Mikrosocjologia 30.05.08
G. Homans małe grupy bada jako system wewnętrzny i zewnętrzny
Grupa jest miejscem gdzie dokonuje się badań jednostki.
9 z 36 twierdzeń dotyczących wzajemnych interakcji jednostek w grupie
1. Osoby, które wchodzą w interakcje ze sobą maja skłonność do wzajemnej sympatii
im częściej wchodzą w interakcje tym więcej sympatii i na odwrót
ludzie, którzy mają do siebie dużo sympatii będą się częściej względem siebie sympatycznie zachowywać
2. Im częściej jednostki wchodzą w interakcje ze sobą tym bardziej podobne staja się ich działania.
3. W grupie występuje naturalna tendencja do tworzenia podgrup. Działania podgrupy mogą stać się odmienne od działań innych podgrup aż do granic wyznaczonych przez system kontroli szerszej grupy, do której te podgrupy należą .
4. Im wyższa jest pozycja osoby w grupie tym bardziej konformistyczne jest jej zachowanie wobec norm panujących w grupie.
5. Im wyższa jest pozycja jednostki w grupie tym szerszy jest zasięg jej interakcji.
6. Spadek częstotliwości interakcji spowoduje spadek uczuć interpersonalnych.
7. Gdy zmniejsza się zakres interakcji jednostki, gdy wchodzi ona rzadziej w interakcje z przywódcami grupy, jak również gdy zmniejsza się pole sprawowania władzy jednostki, wówczas spada także jej pozycja społeczna
8. Wzrastająca specjalizacja działań zmniejsza zakres interakcji osoby zaangażowanej w te działania i ogranicza pole inicjowanych przez nią interakcji.
9. Wzrost wielkości grupy i specjalizacja działań będzie prowadzić do wzrostu liczby pozycji w łańcuchu interakcji między przywódca a zwykłym członkiem.
Coraz wiecej pośredników między „górą” a „dołem”.
Wewnętrzna struktura grupy:
Struktura grupy powstaje w ścisłym związku z wielkością grupy, a więc z liczba członków.
-Im więcej członków tym lepiej osiąga się cele w grupach zadaniowych.
-Im więcej osób w grupie tym mniejsza homogeniczność grupy, pojawia się zróżnicowanie postaw i poglądów.
-Im większa liczebność tym mniejsza aktywność członków i większa tendencja do pasywności.
Aktyw zyskuje wtedy świadczenia dla grupy
-Im większa liczba członków tym częstotliwość komunikowania się niższa niż w mniejszych grupach.
Podział Simmla na małe i duże grupy
Małe- komunikacja bezpośrednia
Mogą uwzględniać potrzeby jednostki
Duże- istnieją instytucje, które umożliwiają komunikowania i funkcjonowanie grupy.
Funkcjonują w oderwaniu od spraw jednostki.
Liczebność grupy określa warunki, na których może ona funkcjonować.
Są grupy, które dla dobrego funkcjonowania ograniczają liczbę członków.
Pozycja i rola społeczna
Rola pokazuje jednostkę uwikłana społecznie.
Przyjmowanie, uczenie się roli.
Aktor, maska, psychodrama, socjodrama- pojęcia związane z rola społeczna.
Najczęściej rozumienie pojęcia roli oznacza określone standardy zachowania, wymogi i przywileje. W zależności od tego jakie miejsce w społeczeństwie zajmujemy, to tego od nas społeczeństwo wymaga.
Role są definiowane społecznie.
Spełnić rolę to zrealizować zespół norm, oczekiwań.
Mead, Linton, Moreno
I nurt- mówi jak psychika jednostki pełnienie roli.
II nurt- środowiskowe uwarunkowanie pełnienia roli społ.
Regularność zachowań, przypisanie do roli, zadania związane z rolą
Ograniczenia przez role narzucane
Bierzemy pod uwagę to, że zachowanie jednostek jest podporządkowane prawom normom panującym w grupie, że te normy zostały wcześniej ustalone.
Wymagania różnią się w zależności od zajmowanej pozycji.
Linton-
Status w miejsce pozycja
Jednostka posiada określony status i ten status wiąże się z prawami i obowiązkami.
Rola jest dynamicznym aspektem statusu.
