Polityka społeczna - pytania na egzamin - rok akademicki 2008/2009
Zdefiniuj politykę społeczną.
Polityka społeczna - przyjęty i realizowany przez władzę publiczną i organizacje pozarządowe zespół długofalowych działań na rzecz zaspokajania potrzeb i rozwiązywania problemów społecznych.
Wymień cele polityki społecznej?
Wśród wielu celów polityki społecznej możliwe jest wyróżnienie:
bezpieczeństwo socjalne, które obejmuje zapewnienie dochodów i usług w sytuacji wystąpienia ryzyka socjalnego (choroba, inwalidztwo, starość, śmierć, bezrobocie)
inwestycje w człowieka - tworzenie równych szans rozwoju ludzi, kształcenie młodego pokolenia (są czynnikiem rozwoju ekonomicznego sprawiając, że wartości socjalne uzależnione są od polityki gospodarczej)
ład społeczny - jest podstawą stabilizacji życiowej ludzi, współpracy w osiąganiu celów, tolerancji różnic między ludźmi. Wartość pokoju społecznego rośnie wraz z osiąganiem dobrobytu i stabilizacji politycznej
życie rodzinne - akcentowanie życia rodzinnego oznacza powrót do wartości związków między ludźmi i poczucia bezpieczeństwa na podstawie więzi emocjonalnych i uczuciowych. Wychowanie przyszłych generacji wymaga wsparcia rodzin nie tylko ubogich i nie tylko materialnego ze strony osób i instytucji.
Jaka jest geneza polityki społecznej?
Okres do lat 80. XIX wieku w polityce społecznej oznacza czas od tzw. prawa ubogich do pierwszych ustaw ubezpieczeniowych. W 1601 r. wprowadzono w Anglii pierwszą ustawę o prawie ubogich, a w 1795 wprowadzono zasiłki wyrównawcze do płac. Od XIX w. polityka społeczna pozostaje w ścisłym związku z kwestią robotniczą. Wczesnemu rozwojowi kapitalizmu towarzyszyły nierówności uderzające w godność człowieka marginalizujące ludzi bezdomnych, głodnych, bez pracy, chorych. Te kategorie osób były spychane w nieekonomiczny niebyt stąd pojawiły się wysiłki państwa na rzecz usunięcia istniejących nierówności.
Lata 1880-1930 to czas eksperymentu i poszukiwań w polityce społecznej koncentrujących się wokół znalezienia najlepszych sposobów ingerencji państwa w sprawy socjalne. Istotną rolę w kształtowaniu współczesnej polityki społecznej odegrał kanclerza Niemiec Otto von Bismarck, który był inicjatorem wprowadzenia 3 rodzajów obowiązkowego ubezpieczenia:
ubezpieczenie na wypadek choroby (1883)
ubezpieczenie od wypadków przy pracy (1884)
ubezpieczenie w razie starości i inwalidztwa (1889)
Ustawy niemieckie dały silny impuls do poszukiwania najlepszych sposobów rozwiązania kwestii socjalnej, wiele krajów uznało je za rozwiązanie modelowe i warte naśladowania. Bismarck udowodnił, ze zaangażowanie państwa w sprawy socjalne jest nie tylko możliwe, ale i korzystne z punktu widzenia utrzymania porządku społecznego i poprawy położenia pracowników najemnych.
W latach 1930-1950 kształtuje się konsens wokół idei prowadzenia przez państwo polityki społecznej. To okres rozbudowy systemu świadczeń socjalnych i szeroko rozumianych usług socjalnych. Do systemu świadczeń socjalnych włączane są kolejne grupy obywateli oraz wprowadzane nowe rodzaje świadczeń. System świadczeń w pierwotnej fazie obejmował tylko robotników w niebezpiecznych branżach, następnie ubezpieczeniami objęto innych pracowników przemysłowych, potem robotników wiejskich.
W latach 1950-1975 w większości krajów wysoko rozwiniętych, nasilały się głosy krytykujące rozmiary zaangażowania władz publicznych w realizację. W tym okresie nastąpiło rozszerzenie zakresu wszystkich rodzajów ubezpieczeń społecznych i pozostałych świadczeń socjalnych, nastąpiło podwyższenie wysokości świadczeń oraz wydłużenie okresu wypłacania. W okresie nastąpił proces dyfuzji polegający na tym, że świadczenia socjalne wywalczone przez jedne grupy zawodowe stawały się punktem odniesienia dla roszczeń kolejnych grup zawodowych, przy czym poziom świadczeń uzyskany przez grupy najbardziej uprzywilejowane wyznaczały docelowy i pożądany standard o który wszystkie kolejne grupy starały się zabiegać.
