwojów, a ukad parasympatyczny tylko 2.
W zwoju sympatycznym przeczaj wókna sympatyczne, a parasympatyczne w ogóle przez niego nie przechodz.
W zwojach parasympatycznych przeczaj si wókna parasympatyczne, inne si z nim w ogóle nie kontaktuj lub przechodz przez zwój tranzytem nie majc z nim nic wspólnego.
cznikiem, który przenosi informacj pomidzy ukadem orodkowym a obwodowym s gazie czce biae, które nale do obwodowego ukadu sympatycznego.
W ukadzie parasympatycznym elementem czcym cz orodkow z obwodow s nervi splanchnici pelvinii = nervi erigentes
Od zwojów pnia wspóczulnego odchodz dosy grube nerwy ! nervi splanchnici
Od zwoju piersiowego (6, 7, 8 i 9) odchodzi nervus splanchnicus maior
Od Th 10-11 nervus splanchnicus minor
Od Th 12 nervus splanchnicus imus
Od L 1-2 nervi splanchnici lumbales, które kieruj si do splotu trzewnego
Od L 3-4 nervi splanchnici lumbales, które kieruj si do splotu midzykrezkowego
Korzenie plexus celiacus: radix symphatica ! nervus splanchnicus maior, minor, imus oraz nervi splanchnici lumbales 1 i 2.
Korze przywspóczulny (radix parasymphatica) stanowi cz brzuszn n. X (pars abdominalis nervi vagi), w obszarze zaopatrzenia plexus celiacus. Splot trzewny ma radix parasymphica w postaci nervus vagus.
Korzeniem czuciowym (radix sensitiva) w splocie trzewnym jest nervus phrenicus
Plexus intermesentericus:
korze wspóczulny w postaci nervus splanchnicus lumbalis 3 i 4
korze przywspóczulny w postaci nervi splanchnici pelvini, które wywodz si z czci krzyowej rdzenia krgowego
W splocie tym nigdy nie mówio si, e ma korze w naczyniach i wraz z nim jest rozprowadzany po obwodzie w postaci plexus periarteriales.
Rysunek naczy:
Na rysunku zaznaczono: ttnice przeponowe dolne, ttnic nadnerczow rodkow, nerkowa, ttnic jdrow (jajkow) pie trzewny i ttnic krezkow górn, ttnic krezkow doln, ttnic biodrow wspóln i wewntrzn.
W czci brzusznej aorta najbardziej udziela si w czci górnej poniewa jest tam bardzo duo naczy zlokalizowanych blisko siebie (dua koncentracja naczy trzewnych i w mniejszej iloci ciennych: gazie przeponowe dolne to s gazie cienne, gdy przepona naley do ciany brzucha).
Splot trzewny ley tak, e obejmuje wszystkie te naczynia, a oplatajc si na nich dochodzi do narzdów i je zaopatruje. Oplatajc si na ttnicy przeponowej dolnej tworzy plexus phrenicus inferior, na ttnicy ródnerczowej rodkowej utworzy plexus suprarenalis medialis, na ttnicy nerkowej tworzy plexus renalis, na ttnicy jdrowej plexus testicularis (plexus gonadalis). Oplatajc si na pniu trzewnym utworzy plexus hepaticus, plexus gastricus sin. i plexus lienalis, zaopatruje trzustk (plexus pancreaticolienalis) i obejmuje ttnic krezkow górn.
Tam gdzie dochodzi ttnica krezkowa górna dochodzi splot trzewny, a z nim nerw bdny. Dlaczego granica unerwienia i unaczynienia w anatomii jest identyczna?
Poniewa nerwy autonomiczne przenoszone s na naczyniach (oplataj si na nich) w postaci splotów. Jako sploty okoottnicze zaopatruje naczynia, a nastpnie narzdy do których docieraj.
Jdro i jajnik s zaopatrywane przez plexus celiacus poniewa zawizki gonad s pooone w okolicy nerek (powstay ze ródnerczy). Dopiero w trakcie rozwoju zstpuj do miednicy unerwienie czerpic jednak stamtd, gdzie si rozpoczy.
Pomidzy ttnic krezkow górn i doln nie ma adnych naczy poza kilkoma ttnicami ldwiowymi, które s mao istotne.
Splot midzykrezkowy (plexus intermesentericus) - jego nazwa sugeruje, e jest on pooony pomidzy ttnic krezkow górn i doln, w istocie jest on jednak pooony poniej odejcia ttnicy jdrowej (jajnikowej), gdy ta jest jeszcze wkomponowana w granice zaopatrzenia splotu trzewnego.
Plexus intermesentericus to zwój nerwowy, który jest otwarty na górze, przy ttnicach jajnikowych (nie zachodzi na nie), a jest zamknity na ttnicy krezkowej dolnej, któr obejmuje. W rozwidleniu aorty nie odchodzi adne naczynie poza arteria sacralis mediana, która jest maa, pomimo, e rozwojowo jest naczyniem wanym, gdy bya kontynuacj aorty.
