Wydział Teologii UWM
Rok III sem. VI
Test 1
1. Data, autorstwo i okoliczności powstania Ef.
Podobieństwa zachodzące między tym listem a listami do Kol i do Flm każą go umieścić jako jeden z listów więziennych (61 - 63). Inni przesuwają datę powstania listu na schyłek I w.
Autorem jest Św. Paweł, ale list mógł pisać jego sekretarz.
Teologia Św. Pawła w tym liście osiąga szczyt rozwoju. Jest to traktat teologiczny. Nowa synteza teologiczna przeciwstawia się początkom gnozy. Małżeństwo - odzwierciedlenie związku Chrystusa z Kościołem. List mógł być skierowany do odczytywania w Kościołach Azji Mniejszej, a Efez był największym ośrodkiem. Chęć zjednoczenia wszystkich Kościołów, by byli jednym w Chrystusie. Jest odmienny w formie od innych listów Pawłowych.
2. Pojmowanie wiary i uczynków u św. Pawła.
Uczynki u św. Pawła związane z postępowaniem chrześcijańskim i dotyczy to miłości nieprzyjaciół, zło dobrem zwyciężaj, nieprzyjaźń- miłością. Paweł podważa rozumowanie, że człowiek usprawiedliwiony będzie przez Boga gdy będzie tylko przestrzegał prawa- Tory.
- mówi, że każdy człowiek jest grzeszny i nie żyje zgodnie z prawem
- sąd odbędzie się na podstawie uczynków, lecz nie każdy dobrze pojmował tę kwestie
- mówi, że wolności nie wolno nadużywać
3 Objaśnij przypowieść o siewcy.
Przypowieści były formą nauczania, przyjętą w czasach Jezusa nie tylko przez ludowych nauczycieli, lecz także przez wielkich teologów judaizmu. Miały na celu ułatwić zrozumienie prawd religijnych i zasad moralnych. Jezus posługiwał się chętnie przypowieściami zarówno wtedy, kiedy przemawiał do ludu, jak wówczas, kiedy zwracał się do nauczycieli Prawa, faryzeuszów i saduceuszów. W przypowieściach o królestwie Bożym wyjaśniał drogę porównania ze znanymi z codziennego życia obrazami i sytuacjami różne jego aspekty. Wyjaśniał „tajemnicę królestwa”. Podzielona na 3 częsi Pierwsza została wprowadzona krótkim wezwaniem do uwagi (Słuchajcie) i opowiedziana prostymi słowami, z zachowaniem cech charakterystycznych dla bezpośredniego, żywego i nie przygotowanego z góry przemówienia. Obraz uwzględnia miejscowe warunki, odbiegające od tych, w jakich uprawia się rolę i obsiewa ją w naszej szerokości geograficznej i klimacie. Kreśli losy ziarna padającego na rozmaitą glebę: na drogę, na grunt skalisty o cienkiej warstewce ziemi, na ziemię zarosłą ostami i na ziemię urodzajną. Nie uporządkowane i nie oczyszczone z chwastów pole było w czasach Chrystusa zjawiskiem codziennym, bo ówcześnie rolnicy nie przykładali wagi do należytego przygotowania pola pod zasiew. W pierwszych trzech obrazach los ziarna jest tragiczny. Ziarno marnieje wcześniej lub później. Przypowieść wyraźnie zaznacza stopniowanie: ziarno, które padło na drogę, zostaje natychmiast wydziobane przez ptaki; to, które padło na skalistą ziemię, kiełkuje wprawdzie, ale zaraz usycha; to, które padło między osty, przyjmuje się, wypuszcza źdźbło i przez pewien czas rokuje nadzieję na plon, ale w końcu marnieje. Jego los potęguje wrażenie klęski. Z pesymistycznego nastroju wyprowadza czytelnika ostatni obraz. W skrócie doprowadzonym do granic ostatecznych przedstawia on losy trzech ziarenktóre padły na ziemię urodzajną i przynoszą różny plon: trzydziestokrotny, a więc dobry, sześćdziesięciokrotny, a więc bardzo dobry, i wreszcie wyjątkowo wysoki, bo aż stokrotny. Określenie „stokrotny” można uważać za przysłowiową przesadę odpowiadającą naszemu: „sto razy więcej”, ale można też widzieć w nim ścisłe dane.Przypowieść kończy się ponownym wezwaniem do uwagi, którego semicką postać oddają tłumacze niewolniczo: Kto ma uszy do słuchania, niechaj słucha. Sens jego można by oddać słowami: słuchaj uważnie, abyś zapamiętał.
