1. Pojęcie przedsiębiorcy w świetle ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta

Art. 4.

Ilekroć w ustawie jest mowa o:

1) przedsiębiorcy - rozumie się przez to przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów

o swobodzie działalności gospodarczej, a także:

a) osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę organizacyjną niemającą

osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizującą

lub świadczącą usługi o charakterze użyteczności publicznej, które

nie są działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie

działalności gospodarczej,

b) osobę fizyczną wykonującą zawód we własnym imieniu i na własny rachunek

lub prowadzącą działalność w ramach wykonywania takiego zawodu,

c) osobę fizyczną, która posiada kontrolę, w rozumieniu pkt 4, nad co najmniej

jednym przedsiębiorcą, choćby nie prowadziła działalności gospodarczej

w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,

jeżeli podejmuje dalsze działania podlegające kontroli koncentracji, o której

mowa w art. 13,

d) związek przedsiębiorców w rozumieniu pkt 2 - na potrzeby przepisów dotyczących

praktyk ograniczających konkurencję oraz praktyk naruszających

zbiorowe interesy konsumentów.

2. Pozycja dominująca

Pozycja dominująca - rozumie się przez to pozycję przedsiębiorcy, która

umożliwia mu zapobieganie skutecznej konkurencji na rynku właściwym

przez stworzenie mu możliwości działania w znacznym zakresie niezależnie

od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów; domniemywa się, że

przedsiębiorca ma pozycję dominującą, jeżeli jego udział w rynku właściwym

przekracza 40% (artykuł 4 pkt 10 ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta)

3. Pojęcie rynku właściwego

Rynek właściwy - rozumie się przez to rynek towarów, które ze względu na

ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez

ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze

względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje

konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone

warunki konkurencji (artykuł 4 pkt 9 ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta)

4. Zadania Prezesa UOKiK

Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy:

• sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy;

• wydawanie decyzji w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w sprawach koncentracji przedsiębiorców oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a także innych decyzji przewidzianych w ustawie;

• prowadzenie badań stanu koncentracji gospodarki oraz zachowań rynkowych przedsiębiorców;

• przygotowywanie projektów rządowych programów rozwoju konkurencji oraz projektów rządowej polityki konsumenckiej;

• współpraca z krajowymi i międzynarodowymi organami i organizacjami, do których zakresu działania należy ochrona konkurencji i konsumentów;

• wykonywanie zadań i kompetencji organu ochrony konkurencji państwa członkowskiego Unii Europejskiej, określonych w rozporządzeniu nr 1/2003/WE oraz w rozporządzeniu nr 139/2004/WE;

• wykonywanie zadań i kompetencji właściwego organu oraz jednolitego urzędu

łącznikowego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, określonych w rozporządzeniu nr 2006/2004/WE;

• opracowywanie i przedkładanie Radzie Ministrów projektów aktów prawnych

dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów;

• przedkładanie Radzie Ministrów okresowych sprawozdań z realizacji rządowych

programów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej;

• współpraca z organami samorządu terytorialnego, w zakresie wynikającym z

rządowej polityki konsumenckiej;

• inicjowanie badań towarów, wykonywanych przez organizacje konsumenckie;

• opracowywanie i wydawanie publikacji oraz programów edukacyjnych popularyzujących wiedzę o ochronie konkurencji i konsumentów;

• występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;

• realizacja zobowiązań międzynarodowych Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie

• współpracy i wymiany informacji w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów oraz pomocy publicznej;

• gromadzenie i upowszechnianie orzecznictwa w sprawach z zakresu ochrony

konkurencji i konsumentów, w szczególności przez zamieszczanie decyzji

Prezesa Urzędu na stronie internetowej Urzędu;

• współpraca z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie

niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych;

• wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub ustawach odrębnych.(artykuł 31 ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta)

5. Powiatowy Rzecznik Konsumentów (z ustawy o ochronie konkurencji i konsumenta)

Art. 39.

1. Zadania samorządu powiatowego w zakresie ochrony praw konsumentów wykonuje

powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów, zwany dalej „rzecznikiem konsumentów”.