Od około 1975 r. do końca XX wieku nastąpiło przewartościowanie priorytetów polityki społecznej. W większości krajów był to okres kryzysu naftowego i okres cenzury dla polityki społecznej. W okresie tym chodziło o dostosowanie systemu świadczeń socjalnych do zmniejszonych możliwości finansowych państwa. Większość zmian polegała na zaostrzeniu kryteriów korzystania ze świadczeń. Nastąpiła zmiana priorytetów w polityce społecznej na korzyść ludzi młodych i osób aktywnych zawodowo, np. rozbudowa różnych form przekwalifikowania, wyszkolenia oraz wspierania mobilności zawodowych. Przyjęto pewną strategię inwestowania w człowieka czemu towarzyszy poszukiwanie indywidualnych sfer zaspokajania potrzeb człowieka.
Co jest przedmiotem badań polityki społecznej jako nauki?
Przedmiotem polityki może być działalność państwowa obejmująca wszystkie dziedziny życia, a także może obejmować poszczególne sfery. Podstawowym przedmiotem polityki jest władza. Przez władzę rozumie się możność podejmowania i realizowania decyzji, niezależnie od woli ludzi, których ona dotyczy.
Przedstaw zadania polityki społecznej jako działalności praktycznej?
Do zadań polityki społecznej należy także zaspakajanie potrzeb znajdujących się poza strefą ekonomiczną i bytową. Za główne w tym względzie uważa się:
potrzebę bezpieczeństwa (dotyczy ona m.in. stałości pracy, gwarancji osiągnięcia dochodów, zabezpieczenia przed brakiem samowystarczalności, przed wypadkami przy pracy itp.),
potrzebę uznania (szacunku- wyrażającą się w formie pragnienia osiągnięć, zdobycia i posiadania wiedzy, znaczenia i prestiżu - zaspokojenie tej potrzeby wymaga stworzenia odpowiedniego systemu awansowania pracowników, sprawiedliwej oceny ich pracy, sposobu nagradzania itp.),
potrzebę przynależności ukazująca się w uczestnictwie w różnych grupach społecznych i realizowania w nich swoich aspiracji.
W zaspokajaniu potrzeb psychologicznych dość skutecznie służy odpowiednie kształtowanie stosunków międzyludzkich w pracy, w domu, stworzenie form i udostępnienie pracy społecznej, działalności kulturalnej, a także umożliwienie rozwijania talentów i uzdolnień nie związanych bezpośrednio z pracą. Jest rzeczą znaną, że potrzeby społeczne wszelkiego rodzaju nie mają charakteru stałego, lecz z upływem czasu o w miarę wzrostu ogólnego poziomu życia mają tendencję stałego rozwijania się ilościowo i jakościowo.
Wyjaśnij pojęcie zabezpieczenie społeczne.
Zabezpieczenia społeczne, system zinstytucjonalizowanych form pomocy pieniężnej i rzeczowej, mający na celu zagwarantowanie zaspokojenia podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego społeczeństwa. Tak pojmowane zabezpieczenie społeczne oznacza zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa socjalnego i ochronę przed różnymi rodzajami ryzyka socjalnego, jak: niezdolność do pracy ze względów zdrowotnych, utrata pracy, macierzyństwo, starość, zgon żywiciela rodziny.
Zabezpieczenia społeczne mają charakter powszechny i oparte są głównie na środkach publicznych. Zalicza się do nich: ubezpieczenia społeczne, ochronę zdrowia, opiekę i pomoc społeczną, rehabilitację inwalidów, stypendia, opiekę nad sierotami itp.
Realizacja zabezpieczenia społecznego wymaga funkcjonowania specjalnych instytucji opieki społecznej, powoływanych przez państwo lub terenowe władze samorządowe.
Wyjaśnij pojęcie świadczenia społeczne.
