Czynności i usługi bankowe

1. Czynności bankowe

Ustawa Prawo bankowe nie zawiera definicji czynności bankowych. Dotyczą one aktywności banku na zewnątrz wobec innych podmiotów.

Niektórzy czynności bankowe utożsamiają z czynnościami prawnymi, ale część czynności bankowych trudno jest traktować wyłącznie jako czynności prawne, ponieważ łącza w sobie zarówno czynności prawne jak i faktyczne lub też jest wyłącznie czynnością faktyczną.

W przypadku gdy nie utożsamiamy czynności bankowych z czynnościami prawnymi wyróżniamy:

• czynności wyłącznie prawne

• czynności wyłącznie faktyczne

• zespoły (konglomeraty) czynności faktycznych i prawnych - w jego ramach wyróżnia się naturalne czynności bankowe (stanowią fundament bankowości, realizują funkcję depozytowo - kredytową, charakteryzują się szczególnym ryzykiem i wymogiem szczególnej staranności, np. udzielanie kredytów, przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych wkładów).

Jeśli natomiast utożsamimy czynności bankowe z czynnościami prawnymi wyróżniamy:

• czynności bankowe będące dwustronnymi czynnościami prawnymi (umowami)

• czynności bankowe będące jednostronnymi czynnościami prawnymi

Podziały czynności bankowych:

I Kryterium: niejednolita struktura czynności bankowych

• naturalne czynności bankowe

• pozostałe czynności bankowe

-będące wyłącznie czynnościami prawnymi

- będące wyłącznie czynnościami faktycznymi

- konglomeraty obejmujące czynności faktyczne i prawne nieposiadające cech naturalnych czynności bankowych

II Kryterium ustawowe

• czynności bankowe sensu stricto (czynności bankowe zastrzeżone dla banków, jednostki organizacyjne inne niż banki - np. spółdzielcze kasy oszczędnościowo - rozliczeniowe mogą wykonywać te czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego), mimo że ustawodawca enumeratywnie wylicza czynności należące do tej grupy, w doktrynie przyjmuje się, że jest to katalog niedomknięty,

- umowy bankowe - są to umowy nazwane, jedną ze stron musi być ban lub parabank, np. umowa rachunku bankowego, umowa kredytu, umowa gwarancji bankowej

- jednostronne czynności prawne (pozostałe czynności zastrzeżone wyłącznie dla banków)

• czynności bankowe sensu largo (uzyskują status czynności bankowych dopiero wtedy, gdy są wykonywane przez banki), Prawo bankowe enumeratywnie wylicza czynności bankowe sensu largo (katalog zamknięty)

- dwustronne czynności prawne (umowy o charakterze bankowym) - nie są to umowy bankowe, bo mogą być zawierane także przez inne podmioty niż banki, np. umowa pożyczki pieniężnej, umowa cesji wierzytelności, udzielanie poręczeń, umowa o kartę płatniczą

- jednostronne czynności prawne (pozostałe czynności niezastrzeżone wyłącznie dla banków), np. operacje czekowe i wekslowe, operacje związane z emisją papierów wartościowych

III Kryterium: pozycja banku wobec klienta

• czynności bankowe aktywne(czynne) - bank występuje w roli wierzyciela (np. kredyt, gwarancja bankowa)

• czynności bankowe bierne (pasywne) - bank jest tutaj dłużnikiem (np. lokata terminowa)

• czynności bankowe pośredniczące - w tym przypadku bank świadczy rożne usługi na rzecz klienta (np. przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych)

IV Kryterium: posiadanie interesu w wykonaniu czynności

• czynności wykonywane we własnym interesie banku (np. lokaty w innych bankach)

• czynności dokonane w interesie klientów ( np. prowadzenie rachunków bankowych)

V Kryterium: przedmiot czynności bankowych

• czynności o charakterze pieniężnym (np. operacje rozliczeniowe)

• czynności o charakterze niepieniężnym (np. przyjęcie depozytu)

2. Usługi bankowe

Nie mają one charakteru czynności bankowych nawet, jeśli wykonują je banki, są to przede wszystkim usługi o charakterze inwestycyjnym (np. banki mogą nabywać i zbywać nieruchomości, dokonywać obrotu papierami wartościowymi, obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych)

---