4. Objasnij relacje o powolaniu Siedmiu w Dz 6.
Rozwój gminy chrześcijańskiej domagał się współpracowników. Wybrano 7 ludzi, którzy byli pełni Ducha Św. i mądrości. Powierzono im sprawy administracyjne w kościele a także głoszenie słowa Bożego. Byli to:
Szczepan, Filip, Prochor, Nikanor, Tymon, Parmenas, Mikołaj
Tradycja widzi tu diakonat. Nie było to jednak 7 diakonów, jest mowa, że są oni powołani do pełnej posługi, ale to że spełniali diakonię nie znaczy, że byli diakonami. Brak na to dowodu.
Inicjatywa wyboru siedmiu wyszła od hellenistów- żydów (społ. Palestyńska) a obecnie mieszkających w Jerozolimie. Kwalifikacje: dobra opinia na ogół chrześcijan, mądrość, podatność na wpływ Ducha Świętego. Obowiązki: posługa stołom, nauczanie, f.administracyjne.
Kwestia stołów- wspólny posiłek chrześcijan, Eucharystia- mieli udział w łamaniu chleba, byli prezbiterami.
5 Objasnij 1 Kor 7,1-7
Paweł mówi, że każdy otrzymał od Boga inny dar, zadanie.
Nie każdy może więc żyć w celibacie: Paweł to rozumie. Apostoł tłumaczy instytucję małżeństwa. Mówi o wzajemnych relacjach męża i żony. Mówi, ze dobry jest celibat, ale dobre też jest małżeństwo- bo zapobiega grzechowi rozpusty.
- nie wolno lekceważyć życia płciowego w małżeństwie
- mówi o nierozerwalności małżeństwa, dopuszcza jednak czasową separację aby oddać się modlitwie, ale mówi też o powrocie, aby na skutek wstrzemięźliwości nie ulec pokusie
- „nie żyje z kobieta”- dosłownie nie dotyka kobiet, semityzm
- Grecy mieli pogardę dla ciała, dlatego Rzymianie powstrzymywali się od współżycia małżeńskiego. Paweł mówi, że wtedy pokusa jest jeszcze większa.
- zarówno małżeństwo jak i bezżeństwo są charyzmatami tj. łaskami udzielonymi dla dobra wspólnoty wiernych.
Test 2
1. Data, autorstwo i okoliczności powstania listów pasterskich.
List do Tytusa Paweł napisał po uwolnieniu z więzienia w Rzymie prawdopodobnie zimą 65 - 66. Po wyjściu z pierwszego uwięzienia apostoł założył wspólnotę chrześcijańską na krecie i jako swojego zastępcę zostawił tam Tytusa. W liście udziela mu wskazówek co do sprawowania władzy i organizacji życia we wspólnocie, poczym odwołuje go i prosi o przyjazd do Nikopolis.
Listy do Tymoteusza
1 Tm. powstał w Macedonii między pierwszym a drugim uwięzieniem tj. 63 - 67 r.
Powodem napisania listu jest szczególna troska o losy Kościoła w Efezie, któremu przewodniczy Tymoteusz. Placówka trudna z powodu ciągłych niebezpieczeństw grożących prawdziwej wierze i nauce z niej płynącej.
2 Tm. powstał niedługo przed śmiercią ok. 67 r.
Powodem napisania listu była bliska śmierć apostoła. Dziękuje on w nim Bogu za Tymoteusza. Poucza Tymoteusza jak walczyć z herezjami, zachęca do trwania w powołaniu, domaga się męstwa w szerzeniu ewangelii, strzeżenia powierzonego depozytu, pracy na wzór żołnierza.
2. Czego uczą Dz o apostołach?
Dzieje określają apostołów jako świadków- Ci, którzy widzieli cuda dokonane przez Jezusa i jego śmierć i zmartwychwstanie. Uczniowie Pana- bezpośrednio od Pana pobierali nauki, doświadczali jego obecności i im wyjaśniał przypowieści, byli najbliżej Jego. Posłani, wybrani, namaszczeni Duchem świętym- sam Chrystus ich powołał i wybrał i on dał im moc Ducha Świętego, aby głosili dobrą nowinę. Swoje posłannictwo przekazują dalej (po modlitwie i postach) poprzez nałożenie rąk.
3 Objasnij przyp. o chwascie
Przypowieść o kąkolu i pszenicy nie ma równoległych tekstów u pozostałych ewangelistów. Królestwo niebieskie przyrównano w niej do człowieka, który obsiał rolę dobrym ziarnem. Ale pod osłoną nocy zjawia się nieprzyjaciel, jakiś osobisty wróg gospodarza i sieje pomiędzy pszenicę jakieś zielsko, które w momencie wschodzenia trudno odróżnić od pszenicy, bo jest do niej bardzo podobne. Dopiero kiedy rośliny podrosną, różnica staje się widoczna. Gospodarz powstrzymuje chęć wyplewienia zielska w pierwszej fazie, aby słudzy nie powyrywali również zboża. Dopiero w czasie żniwa poleca zebrać osobno kąkol i osobno pszenicę. Zatem Królestwo Boże na razie obejmuje zarówno sprawiedliwych jak i grzesznych. Źli są tolerowani przez Boga. Dopiero w czasie ostatecznym jedni znajda się w niebie, Bożym spichlerzu a drugich spotka kara.. I tu obrazem tej kary jest ogień. Jezus jako gospodarz ostatecznie odrzuci dobre plony od złych.
