Układ białokrwinkowy LEUKOCYTOZA
NEUTROFILIA-(ilość neutrofilów>10000/μl) występuje przy dużych wysiłkach, w stresie psychicznym, po obfitym posiłku, w przegrzaniu, ciąży i u noworodków, towarzyszy zakażeniom bakteryjnym, uszkodzeniu tkanek (zawał), zmianom metabolicznym (kwasica), krwotokom, przełomowi hemolitycznemu i przerzutom nowotworowym do kości.
Przyczyny leukocytozy:
NEUTROFILIA Wzrost aktywności proliferacyjnej szpiku:
Zwiększone uwalnianie z puli szpikowej:
Intensywna dermaginacja leukocytów:
|
MONOCYTOZA Przewlekłe infekcje:
Choroby autoimmunologiczne:
wydłużenie czasu przeżycia neutrofilów:
|
EOZYNOFILIA Alergia:
reakcje na leki infekcje pasożytnicze |
LIMFOCYTOZA Duże i średnie limfocyty
małe dojrzałe limfocyty:
niedojrzałe formy komórek:
|
EOZYNOFILIA- liczba eozynofilów we krwi >400/μl (powyżej 4%)
Występuje w alergii, chorobach pasożytniczych, chorobach skóry, w zejściowej fazie procesu zapalnego jako wyraz zdrowienia, w kolagenozach, ziarnicy złośliwej i po niektórych lekach. Eozynofilia wywoływana przez leki może przebiegać bezobjawowo lub z licznymi objawami, włącznie ze śródmiąższowym zapaleniem nerek, chorobą posurowiczą, żółtaczką zaporową, zapaleniem naczyń. pasożytnicze zapalenie tkanek mogą wywołać eozynofilię, natomiast zakażenia pierwotniakowe zwykle jej nie wywołują. Inne zakażenia (np. limfocytoza zakaźna, dziecięce chlamydiowe zapalene płuc, mononukleoza zakaźna) również mogą przebiegać z eozynofilią.
Wiodącą przyczynę eozynofili wśród guzów litych stanowi rak jajnika. Eozynofilia często towarzyszy chorobom tkanki łącznej związanym ze zwiększeniem liczby krążących kompleksów immunologicznych oraz zapaleniem naczyń. Przyczyną eozynofilii są wrodzone i nabyte niedobory immunologiczne, często przebiegające z wypryskiem.
Nazwa „nacieki płucne z eozynofilią” obejmuje szereg zaburzeń klinicznych o różnej etiologii, przebiegających z obwodową eozynofilią i z naciekami eozynofilowymi w płucach.
LEUKOPENIA: Obniżenie liczby krążących leukocytów do <4000/μl. Leukopenia jest najczęściej spowodowana obniżeniem liczby granulocytów obojętnochłonnych,.
Przyczyny lekopenii:
Neutropenia Spadek aktywności proliferacyjnej szpiku Leki (przeciwnowotworowe, antybiotyki, złoto, diuretyki, przeciwtarczycowe, antychistaminowe, przeciwpsychotyczne) Promieniowanie jonizujące Anemia megaloblastyczna Anemia aplastyczna Zespół mielodysplastyczny Rozrost nowotworowy obecny w szpiku (przerzuty) Skrócenie czasu przeżycia neutrofilów Posocznica Infekcje wirusowe Skutki immunologiczne działania niektórych leków Skutki chorób autoimmunologicznych( układowy toczeń rumieniowaty, zespół Felty) Nadczynność śledziony( hipersplenizm) |
Limfopenia
|
NEUTROPENIA: Obniżenie liczby granulocytów obojętnochłonnych (neutrofilów) poniżej 1500/μl we krwi prowadzi do zwiększonej podatności na zakażenia bakteryjne i grzybicze. Badania: morfologia krwi, biopsja aspiracyjna szpiku oraz ocena śledziony.
