Wykład 2 17.II.
Podstawowe rodzaje definicji
Analityczne (sprawozdawcze) - jest to odpowiedź bezpośrednia na pytanie co to jest w rozumieniu semantycznym (znaczeniowym), zgodna z treścią pytania (nieistotne czy prawdziwa),
Syntetyczne (projektujące) - zmiana znaczenia znaków lub wyrazów,
Regulujące - nie zmieniamy znaczenia, zakres pojęcia zostaje wyregulowany (zawężony).
Podstawowe błędy definicji analitycznych:
Za wąskie,
Za szerokie,
Błąd błędnego koła (bezpośredni lub pośredni) - termin definiujący definicję.
Człon definiowany człon definiujący
definiendum definiensis
Człowiek jest to zwierzę rozumne
rodzaj najbliższy różnica gatunkowa
Metody urabiania definicji analitycznych:
Metoda indukcyjna,
Metoda słowotwórcza,
Metoda filologiczna - wnioskowanie o znaczeniu danego terminu na podstawie kontekstu w tekście,
Metoda intuicyjna - logiczne myślenie, zbieranie składowych na potrzebę określenia terminu.
Wykład 3 24.II.
Klasyfikacja, typologizacja dla jednego i tego samego zbioru; która jest dobra a która zła?
Trzeba podać czytelne kryterium. Klasyfikacja powinna być wyczerpująca i rozłączna - poprawność logiczna.
Klasyfikowanie (węższe pojęcie, wyraźne granice)
klasyfikacje
rzeczowa - klasyfikacja rzeczowa to segregowanie, oddzielanie fizyczne przedmiotów pewnej grupy przedmiotów do innej grupy,
logiczna - klasyfikacja logiczna o myślowe przygotowanie takiej segregacji, polegające na rozróżnieniu różnych zakresów cząstkowych, stanowiących części zakresu danej nazwy.
warunki poprawności logicznej klasyfikacji
rozłączność - suma powinna dać całość opisywanego zbioru, jeden element nie może być w więcej niż jednej grupie,
wyczerpalność - suma zakresów podzbiorów równa się całemu podzbiorowi.
Zbiór podzielić na części składowe: są kategorie, które ciężko klasyfikować, np. pojęcie kultury (materialna, duchowa) - obraz, rzeźba, utwór muzyczny są zobiektywizowane. Istnieją, ale oddziaływuje na naszą sferę duchową.
budowa klasyfikacji wielostopniowych
zasada podziału dychotomicznego (greckie dicha = na dwoje, tomos =podział),
zasada podziału kontradyktorycznego (jak A nie A).
naturalne klasyfikacje logiczne - jako kryteria podziału wykorzystują rozstrzygnięcia szczegółowe tematyki po której się poruszamy.
Porządkowanie
Następstwo El. Zbioru wedle jakiejś zasady kolejności, czyli ze względu na jakiś stosunek porządkujący prowadzimy o stosunki porządkujące czyli trzeba znaleźć kategorie je określające:
symetryczne, czyli cechy równe między dwoma A B,
Niesymetryczne, może być ale w tym momencie nie jest, np. patrzenie na siebie
A B,
Asymetryczne, ojciec - dziecko A B,
Przechodni, ta sama relacja, rówieśnicy A B C,
Nieprzechodni, mogłyby ale nie tu i teraz A B C,
Przechodni, ojciec - ojciec - dziadek A B C,
Spójny, każdy element ma charakter wspólny z pozostałymi, kolejność.
Typologie (szersze od klasyfikacji, płynne granice)
Typ to pewne zjawisko, właściwość lub konfiguracja zjawisk lub własności rozważanych przedmiotów, zdarzeń czy procesów, z takich czy innych względów uznawanych za na tyle doniosłe, że warte są specjalnej uwagi i wyodrębnienia w aparaturze pojęciowej.
Typy budowy ciała - leptosomatyczny, atletyczny, pykniczny.Wykład 4 03.III.
