26. WITKACY I KONCEPCJA CZYSTEJ FORMY
Czysta forma, jedno z podstawowych pojęć estetyki S.I. Witkiewicza. Założeniem jej było dążenie do sztuki autonomicznej, oderwanej od życia, od jakichkolwiek motywacji praktycznych i treściowych, pozbawionej wszelkiej logicznej treści. Miała być środkiem prowadzącym do przeżycia Tajemnicy Istnienia.
Teoria Czystej Formy to przeżycie Tajemnicy Istnienia, mistyczne doznanie, którego doświadczamy dzięki dziełu - ale nie dlatego, ze naśladuje rzeczywistość. Ono ma oddziaływać czystą formą, zadziwiać, oszałamiać.
Teorie Czystej Formy zbudował na gruncie malarskim, następnie przeniósł ją na poezje i teatr. Akcentuje ona kompozycję, grę barw i form przy obojętnym stosunku do tematu i poszczególnych elementów podmiotowych wprowadzonych do utworu.
W praktyce teatralnej czysta forma prowadzi do charakterystycznych dla marzeń sennych asocjacji myśli, fantazji scenicznych, wieloznacznego seansu teatralnych postaci. Wyznacza ona także nadrealistyczny charakter utworu: dialog pozbawiony zostaje sensownych połączeń pojęciowych, logiki, wzbogacony jest często nonsensownym neologizmem, dowcipem, ciętością.
Ogromne znaczenie w tej teorii mają wizje senne Witakcego: barwa, kształt, ruch sceniczny, dekoracje i kostiumy.
Szewcy - przedstawia surrealistyczny obraz przyszłego społeczeństwa, obraz zgodny z katastroficznymi przekonaniami pisarza. Końcowe sceny - dramatu o rewolucji, buncie i przewrocie - zapowiadają totalną niwelację i mechanizację społeczeństwa.