INDEKSY GIEŁDOWE

POLSKA I ŚWIAT

Indeksy Giełdowe

W związku z potrzebą oceny sytuacji na wtórnym rynku papierów wartościowych tzn. na giełdzie i w obrocie poza giełdowym pojawiła się konieczność określania dla każdego rynku syntetycznego wskaźnika, który odzwierciedlałby zmiany cen akcji na danej sesji. Nazywa się go wskaźnikiem rynku, indeksem giełdy bądź wskaźnikiem giełdy (ang. market index).

Indeksy giełdowe pełnią następujące funkcje:

• wskaźniki koniunktury na danej giełdzie,

• ułatwiają monitorowanie zmian wartości kapitału na rynku,

• są odbiciem tendencji charakteryzujących daną gospodarkę,

• wykorzystywane są do prognozowania trendów,

• indeks giełdy może być traktowany również jako instrument finansowy, co ma znaczenie przy opcjach i kontraktach financial futures (instrumentach pochodnych).

Dobry indeks giełdowy powinien spełniać następujące warunki:

• wskazywać jakie zaszły zmiany w cenach akcji (papierów wartościowych) na giełdzie w danym dniu w porównaniu do pewnego okresu podstawowego tzn. rosnąć, gdy rosną ceny większości akcji, a spadać, gdy spadają ceny większości akcji,

• opierać się na stosunkowo dużej liczbie akcji, reprezentujących przeważającą część akcji, którymi obraca się na danej giełdzie,

• nie zależeć od samych wartości akcji, a jedynie od zmian wartości,

• uwzględniać udziały akcji danej spółki w zbiorze wszystkich akcji, którymi się obraca na danej giełdzie.

Liczba akcji w indeksie:

• indeks może uwzględniać wszystkie lub część akcjii notowanych na giełdzie, przykładowo:

• indeksy WIG i WIRR obejmują wszystkie akcje odpowiednio rynku podstawowego i równoległego, natomiast WIG 20 tylko pewną ilość wybranych spółek rynku podstawowego,

• NYSE (New York Stock Exchange) obejmuje wszystkie akcje giełdy nowojorskiej, czyli około 2.300,

• DJIA (Dow Jones Industrial Average) z New York Stock Exchange obejmuje 30 spółek przemysłowych,

• S&P 500 z New York Stock Exchange obejmuje 500 akcji,

• FTSE 100 z giełdy londyńskiej, używany jako podstawa do zawierania transakcji opcyjnych i terminowych typu futures jest oparty na 100 akcjach,

• Wilshire 5000 Equity Index obejmuje w zasadzie wszystkie akcje znajdujące się w obrocie w USA.

• wyróżniamy następujące sposoby ważenia akcji w indeksie:

• ważenie wartością rynkową spółki (kapitalizacją - np. WIG). W tak konstruowanym indeksie większy wpływ na wartość indeksu mają spółki większe, czyli te o większej wartości rynkowej,

• ważenie ceną akcji spółki (np. S&P 500),

• jednakowa waga niezależnie od wartości spółki lub akcji (ang. unweighted market index) np. DJIA. W tym przypadku zakładamy, że w każdą akcję inwestujemy tą samą ilość pieniędzy.

Indeksy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie:

• Indeks WIG (Warszawski Indeks Giełdowy) - jest oficjalnym indeksem dla akcji notowanych na giełdzie; odzwierciedla on dochodowość inwestycji we wszystkie akcje znajdujące się w obrocie giełdowym

• Indeks MIDWIG - indeks tzw. “średniaków”, listę uczestników indeksu podaje giełda; do indeksu nie mogą wejść spółki WIG 20, NFI i spółki mające siedzibę zagraniczną

• Indeks WIG 20 - jest obliczany na podstawie cen akcji 20 spółek rynku podstawowego charakteryzujących się największą wartością rynkową i największym obrotem

• Indeks WIRR (W-wski Indeks Rynku Równoległego) - jest obliczany dla akcji wszystkich spółek rynku równoległego

• Indeks NIF - obliczany jest na podstawie kursów akcji Narodowych Funduszy Inwestycyjnych

Indeksy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie publikują: Ceduła Giełdy Warszawskiej, Reuters, Bloomberg, Telerate, Bridge, Teletekst (TVP1, TVP2 i Telewizja Polonia)

Formuła obliczania indeksów giełdowych polega na porównywaniu wartości rynkowej wszystkich spółek notowanych na giełdzie z ich wartością na sesji poprzedniej lub w dniu bazowym.

