Zasada dizłania rozrusznika zadaniem rozrusznika jest wprowadzenie wału korbowego silnika w ruch obrotowy z prędkością 50-70obr\min dla silników z ZI oraz 100-200obr\min dla silników z ZS. Jako rozrusznik w autach stosuje są głównie silniki elektryczne szeregowe lub szeregowo-bocznikowe zasilane z akumulatora. Silniki szeregowe lub szeregowo bocznikowe charakteryzują się dużym momentem rozruchowym a schemat elektryczny silnika elektrycznego (rys1) silnik szeregowy posiada uzwojenie wzbudzenia połączone szeregowo z uzwojeniem wirnika b schemat elektryczny (rys2) W-wirnik rozrusznika Zb-uzwojenie wzbudzenia bocznikowe Zs-uzwojenie wzbudzenia szeregowe silnik bocznikowy rozrusznika charakteryzują się dużym momentem rozruchowym równocześnie nie ma tendencji rozbiegania się silnik szeregowo-bocznikowy stosuje się w rozrusznikach większej mocy uzwojenie szeregowe wykonane jest z małej ilości zwojów grubego drutu uzwojenie bocznikowe wykonane jest z cienkiego drutu o dużej ilości zwojów

Budowa rozrusznika rozrusznik składa się z następujących głównych zespołów: 1 stojan 2 wirnik z komutatorem 3 urządzenie sprzęgające 4 włącznik elektromagnetyczny 1 stanowi obudowe rozrusznika oraz służy do wytworzenia pola elektromagnetycznego. Pole elektromagnetyczne wytworzone jest przez elektromagnes z uzwojeniem wzbudzenia szeregowym lub szeregowym bocznikowym 2 służy do wytworzenia momentu obrotowego w wyniku przepływu prądu przez uzwojenie znajdujące się w polu magnetycznym. Najczęściej ułożyskowany jest na łożyskach ślizgowych 3 służy do przeniesienia ruchu obrotowego z wirnika rozrusznika na wał korbowy silnika po przez zębnik znajdujący się w urządzeniu sprzęgającym oraz wieniec zębaty znajdujący się na kole zamachowym silnika. Równocześnie uniemożliwia przeniesienie ruch obrotowego z wału korbowego silnika na wirnik rozrusznika 4 służy do przemieszczenie zębnika wzdłuż osi wirnika w celu zaziębienia go z wieńcem na kole zamachowym. Mechanizmy włączające mogą być mechaniczne lub elektromagnetyczne. Najczęściej stosuje się mechanizm elektromagnetyczne. Przy włączeniu rozrusznika następuje podanie napięcia na cewkę co powoduje wytworzenie pola magnetycznego i wciągnięcie rdzenia włącznika. Powoduje to przemieszczenie zębnika wzdłuż osi wirnika i zaziębienie go z wieńcem na kole zamachowym. W momencie wyłączenia rozrusznika w wyniku działania sprężyny następuje powrót zębnika do pozycji wyjściowe

Przebieg procesu zapłonu zadaniem jest wytworzenie iskry między elektronami świecy w celu zapalenia mieszanki paliwowo-powietrznej. Chwila zapłonu mieszanki powinna być ściśle synchronizowana z położeniem tłoka cylindrze, ponieważ ma to istotny wpływ na przebieg spalania, moc silnika i zużycie paliwa (rys3) 1 wyładowanie elektryczne między elektronami świecy 2 początek zapłonu 3 max. ciśnienie w komorze spalania 4 koniec procesu zapłonu 5 przebieg ciśnienia, gdy nie następuje spalanie L kąt wyprzedzenia zapłonu Aby spalanie odbywało się najbardziej racjonalnie (silnik osiąga max. moc przy minimalnym zużyciu paliwa) max. ciśnienie w cylindrze powinno wystąpić 10^O po górnym zwrotnym położeniu GZP. Z związku z tym przeskok iskry między elektronami świecy powinien nastąpić odpowiednio wcześnie o kąt wyprzedzenia zapłonu L kąt wyprzedzenia zapłonu kąt obrotu wału korbowego od momentu przedskoku iskry między elektrodami świecy, a osiągnięciem przez tłok górnego zwrotnego położenia. Wyprzedzenie zapłonu może być podane również w mm przemieszczenia tłoka wyprzedzenie zapłonu powinno być wielkością zmienną i zależy od: 1 prędkości obrotowej silika-zwiększenie prędkości obrotowej powinno powodować przyspieszenie zapłonu 2 od obciążenia silnika-silnik o małym obciążeniu powinny mieć przyspieszony zapłon 3 od liczby oktanowej paliwa-paliwa o wyższej liczbie oktanowej wymagają przyspieszenia zapłonu

