HLP - oświecenie - opracowania lektur, 8. Jakub Jasiński, Poezje wybrane, oprac. Natalia Oleksiak


8. Jakub Jasiński, Poezje wybrane, Warszawa 1982, oprac. Natalia Oleksiak

BIOGRAFIA

- urodzony w 1761 roku - Węglewo k. Pyzdr;

- rodzina: niezamożna, ale szlachecka;

- edukacja: przyjęty do Szkoły Rycerskiej w 1773 r., skończył ją w 1780 r., później zostaje w niej zatrudniony jako podbrygadier;

- praca: guwerner w domu Piotra Potockiego w Warszawie i Boćkach (Podlasie);

- powołany w czasie Sejmu Wielkiego (stopień kapitana) do organizowania Korpusu Inżynierów W. Ks. Litewskiego, mianowany później podpułkownikiem;

- orientacja polityczna: przeciwnik Targowicy (ukrywający się pod maską człowieka całkowicie popierającego hasła Targowicy); twórca spisku w Wilnie; chce doprowadzić do wybuchu powstania na Litwie; ginie podczas obrony Warszawy (dzielnica Praga) w 1794 roku.

TWÓRCZOŚĆ

- wczesna: inspiracja Horacym, jego pochwałą mierności i równowagi; ponadto wyznawanie epikurejskiej filozofii: nawołanie do korzystania z rozkoszy, cieszenie się z życia - utwory:

Piosenki: prosty, a zarazem elegancki ton wypowiedzi, błyskotliwy dowcip, większość piosenek nawiązuje do motywów sielankowych.

Wiersze: przypominają libertyńsko - epikurejską poezję Tomasza Kajetana Węgierskiego, brak tu jeszcze elementów buntu, które będą już widoczne w innych dziełach.

- późniejsza: wiersze z akcentami libertyńskimi - bunt wobec rzeczywistości, manifestacja poglądów deistycznych, epikureizm:

[…] ci, dla których mordy i krajów wzruszenia

żadnego na umyśle nie robią wrażenia,

ci, co żyją z ucisku, krwi ludzkiej niesyci,

bezliczny motłoch mnichów, sztuczni jezuici,

i ci, co się węzlastym sznurem przepasali,

i ci, co duży kaptur na łby puste wdziali,

plugawego robactwa rój nieprzeliczony

obsiadł wsie, miasta, domy, rady i ambony […]

[…] Żaden bez pracy nie był szczęśliwy

trzeba, ażebyś pracował,

świat za twą pracę będzie życzliwy,

ty będziesz z świata zyskował […]

[…] Bóg jest ta istność wieczna, ta powszechność, która

początkiem jest natury lub sama natura […]

[…] Franku waleczny z wyniesionym czołem,

ciebie wolności chcę mieć apostołem;

rykną tyrany zimną zdjęte trwogą,

lecz nigdy wytrwać twym siłom nie mogą […]

- opublikowany w 1819 roku;

- nawiązanie do modnego wówczas tematu ośmieszania kleru;

- 6 pieśni - pośrednie wzorowanie się na Monachomachii Krasickiego;

- tematem staje się tu spór między farą a klasztorem o dochody z usług religijnych, wpleciono także watek erotyczny ( panna Dorota, dewotka - interesująca się księdzem dziekanem, ale też ojcami zakonnymi);

- poemat pełen sarkazmu i sytuacji wręcz obscenicznych;

- tok narracji: urywany, przetykany dygresjami historycznymi i osobistymi, poświęconymi atakom na klasycystyczną poezję i szkolne naśladownictwo; stała obecność narratora:

[…] otóż intrygę skończyłem,

nie wiem, czy brzydko, czy ładnie,

może co w sztuce chybiłem,

alem się sprawił dokładnie […]

3



Wyszukiwarka