Reakcja anaboliczna- przemiana endoergiczna, wymagająca dostarczenia energii, powstają produkty o poziomie energetycznym wyższym niż substraty, np. syntezy związków bardziej złożonych ze związków prostych - fotosynteza, synteza białek itp.
Reakcja kataboliczna- egzoergiczne przemiany, które uwalniają energię, mogą zachodzić samorzutnie. Produkty tych reakcji są na niższym poziomie energetycznym, np. reakcje rozpadu.
Enzymy w warunkach ustrojowych mogą przyspeszać jedynie przemiany egzoergiczne. Na ich pracę wpływa temperatura, pH oraz różnego rodzaju inhibitory i aktywatory.
Za hamowanie albo aktywację pracy enzymów odpowiadają różnego rodzaju substancje niskocząsteczkowe:
● hamowanie (inhibicja) kompetycyjne: współzawodnictwo substratu i inhibitora. Inhibitor pasuje dokładnie do enzymu. Takie hamowanie można zmiejszyć poprzez zwiększenie ilości substratu - wypieranie inhibitora.
● hamowanie niekompetycyjne: inhibitor pasuje częściowo do enzymu ale i tak blokuje substratowi dojście do niego. Nie można przeciwdziałać temu hamowaniu poprzez zwiększenie ilości substratu.
Regulacja allosteryczna - oddziaływanie cząsteczki odwracalnie na aktywność enzymu ale w innym miejscu niż centrum aktywne, są to nie tylko biokatalizatory. Eznymy które podlegają mają tzw. centra allosteryczne.
ATP- adezynonitrofosforan
ATP -- oddaje energię --> ADP + Pi -- oddaje energię --> AMP + Pi - ufosforylowanie --> ATP
ADP też można ufosforylować do ATP. Inne przenośniki energii to np. GTP i fosfokreatyna.
Fosforylacja - kowalencyjne przyłączenie reszty fosforowej, może być:
substratowa- gdy reszta fosforanowa jest prznoszona bezposrednio na ADP z wykorzystniem energii, nie wymaga tlenu, zachodzi w początkowcyh reakcjach oddychania komórkowego:
substrat wysoko energetyczny + ADP + Pi → substran nisko energetyczny + ATP
fotosyntetyczna- tylko u fotoautotrifów. Konwersja energii świetlnej na chemiczną wiązań ATP.
ADP + Pi + en. Świetlna (w obecności barwnika fotosyntetycznego) → ATP
oksydacyjna- u wszystkoch orgaznizmów tlenowych. Wykorzystuje się energię elektronów przkazywanych z wodoru na altomy tlenu.
ADP + Pi + zredukowane przenośniki wodoru + O2 → ATP + utlenione przenośniki wodoru + woda.
Koenzym A - CoA - węzeł metaboliczny, ma grupę -SH, która może reagować z grupą karboksylową związków organicznych.
Przyłącza bardzo często dwuwęglową grupę acetylową (resztę octanową), która może pochodzić z przekształcenia pirogronianu, kwasów tłuszczowych lub niektórych aminokwasów.
CH3 - COO - + HS- CoA → CH3 - CO~S- CoA
CH3 - CO~S- CoA można: utlenić wewnątrz mitochondrium, przemieścić do cytoplazmy, przkształcic w ciała ketonowe, cholesterol lub szkielety węglowe niektórych aminkowasów.
Pirogronian → acetylo- CoA REAKCJA NIEODWRACALNA!
Glukoneogeneza - synteza glukozy z inncyh związków organicznych, zachodzi w komórkach wątroby.