Etiopatogeneza
Granulocyty obojętnochłonne, powstają z wielopotencjalnych hematopoetycznych komórek macierzystych. Proliferację szpiku mogą zakłócić między innymi leki i toksyny. Najczęstszą przyczyną neutropenii jest polekowe upośledzenie wytwarzania krwinek (cytostatyczne leki przeciwnowotworowe, pochodne fenotiazyny, leki przeciwdrgawkowe, penicyliny, sulfonamidy, chloramfenikol). Do immunologicznego uszkodzenia granulocytów obojętnochłonnych może dojść podczas ich dojrzewania w szpiku lub w układzie krążenia. Neutrofile, mając na swej powierzchni specyficzne antygeny komórkowe, mogą wchodzić w reakcję z autoprzeciwciałami, co prowadzi do immunologicznego niszczenia komórek, podobnie jak autoimmunologicznej niedokrwistości hemolitycznej.
Przyczynami neutropenii mogą być także splenomegalia, niedobór kwasu foliowego, witaminy B12 i Fe.
Neutropenia jest często objawem chorób nowotworowych lub rozrostowych układu limfocytowego, zajmujących szpik.
Neutropenia spowodowana zwiększoną marginacją lub skróceniem czasu życia krwinek rzadziej stanowi problem kliniczny niż neutropenia spowodowana upośledzonym ich wytwarzaniem. Do zwiększonej marginacji dochodzi w ostrej fazie niektórych chorób zakaźnych, w niektórych chorobach autoimmunologicznych (ŚLE) oraz w niektórych stanach związanych z powiększeniem śledziony( np. zespół Felty, malaria i sarkoidoza). Przyśpieszenie zużycia i skrócenie czasu życia neutrofilów występuje w ostrych zakażeniach bakteryjnych (dur brzuszny, gruźlica, posocznica) i wirusowych (odra, zapalenie wątroby, różyczka). Neutropenia może być wrodzona lub nabyta (toksyczna), a jej przebieg ostry lub przewlekły (miesiące, lata). Może występować jako izolowana nieprawidłowość hematologiczna lub jako składowa szeregu zaburzeń hematologicznych ( np. niedokrwistość aplastyczna). Ostra, ciężka neutropenia spowodowana upośledzonym wytwarzaniem krwinek jest stanem zagrażającym życiu.
LIMFACYTOPENIA
Ostre lub przewlekłe obniżenie limfocytów we krwi wywołane nieprawidłowym rozwojem ukłdu limfatyczno-siateczkowego, zahamowaniem limfacytopoezy lub/i zmniejszeniem żywotności limfocytów.
Etiologia
Przewlekłe upośledzenie wytwarzania limfocytów jest cechą wielu rzadkich chorób o podłożu immunologicznym i ciężkich mieszanych zespołów niedoborów immunologicznych. Ostre lub przewlekłe upośledzenie wytwarzania limfocytów występuje również w wielu stanach nabytych (np. ostra neutropenia lub agranulocytoza, niedokrwistość aplastyczna, sarkoidoza, niewydolność nerek, białaczka, ziarnica złośliwa, mięsak limfatyczny, szpiczak mnogi). Limfocytopenię często stwierdza się w AIDS. Pojawia się także w następstwie ostrego stresu, leczenia kortykosteroidami lub środkami alkalizującymi, napromieniowania oraz w zespole Cushinga. Nadmierna utrata limfocytów może być następstwem drenażu przewodu piersiowego lub jelita, rozszerzenia naczyń limfatycznych jelit oraz niektórych innych stanów związanych z obrzękiem i przesiękiem przez ścianę jelita.
Patogeneza
U większości pcjentów na tle niedoboru odporności immunologicznej, zależnej od grasicy (T-komórkowej), występuje ndst rozwój stref przykorowych węzłów chłonnych i ciężka limfocytopenia obejmująca duże limfocyty oraz upośledzenie odporności komórkowej. U pacjentów z zaburzeniami typu B-komórkowego występuje niedorozwój ośrodków produkcji limfocytów w grudkach wtórnych strefy korowej węzłów chłonnych oraz plazmocytów w szpiku kostnym i umiarkowana limfocytopenia obejmująca mniejsze limfocyty oraz upośledzenie odporności humoralnej. W limfocytopenii spowodowanej lekami, hormonami lub promieniowaniem z reguły występuje niedobór limfocytów we krwi i w tkankach orz upośledzenie funkcji limfocytów T i B. Przyczyną limfocytopenii związanej z transformacją nowotworową limfocytów (np. niektóre przypadki ostrej białaczki limfoblastycznej i przewlekłej białaczki limfocytowej oraz chłoniaki) jest zaburzenie proliferacji i dojrzewania komóre macierzystych. Nadmierna utrata limfocytów z powodu zewnętrznych drenów lub wycieku może prowadzić do wtórnego rozrostu tkanki limfoidalnej. Przewlekła limfocytopenia często jest związana ze zmniejszeniem stężenia immunoglobulin w surowicy i z występowaniem nieprawidłowych późnych reakcji nadwrażliwości. Zmiany te mogą prowadzić do zwiększonej podatności na zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze i pasożytnicze oraz do rozwoju zaburzeń autoimmunologicznych i do nasilenia reakcji odrzucania przeszczepów.