4 Obasnij 1 Tes 4,14-17
Tekst ten dotyczy paruzji. W pierwszym kościele w Koryncie panował entuzjazm. Wszyscy oczekiwali rychłej paruzji, bo głosili ją świadkowie zmartwychwstania. Paweł wyraża tylko chęć, ale nie mówi, że on albo współcześni mu dożyją jej. Perspektywa rychłej paruzji wzbudziła niepokój w sercach Tesaloniczan. Obecne wówczas były poglądy judaistyczne, spodziewano się „nadejścia końca czasów” czyli zmiany panujących na świecie stosunków. Opis paruzji kreślony był niemal zawsze w barwach apokaliptycznych, więc obawiano się jej. Paweł mówi, ze umarli nie wyprzedzą żywych, zbawienie bowiem gwarantuje zmartwychwstanie. Nawróceni Żydzi oczekiwali przyjścia Chrystusa wg. pojęć i wyobrażeń judaistycznych. Paweł przedstawił inny obraz paruzji. To opis analogiczny do opisu wniebowstąpienia symbolizowany na wjazd królewski- triumfalne wstąpienie do nieba, któremu towarzyszy głos archanioła i dźwięk trąby. „Obłok”- obraz chwały Bożej.
5 Obasnij Flp 2, 6-11.
Jest to tekst wlepiony w list Św. Pawła. To hymn o uniżeniu i wywyższeniu Chrystusa. Zaczyna się uniżeniem przez śmierć i kończy wywyższeniem w chwale. To hymn trzy częściowy. 1. Chrystus- człowiek, 2. Uniżenie przez śmierć, 3. Wywyższenie w chwale- chrystologia oddalona. To układ mało znany. Częściej zaczynano od uwielbienia Chrystusa od jego Boskości, czyli Chrystologia odgórna. Z tych dwóch schematów autor natchniony wybiera jeden 3 częściowy.
-„ w postaci bożej”- Jezus swojej Boskości nie potraktował jako atutu
- „ ogołocił samego siebie”- uniżył się
-„śmierć krzyżowa”- szczyt uniżenia, a zarazem wyraz najgłębszego człowieczeństwa
- „darowałem mu imię”- jest najwyższą istotą równą Bogu
- „Pan”- Chrystus jest Bogiem, imię to zawsze oznaczało Boga
Test 3
1.Datowanie Dz z uwzględnieniem sprawy zakończenia księgi.
Do ok. 150r. Ew. Łukasza i Dz. Stanowiły jedno dzieło.
Dz. ukazują początek historii Kościoła. Obejmują okres od r. 30 i kończą się nagle- św. Paweł przybywa do Rzymu i zostaje uwięziony w roku 60.
Tekst oryginalny powstał w j. greckim.
Opierając się na tekście należy stwierdzić że Dz. powstały przed 70r, przed zburzeniem Jerozolimy
Dzieło musiało powstać przed 64r- prześladowania za czasów Nerona(być może autor ze względów politycznych nie chciał opisywać prześladowań).
Pod koniec I uwięzienia Pawła w Rzymie (61-63)
Miejsce powstania najprawdopodobniej Rzym. Dz. są historią apostolstwa.
2. Problem bliskosci paruzji w listach Pawłowych.
W pierwszym kościele w Koryncie panował entuzjazm. Wszyscy oczekiwali rychłej paruzji, bo głosili ją świadkowie zmartwychwstania. Paweł wyraża tylko chęć, ale nie mówi, że on albo współcześni mu dożyją jej. Perspektywa rychłej paruzji wzbudziła niepokój w sercach Tesaloniczan. Obecne wówczas były poglądy judaistyczne, spodziewano się „nadejścia końca czasów” czyli zmiany panujących na świecie stosunków. Opis paruzji kreślony był niemal zawsze w barwach apokaliptycznych, więc obawiano się jej. Paweł mówi, ze umarli nie wyprzedzą żywych, zbawienie bowiem gwarantuje zmartwychwstanie. Nawróceni Żydzi oczekiwali przyjścia Chrystusa wg. pojęć i wyobrażeń judaistycznych. Paweł przedstawił inny obraz paruzji. To opis analogiczny do opisu wniebowstąpienia symbolizowany na wjazd królewski- triumfalne wstąpienie do nieba, któremu towarzyszy głos archanioła i dźwięk trąby. „Obłok”- obraz chwały Bożej.