Indeksy giełdowe na świecie.

a) wskaźnik giełdowy w Nowym Jorku Dow Johnsa - jest średnim notowaniem pap.wart. 30 największych przedsiębiorstw amerykańskich.

b) w odniesieniu do giełd niemieckich mamy do czynienia ze wskaźnikiem DAT, który dotyczy 30 największych przedsiębiorstw niemieckich.

c) indeks giełdowy Finansal Tennes”s na giełdzie w Londynie.

WIG20

Indeks cenowy, nie uwzględnia dochodów z tytułu dywidend, praw poboru. Indeks WIG20 jest instrumentem bazowym dla kontraktów terminowych notowanych na Giełdzie Warszawskiej.

Typ indeksu

20 spółek notowanych na rynku podstawowym (nie uczestniczą fundusze inwestycyjne).

Data bazowa

16 kwietnia 1994

Wartość bazowa

1000,0

Kapitalizacja bazowa

136 322,90 zł

Obliczanie indeksu

Przed otwarciem sesji podawana jest na bieżąco tendencja indeksu (jego zmiana procentowa).
Po otwarciu sesji (po godz. 10) ogłaszane są kursy otwarcia akcji. Gdy kursy otwarcia pozwolą wycenić co najmniej 65% portfela indeksu, podawana jest pierwsza oficjalna wartość indeksu na sesji - indeks otwarcia. Kolejne wartości podawane są co 30 sekund na podstawie kursów ostatnich transakcji, aż do zakończenia sesji. Po zakończeniu sesji ogłaszany jest kurs zamknięcia indeksu.

Formuła obliczania indeksu

M(t)

WIG20(t) = ----------- * 1000,0

M(0) * K(t)

M(t) - kapitalizacja portfela indeksu na sesji "t"
M(0) - kapitalizacja portfela indeksu w dniu bazowym 16 kwietnia 1994 r.
K(t) - współczynnik korygujący indeksu na sesji "t"

Formuła uproszczona

W okresie gdy nie występują zmiany kompozycji portfela, indeks WIG20 można obliczyć stosując uproszczoną formułę (wzór):

M(t)

WIG20(t) = ------- * WIG20(t-1)

M(t-1)

M(t-1) - kapitalizacja portfela indeksu na poprzedniej sesji
WIG20(t-1) - wartość indeksu WIG20 na poprzedniej sesji

Współczynnik korygujący K(t)

Współczynnik korygujący K(t) wprowadzono w celu wyeliminowania wpływu zmian kompozycji portfela indeksu na poziom WIG20.

K(0) = K(16.04.94) = 1,000000

Wyznaczanie współczynnika korygującego K(t) odbywa się podczas każdej zmiany kompozycji portfela indeksu.

M(t')

K(t+1) = ------- * K(t)

M(t)

M(t') - kapitalizacja portfela indeksu po zmianie kompozycji
M(t) - kapitalizacja portfela indeksu przed zmianą kompozycji
K(t) - dotychczasowa wartość współczynnika korygującego
K(t+1) - nowa wartość współczynnika korygującego, która będzie obowiązywać na następnej sesji