Schemat elektryczne bateryjnego układu zapłonowego (rys4) 1 akumulator 2 wyłącznik zapłonu-stacyjka 3 cewka zapłonowa 4 przerywacz 5 rozdzielacz 6 świece zapłonowe Z1 uzwojenie pierwotne cewki zapłonowej Z2 uzwojenie wtórne cewki zapłonowej S styki przerywacza k krzywka przerywacza C1 kondensator W kopułka rozdzielacza P palec rozdzielacza e styki wysokiego napięcia kopułki obwód niskiego napięcia obwód o takim napięciu jaki daje akumulator najczęściej 12V obwód wysokiego napięcia obwód o napięciu wytworzonym przez cewkę zapłonową o napięciu 18-30kV przy włączonej stacyjce i zwartych stykach przerywacza w obwodzie niskiego napięcia płynie prąd w momencie rozwarcia styków przerywacza następuje zacisk prądu pierwotnego cewki, a to powoduje wytworzenie prądu w uzwojeniu wtórnym cewki o napięciu 15-30kV wysokie napięcie wytworzone w cewce zapłonowej podawane jest na świece zapłonową bezpośrednio lub po przez rozdzielacz w silnikach wielocylindrowych krzywka przerywacza i palec rozdzielacza napędzany jest wspólnym wałkiem od wałka rozrządu silnika równolegle do styków przerywacza włączony jest kondensator C1 w celu do szybkiego zaniku prądu w uzwojeniu pierwotnym w momencie rozwarcia styków

Budowa aparatu zapłonowego w skład wchodzą następujące urządzenia: 1 przerywacz 2 rozdzielacz 3 odśrodkowy regulator wyprzedzenia zapłonu 4 podciśnieniowy regulator wyprzedzenia zapłonu 5 korektor oktanowy 6 kondensator 1 służy do przerywania obwodu niskiego napięcia. W momencie zwarcia styków przerywacza następuje zanik prądu w uzwojeniu pierwotnym cewki, a to powoduje powstanie w uzwojeniu wtórnym wysokiego napięcia, które podane jest na świece bezpośrednio lub za pośrednictwem rozdzielacza w skład przerywacza wchodzą następujące elementy: 1 młoteczek 2 kowadełko 3 krzywka sterująca 4 sprężyna dociskowa przewa między największa odległość między stykiem młoteczka i kowadełka. Wartość ta ma istotny wpływ na prace silnika i podlega regulacji w trakcie obsług silnika kąt zwarcia kąt obrotu wałka krzywkowego przy zwartych stykach przerywacza kąt rozwarcia kąt obrotu wałka krzywkowego przy rozwartych stykach przerywacza dla silnika 4 cylindrowego Lzw+Lroz=90^O np.: dla auta polonez Lzw=52-58^O Lroz=32-38^O przerwa między stykami przerywacza 0,45+-^O,O3 kąt zwarcia i rozwarcia zależy od wielkości przerwy między stykami. Pośrednio można ocenić wielkość przerwy między stykami przerywacza przez pomiar kąta zwarcia miernikiem elektrycznym w trakcie pracy silnika

---