EOZYNOPENIA
Zmniejszenie liczby eozynofilów poniżej 1% występuje we wstrząsie, po kortykosteroidoterapii, w posocznicy, durze brzusznym, chorobie Cushinga i w śpiączkach: wątrobowej, cukrzycowej i mocznicowej.
BIAŁACZKI
Choroby nowotworowe układu białokrwinkowego objawiające się występowaniem w szpiku, we krwi obwodowej i różnych narządach klonów transformowanych nowotworowo komórek z etapu wczesnej hematopoezy.
Etiopatogeneza
Czynniki wywołujące białaczkę u ludzi nie są dobrze poznane. Wirusy mogą powodować rozwój wielu rodzajów biłaczki u zwierząt. U ludzi udokumentowany jest związek przyczynowy dwóch wirusów: DNA-wirusa Epsteina-Barr orz ludkiego RNA-retrowirusa, zwanego ludzkimwirusem biłaczki/chłoniaka (HTLV-I). Ekspozycja na promieniowanie jonizujące i niektóre środki chemiczne (np. benzen i leki cytostatyczne) zwiazana jest ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na białaczkę. Pewne defekty genetyczne( np. zespół Downa) i choroby rodzinne (np. niedokrwistość Fanconiego) predysponują także do zachorowania na białaczkę. Najbardziej rozwiniętą hipotezą powstawania białaczek jest teoria aktywacji onkogenów, czyli genów kodujących powstawanie receptorów dla czynników sterujących podziałami komórkowymi. Wykazano występowanie mutacji onkogenów u chorych na białaczki i zespoły mielodysplastyczne (MDS).
Kinetyka komórek białaczkowych
Niezależnie od etiologii transformacja nowotworowa przebieg w komórce wieloetapowo z proliferacją zmienionego klonu komórek. W niektórych białaczkach morfologia komórek białaczkowych i objawy kliniczne związane są ściśle z występowaniem specyficznych trnslokacji chromosomalnych. Do transformcji dochodzi zwykle na poziomie wielopotencjalnej komórki macierzystej, czsami może do niej dojść na etapie komórki progenitorowej, której zdolność do różnicowania jest bardziej ograniczona. Klon biłaczkowy jest genetycznie niestabilny, co prowadzi do jego heterogenności i ewolucji fenotypowej. Najczęściej cykle podziałowe komórek białaczkowych są wolniejsze, a pzryrost mniejszy w porównaniu z prawidłowymi komórkami szpiku. Przewaga klonu możliwa jest dzięki nagromadzeniu się komórek białaczkowych, które nie dojrzewają tak, jak komórki prawidłowe. Obraz kliniczny i wyniki badań laboratoryjnych są skutkim zahamowania tworzenia prawidłowych komórek krwi i powstania nacieków narządowych. Komórki białaczkowe z zaburzeniami podziałów w odróżnieniu od prawidłowych blastycznych przechodzą do krwi obwodowej. Jest to spowodowane zmianami syntezy białek adhezyjnych pełniących rolę receptorów. Wytwarzane przez komórki białaczkowe czynniki hamujące rozwój prawidłowego szpiku mogą zahamować hematopoezę. Prowadzi to do niedokrwistości, obniżenia liczby płytek oraz do granulocytopenii. Nacieki narządowe prowadzą do powiększenia wątroby, śledziony i węzłów chłonnych oraz zajęcia nerek i gonad. Nacieki białaczkowe mózgowia prowadzą do klinicznych objawów narastającego ciśnienia wewnątrzczaszkowego.