Hortly-
Rola to ustrukturyzowany zespół wszystkich oczekiwań w stosunku do jednostki zajmującej określoną rolę.
Newcomb-
rola to wzór zachowania , którego oczekuje się od jednostki zajmującej określoną pozycje.
Jednostka zajmuje w społeczeństwie szereg pozycji których skład zmienia się z wiekiem , rozwojem jednostki. Zajmując tę pozycję jednostka wypełnia role z nią związane.
Spełnienie roli jest sankcjonowane przez grupę społ.
Podejście psychologiczne
J. Moreno
Rola- swobodne działanie jednostki uwarunkowane jego indywidualnymi cechami.
2 stadia roli:
percepcja i wypełnianie roli
wypełnianie roli to działanie jednostkowe uwarunkowane z jednej strony postrzeganiem roli, z drugiej zaś warunkami w jakich człowiek w danym momencie zmuszony jest działać
Goffman-
Rola- wzór zachowania podczas którego człowiek stara się przedstawić innemu człowiekowi w określonym świetle , tzn. trzymać się określonej, przyjętej roli.
Sargent-
Rola jest uwarunkowana kulturowo i jednostkowo a także sytuacyjnie.
Nie można powiedzieć że jest wyłącznie kulturowa bądź jednostkowa.
Pozycja społeczna- miejsce osoby w systemie stosunków społ.
Ze względu na pozycje społ. rozróżniamy podobieństwo zachowań ludzi w zależności od zajmowanych pozycji.
W jaki sposób jedna pozycja powiązana jest z innymi. Siatka powiązań społ.
Zależności między pozycjami
Każdej pozycji przypisana jest rola a jej oczekiwania, normy, zasady- pisemne bądź ustne.
Oczekiwania wobec roli powinny mieć niesprzeczny ze sobą charakter, być spójne.
Pojęcie roli jest węższe niż pojęcie pozycji.
Typy ról społ.
-instytucjonalne- wyraźnie określają zachowanie człowieka
-grupowe
-indywidualne- duży poziom swobody, nieokreśloności wymogów
inny podział
-zadaniowe- związane z realizacją celów grupy
-społeczne- wiążą się z zadaniami ale przy określaniu roli bierze się pod uwagę także emocje i wzajemne relacje.
Ambiwalencja roli- gdy nie wiemy jak mamy się zachować pełniąc określoną rolę ( np. nowy pracownik)
Komplementarność ról- jedna rola wymaga drugiej ( nauczyciel wymaga ucznia)
Klarowność roli- dokładne sformuowanie wymogów związanych z rolą
Złożoność roli- jeśli z pełnieniem danej roli wiąże się wiele lub niewiele wymogów itp.
różny poziom złożoności
rola przypisana
rola osiągnięta- zawdzięczamy własnemu działaniu
w jaki sposób uczymy się ról:
warunkowanie instrumentalne- próbujemy różnych zachowań, za jedne jesteśmy wynagradzani, za inne karani, powtarzamy nagradzane
naśladownictwo
konflikt ról:
-wewnętrzny- w obrębie jednej roli, rozbieżność między naszymi wyobrażeniami o roli a społecznymi oczekiwaniami
-zewnętrzny- między różnymi rolami jednego człowieka, wykluczanie się dwóch ról
-o charakterze interpersonalnym- dwie osobowości się ze sobą nie zgadzają (np. szef- zastępca)
-etyczny
Powszechną cecha życia społ. Jest zróżnicowanie ról. To zróżnicowanie umożliwi nam podział pracy, realizacje zadania, osiągnięcie celu grupowego poprzez podział obowiązków.
Role społ. Pozwalają wprowadzić porządek w życiu grupy.
Dzięki temu, że każda rola ma przypisane pewne oczekiwania, życie w grupie jest przewidywalne.
Role stanowią część naszego samookreślenia jako jednostki.
Przywództwo
Władza- A ma władzę nad B jeśli B wykonuje polecenia A nawet wbrew swojej woli.
Ci, którzy mają wyższą pozycję mogą bardziej kontrolować działania innych.
Władza może być prawomocna- opiera się zatem na przestrzeganiu przez ludzi tkwiących w strukturze społ. pewnego rodzaju norm przyswojonych w dzieciństwie.
Socjalizacja uczy nas pewnej hierarchii pozycji.
