11032001
PSYCHOLOGIA STRESU WYKAD 2
Psychologia stresu jest to wiedza podstawowa, gdy dotyczy duej iloci osób, która oczekuje na pomoc psychologiczn . Jeli wemiemy przyczyny cierpie wspóczesnego czowieka to na pierwszym miejscu jest stres , jak bymy go nie definiowali . Depresje poza endogenn take maj co wspólnego ze stresem ( stres chroniczny ). Alkoholizm , te nie w 100 % ale jedn ze strategii, reakcji jest to radzenie sobie ze stresem
|
PRZYCZYNY
|
LICZEBNO
|
l
|
stres
|
400 min
|
2
|
depresja
|
370 min
|
3
|
alkoholizm
|
280 mm
|
4
|
zaburzenia osobowoci
|
250 mm
|
5
|
chroniczna niemiao
|
60 mm
|
6
|
schizofrenia
|
45 min
|
7
|
epilepsja
|
40 min
|
8
|
demencja
|
|
STRES- stan obcienia psychicznego , gdy wykonanie wanego zadania , realizacja wanego celu staje si bardzo trudne albo trudniejsze od tego , które dotychczas wykonywalimy (zwracamy uwag na element trudniejsze jest to pojcie absolutnie wzgldne bo trudne zadanie moe za jaki czas sta si atwe np. jak uczymy si to na pocztku materia jest bardzo trudny a po jakim czasie jest on atwy i to przestaje by stresem ) lub wrcz niemoliwe .ródem stresu mog by sytuacje zagraajce zdrowiu czy yciu , ale te poczucie braku kontroli nad wydarzeniami lub przewiadczenie ,e zadanie jest zbyt trudne do wykonania .Gdy bodziec stresowy dziaa z umiarkowan si i krótko , wzmaga emocje czowieka^ tu podkrela si wag stresu ,bez stresu nie ma ycia , gdyby nie te emocje nie byo by motywacji , czowiek by po prostu nie mobilizowa si, to jest ta dobra strona stresu czyli wniosek z tego .ze nie moemy i nie musimy mówi o stresie tylko negatywnie , stres umiarkowany jest warunkiem jakiego kolwiek wysiku zwizanego z rozwizywaniem naszych celów yciowych .1 to jest zgodne z pewnym mechanizmem atalistycznym / jest on odziedziczony przez czowieka / ) wywouje korzystn mobilizacj umysu i caego organizmu , przyspiesza procesy pamiciowe , wzmaga sprawno dziaania . Stres dugotrway i silny rozstroj organizm , prowadzi najpierw do chaotycznego pobierania i przetwarzania informacji. Uzasadniony jest wzmoony wysiek , wzmoony poziom energetyczny w przypadku zwierzt bo tam wystpuje realne zagroenie i trzeba naprawd ucieka , naprawd walczy to u czowieka w wielu przypadkach jest nie uzasadnionych gdy majc inteligencj , dziaajc poza popdami, wiadomie , racjonalnie nie umiemy sobie poradzi z tym co zostaje nam w trakcie ycia postawione .Traktujemy stres w naturze symbolicznej -Gdy definiuje w swoim umyle , e to jest dla niego stres symboliczny , psychologiczny ,to automatycznie nie majc nad tym adnej kontroli uruchamia ten mechanizm atalistyczny w sytuacji bezporedniej .Czyli cay zakodowany proces uruchamiania pewnego poziomu hormonalnego odpowiedzialnego za pobudzenie zostaje uruchomiony , bez moliwoci zatrzymania tego procesu .
Pawów w swoich badaniach potwierdzi ,e psy myl , potrafi adresowa swoje reakcje na poziom psychologiczny . Klasyczna nerwica Pawiowa zwierzca polega na tym , e przeniós zagroenie realne na poziom zagroenia symbolicznego . Prowadzi badania z psami , nagradza i kara psa za to czy rozpoznawa kwadrat , kóko . Póniej coraz mniej rónicowa oba ksztay i nadal kara ,lub nagradza za to czy rozpozna, czy nie rozpozna. Kiedy kóko byo zblione do kwadratu , poniewa boki zostay wyrównywane i póniej kwadrat przemienia si w elips , kwadrat by coraz bardziej zbliony do koa , wtedy pies ju nie wiedzia nie umia sobie z. tym poradzi z tym symbolicznym dziaaniem a bardzo ba si kary ,bd bardzo chcia mie nagrod .Koczyo si to u psa nerwic, Podobnie jak u ludzi, wystpio owrzodzenie , nadcinienie , zaway itd. Pawów stworzy podwaliny behawioryzmu ( z angielskiego - zachowanie ) .