Wykres indeksu WIG20

Od 10 grudnia 2001 do 10 grudnia 2002

Lista uczestników indeksu WIG20 po 20 grudnia 2002 (po korekcie kwartalnej)
Lp.	Spółka giełdowa	Kod ISIN akcji	Pakiet akcji
1	AGORA	PLAGORA00067	407
2	AMICA	PLAMICA00010	63
3	BIG	PLBIG0000016	6 923
4	BPHPBK	PLBPH0000019	129
5	BRE	PLBRE0000012	177
6	BUDIMEX	PLBUDMX00013	113
7	BZWBK	PLBZ00000044	306
8	COMARCH	PLCOMAR00012	79
9	COMPLAND	PLCMPLD00016	73
10	DĘBICA	PLDEBCA00016	61
11	KETY	PLKETY000011	102
12	KGHM	PLKGHM000017	2 056
13	ORBIS	PLORBIS00014	378
14	PEKAO	PLPEKAO00016	541
15	PGF	PLMEDCS00015	89
16	PKNORLEN	PLPKN0000018	2 533
17	PROKOM	PLPROKM00013	176
18	SOFTBANK	PLSOFTB00016	465
19	SWIECIE	PLCELZA00018	236
20	TPSA	PLTLKPL00017	3 509

Lista rezerwowa indeksu WIG20
Lp.	Spółka giełdowa	Kod ISIN akcji	Pakiet akcji
1	INGBSK	PLBSK0000017	13
2	KREDYTB	PLKRDTB00011	303
3	NETIA	PLNETIA00014	603
4	JELFA	PLJELFA00015	36
5	ECHO	PLECHPS00019	34
6	POLIFARBC	PLPLFCS00018	194

MIDWIG

Indeks cenowy, nie uwzględnia dochodów z tytułu dywidend i praw poboru.

Liczba spółek

co najwyżej 40 spółek notowanych na rynku podstawowym, równoległym lub wolnym (z wyłączeniem spółek uczestniczących w indeksie WIG20 oraz funduszy inwestycyjnych).

Data bazowa

31 grudnia 1997

Wartość bazowa

1000,0 pkt.

Kapitalizacja bazowa

233 753,60 zł

Obliczanie indeksu

Przed otwarciem sesji podawana jest na bieżąco tendencja indeksu (jego zmiana procentowa). Po otwarciu sesji (po godz. 10) ogłaszane są kursy otwarcia akcji. Gdy kursy otwarcia pozwolą wycenić co najmniej 65% portfela indeksu, podawana jest pierwsza oficjalna wartość indeksu na sesji - indeks otwarcia. Kolejne wartości podawane są co minutę na podstawie kursów ostatnich transakcji, aż do zakończenia sesji. Po zakończeniu sesji ogłaszany jest kurs zamknięcia indeksu.

Formuła obliczania indeksu

M(t)

MIDWIG(t) = ---------- * 1000

M(0)*K(t)

M(t) - kapitalizacja portfela indeksu na sesji "t"
M(0) - kapitalizacja portfela indeksu w dniu bazowym 31 grudnia 1997 r.
K(t) - współczynnik korygujący indeksu na sesji "t"

Formuła uproszczona

W okresie gdy nie występują zmiany kompozycji portfela, poziom indeksu MIDWIG na można obliczyć stosując uproszczoną formułę (wzór):

M(t)

MIDWIG(t) = ------- * MIDWIG(t-1)

M(t-1)

M(t-1) - kapitalizacja portfela indeksu na poprzedniej sesji
MIDWIG(t-1) - wartość indeksu MIDWIG na poprzedniej sesji

Współczynnik korygujący K(t)

Współczynnik korygujący K(t) wprowadzono w celu wyeliminowania wpływu zmian kompozycji portfela indeksu na poziom MIDWIG
K(0)=K(31.12.97)=1,000000
Wyznaczenie współczynnika korygującego K(t) odbywa się podczas każdej zmiany kompozycji portfela indeksu w oparciu o formułę (wzór):

M(t')

K(t+1) = ----- * K(t)

M(t)