3. Przypowieść o 10 pannach.
Panny zamiast oczekiwać w domu na przybycie pana młodego, wzięły lampy i wyszły na spotkanie oblubieńca i oblubienicy zdążających, jak już się zdaje, do domu pana młodego. Gdy oblubieniec się spóźniał, wszystkie się zdrzemnęły. Kiedy obudzone o północy zaczęły przygotowywać swoje lampy, okazało się, że pięć z nich nie zabrało ze sobą oliwy. Noszono ją w specjalnych naczyńkach, aby uzupełnić w lampach. Prośba o pożyczenie została odrzucona. Natomiast rada, jaką zapominalskie panny otrzymały, była nierealna, bo o północy nikt nie sprzedaje oliwy. Mimo to panny poszły ją kupować. Zamknięcie drzwi sprzeciwia się również zwyczajowi, bo gościnność wschodnia otwierała dom weselny przed wszystkimi. Wszystkie te szczegóły wskazują, że przypowieść posiada elementy alegoryczne. Myśl jej wyrażona została wyraźnie w słowach: Czuwajcie zatem, bo nie znacie dnia ani godziny. Chodzi oczywiście o gotowość na powtórne przyjście Chrystusa. Otwierające przypowieść określenie wtedy (gr. tote) często występuje u Mt jako połączenie nie precyzujące czasu wydarzenia. Tutaj jednak wydaje się wskazywać na czas powtórnego przyjścia Chrystusa. Czuwajcie jest równoznaczne z „bądźcie gotowi” na przyjście Chrystusa. Autorzy, którzy uważają przypowieść za czystą alegorię, wyjaśniają jej elementy w bardzo różny sposób. Na przykład lampy oznaczają ich zdaniem wiarę, olej - dobre uczynki, młody pan - Chrystusa, panny - wiernych.
4. Objasnij tekst 1 Tes 2,12-15
Tesaloniczan, podobnie jak Koryntian (por. 1 Kor 4,15n), Paweł zrodził w Chrystusie przez ewangelię. Z tej racji napomina ich nie tylko jak wychowawca, lecz jak ojciec. W odniesieniu do chrześcijan innych gmin Paweł nie używa słowa „ojciec”.
Paweł dziękuje w modlitwie za to, że Tesaloniczenie przyjęli naukę Bożą. Człowiek z natury nie jest zdolny do modlitwy dziękczynnej. Paweł zawdzięcza tę łaskę samemu Chrystusowi. Słowo Boże różni się od słowa ludzi, nauczycieli i filozofów tym, że jest radosną nowiną przekazaną przez Boga. W słowie Bożym tkwi skuteczna siła, która daje moc do znoszenia cierpień. Zaimek hos ( = który) może też odnosić się do Boga. Stąd możliwy jest także przekład: On [Bóg] też działa w was.
5. Objaśnij dlaczego Koryntian trzeba było przekonywać do prawdy o zmartwychwstaniu Kor 15.
Test 4
1.Data, autorstwo, i okoliczności powstania 1,2 Kor.
1 Kor. Adresatami są mieszkańcy Koryntu. Paweł przebywał w tym mieście podczas II wyprawy przez 18 miesięcy 51-52r. List pisany w Efezie gdzie Paweł był w czasie III podróży misyjnej. Bezpośrednim powodem napisania listu było przybycie do Chloe i poselstwo z Koryntu, które donosiło o nieporządkach, nadużyciach, wątpliwościach tamtejszej wspólnoty. Cel odp. Na pytania wiernych.
2 Kor. Napisany podczas drugiego pobytu Pawła w Macedonii, pod koniec 57r. Okoliczności- Paweł nie przybył do Koryntu, wysłał tam Tytusa. Miał jechać do Koryntu, ale nie mógł dlatego napisał list. Osobiste pismo Św. Pawła o życiu. Broni swej apostolskiej godności.
2. Problem usprawiedliwienia przez wiare, a nie uczynki.
Dzięki wierze człowiek uznaje odwieczna miłość Boga i poświęca się Królestwu tej miłości. Wiara jego rozwija się, jest początkiem a także celem wciąż rośnie i pogłębia się, aż staje się miłością.
- człowiek człowiek dostępuje usprawiedliwienia poprzez wiare, wiara jest darem Bożym
- wierny tzn. dotrzymujący obietnic
- obejmuje postawę wewnętrzną ale ma swoje konsekwencje na zewnątrz
- Zydzi sądzili że dostąpia usprawiedliwienia jeśli będą przestrzegać prawa Tory- wiarę redukują do uczynków zewnętrznych- wypełnianie przepisów prawnych.
