Filozofia polityczna - wykład 3.


Filozofia polityczna - wykład 3..doc

Jaka jest przeważająca tradycja w starożytnej Grecji?

Kult siły, przebiegłości, przemocy ← taka też jest polityka, np. Achilles - brutalny okrutny, Odyseusz - szczyci się tym, że zna wszystkie podstępy

* W idealnym państwie platońskim miała być cenzura! (poeci nie mogą pisać, że bogowie są podstępni) → miała ona na celu to, aby zerwać z kultem siły i wprowadzenie nowych wzorców - ROZUMU (wiąże się on z etycznością)

Sokrates, Platon i Arystoteles próbowali nadać polityce charakter etyczny.

Rozróżnienie między dialektyką a rozumem


ERYSTYKA

Przemoc przy pomocy innych środków, przy użyciu argumentów nawet ad personam, wszystkie chwyty dozwolone, inny rodzaj przemocy (przemoc symboliczna)

DIALEKTYKA

Dochodzenie do prawdy w drodze dyskusji → Sokrates


Platon musi odeprzeć taki pogląd, że tak naprawdę sprawiedliwość polega na tym, że kto ma siłę ma też władzę, ma sprawiedliwość.

Sofiści ↔ Platon

Prawo - konwencja, która służy albo tej grupie silnych albo większości słabych.


Czy prawo i sprawiedliwość jest konwencją czy też częścią niezależnego od człowieka porządku?

Sofiści - konwencja; Glaukon, Trazymach, Kallikles: Sprawiedliwość to wynik umowy, czynnik, sprawiedliwość jest dobrem pośrednim wyrażenia siły tych słabych i silnych, najlepsze jest krzywdzenie bez ponoszenia za to konsekwencji, zaś najgorsze to być krzywdzonym bez możliwości obrony.

Glaukon - Sprawiedliwość jako efekt umowy w sytuacji kiedy mamy równowagę sił

Dialog melijski - dialog, negocjacje między Ateńczykami a mieszkańcami wyspy Melos (fragment Wojny peloponeskiej Tutykidesa, wybitnego historyka starożytnego):

Dialog malijski pokazuje, że w tym przypadku, ponieważ sprawiedliwość jest konwencją → można dojść do niej kiedy po obu stronach jest porównywalna siła.

Sokrates, Platon i Arystoteles próbują przynajmniej w jakimś stopniu nauczyć etyczności - nie wola silniejszego, bój o pojęcie sprawiedliwości

Czym jest sprawiedliwość? Platon odpowiada Trazymachowi w swoim Dialogu Państwo:

Platon: Nie może być tak, że sprawiedliwość jest wolą silniejszego, bo nie jest zgodne to ze sztuką rządzenia (jak w sztuce lekarskiej celem jest dobro pacjenta, tak w sztuce rządzenia celem powinno być dobro obywatela)

Trazymach podaje inny przykład, mianowicie przykład hodowcy bydła, którego celem jest dobro hodowcy z nie samego bydła

Platon: ostateczną konsekwencją takiego sposobu myślenia (sprawiedliwość tym, czego pragnie silniejszy) jest TYRANIA

TYRANIA → opiera się na strachu, tyran rządzi poprzez terror, utrzymuje obywateli w strachu, niepewności, wzajemnej nieufności. Tyran nie toleruje przyjaźni, współdziałania pośród jego poddanych, gdyż to może być dla niego poważnym zagrożeniem.

→ Tyrania opiera się na systemie szpicli, donosicieli. Tyran żyje w ciągłym, strachu, boi się, że ktoś zechce przejąć jego władzę.

→ Tyran jest wyzbyty wszelkiej moralności, staje się ofiarą własnych instynktów, pożądań → tyran jest najnieszczęśliwszym ze wszystkich ludzi.

Czy aby ci silni wiedzą na pewno co jest w ich interesie?