M(t') - kapitalizacja portfela indeksu po zmianie kompozycji
M(t) - kapitalizacja portfela indeksu przed zmianą kompozycji
K(t) - dotychczasowa wartość współczynnika porównywalności
K(t+1) - nowa wartość współczynnika porównywalności, która będzie obowiązywać na następnej sesji

Wykres indeksu MIDWIG

Od 3 grudnia 2001 do 6 grudnia 2002

Lista uczestników po 20 grudnia 2002 (po korekcie)
Lp.	Spółka giełdowa	Kod ISIN akcji
Pakiet akcji
1	APATOR	PLAPATR00018	45
2	CERSANIT	PLCRSNT00011	76
3	ECHO	PLECHPS00019	27
4	ELBUDOWA	PLELTBD00017	82
5	FARMACOL	PLFRMCL00066	91
6	GROCLIN	PLINTGR00013	74
7	HANDLOWY	PLBH00000012	99
8	INGBSK	PLBSK0000017	18
9	JELFA	PLJELFA00015	100
10	JUTRZENKA	PLJTRZN00011	88
11	KREDYTB	PLKRDTB00011	331
12	LPP	PLLPP0000011	10
13	MOSTALEXP	PLMSTEX00017	1 812
14	NETIA	PLNETIA00014	1 187
15	OKOCIM	PLOKOCM00018	201
16	OPTIMUS	PLOPTTC00011	490
17	POLIFARBC	PLPLFCS00018	362
18	ROLIMPEX	PLRLMPX00012	678
19	SOKOLOW	PLSOKLW00019	1 749
20	STERPRO	PLSTRPR00014	158
21	STOMIL	PLSTLOL00013	172
22	ZYWIEC	PLZYWIC00016	15

TechWIG

Indeks cenowy, nie uwzględnia dochodów z tytułu dywidend i praw poboru

Liczba spółek

Wszystkie spółki z Segmentu Innowacyjnych Technologii SiTech z wyłączeniem funduszy inwestycyjnych.

Dywersyfikacja udziałów

W celu ograniczenia wpływu jednej spółki na indeks TechWIG, udział akcji jednej spółki jest ograniczany do 15%.

Data bazowa

31 grudnia 1999

Wartość bazowa

1000,0 pkt

Kapitalizacja bazowa

100 000,00 zł

Obliczanie indeksu

Przed otwarciem sesji podawana jest na bieżąco tendencja indeksu (jego zmiana procentowa). Po otwarciu sesji (po godz. 10) ogłaszane są kursy otwarcia akcji.
Gdy kursy otwarcia pozwolą wycenić co najmniej 65% portfela indeksu, podawana jest pierwsza oficjalna wartość indeksu na sesji - indeks otwarcia. Kolejne wartości podawane są co 30 sekund na podstawie kursów ostatnich transakcji, aż do zakończenia sesji. Po zakończeniu sesji ogłaszany jest kurs zamknięcia indeksu.

  Wykres indeksu TECHWIG

Od 3 grudnia 2001 do 6 grudnia 2002

WIRR

Indeks dochodowy, uwzględniający dywidendy i prawa poboru

Liczba spółek

69 spółek (stan na 20.09.2002)

Kryteria selekcji

Spółki notowane na rynku podstawowym, równoległym lub wolnym, których łączna wartość powinna stanowić 1% kapitalizacji giełdowej W indeksie nie uczestniczą fundusze inwestycyjne oraz spółki uczestniczące w indeksie WIG.

Udziały w indeksie

Indeks ważony wartością rynkową notowanych akcji. Udział pojedynczej spółki jest ograniczony do 10% a jednego sektora do 30% wartości portfela indeksu

Data bazowa

Ostatnia sesja giełdowa w 1994 roku

Wartość bazowa

1000,0 pkt.