- aby dostąpić usprawiedliwienia trzeba być wiernym Bogu, żaden czyn ludzki nie jest w stanie dokonać usprawiedliwienia, zbawienia człowieka, ono dokonuje się tylko i wyłącznie poprzez Krzyż Chrystusa i jest darmo dane człowiekowi. Człowiek może to przyjąć albo odrzucić, czyni to poprzez swoje życie poprzez czyny. I dlatego choć chrześcijanin jest wolny od prawa to może przyjąć zbawienie tylko przez życie z wiary gdzie dobre uczynki są owocami łaski i działania Ducha Św.
- człowiek podlega prawu Chrystusowemu
- według Pawła to zwyciężanie zła dobrem, nieprzyjaźni miłością, napomina by unikać grzechu i żyć wiarą, nowym życiem w Chrystusie.
- sąd odbędzie się na podstawie uczynków człowieka.
3 Przypowieść o faryzeuszu i celniku.
Przypowieść ma na uwadze ludzi przekonanych o tym, że są sprawiedliwi i gardzą innymi. Faryzeusz chwali się tym, że nie grzeszy, jak inni, i swoimi dobrymi uczynkami (post i dziesięciny). Przykłady podobnej modlitwy znane są z pism rabinicznych. Natomiast celnik nie śmie nawet oczu podnieść w niebo, ale prosi Boga o zmiłowanie. Z tych dwóch ludzi modlitwa oczyściła celnika, a nie faryzeusza, bo według reguły Bożej, kto się wynosi, będzie poniżony, a kto się uniża, będzie wywyższony (por. 14,11; Mt 11,12).
4 Objaśnij relacje o śmierci Judasza oraz jego zastąpienie przez Macieja Dz 1,15-23.
5 Objaśnij 1 Kor 1,22-23.
Nauka o ukrzyżowanym Chrystusie została odrzucona zarówno przez judaizm, jak i przez świat hellenistyczny. Judaizm przyjmował bowiem tylko argumentację opartą na cudach i odrzucał myśl o cierpiącym Mesjaszu. Natomiast do świata hellenistycznego przemawiała staranna forma retoryczna i dobrze wypracowana myśl filozoficzna, a obca mu była idea cierpiącego Boga.
Test 5
1. Data i okoliczności Flm.
List do Filemona powstaje podczas pierwszego pobytu Św. Pawła w więzieniu (61 - 63).
Autorem jest Św. Paweł.
Adresatem jest Filemon, bogaty kolosanin nawrócony przez Pawła, i do jego domu.
Apostoł prosi w liście o przebaczenie zbiegłemu niewolnikowi Onezymowi, i nie karanie go, bo też jest już chrześcijaninem. Ucieczki były surowo karane wypaleniem na czole litery F i założeniemna szyje metalowej obręczy noszonej aż do śmierci. Paweł odsyła z Rzymu Onezyma wraz z listem do Filemona.
2. Problem 2 typów tekstów Dz.
Istnieją dwa teksty Dziejów, wiąże się z tym wiele problemów. Istnieją 2 rękopisy dłuższy i krótszy. Wersja dłuższa o 5% rózni się w szczegółach (kilkaset różnic w słowach, półzdaniach, określeniach). Nie wpływa to jednak na treść. Jest to ta sama księga tylko pod różną redakcją. Krótszą wersję przypisuje się Łk., dłuższą- późniejszemu chrześcijańskiemu autorowi.
Tekst wschodni (aleksandryjski)- kanoniczny(znajduje się w kanonie)i w najważniejszych kodeksach ABCS i w papirusie P15
Tekst zachodni- w kodeksie bezy D, jest obszerniejszy, bardziej poprawny stylistycznie. Możliwe jest że Łk napisał Dz. i puścił je w obieg, oddał do przepisania; mógł też dokonać przeróbek własnego rękopisu, który po jego śmierci został rozpowszechniony. Problemem tych tekstów jest to który uznać za natchniony. Trzeba tu zaznaczyć że P.Ś to słowo Boże wydane w ludzkim języku, a tu poprawki są czymś normalnym.
