T: WSPÓLNA POLITYKA HANDLOWA WSPÓLNOTY EUROPEJSKIEJ
Wymiana handlowa WE z krajami trzecimi jest kształtowana w UE w ramach wspólnej polityki handlowej.
Poszczególne państwa członkowskie nie maja autonomii w zawieraniu umów handlowych z partnerami, przekazały, bowiem swoje narodowe kompetencje w omawianej dziedzinie instytucjom wspólnotowym (Unia Celna).
Państwa członkowskie wspólnoty zobowiązały się w Traktacie Rzymskim m.in. do koordynacji swoich stosunków handlowych z krajami trzecimi tak, aby po upływie okresu przejściowego można było prowadzić wspólną politykę w dziedzinie handlu zagranicznego.
Art. 113 Traktatu Rzymskiego przewidywał, że po upływie okresu przejściowego (koniec 1969 r.) polityka ta miała się opierać na jednolitych zasadach, w szczególności w zakresie:
zmian taryf celnych
zawierania układów celnych i handlowych]
liberalizowania dostępu do rynku, jak również ujednolicania środków mających na celu ochronę rynku, w tym również dotyczących dumpingu i subwencji
harmonizowania polityki eksportowej
Art. 36 Traktatu Rzymskiego dopuszczał możliwość stosowania ograniczenia a nawet zakazów handlu, jeśli uzasadniają to względy moralności publicznej polityki społecznej, ochrony zdrowia i życia ludzi, zwierząt oraz roślin, należy jednak podkreślić, że nie była ona wykorzystywana przez kraje członkowskie.
W latach 1985-1992 podjęto działania mające na celu dostosowywanie polityki handlowej do tworzonego jednolitego rynku. Wprowadzono wówczas zmianę w procedurach związanych z funkcjonowaniem Unii Celnej.
Z dniem 01.01.1993 r. kontrole celne na granicach między państwami członkowskimi zostały zniesione.
Rok później wszedł w życie Wspólnotowy Kodeks Celny wraz z przepisami wykonawczymi, w których zebrano rozproszone dotychczas przepisy dotyczące systemu celnego, w szczególności odpraw na zewnętrznych granicach celnych UE.
Do najważniejszych uregulowań w Kodeksie Celnym należą:
definicja obszaru celnego
preferencyjne traktowanie taryfowe
zasady wyceny wartości celnej
normalna i uproszczona procedura odpraw celnych
procedury celne o skutkach ekonomicznych
Celem polityki handlowej Wspólnoty jest „stopniowa eliminacja restrykcji w handlu międzynarodowym i obniżenie barier celnych” (Art. 110 Traktatu Rzymskiego)
Celem WTO (Światowej Organizacji Handlu) jest „ istotna redukcja taryf celnych i innych barier handlowych oraz eliminacja dyskryminacyjnego traktowania w handlu międzynarodowym”
Podsumowując należy podkreślić, że główne tendencje we wspólnej polityce handlowej od początku jej ustanowienia są następujące:
stopniowe obniżenie Wspólnej Taryfy Celnej
stopniowe uściślenie procedur i zasada stosowania środków pozataryfowych ( w tym antydumpingowych, antysubwencyjnych, nadzwyczajnych środków ochrony itp.)
wyeliminowania kontroli granicznych i barier technicznych w obrocie wzajemnym
utrzymywanie specyficznych instrumentów, głównie importowych w handlu z krajami o gospodarce nierynkowej
wprowadzenie systemu powszechnej preferencji celnej dla krajów rozwijających się, a następnie dodatkowych preferencji celnych w imporcie z niektórych grup państw rozwijających się
stopniowe rozszerzanie zakresu wzajemnych umów preferencyjnych w stosunkach z różnymi grupami państw (EFTA, CEFTA, NAFTA)
W wyniku powyższych działań wprowadzono pełną swobodę przepływu towarów między państwami członkowskimi i w zasadzie w pełni jednolitą politykę handlową wobec krajów trzecich.
