Laboratorium z Odlewnictwa
Grupa	Nr ćwiczenia		Data		Politechnika Świętokrzyska
21 M	01		09-10-1998
Narzędzia Oprzyrządowanie I Modele Odlewnicze
Wykonał		Ocena		Data		Podpis
Borek Rafał

NARZĘDZIA FORMIERSKIE umożliwiają przeprowadzenie prac związanych z wykonaniem i wykończe­niem form odlewniczych.

Do wykonywania form używa się łopaty, sita, ubijaki ręczne i pneumatyczne, pędzle, szczotki, młotki gumowe i zwykłe. Specjalne narzędzia formierskie to np. gładziki, jaszczurki, lancety, żmijki, na­kłuwaki, stopki, paluszki, esy, łyżeczki do gładzenia, którymi wykańcza się formę po zagęszczeniu masy ubijakiem lub na maszynie formierskiej.

Zasada działania ubijaka pneumatycznego jest następująca: sprężone powietrze przez zawór po­wietrzny dostaje się do cylindra i naciska tłok, wtedy stopka ubijaka wykonuje ruch roboczy. Z chwilą gdy przysłoni zawór wylotowy znajdujący się w połowie wysokości cylindra, następuje na stronie prze­ciwnej tłoka kompresja powietrza powodującego przewodem przesterowanie suwaka zaworu. W wyniku tego zostaje przysłonięty otwór wlotowy sprężonego powierza do cylindra i otwiera się otwór łączący sprężone powietrze przez którą dostaje się ono do dolnej części cylindra powodując ruch powrotny tłoka.

Przykłady narzędzi formierskich:

1. ubijaki normalne:

1. hakowy, 2. ze stopką klinową, 3. ze stopką płaską,

b) ubijaki warsztatowe krótkie: 4. ze stopką gumową, 5. ze stopką klinową, 6. ze stopką ostrosłupową ściętą,

3. ubijak pneumatyczny,

4. nakłuwak,

5. haczyki do wyciągania modeli,

6. młotki,

7. gładziki: 1. płaski,

2. łyżeczka do gładzenia,

3. łyżeczka sercowa,

8. jaszczurka,

9. lancet z haczykiem,

11. pincetka,

12. esówka,

13. stopka,

14. gładziki krawędziowe: 2,3,5 do krawędzi zewnętrznych: 1,4 do krawędzi wewnętrznych, 6.gładzik czółenkowy,

15. pędzel okrągły bobrowy.

SKRZYNKI FORMIERSKIE ograniczają przestrzeń, w której wykonuje się formę odlewniczą, przy po­mocy modeli z piaskowych mas formierskich. Określenia i nazwy poszczególnych elementów skrzynek są podane w normie PN-81/H-54100.

Skrzynki są odlewane ze staliwa, żeliwa lub stopów aluminium, w całości lub w postaci elemen­tów łączonych śrubami lub spawanych. Wykonuje się również skrzynki z profilów giętych walcowanych i łączonych przez spawanie.

Wymagania stawiane skrzynkom formierskim:

1. powinny być sztywne, mocne i lekkie,

2. dostosowane do wymiarów i kształtu odlewu,

3. umożliwiać transport form i ich obracanie,

4. zabezpieczać masę przed wypadnięciem,

5. umożliwiać odpowietrzanie form,

6. nie przeszkadzać skurczowi odlewów,

7. umożliwiać zbrojenie formy,

8. powinny być trwałe łatwe w konstrukcji i konserwowaniu

9. powinny być trwałe.

Skrzynka formierska spawana, ręczna: 1 - boki skrzynki, 2 - żebra wewnętrzne,

3 - elementy transportu skrzynki z czopem, 4 - ucho skrzynki, 5 - tuleja w otworze ustalającym,

6- sworzeń ustalający, 7 - występ, 8 - zacisk krzywkowy, 9 - twór do odpowietrzania formy,

10 - żebra zewnętrzne usztywniające skrzynkę.

MODELEM ODLEWNICZYM nazywamy przyrząd służący do wykonania formy, która po wypełnieniu tworzywem odlewniczym odtworzy kształt odlewu. Model może być wieloczęściowy, wtedy nazywamy go zespołem odlewniczym. Kompletem modelowym nazywamy model i przyrządy pomocnicze służące do wytworzenia formy oraz jej wypełnienia. Modele odlewnicze wykonuje się najczęściej jako dzielone, gdyż ułatwia to technologię formy. Od wyboru powierzchni podziału modelu zależy budowa modelu oraz przebieg formowania i dokładność wymiarów odlewu. Podział modelu może być dokonany w jednej lub w kilku płaszczyznach. W niektórych stosuje się podział według płaszczyzny łamanej. Główną przyczyną stosowania podziału modelu jest uzyskanie możliwości wyjęcia modelu z formy. Zazwyczaj płaszczyzna podziału przechodzi przez największy przekrój odlewu.

Wewnętrzne, a czasem skomplikowane kształty zewnętrzne odlewu odtwarza się odtwarza się przy po­mocy rdzeni, wykonanych najczęściej w rdzeniach, które również zaliczmy do zespołu modelowego.

Zespół modelowy

PODZIAŁ MODELI ODLEWNICZYCH

1. Modele bezpośrednio odtwarzające kształty

odlewu, bezrdzeniowe (tzw. naturalne):

nie dzielone

bez części odejmowanych

2. Modele pośrednio odtwarzające kształty

odlewu, (tzw. rdzeniowe):

dzielone

z częściami odejmowanymi

3. Modele uproszczone:

• wzorniki obrotowe:

1. wokół osi pionowej,

2. wokół osi poziomej,

• wzorniki przesuwane,

• wzorniki stałe (głównie do formowania rdzeni)

• modele szkieletowe,

• przymiary kontrolne,

• modele klocki

4. Płyty modelowe

• jednostronne,

• dwustronne,

• rewersyjne,

• przeciągane,

• grzebieniowe,

• uniwersalne,

• składane,

• do formowania skorupowego,

• do formowania pod wysokimi naciskami.

5. Rdzennice skrzynkowe:

• ramkowe:

1. dzielone

2. 
   
   nie dzielone dwustronnie otwarte,

• 
  
  z pancerzem, jednostronnie otwarte,

• z obejmą,

• do nadmuchiwarek i strzelarek,

• do metody gorących rdzennic i formowania skorupowego.

1

Rysunek odlewu

Linia podziału modelu

Model

Rdzennica

Znaki rdzeniowe

Kołki ustalające

Rdzeń

rdzenniki

Kanał odpowietrzający

użebrowanie

---