3. Przypowieść o synu marnotrawnym.
Przypowieść należy pod względem literackim do najpiękniejszych przypowieści w Ewangeliach. Syn jako młodszy otrzymał jedną trzecią majątku i żyjąc rozrzutnie roztrwonił majątek. Przyciśnięty głodem przyjmuje poniżające dla Żyda, a nawet zabronione przez nauczycieli Prawa (bo wieprze były zwierzętami nieczystymi - por. Kpł 11,7-8) zajęcie. Głodu jednak nie zaspokoił i nieraz rad by się najeść strąkami którymi karmiono wieprze. Z kontekstu wynika, że te strąki dali wieprzom inni słudzy, a nieszczęśliwy młodzieniec chciwie je zjadał, ale zanim zdążył się nasycić, świnie wszystko zżarły. Tak smutne położenie zrodziło w nim skruchę, chęć powrotu i przyznania się do winy. Ojciec, widząc opłakany stan syna, przyjął go najserdeczniej i czym prędzej przywrócił mu wszystkie synowskie prawa, których symbolem są: szata, pierścień i sandały. Cieszył się i weselił, wzywając wszystkich do współudziału w swoim szczęściu czego wyrazem jest uczta. Epizod ze starszym synem jeszcze mocniej podkreśla bezinteresowną, zapominającą o wszystkim miłość ojca oraz jego radość z odzyskania utraconego syna. - Ojciec i jego miłosierdzie to obraz miłosierdzia Boga dla nawracającego się grzesznika i Bożej radości z jego nawrócenia. Przypowieść wyjaśnia równocześnie, dlaczego Jezus nie odsuwa się od grzeszników, jak to robili faryzeusze i nauczyciele Prawa, ale szuka ich i cieszy się z ich nawrócenia.
4. Objaśnij Dz 2,1-4.
5. Objasnij Kol 1,15-20.
Test 6
1. Data, autorstwo, i okoliczności powstania Kol.
List do Kol. powstaje podczas pierwszego pobytu Pawła w wiezieniu (61 - 63).
Autorem jest Św. Paweł.
Kościół w Kolosach w dolinie Likosu został założony nie przez samego Pawła, ale przez jego delegata. Wbrew przekazanej Kolosanom nauce pojawiają się tam dążności Judaizujące - nawroty do praktyk ST, pomieszane z filozofią Greków o bytach pośrednich między Bogiem a człowiekiem (aniołach). W tej sytuacji Paweł wysyła z więzienia wyjaśnienia do kościoła w Kolosach.
2.Czego uczą Dz. o Kościele?
Łk. W Dz przedstawia Kościół i jego zadanie jako jeden z etapów historii zbawienia Jest to okres od wniebowstąpienia do Paruzji. Na określenie Kościoła używa 2 terminów LAOS i ECCLESIA. Wg. Dz. ze wszystkich narodów rodzi się dla Boga nowy Lud Boży złożony z Żydów i pogan. Drugi termin występuje częściej odpowiada starotestamentalnemu „QAMAR” co oznaczało zgromadzenie wybranego ludu w celach religijnych. Kościół w Dziejach jest zgromadzeniem ludzi (wspólnota- communio) których łączy jedna wiara, uczestnictwo w tych samych zebraniach w czasie których sprawowana jest liturgia. Kościołowi przewodniczy władza zwierzchnia ustanowiona przez Chrystusa. W dziejach jest mowa o sakramentach dzięki którym chrześcijanie upodabniają się do Chrystusa. Mowa jest o chrzcie, o odpuszczeniu grzechów, udzielenie Ducha swiętego, włożenie rąk- sakrament kapłaństwa. Kościół zaczyna swoje życie w dniu zesłania Ducha Świętego.Dz. mówią o łamaniu chleba- eucharystia, która miała miejsce 1 dnia tyg. Na wspólnym zebraniu połączonym z modlitwą.
3. Przypowieść o głupim bogaczu.
Według prawa spadkowego najstarszy syn otrzymywał 2/3 ojcowizny, a reszta przypadała następnym dzieciom. Jezus uchylił się od rozstrzygania sportu o spadek. Musiało być jednak coś niezwykłego w zabiegach pokrzywdzonego brata, skoro Jezus daje przestrogę przed chciwością. - Przypowieść przeciwstawia kruchość wartości doczesnych, a zwłaszcza dóbr materialnych, wobec faktu niepewności życia. Długość życia ludzkiego nie zależy od materialnego stanu człowieka. Nawet bardzo bogaci umierają u szczytu powodzenia, kiedy się wydaje, że wystarczy im już tylko żyć i używać. Nagle muszą opuścić wszystko. Przypowieść przypomina zasadę, że ważniejsze są zabiegi o bogactwo przed Bogiem. Ono bowiem jest nieutracalne.
4. Problem zakończenia Ewangelii Mk.
Lepsze rękopisy nie zawierają dalszego ciągu. Historycznie musiała się kończyć na wersecie 8 czyli (16,8). W kościele pierwotnym dodano 12 wersetów.
-Ostatnim etapem było te zakończenie. Strach kobiet.
- W Mk. Jest mowa o zmartwychwstaniu.3 zapowiedzi.
- czytelnik jest chrześcijaninem, musiał słyszeć że Jezus zmartwychwstał, dochodzi do wiadomości pustego grobu, powinien przypomniec sobie zapowiedź zmartwychwstania i ostatni rozdział sam sobie dopowiedzieć.
- następne pokolenie chrześcijan stwierdzili że tak nie należy kończyć Ew.