W sensie formalnym proces badawczy podzielić możemy na dwa zasadnicze etapy:
czynności związane z tworzeniem koncepcji badań (konceptualizacja),
określić przedmiot i cel badań, czyli odpowiedzieć na pytanie o jakich obiektach i zjawiskach chcemy formułować nasze twierdzenia, a także jakie przesłanki leżą u podstaw naszego działania oraz co chcemy osiągnąć,
ustalić aparaturę pojęciowa, przy użyciu której sformułujemy problem, a następnie postawić pytania badawcze i hipotezy robocze,
podjąć decyzję odnośnie materiału na którym planujemy przeprowadzić nasze badania,
określić metody i narzędzia badawcze jakie chcemy i możemy zastosować (w przypadku badań empirycznych),
zaplanować czynności natury organizacyjno-ekonomicznej.
działania związane z realizacją badań
faza przeprowadzenia badań/przygotowanie materiałów do analizy (m. in. weryfikację, selekcję, kodowanie etc.),
opracowanie wyników pod względem ilościowym i jakościowym,
przygotowanie tekstu do publikacji (pracy).
Kategorie przedmiotu i problematyki badań nie są synonimami. Przedmiotem są obiekty i zjawiska, na temat których będziemy formułowali nasze stwierdzenia. Problem lub problemy badawcze to pop prostu pytania, na które będziemy poszukiwali odpowiedzi w trakcie naszych badań, np.:
czy możemy przynależność do klasy społecznej wpływa na zachowania w czasie wolnym?
Problem badawczy musi być sformułowany w sposób jasny i dokładny.
Propozycja innego podziału procesu badawczego:
etap przygotowania i planowania,
etap badań właściwych,
etap analizy,
etap pisania raportu i prezentacji wyników.
Przygotowanie i planowanie badań (badania społeczne, próby)
określenie obszaru, problematyki i celu badań,
określenie pytań badawczych,
określenie hipotez roboczych (w badaniach o charakterze wyjaśniającym), modeli, teorii, głównych terminów,
przegląd literatury i danych wtórnych,
wtórna analiza przyjętych hipotez, modeli, teorii w świetle przeprowadzonego przeglądu literatury (pkt. 4),
określenie sposobów pomiaru - operacjonalizacji,
sformułowanie strategii badań,
określenie populacji badawczej (do badań - konkretnie, teoretycznej - ogół),
określenie metod pozyskiwania danych,
wybór metody doboru próby (jeśli założono badanie prób),
określenie wielkości próby,
przygotowanie listy zagadnień merytorycznych, które powinny być uwzględnione w badaniach właściwych,
projektowanie narzędzi badawczych (w oparciu o pkt. 12),
planowanie badań terenowych (jeśli potrzebne),
określenie proponowanych procedur analizy danych,
określenie budżetu badań,
przygotowanie harmonogramu prac:
etap pracy i zadania:
- przegląd literatury,
- określenie pytań badawczych, hipotez itd.,
przygotowanie projektu badawczego,
badania pilotażowe,
badania właściwe,
analiza danych,
przygotowanie raportu.
Poprawny projekt badawczy powinien zawierać:
prezentację tła i uzasadnienie znaczenia badań, łącznie z uwzględnieniem literatury przedmiotu i opisem bibliograficznym, przedstawienie problemu badawczego, pytań badawczych i (jeśli mają charakter wyjaśniający) hipotez,
określenie i zdefiniowanie całościowej koncepcji pojęć i terminów. Przedstawienie ram teoretycznych badań, przedstawienie całościowej koncepcji badań, podział projektu na poszczególne zadania,
przedstawienie wymagań wobec danych, które będą zbierane,
określenie metod zbierania danych.
Problem badawczy
problem w sensie psychologicznym to stan umysłu, w którym poznający podmiot ma trudności ze znalezieniem właściwego dla danej sytuacji rozwiązania,
problem w sensie logicznym - określać będziemy strukturę o niepełnych danych,
Aby dowolny problem zyskał status problemu naukowego (badawczego) powinien być możliwy do rozstrzygnięcia przy obecnym stanie rozwoju nauki, ważnym z punktu widzenia rozwoju wiedzy, a więc poszerzającym jej stan oraz nowym, czyli takim, który nie doczekał się dotychczas jednoznacznego rozstrzygnięcia.
Pytania badawcze
pytania rozstrzygnięcia rozpoczynają się od partykuły czy, po której następuje zdanie oznajmujące,
czy ktoś coś zrobił?
Na tak sformułowane pytania odpowiadamy tak lub nie.
pytaniami dopełnienia nazywamy pytania nie rozpoczynające się od partykuły czy, np.:
Gdzie znajduje się Roztoczański Park Narodowy?