Kapitalizacja bazowa

301 401 700 zł

Obliczanie indeksu

Wartość otwarcia indeksu podawana jest o godzinie 11.30 na podstawie kursów jednolitych i kursów otwarcia akcji (zależnie od systemu notowań), o ile pozwalają one wycenić co najmniej 35% bieżącej kapitalizacji portfela indeksu Wartość zamknięcia indeksu obliczana jest po zakończeniu sesji i jest wartością dnia indeksu

  Wykres indeksu WIRR

Od 3 grudnia 2001 do 6 grudnia 2002

WIG

Indeks dochodowy, uwzględniający dywidendy i prawa poboru

Liczba spółek

79 spółek (stan na 12.11.2002)

Kryteria selekcji

Spółki notowane na rynku podstawowym, równoległym lub wolnym Giełdy (nie uczestniczą fundusze inwestycyjne), których łączna wartość rynkowa powinna stanowić 99% kapitalizacji giełdowej.

Udziały w indeksie

Indeks ważony wartością rynkową notowanych akcji. Udział pojedynczej spółki jest ograniczany do 10%, a jednego sektora do 30% wartości portfela indeksu

Data bazowa

Pierwsza sesja Giełdy Warszawskiej w dniu 16 kwietnia 1991 roku

Wartość bazowa

1000,0 pkt.

Kapitalizacja bazowa

57 140 000 zł

Obliczanie indeksu

Przed otwarciem sesji podawana jest na bieżąco tendencja indeksu (jego zmiana procentowa). Po otwarciu sesji (po godz. 10) ogłaszane są kursy otwarcia akcji.
Gdy kursy otwarcia pozwolą wycenić co najmniej 65% portfela indeksu, podawana jest pierwsza oficjalna wartość indeksu na sesji - indeks otwarcia. Kolejne wartości podawane są co minutę na podstawie kursów ostatnich transakcji, aż do zakończenia sesji. Po zakończeniu sesji ogłaszany jest kurs zamknięcia indeksu.

Wykres indeksu WIG

Od 3 grudnia 2001 do 6 grudnia 2002

NFI

Indeks cenowy funduszy inwestycyjnych, odpowiadający wartości rynkowej akcji otrzymanych z wymiany jednego Powszechnego Świadectwa Udziałowego NFI

Liczba spółek

14

Kryteria selekcji

Narodowe Fundusze Inwestycyjne

Wagi (udziały) w indeksie

Indeks ważony cenami

Data bazowa

12 czerwiec 1997 roku, dzień pierwszego notowania akcji NFI na giełdzie

Wartość bazowa

160,00 pkt

Kapitalizacja bazowa

160,00 zł

Obliczanie indeksu

Przed otwarciem sesji podawana jest na bieżąco tendencja indeksu (jego zmiana procentowa). Po otwarciu sesji (po godz. 10) ogłaszane są kursy otwarcia akcji.
Gdy kursy otwarcia pozwolą wycenić co najmniej 65% portfela indeksu, podawana jest pierwsza oficjalna wartość indeksu na sesji - indeks otwarcia. Kolejne wartości podawane są co 1,5 minuty na podstawie kursów ostatnich transakcji, aż do zakończenia sesji. Po zakończeniu sesji ogłaszany jest kurs zamknięcia indeksu.

Formuła

Indeks NIF można obliczyć stosując formułę (wzór):

M(t)

NIF(t) = -------------- * 160

M(0) * K(t)

M(t) - kapitalizacja portfela indeksu na sesji "t"
M(0) - kapitalizacja portfela indeksu w dniu bazowym (12 czerwca 1997)
K(t) - współczynnik korygujący indeksu na sesji "t" (służy do wyeliminowania wpływu zmian kompozycji portfela na poziom indeksu; K(t) = 1)

Formuła uproszczona

W sytuacji braku operacji na akcjach NFI oraz zmian w składzie portfela indeksu można stosować poniższą formułę:

NIF(t) = S P(i,t)

P(i,t) - kurs akcji funduszu inwestycyjnego "i" na sesji "t"

 

Wykres indeksu NIF

Od 3 grudnia 2001 do 6 grudnia 2002

Indeks Dow Jones Industrial Average (DJIA)