Aorta i ttnice biodrowe wspólne tworz jakby trójnóg naczyniowy, który nie oddaje adnych gazi, a splot je otaczajcy nazywa si splotem podbrzusznym górnym plexus hypogastricus superior. Nie jest on jednak wany poniewa nie oddaje adnych gazi (w tej okolicy nie ma adnego naczynia), na których mógby utworzy splot okoonaczyniowy. Splot ten rozdziela si na dwa nerwy i zstpuje ku doowi jako nerwy podbrzuszne nervi hypogastrici dexter et sinister. Zstpuj one do miednicy zasilajc splot podbrzuszny dolny .
W splocie podbrzusznym dolnym korzeniem mieszanym (radix composita) s nervi hypogastrici od plexus hypogastricus superior. Splot podbrzuszny dolny ma korze sympatyczny, parasympatyczny i mieszany. To jest jedyny taki wyjtek .
Pytanie: Który ze splotów synie z tego, e ma korze mieszany ?
Splot podbrzuszny dolny, gdy otrzymuje korze mieszany, sympatyczny i parasympatyczny w postaci nerwów podbrzusznych nervi hypogastrici powstajcych z rozdwojenia splotu podbrzusznego górnego.
Nerwy trzewne (zielone) s to nerwy sympatyczne ! nerw trzewny wikszy, mniejszy, najniszy, nerwy ldwiowe i krzyowe.
Nerwy trzewne miedniczne nervi splanchnici pelvinii (pomaraczowe) s to nerwy parasympatyczne, które s zlokalizowane tylko w odcinku krzyowym.
Rónica pomidzy nerwami trzewnymi miednicznymi, a pozostaymi nerwami trzewnymi jest taka, e s one parasympatyczne i rozpoczynaj si w nucleus intermediomedialis. Wszystkie pozostae z kolei rozpoczynaj si w zwojach pnia wspóczulnego.
Wókna sympatyczne i parasympatyczne kieruj si do pewnych okrelonych miejsc, gdzie zespalaj si ze sob oraz ze zwojami przedkrgowymi sympatycznymi i parasympatycznymi wytwarzajc sploty autonomiczne. Splot autonomiczny powstaje z korzeni oraz ze zwojów.
W jamie brzusznej s 4 zlokalizowane sploty:
plexus celiacus
plexus intermesentericus
plexus hypogastricus superior
plexus hypogastricus inferior
Splot podbrzuszny dolny (plexus hypogastricus inferior) ma:
radix sympatica w postaci nervi splanchnici sacrales (zielony)
radix parasymphatica w postaci nervi splanchnici pelvinii
czasem mówi si o radix sensitiva, którym jest nerw sromowy (nervus pudendus)
Nervi splanchnici pelvinii udzielaj si zarówno w plexus intermesentericus jak te w plexus hypogastricus inferior.
Najwiekszy splot to plexus celiacus, który nazywa si plexus solaris lub cerebrum abdominales
Plexus hypogastricus inferior nazywany jest take plexus pelvinus albo cerebrum pelvinum.
Lokalizacja splotów:
Korzenie które wychodz ku przodowi organizuj wraz ze zwojami splot co odbywa si w ssiedztwie olbrzymich naczy. Naczyniem takim w jamie brzusznej jest aorta brzuszna, a w miednicy ttnica biodrowa wewntrzna. Ukad autonomiczny dochodzi do tych naczy, oplata si na nich i dochodzi do narzdów, które unaczyniaj poszczególne ttnice.
Rysunek:
Dua koncentracja wókien to jest pie trzewny i struktury, które oddaje: ganglion celiacum dexter et sinister, ganglion mesentericum superius, ganglion aorticorenale dextrum et sinistrum.
Struktury pokrzyykowane na niebiesko to narzdy, które zaopatruje plexus celiacus
Na fioletowo to plexus intermesentericus, a na czerwono to plexus hypogastricus inferior.
Na rysunku miednicy mskiej wida pcherz moczowy, prostat, cewk moczow, pcherzyki nasienne, nasieniowód i doln cz odbytu. W miednicy dziaa gównie plexus hypogastricus inferior. Tylko baka odbytnicy jest zaopatrywana przez plexus intermesentericus. Jdro jest zaopatrywane przez nervus vagus, a caa reszta jest zaopatrywana przez plexus hypogastricus inferior.
W miednicy eskiej jest podobnie. Macica, pochwa i jajowody s zaopatrywane przez splot podbrzuszny dolny, a tylko jajnik przez plexus celiacus i ampulla rectum przez plexus intermesentericus .
Na rysunku pokazano na aorcie tak jakby siateczk, której zielone wókna s sympatyczne , a wókna pomaraczowe s parasympatyczne. Na rozgazieniach odpowiednich ttnic s pomaraczowe i zielone kropki, które oznaczaj sploty okoottnicze.
Elementy jajowodu pooone bliej macicy s unerwione tak jak macica przez plexus hypogastricus inferior, a struktury pooone bliej jajnika tak jak jajnik przez plexus celiacus. Podobnie wyglda unerwienie ductus deferens, elementy lece przy jdrze unerwia plexus celiacus, a pooone bliej pcherzyków nasiennych i pcherza plexus hypogastricus inferior.
Pytanie:
Prosz poda nazw narzdu unerwionego przez dwa sploty ? np. ductus deferens, rectum