Hipoteza (gr. hipόthesis)
To tyle co przypuszczenie - w interesującym nas przypadku naukowe, wysunięte dla objaśnienia jakiegoś zjawiska lub zespołu zjawisk.
Mianem hipotezy określa się twierdzenia o przypuszczalnych zależnościach pomiędzy przynajmniej dwiema zmiennymi (zjawiskami, faktami etc.), zakładając równocześnie, że zależności zawarte w hipotezie można poddać badaniu, które pozwolić sprawdzić czy wspomniane zależności występują.
Dobra hipoteza powinna być:
Oryginalna i nowatorska, hipoteza nie może być banałem, a więc zawierać prawd powszechnie znanych, nie wymagających sprawdzenia,
Możliwie ogólna i obejmująca wszelkie fakty i zjawiska jakich dotyczy,
Jasno sformułowana - oparta o jednoznacznie zdefiniowane terminy i nie zawierająca zdań wzajemnie sprzecznych,
Empirycznie sprawdzana.
Przykładowe problemy badawcze i hipotezy naukowe:
Problem;
Czy problem aktywności rekreacyjno-sportowej rodziców istotnie wpływa na poziom aktywności rekreacyjno-sportowe ich dzieci?
Wykład 5 10.III.
Etapy w pisaniu pracy naukowej:
fakty,
zależności (dlaczego coś ma taki a nie inny przebieg?) - wiele interpretacji, odwołanie do teorii, którymi będę się posługiwał,
praktyka (co należy zrobić żeby cos zmienić?), dlaczego jest tak a nie inaczej (uzasadnienia).
Zdanie logiczne
To takie zdanie oznajmujące, o którym można powiedzieć, że jest prawidłowe lub fałszywe. To nie mogą być pytania, zdania rozkazujące, wartościujące, dyrektywy. Dzielą się na:
asertoryczne (twierdza lub przeczą)
proste kategoryczne apodyktyczne (na ogół zawierają słowo „musi”)
problematyczne (na ogół zawierają słowo „może”)
hipotetyczne (warunkowe)
złożone dysjunktywne (rozjemcze), zawierające słowo „lub”
koniunkcyjne (zawierające spójnik „i”)
Klasyczna definicja prawdy:
Prawda jest to zgodność sądu z rzeczywistością
Arystoteles
Zdanie A jest prawdziwe wtedy i tylko wtedy, gdy jest tak jak ono mówi
Nieklasyczne definicje prawdy (koncepcje filozoficzne):
Prawdziwość sądu polega na zgodności jego treści z jakąś uznawaną zasadą lub normą.
koncepcja oczywistości
prawdziwe jest to co jest oczywiste (czyli są takie sądy, którym nie możemy zaprzeczyć bez popadnięcia w sprzeczność).
Pracę piszemy w formie bezosobowej lub 1 osobie liczby mnogiej.
Wykład 6 17.III.
Pytania, Kazimierz Ajdukiewicz; (definicja z 1938 r.):
rozstrzygnięcia odpowiedź twierdząca lub nie,
dopełnienia wszelkie pozostałe.
Założenia pytań badawczych:
Pozytywne założenia pytania: przynajmniej jedna odpowiedź w zbiorze odpowiedzi bezpośrednich musi być pozytywna, jeżeli jej nie ma to źle jest postawione pytanie,
Negatywne założenia pytania: w zbiorze odpowiedzi bezpośrednich musi istnieć przynajmniej jedna negatywna, jeżeli nie ma to źle jest postawione pytanie,
Istnienia: nie ma możliwości weryfikacji,
Jedyność.
Hipoteza teoretyczna w określonym porządku stara się wyjaśnić otaczający nas świat. Jest przyjmowana bądź odrzucana. Nie da się ich empirycznie zbadać.
Hipoteza robocza to założenia przy pisaniu pracy będące już zweryfikowane.
Związek genetyczny: dwie cechy współistnieją, współwystępują ale ze związkiem
Związek historyczny: dwie cechy współistnieją, współwystępują ale bez związku ze sobą.