Władza eksperta- pozwala kontrolować swoje zachowanie ekspertom, znawcom, mamy zaufanie do ich wiedzy.
ktoś kto ma wysoka pozycje ma możliwość nagradzania-stosunek pozytywny
władza oparta o karę, słuchamy bo się boimy- stosunek negatywny
identyfikacja, identyfikujemy się z kimś, a więc słuchamy, szanujemy go, cenimy, mamy pozytywny stosunek, poddawanie się jego kontroli sprawia nam przyjemność
.
człowiek ma tendencję do naśladowania zachowań, tych osób które mają wysoką pozycję.
Osoba mająca wysoka pozycje inicjuje większą liczbę zachowań kontrolujących innych niż te o niższym poziomie.
Akceptujemy kontrole ze strony tych o wysokiej pozycji a sprzeciwiamy się kontroli osób o niskiej pozycji.
Osoby, które mają wysoką pozycję mają tendencję do wydawania poleceń w sposób bezpośredni.
A te o niższej pozycji sprawują władzę w sposób bardziej pośredni.
Fiedler-
Osobowościowe uwarunkowania przywództwa:
-efektywność grupy jest uwarunkowana adekwatnością stylu przywództwa do specyficznej sytuacji w jakiej działa.
-styl przywództwa zależy od stopnia w jakim sytuacja umożliwia przywódcy wywierania wpływu na członków grupy.
-jeśli efektywność przywództwa zależy nir tylko od stylu ale i od sytuacji w grupie to możemy dostosować przywódcę do grupy albo manipulować sytuacją w grupie by dostosować ją do przywódcy.
16.05.08
Demokratyczny |
Autorytarny |
Liberalny |
-debata w grupie dotycząca spraw grupy -przywódca zachęca do dyskusji na ten temat -podczas pierwszej fazy dyskusji grupa tworzy ogólne ramy dla swoich działań, cele -w drugiej fazie zastanawiają się jakie kroki należy podjąć do zrealizowania celu -przywódca służy radą -członkowie grupy mogą pracować z tymi osobami, które sobie sami wybiorą -podział pracy też jest zależny od grupy -przywódca ma podwójny status (przywódca i „jeden z nich”) -przywódca stara się być obiektywny, zorientowany na fakty -chwali lub krytykuje członków grupy w zależności od sytuacji -stara się przy tym być „normalnym” członkiem grupy, ale bez nadmiernego angażowania w rozwiązywania zadań
rezultaty: -nacisk na współpracę -interakcje mające charakter kooperacji -współpraca wzniecana spontanicznie -znacznie więcej objawiania zadowolenia i przyjaznego nastawienia do członków grupy -pojawiało się dużo konstruktywnych sugestii, nie sama krytyka -krytyka nie traktowana jako atak -działania konstruktywne, podporządkowane osiągnięciu celów -większe poczucie wspólnoty -struktura grupowa silna i stabilna -brak agresji wobec jednostki -lepiej rozwinięte poczucie celów grupowych -w sytuacji przechodzenia z grupy D do A i odwrotnie pojawiało się dopasowanie zachowania do zachowań panujących w danej grupie
|
-tylko przywódca podejmuje decyzje na temat polityki grupy -zarówno cele jak i kroki do realizacji podobnie jak podejmowane przez grupę techniki działań są dyktowane przez przywódcę w konkretnych momentach tak, że grupa nie jest świadoma jaki będzie następny krok -przywódca zwykle przedstawia zadania do wykonania i wskazuje osoby, które mają je wykonać -nie angażuje się w prace grupy, ale osobiście chwali lub krytykuje za wykonane prace -stosunek przywódcy do członków swojej grupy nie jest wrogi, mimo że w dużych grupach częściej sięga się po kary niż nagrody -różnice między grupami dziecięcymi a dorosłymi
rezultaty: -większe napięcie, dużo interakcji, nad aktywność interpersonalna -obecne postawy dominacji jednych nad drugimi -pojawia się syndrom „kozła ofiarnego” -więcej aktów wrogości -mniej stabilne grupy -zdarza się opieszałość, często niedokończenie zaczętych prac , wynikające z braku znajomości celu -większy poziom egocentryzmu -grupa bywa w stania dezorganizacji, gdy przywódca nie miał wpływu na sytuację. -agresja wobec jednostki, musiała ona opuścić grupę struktura ekstrapunitywna |
-absolutna wolność w podejmowaniu decyzji tak grupowych jak i indywidualnych -przywódca nie uczestniczy w tych procesach -przywódca dostarcza grupie materiałów itp. i deklaruje że dostarczy więcej jeśli będzie taka potrzeba -sam nie bierze udziału w dyskusji grupowej -przywódca nie uczestniczy w działaniach grupy -rzadko komentuje działania członków grupy, robi to tylko gdy członkowie grupy działają niewłaściwie -nie podejmuje prób ingerowania w przebieg wydarzeń (inna nazwa styl „nie ingerujący) -raczej nie jest możliwy w przypadku dzieci, możliwy w grupach, które składają się z na tyle silnie zmotywowanych osób, którym potrzebny jest przywódca tylko dla zasady
|
Podsumowanie Lewina
Klimat społeczny w którym żyje dziecko jest dla niego tak ważny jak powietrze, którym oddycha.