Klasyfikacja
Białaczki dzielimy na ostre przewleke. W grupie białaczek ostrych wyróżnmy białaczki niezróżnicowane, szpikowe (AML) i limfoblastyczne (ALL) z licznymi podtypami immunologicznymi. Podstawą klasyfikacji jest zastosowanie specyficznych przeciwciał monoklonalnych dl komórek linii T, B i dla antygenów linii szpikowych oraz cytomerii przepływowej.
Białaczki przewlekłe dzieli się na limfocytowe(CLL), granulocytowe(szpikowe, CML) i mielomonocytowe. CCL(limfocytowa) cechuje obecność dojrzałych limfocytów we krwi , szpiku i narządach limftycznych.u większości pacjentów z CLL występuje klonalna ekspansja limfocytów B, natomiast CLL T-komórkowa występuje sporadycznie.
CML (b. Granulocytowa) charakteryzuje się występowaniem przeważającej liczby granulocytów we wszystkich stadiach różnicowania we krwi, szpiku, wątrobie, śledzionie i w innych narządach. W ekspresji białaczki tego typu, niezależnie od występowania przewagi komórek linii granulocytowej, ten sam klon komórek macierzystych może wytwarzać erytrocyty, płytki, monocyty i nawet niektóre limfocyty. Uporządkowane różnicowanie linii granulocytów jest charakterystyczne dla wczesnej fazy CML, przyśpieszenie zaś procesu chorobowego i ewentualna transformacja blastyczna wynika z ewolucji klonu.
BIAŁACZKI OSTRE (ALL, AML)
Nowotwory złośliwe układu krwiotwórczego związane z zahamowaniem różnicowania i dojrzewania n wczesnych etapach rozwoju ontogenetycznego. Charakteryzują się zastąpieniem prawidłowego szpiku kostnego przez komórki blastyczne lub klon powstały z transformacji nowotworowej hematopoetycznych komórek macierzystych. Klasyfikacja typu komórek -ALL (limfoblastyczne) lub AML (niemieloblastyczne, czyli szpikowe)- jest kluczowa dla planowania leczenia i rokowania.
OSTRA BIAŁACZKA LIMFOBLASTYCZNA (ALL)
Stanowi najczęstszą chorobę nowotworową u dzieci w wieku 3-5 lat. Występuje równieżu młodzieży, rzadziej u dorosłych. Podziały ALL obejmują klasyfikację morfologiczną, cytochemiczną i prolimfoblastyczny L2 i typ Burkitta L3. w badaniach cytochemicznych określa się aktywność peroksydazowągranulocytów (POX), wykonuje się barwienie na obecność substancji PAS-dodatniej oraz badanie nieswoistych esteraz reagujących silnie w linii monocytowej.
OSTRA BIAŁACZKA SZPIKOWA (AML)
AML występuje w każdym wieku i jest najczęściej występującą białaczką u dorosłych (60%). U niektórych dorosłych może rozwinąć się po chemoterapii przeciwnowotworowej.
Objawami są: osłabienie, stany podgorączkowe, bóle kości i stawów, bladość, krwawienie z nosa lub dziąseł. Czasami występuje powiększenie śledziony i wątroby.
W badaniu krwi stwierdza się leukocytozę lub leukopenię. W rozmazie krwi pojawiają się komórki blastyczne. Jeżeli komórki mają cechy granulocytów, zależnie od stopnia dojrzałości rozpoznaje się postać mieloblastyczną M1, mieloblastyczną z dojrzewaniem M2 lub promielocytową M3. najczęstsze powikłania to zakażenia, małopłytkowość i nacieki narządowe. W obrębie komórek białaczkowych stwierdza się delecje, duplikacje i translokacje materiału genetycznego komórki.
Komórki białaczkowe gromadzą się w szpiku, skąd wypierają prawidłowe komórki hematopoetyczne oraz rozprzestrzeniają się do wątroby, śledziony, węzłów chłonnych, ośrodkowego układu nerwowego, nerek i gonad. Nacieki mogą gromadzić się i powodować uskodzenie każdego narządu. Miejsce nagromadzenia komórek wskazuje często na podtyp białaczki (np. w ALL T-komórkowej często zajęty jest OUN, w ostrej białaczce monoblastycznej- dziąsła, w ostrej białaczce szpikowej- skóra, głowa, szyja). Naciek białaczkowy występuje w postaci warstw niezróżnicowanych okrągłych komórek, które zwykle nie upośledzają czynności zajętego narządu, z wyjątkiem nacieków w OUN i w szpiku kostnym. Nacieki oponowe prowadzą do wzrostu ciśnienia wewnątrzczszkowego. Naciek białaczkowy szpiku prowadzi do rozwoju niedokrwistości, trombocytopenii i granulocytopenii.