2. Powiaty mogą, w drodze porozumienia, utworzyć jedno wspólne stanowisko rzecznika

konsumentów.

Art. 40.

1. Rzecznika konsumentów powołuje i odwołuje rada powiatu lub rada miasta na

prawach powiatu, zwana dalej „radą”.

2. Rzecznika konsumentów powołuje się spośród osób z wyższym wykształceniem, w

szczególności prawniczym lub ekonomicznym, i z co najmniej pięcioletnią praktyką

zawodową.

3. Rzecznik konsumentów jest bezpośrednio podporządkowany radzie i ponosi przed

nią odpowiedzialność.

4. Usytuowanie organizacyjne rzecznika konsumentów określa statut lub regulamin

powiatu.

5. W powiatach powyżej 100 tys. mieszkańców i w miastach na prawach powiatu

rzecznik konsumentów może wykonywać swoje zadania przy pomocy wyodrębnionego

biura.

Art. 41.

1. Rzecznik konsumentów jest zatrudniony w starostwie powiatowym.

2. Czynności w sprawach z zakresu prawa pracy wobec rzecznika konsumentów wykonuje

starosta.

3. Zasady wynagradzania rzecznika konsumentów regulują art. 20-22 ustawy z dnia

22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 142,

poz.1593, z późn. zm.6)).

Art. 42.

1. Do zadań rzecznika konsumentów w szczególności należy:

1) zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej

w zakresie ochrony interesów konsumentów;

2) składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego

w zakresie ochrony interesów konsumentów;

3) występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów;

4) współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu, organami Inspekcji

Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi;

5) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub w przepisach odrębnych.

2. Rzecznik konsumentów może w szczególności wytaczać powództwa na rzecz konsumentów

oraz wstępować, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach

o ochronę interesów konsumentów.

3. Rzecznik konsumentów w sprawach o wykroczenia na szkodę konsumentów jest

oskarżycielem publicznym w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia

2001 r. - Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. Nr 106, poz.

1148, z późn. zm.).

4. Przedsiębiorca, do którego zwrócił się rzecznik konsumentów, działając na podstawie

ust. 1 pkt 3, jest obowiązany udzielić rzecznikowi wyjaśnień i informacji

będących przedmiotem wystąpienia oraz ustosunkować się do uwag i opinii rzecznika.

5. Do rzecznika konsumentów stosuje się odpowiednio przepis art. 63 ustawy z dnia

17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego.

Art. 43.

1. Rzecznik konsumentów, w terminie do dnia 31 marca każdego roku, przedkłada

radzie do zatwierdzenia roczne sprawozdanie ze swojej działalności w roku poprzednim.

2. Zatwierdzone przez radę sprawozdanie, o którym mowa w ust. 1, rzecznik konsumentów

przekazuje właściwej miejscowo delegaturze Urzędu.

3. Rzecznik konsumentów jest obowiązany przekazywać na bieżąco delegaturom

Urzędu wnioski i sygnalizować problemy dotyczące ochrony konsumentów, które

wymagają podjęcia działań przez organy administracji rządowej.

6. Sądowa kontrola decyzji Prezesa UOKiK

Prezes UOKIK jest właściwym organem administracji centralnej w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów, nad jego działalnością nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów. Powołany jest na 5 lat. Do zakresu działania Prezesa Urzędu należy:

• sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy,

• wydawanie, decyzji w sprawach przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję, w sprawach koncentracji lub podziału przedsiębiorców oraz przeciwdziałania praktykom naruszającym zbiorowe interesy konsumentów, a także decyzji w sprawach kar pieniężnych,

• przygotowywanie projektów rządowych programów rozwoju konkurencji oraz projektów rządowej polityki konsumenckiej,

• nadzorowanie pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom na podstawie odrębnych przepisów,

• współpraca z innymi organami, do których zakresu działania należy ochrona konkurencji i konsumentów,

• współpraca z zagranicznymi i międzynarodowymi organizacjami i organami w zakresie ochrony konkurencji i konsumenta,

• inicjowanie badań towarów i usług, wykonywanych przez organizacje konsumenckie.