Mona byo sprawdzi eksperymentalnie czy ten mechanizm stresu dziaa zarówno u czowieka jak i u zwierzt .Czowiek rodzi si z zerowymi strategiami psychologu stresu , nie ma adnych dowiadcze, które mógby wykorzysta w swoim yciu, w przeciwiestwie do zwierzt, które yj na poziomie popdowym, na poziomie instynktu maj gotowe programy zachowawcze, nie musz si tego uczy np. zachowanie si w sytuacji naturalnego wroga, kade zwierze wie, czyli ma zakodowane jakich ma naturalnych wrogów, czowiek nie wie , moe si tylko domyla .
RÓDA STRESU
1 fizyczne
2 chronologiczne
3 psychologiczne
4 socjologiczne
REAKCJE NA STRES
eby pomóc trzeba rozpozna Jeeli wiemy jak objania stres to , jakie mechanizmy s zaangaowane i biologiczne i psychologiczne jakie s róda tego stresu , jakie s reakcje to ostatnia perspektywa , jak sobie radzi z by radzi innym w trudnych sytuacjach stresowych. Czowiek zdobywa dowiadczenie wraz z nowymi sytuacjami stresowymi N
Pierwszym nurtem mylowym o stresie jest teoria przystosowania, homeosrazy ,adaptacji rónie s nazywane w literaturze . Na ide homeostazy wpadli fizjologowie , kiedy zastanawiali si w jaki sposób organizm umie si przystosowa do zmiennych warunków rodowiska musieli odpowiedzie sobie na to pytanie .Wymylili na przykadzie wielu narzdów a take i caego organizmu e istnieje taki organizm , który powoduje dostrajanie si organizmu do wymaga rodowiska zewntrznego . Musia przyj fizjologiczne czujniki jest ich tysice , s one rozoone w rónych czciach mózgu ,ciaa tzw. receptory ( s to czujniki .które maj rejestrowa informacje o zmieniajcym si rodowisku bd to na zewntrz komórki ,bd to na zewntrz organu narzdu , caego organizmu ). To take zakada nadrzdny sposób podporzdkowania pewnych czujników, czujnikom wyszego rzdu i te czujniki wyszego rzdu w wikszici s usytuowane w mózgu tam s sterowane . Idea jest taka sama musi by czujnik reagujcy na ból dodatni i czujnik reagujcy na ból ujemny .Czyli istnieje taka wzgldna równowaga , która jest zapamitana w genach eby organizm móg funkcjonowa ,kade odstpienie od tej równowagi jest natychmiast wychwytywane przez czujnik dodatni lub ujemny i nadmiar i niedomiar jest wychwytywany i jeli tak to s efektory ,które reaguj na sygna i sprowadzaj to do stanu normalnego i to jest najogólniejsza stresu . Stres jest rozbienoci midzy stanem idealnym a stanem a stanem równowagi.
