2.Rodzaje definicji.
Definicja pochodzi od łac. definire- określać, ograniczać. Definicja to krótkie, możliwie pełne określenie czegoś. Funkcje semiotyczne (chodzi o takie funkcje jak znaczenie-sens oraz oznaczanie) danego wyrażenia są takie same jak funkcje semiotyczne wyrażenia definiowanego. Wyróżniamy dwa rodzaje definicji:
definicja nominalna-gdy przy definiowaniu zależy nam na definicji wyrażenia
definicja realna-jednoznaczna charakterystyka przedmiotu lub rzeczy
Podział (postacie definicji)
ze względu na budowę: definicja nominalna wszelki środek służący do komunikowania o funkcjach semiotycznych wyrażenia. Można tego dokonać w dwojaki sposób:
A) za pomocą słów- mamy wówczas do czynienia z definicją werbalną. Występują w takiej definicji trzy składniki: człon definiowany, definiujący i spójnik definicyjny. Np. „…znaczy tyle co…”, „…oznacza…”, „…jest to…”. W zależności od relacji między funkcjami semiotycznymi członu definiującego, a definiowanego wyróżniamy dwa wypadki:
1) gdy definicja ma charakter równości-jest to definicja równościowa, która może być:
-wyraźna (wprost)
Leksykalna (Słownikowa), gdy występuje równość znaczenia wyrażeń
Zakresowa, gdy zachodzi równość oznaczania między członem definiującym,
a definiowanym
Treściowa, gdy zachodzi równość treści, współoznaczania odwołujemy się wtedy do cech istotnych (taka definicja zwana jest klasyczną) przez podanie najbliższego rodzaju i różnicy gatunkowej. Cechy istotne są rozpoznawane przez:
Podanie genezy (np. jak powstaje H2O)
Podanie struktury
Przez podanie funkcji danego przedmiotu do cech przypadkowych (nieistotnych), ale dobrze odgraniczających (człowiek to dwunóg bezpióry)
-kontekstowa (nie wprost) - słowo definiowane występuje w tak użytym kontekście, ze rozumie się funkcję wyrażenia, korzystamy z niej, gdy słowo jest użyte niesamodzielnie Np. „wydajniej”, „X pracuje wydajniej niż Y…”
2) gdy taka równość nie zachodzi-mamy do czynienia z definicją nierównościową. Wskazać tu można następujące typy definicji
-definicja indukcyjna-zamiast określać dane słowo podaje się zapis, w którym dane słowo występuje (np. definicja mnożenia ax1=a; axn=a) w takiej definicji podaje się warunek dla pierwszego elementu i zasadę przechodniości.
-definicja przez abstrakcję- jest stosowana do określania wybranej własności przysługującej przedmiotom pod jakimś względem jednakowym np. definicja ciężaru „ciężar ciała x jest identyczny z ciężarem ciała y= gdy x równoważy się na wadze z ciężarem y”. Można ja także objaśnić inaczej zamiast określać abstrakcyjna cechę, znajduje się przedmioty posiadające dana cechę i wskazuje, że te przedmioty są po pewnym względem równe np. definicja gatunku.
-pseudodefinicje-nie spełniają warunku przekładalności, ale nie prowadzą do sprzeczności
-definicje aksjomatyczne (postulaty) zamiast określać wyrażenia osobno używa się je w kilku zdaniach w taki sposób, że uznając te zdania za prawdziwe determinujemy sens takiego wyrażenia. Definicje te wyznaczają ramy dla kilku sensów, nie określają jednego sensu. Są używane w systemach aksjomatycznych i sformalizowanych.
definicje warunkowe (koordynujące) określają one sens w sposób niezupełny, cząstkowy. Podaje się tylko niektóre warunki konieczne lub wystarczające. Np. określenia cechy dyspozycyjnej (być kwasem, zasadą)
B) za pomocą słów i gestów (przez wskazanie) mamy wtedy do czynienia z definicja ostensywną, deiktyczną, niewerbalną. Gesty trudno stosować do wyrażeń i tworów abstrakcyjnych
Ze względu na stosunek do języka
-definicje wewnątrzjęzykowe (w stylizacji przedmiotowej) definiujemy rzeczy i obiekty np. kwadrat jest to prostokąt równoboczny
-definicje matajezykowe (w stylizacji językowej) mogą być dwojaki:
W stylizacji syntaktycznej, ( gdy powiem kwadrat jest to równozakresowe z wyrażeniem prostokąt który ma równe boki)
W stylizacji semantycznej, (gdy powiem wyrażenie kwadrat oznacza prostokąt równoboczny)
Ze względu na role w budowaniu języka
a) definicje sprawozdawcze (analityczne) - gdy wskazuje się na wszystkie funkcje jakie pełni wyrażenie zastane
b) definicje projektujące (syntetyczne) są one dwojakiego rodzaju:
czysto projektujące (postulaty znaczeniowe) stosujemy, gdy nadajemy wyrażeniom nowe znaczenie albo wprowadzamy nowe wyrażenie do słownika
regulujące, gdy uściślamy dotychczasowe funkcje semiotyczne wyrażenia, najczęściej występują w fizyce np. pojecie pędu, siły
c) definicje perswazyjne - gdy za pomocą perswazji zmienia się zakres albo konotację członu definiowanego np. emocje, jakie wiążemy z używaniem danego terminu
Eksplikacja nie jest definicją-chodzi tu o objaśnienie jakiegoś słowa, ale czasem dokonuje się zmiana sensu (w członie definiującym jest więcej treści, odnosi się nie do zakresu a jedynie do treści.