Prezes UOKIK wydaje decyzje administracyjne na podstawie KPA. (Może wydawać postanowienia). Od decyzji wydanej przez Prezesa urzędu przysługuje odwołanie Do Sądu Okręgowego w Warszawie (SOKIK) w terminie 14 dni. SOKIK może:

• oddalić odwołanie,

• zmienić decyzję w całości lub części,

• uchylić decyzję Prezesa jeśli rażąco zostały naruszone przepisy KPA.

Od uchylenia decyzji przysługuje apelacja do Sądu Apelacyjnego w ciągu 30 dni. Sąd ten może uchylić orzeczenie SOKIK i przekazać do ponownego rozpatrzenia, oddalić orzeczenie, zmienić w całości lub części i orzec co do istoty sprawy. Od prawomocnego orzeczenia SOKIK przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego. Kasację można wnieść gdy nastąpiło naruszenie przepisów prawa materialnego i naruszenia procedur prawnych, które miały istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia. S.N. może: oddalić kasację, uchylić orzeczenie S.A. i dać do ponownego rozpatrzenia, zmienić w całości lub części i orzec co do istoty sprawy.

Postępowanie przed Prezesem UOKIK jak i postępowanie antymonopolowe może najpierw poprzedzać postępowanie wyjaśniające 30/60 dni, które może być ale nie musi. Postępowanie antymonopolowe w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów wszczyna się na wniosek lub z urzędu.

7. Istota i rodzaje porozumień

Porozumienia mają charakter kolektywny, są zawierane między co najmniej 2 przedsiębiorcami. Mogą być zawierane w formie umów, uchwał lub innych aktów związkowych, także uzgodnień.

Umowa może być nie tylko w formie pisemnej, może być ustna tzw. umowa dżentelmeńska.

Uchwały - akty podejmowane przez zrzeszenia przedsiębiorców, mogą mieć postać zleceń, wytycznych i rekomendacji.

Uzgodnienia - nie są to działania prawne ale polegają one na podejmowaniu określonych działań faktycznych. Zakazane są porozumienia, których skutkiem lub celem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub w inny sposób naruszenie konkurencji, które wpływają na niezależna politykę cenową, poprzez ustalanie pośrednio lub bezpośrednio cen lub jej składników. W ramach porozumień mogą być określane ceny max. sugerowane, rekomendowane.

Porozumienia dzielimy na:

• Wertykalne (pionowe) są to porozumienia dystrybucyjne, dokonywane pomiędzy przedsiębiorców, którzy działają na różnych szczeblach obrotu, co do zasady nie konkurują ze sobą,

• Horyzontalne (poziome) - porozumienia między konkurentami,

• Kontyngentowe - polega na ograniczaniu lub kontrolowaniu ilości wytwarzanych lub zbywanych towarów. Zakłócanie konkurencji w wymiarze ilościowym, wpływa na relację między popytem a sprzedażą,

• Podziałowe - polega na podziale rynków zbytu na wyodrębnione rynki geograficznie, asortymentowo, podmiotowo,

• Dyscyplinujące, stosowanie w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych warunków umów,

• Porozumienia polegające na zawieraniu umów wiązanych, celem jest zawarcie umowy i uzależnieni jej od spełnienia dodatkowego świadczenia, które jest nie związanie z przedmiotem umowy,

• Porozumienia ograniczające dostęp do rynku,

• Zmowy przetargowe - dotyczy składanych ofert

Porozumienia muszą być dokonywane między przedsiębiorstwami, muszą istnieć faktycznie a ich celem jest ograniczenie lub wyeliminowanie konkurencji. Musi istnieć odczuwalne ograniczenie konkurencji na rynku.