BIOLOGICZNA TEORIA STRESU SALYE' GO
By lekarzem , zastanawia si e ludzie nie zalenie od specyficznych reakcji na stan zagroenia organizmu tu stanem zagroenia jest choroba , jaka kolwiek choroba poza ty ze dziaaj specyficznie e trzeba co wyci co poprawi , trzeba da jaki lek miejscowy itd. Dziaaj take nie specyficznie czyli nie zalenie od typu choroby od typu schorzenia mona zaobserwowa takie reakcje organizmu ,które s wspólne dla wszystkich chorób dla wszystkich zagroe organizmu i ten me specyficzny syndrom zachowa , reakcji mechanizmów ,które towarzysz chorobom , okaleczeniom , zagroeniom ycia nazwa stresem . jest to pojcie angielskie to nic innego jak nacisk , akcent na co i nie jest to najlepsze pojcie .Pierwotnie mówiono fizjologi skraju , napiciem .Ju w samej terminologii zwraca si uwag na ródo bd na sposób ,nacisk( kto nas naciska jaki czynnik zewntrzny , choroba , los,na organizm , który musi sobie z tym poradzi ) a fizjologowie mówili wczeniej ,e to jest skraj napicie, efekt tego nacisku . Tu bardzo dugo byy dyskusje nawet podejrzewano e mia due kopoty z tym pojciem stres gdy nie pasowao do pewnych koncepcji fizjologicznych a sam by fizjologiem ,narazi si swojemu rodowisku i nigdy nie by lubiany przez swoich kolegów a uwielbiany przez psychologów, socjologów . Stworzy koncepcj ,której nikt nie potwierdzi empirycznie , ale caa ta mdro polegajc na tym ,e umia opisa to , stworzy pewien model spowodowaa e zosta, teoretykiem klasykiem stresu. W kadej sytuacji zagroenia organizmu pojawia si niespecyficzna reakcja posiadajca 3 fazy ,które nazywa ogólny syndrom przystosowania
OGÓLNY SYNDROM PRZYSTOSOWANIA
!
REAKCJA ALARMOWA
!
STADIUM ODPORNOCI
!
STADIUM WYCZERPANIA GAS=GENERAL
!
ADAPTATION SYNDROME
REAKCJA ALARMOWA - zapala si lampka alarmowa, czerwona, kontrolna w mózgu ,e co trzeba zrobi ,z tym trzeba sobie poradzi .Normalna reakcja jest wtedy ( u zwierzcia ) ze gdy pojawia si? zagroenie to jest reakcja alarmowa , trzeba podj mobilizacje organizmu . Jeeli czowiek si bardzo zmobilizuje to w pierwszej pocztkowej fazie wykorzysta wszystkie swoje zapasy i zapaci pewien koszt,(to jest tak jak kto si zrani, widzi zakrwawiona rka, trzyma si mocno jeszcze zdy j zaratowa a póniej mdleje .czerpie za duo tej energii eby sobie a tym poradzi. Towarzysz temu wszelkie symptomy, które skadaj si na nowy syndrom, który jest zwizany z mobilizacj organizmu na rónych poziomach hormonalnym .krwiotwórczym , napicie mini ftd. Ta reakcja wyczerpania organizmu te jest zapisana w modelu fizyki.
Jeeli organizm si ju jako opanuje, zlokalizowa zagroenie to oczywicie zaczyna si organizowa na poziomie mózgu cay system poradzenia sobie a t sytuacj, oceny jej , bo pierwszy to by taki szok , reakcja szokowa ale póniej staralimy si je opanowa i to jest ta druga FAZA ODPORNOCI.. Moe ona by na rónym poziomie ( róne narzdy , róni ludzie ,róne zwierzta , na róne bodce s odporne ) Ta faza jaki czas trwa , jeeli jest sytuacja opanowana dochodzimy do normalnego poziomu funkcjonowania Jeeli jednak organizm z problemem nie daje sobie rady to przecina lini normalnego poziomu funkcjonowania i dochodzi nawet do zagroenia ycia . Tu wana jest psychoterapia , leczenie i mona z tego wyj do normalnego poziomu funkcjonowania , jeeli nie to koczy si nasze ycie —FAZA WYCZERPANIA -jest opisywana jako powrotu do zdrowia lub koczy si mierci .Tumaczy
pewne zjawiska, które wychodz w yciu czowieka.