BIAŁACZKI PRZEWLEKŁE
PRZEWLEKŁA BIAŁACZK LIMFOCYTOWA (CLL)
Klonalna ekspansja limfocytów o morfologii komórek dojrzałych, przebiegająca z zajęciem węzłów chłonnych i innych tkanek limfoidalnych oraz z postępującym naciekiem szpiku i krwi obwodowej. Na ten rodzaj białaczki chorują głównie osoby po 60 roku życia. CLL wytępuje 2-3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet.
Patogeneza
Nagromadzenie limfocytów rozpoczyna się prawdopodobnie w węzłach chłonnych i rozszerza się na inne tkanki limfoidalne. Wątroba i śledziona powiększają się umiarkowanie, limfocyty naciekaja szpik kostny. Nieprawidłowa hematopoeza prowadzi do niedokrwistości, agranulocytozy i trombocytopenii. U większości pacjentów rozwija się hipogammaglobulinemia i upośledzenie odporności humoralnej. U niektórych chorych zwiększa się aktywność supresorowych komórek T. Występuje zwiększona podatność na zaburzenia autoimmunologiczne, charakteryzujące się niedokrwistością immunohemolityczną, trombocytopenią i zapaleniem naczyń.
Historycznie, termin przewlekłej białaczki limfatycznej obejmował najczęstszy jej podtyp B-limfocytowy, stanowiący około 70% wszystkich przypadków CLL. Rzadko ekspansja klonalna dotyczy komórek T. Do CLL zalicza się też inne postacie białaczki przewlekłej: białaczkę prolimfocytową, fazę białaczkową skórnej postaci chłoniaka T-komórkowego, białaczkę włochatokomórkową i rozsiew białaczkowy chłoniaka.
Badania laboratoryjne
Objawem choroby jest limfocytoza bezwzględna (> 9000/μl) i wzrost liczby limfocytów w szpiku. Z powodu nacieku szpiku i nieprawidłowej hematopoezy może występować umiarkowana niedokrwistość i trombocytopenia. Powiększona jest śledziona. U wielu pacjentów występuje hipogammaglobulinemia.
PRZEWLEKŁA BIAŁACZKA GRANULOCYTOWA(SZPIKOWA)-CML
Klonalna proliferacja szpiku spowodowana transformacją nowotworową multipotencjalnej komórki macierzystej, klinicznie charakteryzująca się zwiększoną produkcją granulocytów. Choroba może pojawić się w każdym wieku bez względu na płeć. Najczęściej występuje około 45 roku życia i stanowi 15% wszystkich białaczek.
Etiopatogenaza
Przyczyną przewlekłej białaczki szpikowej są zmiany chromosomalne cechujące się obecnością chromosomu Philadelphia (Ph'), powstałego na drodze translokacji. W badaniu PCR stwierdza się translokcję protoonkogenu c-abl do okolicy bcr na chromosomie 22. powstały hybrydowy onkogen bcr-abl powoduje tworzenie nieprawidłowego mRNA i syntezę nieprawidłowych białek. Osłabiona jest zdolność adhezji komórek do zrębu szpiku. Objawy występują w późnym okresie choroby. CML charakteryzuje się nadmiernym wytwarzaniem granulocytów, przedewszystkim w szpiku kostnym, w śledzionie i w wątrobie. Z klonu nowotworowego powstają również erytrocyty, megakariocyty, monocyty, a nawet niektóre limfocyty T i B. Prawidłowe komórki macierzyste pozostają i po supresji klonu komórek białaczkowych w następstwie leczenia mogą się rozwijać. Szpik jest bogatokomórkowy, lecz u 40% pacjentów dochodzi do zwłóknienia. Klon CML jest genetycznie niestabilny, u większości pacjentów następuje progresja choroby aż do kryzy blastycznej.