Jest to niewątpliwie najpopularniejszy indeks giełdowy na świecie. Charakteryzuje on nowojorską giełdę akcji, New York Stock Exchange. Jest to również najstarszy indeks giełdowy. Jego początki datują się na rok 1884. Regularnie DJIA jest obliczany od maja 1886 r. Wtedy opierał się na 12 spółkach. W 1916 r. rozszerzono liczbę uwzględnianych spółek do 20, a w 1928 r. do 30. Ta liczba spółek pozostała do dziś, z tym że co pewien czas akcje niektórych spółek są zastępowane akcjami innych spółek.

Indeks Dow Jones Industrial Average oblicza się według następującego wzrou:

DJIA_t = (
)

gdzie:

N = 30 ;

DJIA_t - wartość wskaźnika DJIA w okresie t ;

P_it - cena akcji i-tej spółki w okresie t ;

D_t - dzielnik przyjęty w okresie t.

Jak widać z powyższego wzoru, indeks ten jest sumą cen akcji 30 spółek w danym okresie, skorygowaną za pomocą dzielnika. Jest to zatem indeks, w którym wagi odpowiadają cenom akcji. Indeks ten można obliczać w każdym momencie, ze względu na ciągłe zmiany cen akcji na giełdzie nowojorskiej. Jednak najważniejsze jest notowanie indeksu na zakończenie codziennej sesji.

Potrzeba uwzględnienia dzielnika d_t wynika przede wszystkim z tego, że czasem spółka, której akcje występują w indeksie, dokonuje podziału (splitu) akcji, jak również z tego, że czasem jakaś spółka zostaje zastąpiona w indeksie inną spółką.

Inne indeksy Dowa - Jonesa

Oprócz indeksu Dow Jones Industrial Average, mierzącego zmiany cen akcji najważniejszych spółek przemysłowych, podaje się notowania trzech innych indeksów Dowa - Jonesa. Ich konstrukcja jest taka sama jak DJIA, z tym że inna jest liczba uwzględnianych spółek oraz inny jest dzielnik.

Indeksami tymi są:

• Dow Jones Transportation Average (DJTA), będący skorygowaną (za pomocą dzielnika) sumą cen akcji 20 spółek transportowych;

• Dow Jones Utilities Average (DJUA), będący skorygowaną (za pomocą dzielnika) sumą cen akcji 15 spółek użyteczności publicznej;

• Dow Jones Composite Average, będący skorygowaną (za pomocą dzielnika) sumą cen akcji 65 spółek uwzględnianych przy obliczaniu DJIA, DJTA, DJUA.

Indeks Standard & Poor's 500

Również ten indeks charakteryzuje giełdę nowojorską. Jego historia rozpoczyna się w 1923 r., gdy Standard & Poor's Corporation opublikowała indeks akcji 233 spółek. W lutym 1957 r. lista ta została powiększona do 500 spółek. Ostatnio zawierała akcje 400 spółek przemysłowych, 40 spółek użyteczności publicznej, 20 spółek transportowych i 40 instytucji finansowych. Indeks Standard & Poor's 500 (S& P 500) określa się według następującego wzoru:

SP_t = (
)10

gdzie:

N = 500 ;

SP_t - wartość indeksu Standard & Poor's 500 w okresie t ;

w_it - liczba akcji i-tej spółki znajdującej się na rynku w okresie t ;

P_it - cena akcji i-tej spółki w okresie t ;

w_iB - liczba akcji i-tej spółki znajdującej się na rynku w okresie podstawowym.

Przy tym jako okres podstawowy dla tego wskaźnika przyjęto lata 1941 - 1943, a więc wartości w_iB oraz P_iB są odpowiednio średnią liczbą akcji oraz średnią ceną akcji w tym okresie.

Indeks ten interpretowany jest jako zmiana (w porównaniu z okresem podstawowym) wartości rynkowej spółek, których akcje są w nim uwzględnione.

---