Świadczenia społeczne, ogół świadczeń przekazywanych przez rząd określonym grupom społecznym lub całemu społeczeństwu w pieniądzu bądź w naturze. Środki zaspokajania indywidualnych potrzeb jednostki, których uzyskanie nie jest bezpośrednim efektem własnej pracy, są one podstawowym instrumentem polityki społecznej i formą realizacji zabezpieczenia społecznego. Z prawnego punktu widzenia zobowiązania rządu do określonych świadczeń społecznych oraz ich zakres wynikają z odpowiednich ustaw i są wyrazem polityki społecznej państwa.
Wyróżnia się trzy typy świadczeń społecznych: ubezpieczeniowe, zaopatrzeniowe i opiekuńcze, jednak granice pomiędzy nimi często się zacierają.
Wymień techniki zabezpieczenia społecznego?
Technika ubezpieczeniowa - świadczenia mają charakter roszczeniowy. Do nabycia uprawnień wymagane jest opłacanie składek, składki te są źródłem pokrycia wydatków na świadczenia. Wysokość i warunki przyznawania świadczeń są określane ustawowo, zaś same świadczenia różnią się w zależności od wysokości składek.
Technika zaopatrzeniowa - ma, podobnie jak ubezpieczeniowa, charakter roszczeniowy, przy czym prawo do świadczeń wynika wyłącznie z woli ustawodawcy, nie jest natomiast związane z opłacaniem składek. Świadczenia finansowane są z funduszy publicznych (podatków). Wysokość i warunki przyznawania świadczeń są określone ustawowo na podstawie kryteriów. Wymiar świadczeń jest najczęściej jednolity w ramach jednej grupy i jest on ustalany na poziomie zapewniającym wszystkim członkom tej grupy zaspokojenie potrzeb na co najmniej minimalnym poziomie.
Technika opiekuńcza - świadczenia udzielane na podstawie tej techniki mają charakter uznaniowy. Są one przyznawane indywidualnie, po uprzednim zbadaniu warunków życiowych danej osoby i stosownie do jej potrzeb.
Wyjaśnij pojęcie „podmiot polityki społecznej”?
Instytucje realizujące programy polityki społecznej, działające na rzecz wykonania jej celów
Wyjaśnij pojęcie „adresat” polityki społecznej?
„Adresatem” polityki społecznej, jest osoba wobec której działa polityka społeczna. Adresatem polityki społecznej jest społeczeństwo.
Jakie znasz podmioty polityki społecznej na szczeblu krajowym?
Podmioty ustawodawcze: Sejm i Senat
Podmioty wykonawcze: prezydent i rada ministrów
Ministerstwa, m.in.: Pracy i Polityki Społecznej Edukacji Narodowej, Szkolnictwa Wyższego, Rozwoju Regionalnego, Zdrowia, Gospodarki
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), Kasa Rolniczego Ubezpieczenia społecznego (KRUS)
Podmioty kontrolne: Rzecznik Praw Obywatelskich
Jakie znasz międzynarodowe podmioty polityki społecznej?
a) ONZ jest to szczególny podmiot makropolityki społecznej
Karta Narodów Zjednoczonych została podpisana 26 czerwca 1945r w San Francisco i dała początek ONZ - organizacji opartej na zasadzie suwerennej równości państwa.
Celem ONZ jest :
-Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa;
-Popieranie praw człowieka;
-Rozstrzyganie sporów;
-Rozwijanie przyjaznych stosunków międzynarodowych.
ONZ ma pięć głównych organów :
-Zgromadzenie Ogólne;
-Rada Bezpieczeństwa;
-Rada Gospod.- Społ.;
-Rada Powiernicza;
-Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości.
Część działalności ONZ koncentruje się na problemach socjalnych człowieka . Od początku prowadzi ona aktywną działalność na rzecz zagwarantowania i przestrzegania w praktyce równych praw dla wszystkich ludzi bez względu na płeć , rasę , religię , poglądy polityczne , przynależność państw , na rzecz zapewnienia jednakowych standardów socjalnych dla wszystkich ludzi.
Najważniejszym podmiotem makropolityki społecznej jest Rada Gosp. - Społ.