8. Wyłączenie spod zakazu porozumień

1. Bagatelne-zależy od udziału w rynku danego przedsiębiorcy. Wyróżniamy w tym:

• Porozumienie wertykalne-między przedsiębiorcami, którzy nie konkurują ze sobą są dozwolone jeśli łączny udział w rynku przedsiębiorców uczestniczących w porozumieniu nie przekraczał 10%

• Porozumienia horyzontalne -są dozwolone między przedsiębiorcami, którzy konkurują ze sobą jeśli łączny udział w rynku przedsiębiorców był mniejszy niż 5% ale porozumienia te nie mogą dotyczyć:

• porozumień cenowych,

• porozumień kontynentalnych

• porozumień podziałowych

• umów przetargowych

2. Rada Ministrów może wyłączyć porozumienia na podstawie rozporządzenia spod zakazu porozumień jeśli będą spełnione następujące warunki:

• Porozumienie przyczyni się do postępu technologicznego i wzrostu gospodarczego.

• Przyniesie korzyści dla konsumentów.

• Nie narzuca dodatkowych ograniczeń.

• Nie spowoduje wyeliminowania z rynku konkurencji(działalność ubezpieczeniowa, gospodarcza, innowacje, dystrybucja nowych aut).

3. Wyłączenia indywidualne- na podstawie indywidualnej samooceny.

9. Nadużywanie pozycji dominującej

Pozycję dominującą może zajmować 1 podmiot lub kilku przedsiębiorców. Samo zajmowanie takiej pozycji jest w świetle prawa dozwolone Ala jej nadużywanie jest bezwzględnie zakazane. Nadużywanie pozycji dominującej może polegać na:

• bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu nieuczciwych cen, nadmiernie wygórowanych albo rażąco niskich, odległych terminów płatności lub innych warunków zakupu albo sprzedaży towarów

• ograniczeniu produkcji, zbytu lub postępu technicznego ze szkodą dla kontrahentów lub konsumentów

• stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji;

• uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia, nie mającego związku z przedmiotem umowy

• narzucaniu przez przedsiębiorcę uciążliwych warunków umów, przynoszących mu nieuzasadnione korzyści;

• stwarzaniu konsumentom uciążliwych warunków dochodzenia swoich praw;

• podziale rynku według kryteriów terytorialnych, asortymentowych lub podmiotowych. Jeżeli Prezes UOKIK uzna, że stosowana była praktyka ograniczająca konkurencję w postaci nadużywania pozycji dominującej, to z mocy prawa postanowienia takiej umowy, uważa się za nieważne.

10. Rodzaje decyzji Prezesa w sprawach praktyk ograniczających konkurencję

• Wydanie decyzji i nakazanie zaniechania praktyki ograniczającej konkurencję.

• Wydanie decyzji jw. i stwierdzenie zaprzestania jej stosowania.

• Postanowienie o umorzeniu postępowania (jeśli nie stwierdzi się stosowania praktyki ograniczającej konkurencję.

Decyzje zobowiązujące.

Jeśli istnieje prawdopodobieństwo, że przedsiębiorca stosuje praktyki ograniczające konkurencję i zobowiąże się do usunięcia skutków jej naruszenia to Prezes UOKIK może wydać decyzję zobowiązującą, nie nakładając kary pieniężnej. W decyzji należy określić termin i warunki wykonania zobowiązania. Jeśli decyzja zobowiązująca została wydana w oparciu o nieprawdziwe dane lub gdy przedsiębiorca nie wykonuje postanowień decyzji to Prezes może uchylić decyzję.

11. Istota koncentracji przedsiębiorców

Przedsiębiorca-osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje osobowość prawną, wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

Koncentracja przedsiębiorców polega na:

1. Połączenie przedsiębiorców (fuzja)

2. Przejęcie kontroli nad przedsiębiorcą

3. Nabycie znacznej części mienia przedsiębiorcy

4. Utworzenie wspólnego przedsiębiorcy.

Przedsiębiorcy, którzy zamierzają dokonać koncentracji muszą zgłosić swój zamiar Prezesowi UOKIK. Koncentracja podlega zgłoszeniu jeśli:

• Światowy obrót przedsiębiorców podlegających koncentracji wynosi -1 mld Euro

• Krajowy obrót -50 mln Euro.