Wymogi stawiane hipotezom naukowym
Hipotezy powinny być:
Nowe, czyli wskazujące nieznane dotąd aspekty badanych zjawisk,
Ogólne, obejmujące swym zakresem wszelkie fakty, procesy czy zjawiska, jakich dotyczą,
Jasne, tzn. wyrażone w jednoznacznych terminach, możliwie dostatecznie ostrych,
Wolne, od przeciwności wewnętrznych - nie mogą zawierać zdań wzajemnie sprzecznych,
Empirycznie sprawdzalne, czyli dające się zweryfikować,
Hipoteza nie może być tautologią lub banałem - czyli nie powinna zawierać sformułowań będących powtórzeniami poprawnych, powszechnie znanych schematów myślowych, niewymagających żadnego dowodu bądź też weryfikacji.
Tworzenie hipotez:
Wysuwanie wniosku hipotetycznego z istniejących teorii,
Poprzez uogólnienie zebranych danych (np. zawartych w sprawozdaniach statystycznych),
Wysuwanie wniosków w oparciu o własną wiedzę, doświadczenia własne czy domysły).
Wykład 7 24.III.
Wskaźnik to pewna cecha, zdarzenie lub zjawisko, na podstawie zajścia którego wnioskujemy z pewnością bądź określonym prawdopodobieństwem, bądź wreszcie z prawdopodobieństwem większym od przeciętnego, iż zachodzi zjawisko jakie nas interesuje.
wskaźniki definicyjne,
wskaźniki rzeczowe,
empiryczne,
inferencyjne.
Zmienna to pewna kategoria zjawisk, których wielkość, intensywność, częstość występowania może ulegać zmianom zależnie od różnych okoliczności.
Dobór próby badawczej
Badana zbiorowość to całkowity zbiór obiektów poddawanych analizie lub całkowity zbiór danych.
Podzbiór danych pochodzący z populacji i będący podstawą do uogólnień na całą populację nazwiemy próbą.
Próba - określona liczba elementów zbiorowości, podlegająca badaniu, na którego podstawie wnioskuje się o cechach całej badanej populacji.
Próbą reprezentacyjną nazywamy pewna liczbę jednostek, dobraną zgodnie z określonymi zasadami, której przebadanie, pozwala na uzyskanie wiedzy o cechach całej zbiorowości. Próba taka powinna być w maksymalnym stopniu reprezentacyjna w stosunku do populacji, w której została pobrana. Próba może być uznana za reprezentatywną jedynie wtedy, gdy wprowadzone przez badacza wnioski mogłyby odnosić się do całej populacji.
Zalety badań prób reprezentacyjnych
możliwość zebrania aktualnych danych w stosunkowo krótkim czasie,
mniejsze koszty niż w przypadku badań całościowych,
stwarzają one czasem jedyną możliwość orzekania o właściwościach całej badanej populacji (gdy nie jest możliwe zbadanie całej populacji).
Uwarunkowania wielkości próby reprezentacyjnej
wielkość badanej populacji,
stopień zróżnicowania danej populacji,
ilość kategorii statystycznych na jakie ma być podzielona badana zbiorowość,
stopień dokładności i pewności, jakie zamierzamy w badaniach osiągnąć.
Błędy w tworzeniu prób reprezentacyjnych
na zasadach przyjętych przez badacza
dobór celowy,
dobór kwotowy,
w oparciu o rachunek prawdopodobieństwa
dobór losowy,
dobór proporcjonalny,
dobór wielowarstwowy.
Dobór ochotniczy na zasadzie dobrowolnego zgłoszenia nie ma charakteru reprezentacyjnego.
Dobór celowy - dokonywany w sytuacji, gdy struktura danej zbiorowości jest bardzo dobrze znana.
Dobór kwotowy - zbudowana w oparciu o znany rozkład kilku cech, jak np. wiek, płeć czy wykształcenie osób tworzących zbiorowość generalną.
Dobór losowy - polega na wylosowaniu reprezentantów danej zbiorowości w sposób taki, by każdej jednostce losowania przyporządkować określone prawdopodobieństwo dostania się do konstruowanej próby.
Warunki do doboru próby metodą losową
zbiorowość generalna musi być dostępna w sensie fizycznym lub symbolicznym,
jednostki zbiorowości generalnej muszą być dobrze wymieszane,
każda jednostka może tylko raz (ale wszystkie mogą równie często) pojawić się w zbiorowości generalnej.
7
Wyszukiwarka