Zadaniem jej jest :
-Rozwijanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie gospodarki, kultury i oświaty , zdrowia i problematyki społecznej;
-Przestrzeganie praw człowieka i podstawowych wolności poprzez omawianie aktualnych problemów w tych dziedzinach i uchwalanie odpowiednich zaleceń pod adresem Zgromadzenia Ogólnego ONZ;
-Inicjowanie i prowadzenie badań , opracowywanie konwencji międzynarodowych i przedstawienie ich do aprobaty Zgromadzenia Ogólnego;
-Koordynacja działalności wyspecjalizowanych organizacji poprzez zawieranie z nimi porozumień o współpracy .
b) FAO - Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa
Siedzibą jej jest Rzym, a podstawowe cele to:
-Polepszanie wytwarzania , wymiany i dystrybucji produktów rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa;
-Podnoszenie poziomu wyżywienia narodów;
-Polepszanie warunków życia ludności wiejskiej;
-Zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego;
-Popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi;
-Udzielanie pomocy technicznej.
c) ILO (MOP) - Międzynarodowa Organizacja Pracy
Jej cele to:
-Poprawa warunków pracy i życia dla pracujących;
-Likwidacja bezrobocia;
-Likwidacja dyskryminacji w dziedzinie zatrudnienia i szkolenia;
-Ochrona pracy dzieci, młodzieży i kobiet;
-Ochrona pracowników w przypadku ich chorób;
-Uznanie zasady swobodnego stowarzyszania się, organizowania kształcenia zawodowego i technicznego.
d) UNESCO
Przyczynia się do utrzymywania pokoju przez pogłębianie oświaty, nauki i kultury, współpracy narodów dla zapewnienia sprawiedliwości.
Do podstawowych swobód przyznanych w KARCIE ONZ wszystkim narodom świata jest zwalczanie analfabetyzmu na świecie.
e) WHO (Światowa Organizacja Zdrowia)
Jej celem jest osiągnięcie przez wszystkie narody najwyższego poziomu zdrowia.
Europejska polityka społeczna ma własną strukturę organizacyjną oraz odrębne umocowania prawne.
Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:
- Europejską Kartę Społeczną wraz z protokołem dodatkowym- 1982r.
- Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej - 1989r
- Traktat z Mastricht - 1992r
- Zielona Księga i Biała Księga - 1994r, które określają programy działania państw, członków w obszarze wspólnej polityki socjalnej.
Wymień podmioty polityki społecznej o charakterze samorządowym?
poziom powiatu:
Organ uchwałodawczy: rada powiatu, organ wykonawczy: starosta
Powiatowe urzędy pracy,
Szpitale,
Szkoły ponadpodstawowe,
Domy pomocy społecznej
poziom gminy:
Organ uchwałodawczy: rada gminy, organ wykonawczy: wójt/burmistrz/prezydent miasta
Miejski/ gminny ośrodek pomocy społecznej
Szkoła podstawowa
Zakład opieki zdrowotnej
Jakie znasz instrumenty polityki społecznej?
ekonomiczne - regulują dostęp do dóbr będących wytworem gospodarki , dostęp do własności, prawa właścicieli, dostęp do dóbr konsumpcyjnych m.in. poprzez pracę, świadczenia.
informacyjne
instrumenty prawne
kadrowe
kształtowania przestrzeni - infrastruktura, lub infrastruktura społeczna, - obiekty będące efektami procesów inwestycyjnych służące zaspokojeniu ludzkich potrzeb jak szkoły czy szpitale, sieć drogowa kolejowa i zabudowa mieszkaniowa.
Scharakteryzuj prawne instrumenty polityki społecznej.
Regulacje prawne składające się na państwowy system prawny, które mniej lub bardziej bezpośrednio określają uprawnienia i zachowania obywateli związane z zaspokojeniem ich potrzeb.
Instrumenty prawne polityki społecznej są to regulacje prawne składające się na państwowy system prawny, które bardziej lub mniej bezpośrednio określają uprawnienia oraz zachowania obywateli a także są związane z zaspokajaniem ich potrzeb.
Podstawowymi funkcjami instrumentów prawnych jest:
1. Tworzenie procedur
2. Rozpowszechnianie zachowań pożądanych
3. Ograniczanie zachowań niepożądanych poprzez stosowanie instrumentów nie zawierających sankcji lub też je zawierające np. karne lub administracyjne. Skuteczność sankcji jest uzależniona od nieuchronności, długotrwałości, dolegliwości lub natychmiastowości kary.