Grupa do której należy dziecko jest podstawa na której ono stoi.
Jego stosunek do grupy i status w tej grupie sa najważniejszymi czynnikami poczucia bezpieczeństwa. Grupa, której jednostka jest częścią determinuje jej zachowanie i charakter.
A także osobisty styl życia oraz hierarchię i skuteczność jej planów.
Krytycy Lewina mówili, że zachowania jednostki w grupie sa traktowane jak „pole”.
Powyższa tabela dotyczy wyników badania typów przywództwa w grupach dziecięcych Lewina.
Inni badacze w innych badaniach twierdzili, że istnieje pole sił nie pozwalające na autokratyczne przywództwo.
Grupy pierwotne Cooley'a
The Social Organisation
Przez grupy pierwotne rozumie te grupy, które charakteryzują się ścisłym zespoleniem jednostek poprzez stosunki osobiste (twarzą w twarz) oraz współpracę.
Są one pierwotne w wielu znaczeniach ale głównie w tym, że są podstawowym czynnikiem w tworzeniu natury społecznej jednostki i jej społecznych wyobrażeń.
Psychologiczną konsekwencją takich bezpośrednich powiązań między jednostkami jest swoiste stopienie się indywidualnośći we wspólną całość, do tego stopnia, ze jaźnią jednostki staje się wspólne życie oraz cel grupy
Pierwotna:
-jako pierwsza, której jednostka doświadczyła
-baza, coś absolutnie podstawowego; rodzina, grupa rówieśnicza
Kontakty musza być kontaktami twarzą w twarz, wszyscy muszą się znać, struktura musi być taka, że ; nie może być barier w komunikowaniu się face to face. Nie może być zbyt duża, bo się tworzą podgrupy( w większych grupach) i bezpośrednia komunikacja nie jest możliwa. Relacje pomiędzy członkami grupy nie mogą mieć charakteru wyspecjalizowanego, celowego. Nie są to grupy zadaniowe. Powinny to być grupy, które mają charakter grup totalnych. Angażują w swoje sprawy przeważającą część osobowości swoich członków.
Łatwa zamiana funkcji przez jednostki.
Małe grupy społeczne muszą charakteryzować się względną trwałością. Grupami pierwotnymi są także grupy, które nie są tymczasowe. Nie mogą być zbyt liczne. Relacje pomiędzy członkami grup charakteryzują się pewnym poziomem intymności.
Daleko idąca indentyfikacja jednostki z grupą.
Nie istnieje grupa pierwotna jako taka. Istnieje wiele małych grup, które mają wiele cech grupy pierwotnej.
Grupy społeczne
Pewna zbiorowość, która wyznacza sobie cel może być grupą.
Cele grupy :
Grupy -> maja cel
„Niegrupy”-> nie mają celu- są jakąś zbiorowością, kręgiem towarzyskim.
Cele maja określoną wartość dlatego grupy do nich dążą
Różne podziały celów:
-operacyjne- ukazują sposób osiągania celu, jaką operacje wykonać
-nie operacyjne -nie wiemy jak je osiągnąć, nie są jasno sprecyzowane
Im jaśniej jest określony cel, tym jednostka, członek grupy chętniej realizuje cel, powierzone mu zadanie.
Im większa jest jasność celu tym mniej napięć w grupie i wrogich uczuć.