Badania laboratoryjne
W przypadkach objawowych w chwili rozpoznania leukocytoza wynosi zwykle około 200 000/μl, lecz może sięgać do 1 000 000/μl. W przypadkach przebiegających bezobjawowo liczba leukocytów jest podwyższona, lecz mniejsza niż 50 000/μl. Liczba płytek krwi jest prawidłowa lub umiarkowanie podwyższona, a stężenie Hb najczęściej> 6,2 mmol/l (>10g%). W rozmazie krwi obwodowej widoczne są wszystkie stadia różnicowania linii granulocytowej: segmentowe, pałeczkowate, metamielocyty i mielocyty. Podwyższona jest liczba eozynofilów i bazofilów. Bezwzględna liczba limfocytów i monocytów może być prawidłowa. Morfologia komórek krwi jest prawidłowa. Szpik kostny jest bogatokomórkowy.
W fazie akceleracji choroby rozwijaja się niedokrwistość i trombocytopenia. W linii granulocytowej zwiększyć się może liczba bazofilów, można zaobserwować wadliwą segmentację granulocytów, wzrost odsetka komórek niedojrzałych, a także aktywności fosfotazy alkalicznej granulocytów. W szpiku mogą być obecna syderoblasty.
Kliniczne okresy postaci typowych to faza przewlekła, faza przyśpieszona- wzrost blastów we krwi do 20-30% oraz faza przełomu blastycznego- we krwi>30% blastów. Średnia przeżycia w skutek zwiększenia skuteczności leczenia wzrosła ostatnio do 5 lat.
CHŁONIAKI
Należą do grupy zespołów przebiegających z powiększeniem węzłów chłonnych. Nowotwory mają charakter heterogenny, wywodzą się z układu siateczkowo-śródbłonkowego oraz limfatycznego. Najważniejszymi chorobami w obrębie tej grupy są ziarnica złośliwa i chłoniaki nieziarnicze. Do rzadszych postaci zalicza się chłoniak Burkitta i ziarniak grzybiasty.
ZIARNICA ZŁOŚLIWA (CHOROGA HODGKINA)
Postępująca choroba objawiająca się rozrostem komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego, w postaci zlokalizowanej lub rozsianej o niewyjaśnionej etiologii.
Etiopatogeneza
Choroba występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Obserwuje się dwa okresy zwiększonej zachoprowalności na ziarnicę złośliwą, w zależności od wieku, jeden pomiędzy 15-34 rokiem życia oraz drugi >60 roku życia.
Wykazuje cechy zapalno-rozrostowe i nowotworowe. Objawy to: gorączka o charakterze falistym z potami nocnymi, osłabieniem, bólami kości i świądem skóry oraz spadek masy ciała. Powiększone węzły chłonne szyjne, nadobojczykowe i pachowe są twarde i niebolesne, często tworzą pakiety. Rozpoznanie uzależnione jest od badania histopatologicznego i cytologicznego- stwierdzenia dużych wielojądrzastych komórek siateczki (komórki Hodgkina i Reed-Sternberga) w węzłach chłonnych. Komórka Hodgkina jest duża, ma 3-6 jąder z wyraźnymi jąderkami. Nacieki ziarnicze są niejednorodne i składają się z nieprawidłowych komórek limfatyczno-siateczkowych, histocytów, limfocytów, monocytów, komórek plazmatycznych i eozynofilów. Klasyfikacja histopatologiczna obejmuje 4 postacie:1) z przewagą limfocytów- nieliczne komórki Reed-Sternberga i dużo limfocytów, 2) miesznokomórkowa- umiarkowana liczba komórek Reed-Sternberga z mieszanym naciekiem, 3) zanik limfocytów- brak limfocytów, liczne komórki Reed-Sternberga i rozległe włóknienie, 4) stwardnienie guzkowe- rozrost limfocytów, eozynofile, plazmocyty, komórki Reed-Sternberga.
