WYKŁAD V (26.03.07)
SYSTEM RALFA GUSTAWA LORDA DAHRENDORFA (1929-)
Nie własności środków produkcji, lecz kontrola nad nimi. Odwołuje się do koncepcji kapitalizmu ludowego Adolfa Berlego. Dahrendorf mówił jak wygląda konflikt klasowy we współczesnym środowisku. Ciężko jest zdefiniować kapitalistę.
Obecny konflikt klasowy polega nie na własności środków produkcji, lecz nad bezpośrednim wpływem na ich wykorzystanie.
Klasa menedżerów - aktywnie uczestniczy w procesie zarządzania środkami; mają kontrolę nad środkami produkcji.
Współczesne środowisko - menedżerowie i reszta (np. byli kapitaliści).
TRADYCJA MARKSOWSKA (uzupełnienie)
Czy można wykorzystując tradycję marksowską opisać współczesne środowisko? - tak. Ta tradycja nadal jest używana we współczesnych środowiskach.
SYSTEM MAXA WEBERA (1864-1920)
Weber krytykował Marska. Uważał, że system w społeczeństwie powinien być opisywany na 3 sposoby (porządki stratyfikacyjne):
klasy,
stany,
partie.
Klasy (oparte na ekonomicznym stosunku) Webera a klasy Marksa:
stosunek do środków produkcji vs poziom dochodu,
dwie vs continuum,
grupa społeczna vs kategoria statystyczna,
antagonistyczne vs nieantagonistyczne.
Max Weber: stany (klasy statusowe) oparte na nieekonomicznych cechach, takich jak prestiż czy religia. Można jako kategorie stanowe traktować różne pozycje zawodowe. Hierarchia grup zawodowych. Jedne grupy cieszą się większym prestiżem, inne - mniejszym.
Cały czas na szczycie pod względem kategorii prestiżowych - znany profesor uniwersytecki. Następnie lekarz. Na samym dole (najmniejszy prestiż) robotnik niewykwalifikowany, działacz partii politycznej. Taka hierarchia dotyczy Polski. Jest ona ruchoma. Niektóre pozycje się zmieniają. Ksiądz cieszy się niskim prestiżem społecznym. Pozycja, która bardzo spadła to dziennikarz. W czasach PRL-u dziennikarz był kimś bardzo ważnym, spotykał się z ważnymi osobistościami. Pozycja górnika także spadła pod względem prestiżu.
Czy hierarchia prestiżu i hierarchia dochodowa mogą być ze sobą zgodne? - tak.
Są kraje, gdzie obydwie hierarchie są ze sobą bardzo skorelowane.
Społeczeństwo Kostaryki ma prawie taką samą hierarchię prestiżu, co Polska.
Hierarchia prestiżu w USA: 1. prawnik, 2. lekarz, 3. profesor uniwersytecki. Cieszą się oni wysokim prestiżem i wysokimi dochodami (hierarchia ekonomiczna).
Hierarchia stratyfikacyjna władzy - różne kategorie mają większy/mniejszy dostęp do władzy i wpływ na nią, np. partia.
Hierarchie:
ekonomiczna,
prestiżu,
władzy.
Współcześnie dominującą koncepcją, jest koncepcja weberowska.
U Webera pojęcie partii ma dwa znaczenia. Używa też terminu partia polityczna - grupa, która dąży do objęcia władzy.
KONCEPCJA WILLIAMA L. WARNERA (1898-1970)
socjolog i ekonomista amerykański,
uznał, że społeczeństwo można dzielić na 3 kategorie:
upper class,
middle class,
lower class,
(under class).
Każdą kategorię można jeszcze rozbić na mniejsze, czyli klasa średnia: wyższa klasa średnia, średnia klasa średnia, niższa klasa średnia.
PAUL FUSSEL (1924-)
szczyt (margines) najbogatsi dziedzice wielkich fortun,
klasa wyższa, zamożni, których stać na zatrudnienie służby,
klasa wyższa średnia - dobrze wykształceni profesjonaliści,
klasa średnia - urzędnicy,
wyższy proletariat, wykwalifikowane niebieskie kołnierzyki,
c.d. - elearning.
Klasa średnia jest podstawą stabilności we współczesnych społeczeństwach. Dlaczego?
bo jest ich najwięcej,
nie jest podatna na wpływy rewolucyjne,
jest odpowiedzialna na społeczeństwo, zainteresowana biologicznym przetrwaniem.
Klasa wyższa dba przede wszystkim o gromadzenie swoich bogactw.
Klasa wyższa: białe kołnierzyki - różowe kołnierzyki - niebieskie kołnierzyki.
Klasa średnia:
wyższe wykształcenie - w tym wszyscy finansiści, prawnicy, lekarze, urzędnicy,
wiara w burżuazyjne wartości,
styl życia - akcent, maniery, miejsce wykształcenia, krąg przyjaciół,
niski poziom uczestnictwa w związkach zawodowych,
średni poziom dochodów.
Różowe kołnierzyki - ludzie o dużych aspiracjach, wykonujący pracę niebieskich kołnierzyków.
FUNKCJONALNA TEORIA UWARSTWIENIA (Kingley Davis 1908-1997, Wilbert Moore 1914-1987)
Twórcy alternatywnej wobec Marksa i Webera koncepcji. Marks uważał, że stratyfikacja w społeczeństwie jest zła. U Webera podziały są czymś normalnym. U Davisa i Moora stratyfikacja w społeczeństwie jest czymś koniecznym do prawidłowego funkcjonowania.
Dlaczego stratyfikacja jest potrzebna? - mamy ogromne zróżnicowanie na pozycje zawodowe. Każdy z tych zawodów jest potrzebny, by społeczeństwo mogło przetrwać.
Jeśli wszyscy w społeczeństwie dostawaliby tyle samo - wybieralibyśmy pracę najmniej odpowiedzialną, najłatwiejszą, gdyż nie byłoby sensu wybierać ambitniejszych zawodów - wszyscy byliby na równi.
Jak społeczeństwo wynagradza zawody?
funkcjonalność danego zawodu (są zawody, które mają większy/mniejszy prestiż, ale także mniejszą/większą funkcjonalność, np. kucharz - pozycja funkcjonalna,
kiedy funkcjonalne? - np. wtedy, gdy pozycji jest niewiele, bo np. wymagają długiego przygotowania (profesor),
społeczeństwo wynagradza nas za ciężką pracę,
zawody wymagające ciężkiej pracy, długiego przygotowania, np. lekarze (oba kryteria),
każde społeczeństwo musi wynagradzać te funkcje, które są dla niego ważniejsze.
Krytyka funkcjonalnej teorii uwarstwienia:
Melvin Tumin - nie można określić funkcjonalnego znaczenia,
Warid Riesman - ustalenie funkcjonalnej ważności wg prestiżu to błędne koło,
William Pouckley - nie jest teorią stratyfikacji, ale teorią zróżnicowania.
Dziękujemy Jusynie :)