- Relacje- ukazanie się kobietom po znalezieniu pustego grobu w (Łk) uczniowie nie uwierzyli w J. Maria bierze Jezusa za ogrodnika. W zakończeniu Łk. Spotkanie w Galilei, wniebowstąpienie zapowiada obietnicę Ojca i Ducha. Pobłogosławił, rozstał się z nimi i poszedł do nieba.
- Mk - Po zmartwychwstaniu 1 dnia zjawia się Marii Magdalenie, lecz jej nie wierzą. Potem dwum na drodze. Ukazuje się również dwunastu siedzącym za stołem. Zapowiedź nakazów (człowiek nie głosi sam ewangeli, Bóg mu towarzyszy). Wniebowstąpienie.
5. Jak dokładnie brzmi pogląd Św. Pawła, ze władza pochodzi od Boga, Rz 13,1-7- objaśnij.
„Nie ma bowiem władzy, która by nie pochodziła od Boga”
„Jest ona narzędziem Boga, prowadzacym ku dobremu”
Tylko u Boga władza ma swe źródło- taki porządek ustanowił Bóg. Wola Boża zatem objawia się w strukturze społeczeństwa ludzkiego, które nie może istnieć bez władzy.
W biblii Tysiąclecia - władza moc jako autorytet pochodzi od Boga. Jeśli ktoś ma władze to ma ją na podstawie Bożego autorytetu, nie ma bowiem innego źródła. Wg. Św Pawła wszelka władza i porządek w naturze pochodzą od Stwórcy. Tylko on może nadawać władze. Należy pamiętać, że chodzi o instytucję władzy. Z tego nie wynika automatycznie, że Bóg sam wybiera każdego władcę. Władza jest dana ludziom, aby panował porządek. Władza musi być sprawiedliwa, a nie tyrańska. Paweł nawołuje do posłuszeństwa wobec władzy świeckiej. Należy poddać się władzy nie tylko ze względu na strach przed karą, ale też ze względu na własne sumienie. Mówi też o zasadzie sprawiedliwości- aby każdemu oddać co mu się należy, czyli m.in.podatki to czyny sprawiedliwe.
Test 7
1. Data, autorstwo, i okoliczności powstania Flp.
Filippi- miasto macedońskie. Paweł był tam w czasie 50-53r. Z treści listu wynika, że Paweł pisze Go z więzienia. Pierwsze więzienie w Rzymie 61- 63r., choć ostatnio przypuszcza się, że list mógł zostać napisany podczas uwięzienia w Efezie w latach 56-57. Wprawdzie gotów jest na męczeństwo, ale ożywia go nadzieja, ze będzie niedługo zwolniony. Pragnie podziękować w nim za pomoc ostatnio okazaną przez Filipian za pośrednictwem Epafrodyta, którego apostoł właśnie odsyła wraz z listem.
2. Nazwy i funkcje przełożonych chrześcijańskich w listach pasterskich na tle sytuacji z czasów Św Pawła i Św. Ignacego z Antiochii
3. Przypowieść o talentach
Przypowieść o talentach przypomina przypowieść o dziesięciu minach podaną przez Łk 19,11-27. Stąd pytanie, czy jest to ta sama przypowieść przekazana w dwóch redakcjach, czy też dwie różne przypowieści. Wydaje się, że chodzi o tę samą przypowieść, przy czym Mt zachował pierwotny tekst, a Łk pierwotny kontekst i wplótł w nią alegorię o królu wyruszającym w podróż. Mt wiąże przypowieść z poprzednim obrazem przez zwyczajne następstwo, nie tworząc żadnych logicznych związków. Można by tę przypowieść wyjąć z tekstu bez szkody dla układu Ewangelii. Człowiek, który udaje się w podróż, przekazuje swoim sługom majątek rozdzielając go im według zdolności. Jedni wykorzystują powierzony majątek, aby go pomnożyć i zwrócić panu ze znacznym zyskiem. Drudzy nie chcą pracować na korzyść pana. Zakopywanie pieniędzy w ziemi to często spotykany sposób przechowywania majątku nie tylko w czasie wojen. Pan wynagradza pracowitych i karze leniwego sługę, który w dodatku odzywa się zuchwale. Karę tę przedstawia znany z 8,12 i 22,13 obraz wyrzucenia z sali, w której odbywa się przyjęcie, w ciemności zalegające nie oświetlone ulice. Przypowieść wyraża myśl o konieczności współpracy z darami Bożymi.
4. Główna myśl mowy Św. Pawła na Areopagu Dz. 17.
-Paweł mówi że Bóg stworzył człowieka , człowiek został stworzony dla Boga dlatego poszukiwanie Boga jest naturalną potrzebą duszy ludzkiej.