Wyjątki od dokonywania zgłoszenia:

• Jeżeli przedsiębiorca należy do tej samej grupy kapitałowej (Holding)

• Nabycie mienia w procesie upadłości (nabywcą nie może być konkurent wobec upadłego)

• Jeśli obrót przedsiębiorstwa, które ma być przejęte w ostatnich 2 latach był mniejszy niż 10 mln Euro.

• Nabycie lub objęcie akcji przez instytucję finansową celem dalszej odsprzedaży.(objęcie-charakter pierwotny, nabycie- charakter wtórny

• Nabycie mienia celem zabezpieczenia wierzytelności.

12. Rodzaje decyzji w sprawach koncentracji przedsiębiorców

1. Zgoda bezwarunkowa-jest wydawana jeżeli nie nastąpi ograniczenie konkurencji poprzez powstanie lub umocnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy.

2. Zgoda warunkowa - Prezes UOKIK może na przedsiębiorców, którzy zamierzają dokonać koncentracji nałożyć obowiązek: zbycie części mienia, zbycie akcji, jednego lub kilku przedsiębiorców odwołanie jednego z członków spółki, udzielenie licencji praw wyłącznie konkurentowi i określa termin spełnienia tych warunków.

3. Brak zgody-jeśli koncentracja spowoduje ograniczenie konkurencji, i wzmocnienie pozycji dominującej przedsiębiorcy.

4. Zgoda warunkowa - Prezes może wydać zgodę na koncentrację jeśli w jej wyniku nastąpi ograniczenie konkurencji gdy korzyści z koncentracji będą większe, ponieważ w jej wyniku nastąpi rozwój gospodarczy, rozwój technologii, postęp techniczny.

Zgoda na koncentrację jest ważna 2 lata.

Jeśli zgoda została wydana w oparciu o nieprawdziwe informacje, Prezes może uchylić zgodę w drodze decyzji a także żądać przywrócenia stanu sprzed koncentracji poprzez:

• Nakazanie przedsiębiorcy wyzbycia się części mienia, akcji i udziałów, odwołanie z funkcji członka zarządu a także podział przedsiębiorstwa.

Prezes UOKIK co do zasady nakłada kary pieniężne, dotyczy to wszystkich decyzji. Uchylenie decyzji może tylko nastąpić w ciągu 5 lat od dokonania koncentracji.

Gdy do koncentracji nie doszło a była zgoda, Prezes UOKIK:

1. Uchyla decyzję z dnia….. Przedsiębiorca może się odwołać do UOKIK

2. Odmawia zgody na koncentrację,

3. Wydaje zgodę warunkową.

13. Istota praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów

Poprzez praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów należy rozumieć: bezprawne działania przedsiębiorców godzące w interesy konsumentów. Bezprawność polega na naruszaniu ustawowych norm odnoszących się do ochrony konsumentów (UOKIK jak również Ustawa o kredycie konsumenckim, Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, U. o bezpieczeństwie produktów, Kodeks Cywilny. Przedsiębiorca odpowiada za naruszenie interesów konsumentów, które mają charakter zbiorowy w przypadkach odnoszących się do:

• nie określonego, szerokiego kręgu osób, a nie zdefiniowanej grupy konsumentów i ich indywidualnych interesów.

Praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów mogą polegać w szczególności:

• stosowaniu wzorców umów wpisanych do rejestru postanowień wzorców umów, uznanych za nie dozwolone. Rejestr prowadzi Prezes UOKIK zgodnie z KPC. Prezes wpisuje do rejestru postanowień wzorców umów, które Sąd uznał za nie dozwolone. Postanowienia te nazywa się klauzulami abuzywnymi. Jeśli będą one stosowane w innych umowach, to będą uznane za niedozwolone. Wzorcem umownym jest wzór postanowień umowy(regulamin) ogólne warunki zawarcia umów, stanowiące integralną część umowy, na które konsumenci nie maja wpływu.

• Naruszaniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji o towarze (leki, żywność, data ważności.)

• Nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji np. reklama wprowadzająca w błąd.

9

---