: ;
Ogólny Zespó adaptacyjny ..obejmujcy zmiany niespecyficzne ,uogólnione .Ten ostatni zespó wszelkich niespecyficznych zmian fizjologicznych , a wic nie zwizanych bezporednio z natur i dziaaniem bodca szkodliwego jest istot stresu w koncepcji Selye'go .Tak rozumiana reakcja rozwija si poprzez trzy stadia : alarmowej ,odpornoci, wyczerpania W trzej fazie wyczerpania w procesie biologicznego starzenia si ,wie si a drugim wanym elementem skadowym teorii Salye'go a mianowicie z „energi przystosowania " .Uczony wyodrbnia „powierzchown" i „gbok " snergi przystosowania .Energia powierzchniowa jest uruchamiana na kade danie ,a jej wydatki s uzupeniane kosztem energii gbokiej ,która na drodze adaptacyjnych zmian mechanizmów homeostatycznych prowadzi do starzenia si i mierci
Jako fizjolog mia pewn do dokadn wizj mechanizmów mózgowych podkorowych. Cay organizm jest sterowany bardzo precyzyjnymi ukadami fizjologicznymi na poziomie ukadu hormonalnego poniewa hormony s odpowiedzialne za to by w przypadku zagroenia organizmu przyspiesza niektóre reakcje , mobilizowa organizm do dziaania , a w innych przypadkach zwalnia np. podczas snu, odpoczynku itd. .System hormonalny jest oczywicie zaangaowany w obron przed stresem .Poniewa dzisiejsza wiedza na ten temat jest bardziej precyzyjna ni wtedy to ten model zosta poddany gruntownej krytyce.( prof. Kozowski) . Z gruntu ta koncepcja ma charakter fizjologiczny , dlatego go cenimy w psychologii i od niego zaczynamy ,e wskaza na pewien model ,który mona przenie do nauk spoecznych .Pokazaa ogólny model zachowania czowieka w sytuacji zagroenia , i pod ten sam model podstawia si róne mechanizmy psychologiczne^ socjologiczne itd. ZASUGI SALYE'00
1 zauway i stworzy model, pewne zjawiska
2 zauway, ze stres prowadzi do nieefektywnego dziaania i nazwa to dystresem
3 zauway inne pojcia rónicujce stres np. dobry i zy; dystres i eusstres
DYSTRES- nie jest to pojcie bezwzgldne , kiedy stres jest tak ciki lub tak dugi e osoba ma trudnoci w adekwatnym dziaaniu.
(rysunek) Ogólny syndrom adaptacji przeniesiony na zachowania czowieka . Jeeli jest efektywno dziaania i natenie stresu to podobny jest syndrom .Pojawia si sensor , normalny poziom funkcjonowania si zaamuje , nastpuje mechanizm kompensacji ( czowiek si mobilizuje musi si skompensowa swoj wiedz , energi itd.), eby sprosta zadaniu. Pojawia si nadkompensacja ( nie jest to tylko powrót do normy , ale take ale wykorzystuje si to si napdu eby co tam jeszcze naprawi , zdziaa zorientowa si , zaplanowa ) , i póniej jest powrót do normy bd jeeli to nas duo kosztuje to wyczerpanie trzeba wypocz , jecha do sanatorium , odpocz . Przeniós model na zachowania czowieka , mechanizmy do których tu trzeba si odwoa s z gruntu psychologiczne i nie maj adnego odniesienia.
Psychologia stresu przysza do Polski poprzez tumaczenie jego ksiki" Stress ycia", Wczeniejszym pojciem bya frustracja - teoria frustracji . Bya to pierwsza teoria psychologiczna - uwaa si ,e czowiek wiadomy realizuje swój cel za pomoc pewnych rodków i wtedy gdy na drodze do realizacji tego celu pojawia si jaka przeszkoda ,która utrudnia , uniemoliwia , wywouje ta przeszkoda reakcje psychiczne czowieka , róne które s zwizane z protestami, czy ta przeszkoda jest tak dua e w ogóle uniemoliwia czy mona sobie z ni poradzi
TYPY WARIANTÓW I FUNKCJONOWANIA W SYTUACJI FRUSTRACJI
1 rezygnacja submisywna
Jeeli jest przeszkoda i mówimy no trudno ,nie realizujemy np. gdy mamy egzamin to mówimy
trudno nie ucz si.
2 pokonanie przeszkody
3 przejcie przeszkody
4 cel zastpczy ( psychoanaliza .) nie mog mie dzieci to adoptuje Jcto nie moe by pilotem wojskowym to realizuje si jako budowniczy samolotów.
5 ucieczka z sytuacji frustracyjnej ( wstyd, poraka gorycz ) Czowiek moe rónie reagowa , próba wytumaczenia poszczególnych typów reakcji jest bardzo rónorodna , odnosi si do rónych psychologii .Na bazie tego powstao wiele bada szczególnie .Stwierdzono empirycznie e istnieje wysoka korelacja midzy frustracj a agresj , co dzisiaj wykorzystuje psychologia spoeczna.