- człowiek o własnych siłach nie jest w stanie poznać Boga. Może to zrobić tylko przez J.Ch
- Bóg nie mieszka w świątyniach jest samowystarczalny, jest niedaleko w nim żyjemy, poruszamy się, jesteśmy
- skoro wszyscy pochodzimy od Boga nie powinniśmy twierdzić że jest on podobny do złota,srebra,kamienia
- głosił o zmartwychwstaniu
-gr. Termin ANASTASIS sugerował imię żeńskiego bóstwa. Grekom trudno było przyjąć tę prawdę, bo według nich ciało jest więzieniem duszy, a zmartwychwstanie jest niepotrzebne.
- obrona wiary w jednego Boga.
5 Przedstaw alegoryczny sposób objaśniania Starego T, na Ga
Test 8
1 Data, autorstwo, i okoliczności powstania Ga
Autorem Ga. jest Św. Paweł.
List adresowany jest do Galatów, mieszkańców Galacji. Są dwie hipotezy - 1 mówi o Galatach zamieszkujących Galację właściwą (północną część rzymskiej prowincji Galacji), gdzie Paweł był podczas 2 (50 - 53) i 3 (53 - 58) podróży misyjnej. 2 mówi o Galatach zamieszkujących południową część Galacji, gdzie Paweł był w czasie 1 (45 -48) i 2 (50 -53) podróży misyjnej.
List został napisany z powodu rozterek gminy galicyjskiej co do zachowywania prawa ST (Po wizycie Pawła w Galacji przybyli tam nowi głosiciele ewangelii, którzy domagali się od nawróconych zachowywania przepisów ceremonialnych i rytualnych ST, m.in. obrzezania. Głosili, że Paweł nie był jednym z 12. Galaci znaleźli się w rozterce i o krok od dezercji od głoszonej przez Pawła Ewangelii. Paweł wysyłając list skutecznie zapobiegł odstępstwu.
List, jeżeli był pisany do Galatów północnych to powstał w latach 54 - 58, a do Galatów południowych w latach 49 - 50. Powstał najprawdopodobniej w Macedoni lub Efezie. Za datę powstania ogólnie przyjmuje się rok 57.
2 Rola prawa, uczynków i wiary u pawła Rz1-3
3 Objaśnij przyp. o zbrodniczych dzierżawcach.Z przypowieści, które zapowiada 12, 1, przytacza Mk tylko jedną: o nieuczciwych dzierżawcach winnicy. Ewangelijny właściciel winnicy wykazał wielką troskliwość o winnicę, otaczając murem, wykuwając prasę i budując wieżę. Wysokość dzierżawy określała umowa. Zazwyczaj jeśli dzierżawca przyjmował wszystkie koszta i prace związane z uprawą, płacił właścicielowi jedną trzecią zbioru po potrąceniu dziesięcin. Przypowieść nie wyjaśnia warunków umowy. Ważniejsza jest inna sprawa, a mianowicie nieuczciwa postawa dzierżawców. Trzykrotne wysyłanie sług po dzierżawę ukazuje złą wolę i upór dzierżawców. Wysłanie syna i narażanie go na zniewagę zostało podyktowane względami na naukę, jaką przypowieść przekazuje. Czyżby rzeczywiście wystarczyło zabicie dziedzica, aby posiąść jego własność? Jest przecież jeszcze dalsza rodzina, która dochodzi swych praw materialnych. Wszystko to wskazuje, że poczynając od 12,6 do 12,8 mamy do czynienia z elementami alegorycznymi, odzwierciedlającymi odrzucenie Jezusa Syna Bożego i zabicie Go przez naród wybrany Starego Przymierza, lub jak chcą inni z alegorią o rysach przypowieściowych. Winnica oznacza królestwo Boże, właściciel winnicy - Boga, słudzy - proroków odrzuconych przez naród wybrany Starego Przymierza, a syn - Jezusa. Dzierżawcy nieuczciwi to faryzeusze, nauczyciele Prawa i starsi ludu. Śmierć syna - to śmierć Jezusa. Nadzieja objęcia dziedzictwa nielogiczna i niezrozumiała w przypowieści odpowiada nadziei uratowania teokratycznego królestwa judaistycznego przez zabicie Chrystusa. Kara spadająca na nieuczciwych dzierżawców znalazłaby odpowiednik w zburzeniu Jerozolimy. Przewodnia myśl zarysowuje się wyraźnie. Miejsce narodu, który nie przyjął wysłańca Bożego Jezusa i nie dochował przymierza, zajmie nowy lud Boży - w pierwszej linii powszechny i wieczny Kościół Chrystusowy. Skończy się rola faryzeuszów i innych przywódców narodu żydowskiego. Ich miejsce zajmą inni.
4 Objaśnij Dz 15, 28-29
5 Objaśnij Ef 5,22nn