T: INSTRUMENTY WSPÓLNEJ POLITYKI HANDLOWEJ
1. Instrumenty taryfowe
Cła - w wyniku utworzenia Unii Celnej (1968r.) zostały zniesione cła i ograniczenia ilościowe między państwami członkowskimi, EWG i przyjęta wspólna ujednolicona zewnętrzna taryfa celna. Obecnie Wspólna Taryfa Celna zawiera tylko jedną kolumnę stawek, tzw. konwencyjnych, wynikających ze statusu klauzuli największego uprzywilejowania. Dotyczą one importu z państw, które nie korzystają z żadnych preferencji celnych na rynku UE, tj. przede wszystkim z USA, Kanady, Australii, Nowej Zelandii oraz towarów wyłączonych z listy preferencji dla krajów, z którymi wspólnota zawarła porozumienia preferencyjne.
Stawki celne ustalane są w dwojaki sposób:
przedstawiane są pod postacią %-ej części wartości towaru,
tzw. cła ad-valorem
są ustanawiane pod postacią określonej sumy, uzależnionej od ciężaru objętości lub ilości towaru, tzw. cła specyficzne
mogą występować również cła mieszane, będące połączeniem dwóch poprzednich
W 2004 r. wspólnota stosowała 0 stawkę celną dla ok. 27% wszystkich pozycji taryfowych. Średnia stosowana stawka celna dla wszystkich towarów ogółem wynosiła 6,5%. Dla produktów rolnych kształtowała się na poziomie 16,6%; dla nie rolnych 3,7%. Najwyższe stawki celne wspólnota stosuje w imporcie żywności i używek, produktów rolnych oraz wyrobów odzieżowych. Najniższe w przypadku surowców kopalnianych, wyrobów włókienniczych, papieru oraz wyrobów hutniczych.
2. Instrumenty pozataryfowe
ograniczenia ilościowe - to wszelkie posunięcia państwa, które zniekształcają wolumen lub wartość importu bądź eksportu. Mogą występować w formie:
importowe kontyngenty - wartościowe lub ilościowe
„dobrowolnych” ograniczeń eksportu podejmowanych przez zagranicznych ·dostawców
dyskryminacyjne zamówienia rządowe - występują wtedy, gdy rząd preferuje producentów krajowych, co tworzy sytuację dyskryminacji wobec zagranicznych dostawców. Ich celem jest ochrona wybranych sektorów gospodarczych przed konkurencją zagraniczną oraz wspomaganie gałęzi znajdującej się w trudnych warunkach lub nowo powstających
reguły techniczne, normy i standardy - regulacje rządowe dotyczące reguł technicznych, standardów i wymogów w zakresie zdrowia, bezpieczeństwa, ochrony środowiska naturalnego, są również źródłem barier handlowych, i jeśli zagraniczni dostawcy muszą ponieść dodatkowe koszty na przystosowanie oferowanych dóbr i usług do wymogów obowiązujących w kraju przeznaczenia.
3. Instrumenty parataryfowe
działają podobnie jak cła. W UE należą do nich podatki graniczne, czyli podatki wyrównawcze nakładane na importowane dobra równe wysokości podatków pośrednich nakładanych w kraju na podobne dobra wytwarzane przez krajowych producentów
4. Instrumenty protekcjonizmu uwarunkowanego
instrumenty z zakresu protekcji uwarunkowanej można podzielić na dwie grupy:
stosowane przeciwko nieuczciwemu importowi
stosowane przeciwko importowi realizowanego zgodnie z zasadami konkurencji, jednakże w bardzo dużej ilości i po bardzo niskich cenach.
Warunki niezbędne do wprowadzania środków antydumpingowych (wyrównawczych) przeciwko nadmiernemu importowi i przeszkodom w handlu obejmują:
konieczność przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego przed zastosowaniem środków ochronnych
wystąpienie szkody bądź groźby jej wystąpienia dla przemysłu wspólnoty spowodowanej przez dumping, subsydia,, nadmierny import lub przeszkody w handlu.
istnienie wyraźnego i bezpośredniego związku przyczynowego między szkodą a jednym z powyższych elementów.
uwzględnienie interesów wspólnoty przy podejmowaniu decyzji o zastosowaniu środków ochrony.
Podmioty uprawnione do wnoszenia skargi:
postępowanie antydumpingowe i antysubsydyjne - przemysł wspólnoty lub Komisja Europejska
postępowanie ochronne przeciw barierom w handlu - przemysł wspólnoty lub Komisja Europejska, gdy skutki są odczuwalne na terenie UE; przedsiębiorstwa lub reprezentujące je organizacje, gdy skutki są odczuwane na rynkach krajów trzecich
postępowanie ochronne przeciwko nadmiernemu importowi- wyłącznie państwa członkowskie