Badania laboratoryjne
Stwierdza się zwiększenie liczby leukocytów wielojądrzastych, eozynofilię i monocytozę. Wcześnie może się pojawić limfocytopenia, pogłebiajaca się wrz z postępem choroby. U większości pacjentów obecna jest nadpłytkowość. Niedokrwistość niedobarwliwa lub mikrocytowa rozwija się przeważnie w zaawansowanych stadiach choroby. W przypadku niedokrwistości mikrocytowej występuje niskie stężenie Fe w surowicy, obniżenie zdolności wiązania Fe oraz zwiększenie stężenia Fe w szpiku kostnym. Zwiększenie aktywności fosfotazy alkalicznej w surowicy wskazuje na zajęcie szpiku kostnego, wątroby lub obu tych narządów równocześnie. Wzrost aktywności fosfotazy alkalicznej granulocytów, stężenia haptoglobin, miedzi w surowicy, OB. I innych wskaźników ostrej fazy, wskazuje na aktywny proces chorobowy.
Do badań nieinwazyjnych stosowanych w diagnostyce zalicza się TK klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy oraz w wybranych przypadkach badania scyntygraficzne tkanek miękkich i kości. Celem przeprowadzenia ostatecznej kwalifikacji należy rozważyć wykonanie laporotomii połączonej ze splenoktomią, biopsją węzłów chłonnych krezkowych lub zaotrzewnowych oraz wykonanie trepanobjopsji szpiku kostnego i biopsji wątroby. Radioterapia i chemioterapia oraz łączne stosownie obu tych metod prowadzi do wyleczenia.
CHŁONIAKI NIEZIARNICZE (NHL)
Nowotworowy rozrost komórek limfoblastycznych. Przebieg choroby może być bardzo zróżnicowany zależnie od szczebla zróżnicowania ontogenetycznego limfocytów. Według klasyfikacji REAL wyróżnia się ponad 24 rodzaje chłoniaków.
Występowanie i etiologia
Chłoniaki występują częściej niż ziarnica złośliwa. Przyczyna choroby jest nieznana, jednak wyniki wielu badań eksperymentalnych wskazują, podobnie jak w przypadku białaczek, na wpływ infekcji wirusowej. Wśród epidemicznych czynników ryzyka zachorowania na chłoniaki wymiania się zakażenie HIV. Choroba może rozwinąć się po przeszczepach narządowych (szpik), przebytej ziarnicy, spożywaniu czerwonego mięs lub w przypadku chłonika typu MALT wywodzącego się z tkanki limfatycznej błon śluzowych- zakażeniu Helicobacter pylori. Większość chłoniaków wywydzi się z limfocytów B. Stwierdzono obecność i rearanżację genów dla protoonkogenów bcl-2 i 6. ostatnio wykazano związek ludzkiego retrowirusa typu C z niektórymi białaczkami i chłoniakami. Wyizolowano ludzki wirus białaczki typu T-komórkowego, zwany HTLV-1.
Choroba przebiega zwykle bezobjawowo, czasami występują stany gorączkowe(38'C), osłabienie, spadek masy ciła, poty nocne i powiększenie węzłów chłonnych. Ostra postać choroby charakteryzuje się piorunującym przebiegiem klinicznym z obecnością nacieków skórnych, powiększeniem węzłów chłonnych, hepatosplenomegalią i transformacją białaczkową. W innych przypadkach pierwszym sygnałem może być nieprawidłowy wynik badania krwi obwodowej lub/i objawy spowodowane przez guz śródpiersia i zmiany płucne. Największe znaczenie prognostatyczne ma podwyższenie dehydrogenazy mleczanowej. Komórki białaczkowe są przede wszystkim niedojrałymi komórkami limfoidalnymi. Często rozwija się hiperkalcemia. Zwiększenie częstości występownia chłoniaków niezróżnicowanych i Burkitta stwierdza się u pacjentów z AIDS. W części przypadków wystąpienie chłoniaka poprzedza uogólnione powiększenie węzłówchłonnych. Cechą charakterystyczną chłoniaków związanych z AIDS jest występowanie zmian strukturalnych genu c-myc.
ZABURZENIA SYNTEZY IMMUNOGLOBULIN
DYSKRAZJE PLAZMOCYTÓW (GAMMAPATIE MONOKLONALNE)
Dyskrazje plazmocytów to grupa niejednorodnych zaburzeń klinicznych i biochemicznych charakteryzujących się nieproporcjonalną proliferacją jednego klonu komórek, które w warunkach prawidłowych zaangżowane są w wytwarzanie immunoglobulin(Ig), oraz obecnością strukturalnie i elejtroforetycznie jednorodnej(monoklonalnej) podjednostki polipeptydowej w surowicy lub w moczu.
5