Na miejsce siły zastąpić własną koncepcję sprawiedliwości - jako właściwy porządek, odzwierciedlenie wiecznej i niezmiennej idei sprawiedliwości

* sprawiedliwość w duszy człowieka panuje wtedy, kiedy rozum panuje nad uczuciami i pożądliwością

Sprawiedliwość w państwie - porządek stanów, grup społecznych, rządzić powinni filozofowie, bo najczęściej wiedzą cym jest sprawiedliwość.

Sprawiedliwość jako równowaga mądrości, męstwa i umiarkowania.

Myśl Arystotelesa

O ile Platon poszukuje jaki ustrój jest idealny, o tyle Arystoteles jest raczej realistą - zastanawia się jaki ustrój najlepszy może być możliwy w danych warunkach, w danej rzeczywistości (wiąże się ściśle z pojęciem sprawiedliwości - według Arystotelesa ustrojem sprawiedliwym a jednocześnie tym możliwym jest ustrój mieszany, który nazywa POLITEJĄ → 1) ustrój państwa jako takiego

2) nazwa ustroju szczególnego - mieszanego → różne warstwy społeczne mają równy wpływ na rządzenie; zmieszanie dwóch ustrojów uważanych przez Arystotelesa za zdemoralizowane - oligarchii i demokracji.

Czym jest państwo według Arystotelesa?

W Polityce -główne dzieło Arystotelesa

Jednak Arystoteles nie odwołuje się do idei, bo też w takowe nie wierzy, ale odwołuje się do natury człowieka → człowiek jest istotą polityczną i społeczną, jest zwierzęciem politycznym (zoon politikon)*.

* Ktoś, kto nie z przypadku, ale z natury żyje poza społeczeństwem jest albo bogiem albo nędznikiem.

Oligarchia dla przeciętnego człowieka

0x08 graphic
Demokracja istniały te dwa porządki prawne*

* Tyrania dla Greków była czymś nienaturalnym, przejściowym.

Arystoteles wprowadza kryterium etyczne, nie ogranicza się do ustrojów powszechnie znanych.

0x08 graphic
0x08 graphic
Czy rządzący rządzą dla dobra ogółu czy też we własnym interesie?

Dobre zwyrodniałe

Kryterium ilościowe → ilu rządzi - czy jeden, czy większość czy też mniejszość - typologia sześciu ustrojów:


Ustroje właściwe:

  1. monarchia

  2. arystokracja

  3. politeja

ustroje zdegenerowane

  1. tyrania

  2. oligarchia

  3. demokracja (stan anarchii, nieograniczonej wolności)


Platon o demokracji - anarchia:

ustrój właściwy → POLITEJA:

POWINNY RZĄDZIĆ PRAWA A NIE LUDZIE!!!

Kto był obywatelem w takim państwie?

→ obywatelem nie był każdy (nie byli obywatelami niewolnicy, nie były obywatelami kobiety, metojkowie - cudzoziemcy mieszkający w mieście, nie byli obywatelami rzemieślnicy i kupcy, ponieważ trudnili się pracą zarobkową, a obywatel nie mógł zajmować się pracą zarobkową)

→ niewolnicy nie pochodzili z przypadku, ale z natury → pogląd taki, że lepiej jest dla niewolnika gdy inny za niego kieruje;

→ obywatele - wolni od trosk życia codziennego, przez co mieli czas na udział w Zgromadzeniach Ludowych; stanowili mniejszość

→ ci, którzy byli żołnierzami (ateńscy hoplici, gotowi poświęcić swoje życie dla obrony ojczyzny, swojej wolności)

Bycie obywatelem wiązało się z szeregiem obowiązków:


Arystoteles - realizm - państwo najlepsze z możliwych w danych warunkach

Platon - państwo idealne


0x08 graphic

Koncepcję, ideę ustroju mieszanego rozwija Marek Tuliusz Cyceron (starożytny Rzym) - mówca, polityk, pisarz, ur. 106 r. p.n.e., republikanin, zaczynał karierę jako mówca sądowym a ukoronowaniem działalności politycznej - urząd konsula w 63 r. p.n.e.0x01 graphic

5



Wyszukiwarka