Im jaśniejszy cel tym jednostka bardziej związana ze swoją grupą zadaniową.
Im jaśniej określony cel tym lepiej i chętniej osoby spełniają polecenia grupy.
Grupa może posiadać jeden cel lub więcej.
Niekiedy cele grupy nawzajem się wykluczają co powodować może konflikty w grupie, a nawet prowadzić do jej rozpadu.
Mogą istnieć pod cele , tzw. cele cząstkowe, które muszą być osiągnięte zanim osiągnie się cel główny.
Zadania grupowe mogą być różnie podzielone:
- zadania addytywne- suma wysiłków poszczególnych członków grupy
- zadania dysjunktywne- poprzez wybór najlepszego rozwiązania z możliwych
- zadania kompensujące- nie ma jasności co do rozwiązania zadania, wybiera się wypadkową ocen poszczególnych członków
- zadania koniunktywne- realizacja zadania zależy od umiejętności , możliwości najsłabszych członków grupy
- zadania do podziału- dzieli się poszczególne części zadania pomiędzy członków grupy
Jak wyznaczane są cele grupy
cel grupy zostaje wyznaczony poprzez szersza strukturę, do której grupa należy
wypadkowe interakcji pomiędzy członkami grupy
mogą być też suma celów członków grupy
Osiągnięcie celu grupowego pozwoli na zaspokojenie celów osobistych.
Z jednej strony grupa kształtuje cel, z drugiej zbliża się do niego. Działanie członków grupy może zarówno przybliżać grupę do osiągnięcia celu jak i oddalać.
Każdy pracujący słabo obniża motywacje innych, rośnie bowiem szansa na nie zrealizowanie zadania. Jednostka sama, która realizuje zadanie ocenia sama siebie pod względem jak działa. Innych w g rupie też oceniamy pod względem tego czy realizują zadanie i jak.
Postawy członków grupy ze względu na wykonanie można podzielić na:
ważna jest realizacja zadania , nie ważne który członek ją uzyska, nastawienie na realizacje zadania
postawa egocentryczna, członkowie są stale w stanie napięcia, chcą sami osiągnąć cel, są zawiedzeni gdy zrobi to ktoś inny
Teoria ustalania celów:
Jeśli grupa ustali sobie cele wysokie, trudne to skutkują one wzrostem produktywności.
Gdyby takie cele narzucił ktoś z zewnątrz zostały by uznane za niemożliwe do zrealizowania.
Jeśli grupa wchodzi w konflikt z inna grupa to realizacja wspólnego celu jakim jest zwycięstwo w tym konflikcie wpływa w sposób bardzo pozytywny na integracje grupy. Likwidacja konfliktów wewnątrz grupy.
Jeśli przy realizacji celów grupy tworzą się pozytywne relacje to mamy do czynienia z takim ........... jak współpraca, co powoduje spójność i wyższy poziom wykonania grupowego, realizacji zadania.
Jeśli pojawi się współzależność negatywna dochodzi do rywalizacji, obniżenia poziomu sympatii wobec innych członków grupy- zmienia się struktura socjometryczna. Istnieje niższy poziom wykonawstwa.
Współzależność pozytywna- sukces jednej osoby ułatwia innym realizacje zadania
Współzależność negatywna- sukces jednej osoby jest porażką innej
Dlaczego ludzie wchodzą do grup
aspekt biologiczny-by przetrwać, opieka, obrona, rozmnażanie itp.
aspekt psychologiczny- przetrwanie w sensie psychologicznym, więzi emocjonalne pomocne, niezbędne w rozwoje
potrzeby społeczne- potrzeba informacji, porównywanie się z innymi
Teoria wymiany społecznej
Koszty i zyski towarzyszące relacją interpersonalnym i uczestnictwo w grupie.
Szukamy takich relacji, w których „zyski” będą przeważać nad „kosztami”.
6 rodzajów korzyści, o których mówimy rozpatrując potencjalną grupę
miłość
pieniądze
status społeczny
informacje
określone dobra
usługi
Poziom zadowolenia z uczestnictwa w grupie.
Stopień zaangażowania w życie w grupie zależy od wyznaczonego poziomu porównań.
Ten poziom wyznacza na co w danej sytuacji naszym zdaniem zasługujemy.