Do tak rozumianych instrumentów prawnych polityki społecznej zaliczamy zapisane w dokumentach międzynarodowych, Konstytucji RP i skonkretyzowane w aktach prawnych niższego rzędu prawa wolności obywatelskie oraz prawa socjalne.
Scharakteryzuj finansowe instrumenty polityki społecznej.
W ramach polityki społecznej UE podejmowane jest zwłaszcza rozwiązywanie ekonomicznych problemów państw najsłabszych oraz wyrównywanie szans życiowych obywateli Unii. Aktualnie istnieją cztery tzw. fundusze strukturalne oraz Fundusz
Spójności wspomagające politykę społeczną:
1. Europejski Fundusz Społeczny (European Social Fund, ESF) utworzony w 1957 r.
Wspomaga on:
ułatwianie integracji zawodowej osób bezrobotnych narażonych na bezrobocie
długotrwałe poprzez m.in. szkolenia zawodowe,
ułatwianie integracji zawodowej ludzi młodych,
tworzenie równych szans dla mężczyzn i kobiet na rynku pracy.
2. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (European Agriculture Guidance and Guarantee Fund, EAGGF) powołany między innymi, w celu udzielania pomocy w osiąganiu akceptowanego społecznie poziomu życia rolników.
3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund, ERDF) mający na celu trwały i zrównoważony rozwój gospodarek narodowych, a w jego ramach rozwój inwestycji na infrastrukturę społeczną (wspomagające utworzenie lub utrzymanie stałego zatrudnienia).
4. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (Financial Instrument for Fisheries Guidance, FIFG) zajmujący się promowaniem zmian strukturalnych w tym sektorze gospodarki, więc również między innymi polityką zatrudnienia.
5. Fundusz Spójności (Cohesion Fund, CF) którego zadaniem jest wyrównanie poziomu życia ludności słabiej rozwiniętych krajów członkowskich do średniej krajów „piętnastki”.
Scharakteryzuj administracyjne instrumenty polityki społecznej.
Instrumenty instytucjonalne tj. infrastruktura społeczna - to ogół urządzeń i instytucji publicznych świadczących usługi w takich sferach jak: ochrona zdrowia, oświata i wychowanie, kultura, pomoc społeczna, rekreacja i kultura fizyczna.
Ze środków publicznych muszą być utrzymywane m. in. : szkoły, przedszkola, domy kultury, szpitale, muzea, kina, przychodnie, uczelnie.
Scharakteryzuj kadrowe instrumenty polityki społecznej.
Ludzie którzy świadczą usługi społeczne i decydują o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym, którzy stanowią i stosują prawo{łącznie z tymi, którzy sprawują przymus państwowy i egzekwują sankcje za niedozwolone zachowanie - będąc państwa}, którzy informują, wychowują i uczą i radzą.
Instrumenty kadrowe polityki społecznej to ludzie, którzy świadczą usługi społeczne, decydują (Świadczeniodawcy) o przyznaniu dóbr ekonomicznych potrzebującym (pracy, zasiłków), którzy stanowią i stosują prawo (Ustawodawcy, Prawodawcy), sprawują przymus państwowy i egzekwują sankcje za niedozwolone zachowania będąc „zbrojnym ramieniem” państwa, którzy informują, wychowują, uczą i radzą, to profesjonaliści i wolontariusze, ciała doradcze, kwalifikacje i motywacje usytuowane w różnych instytucjach i sektorach - możemy ich postrzegać, jako „instrumenty kadrowe” polityki społecznej, jako jej zasoby ludzkie.
Liczba i jakość tych ludzi, ich motywy i postawy, prezentowana przez nich kultura prawna, polityczna, kultura współżycia społecznego, mają decydujące znaczenie dla powodzenia programów polityki społecznej.
Rola kapitału ludzkiego, coraz bardziej doceniana przez współczesną ekonomię, jest szczególnie duża w pewnych dziedzinach życia społeczeństw; należy do nich właśnie polityka społeczna.
Wymienić tu trzeba zwłaszcza:
1. tych, którzy decydują o kierunkach polityki społecznej, polityków różnych szczebli, parlamentarzystów, samorządowców, związkowców; a obok nich przywódców niesformalizowanych ruchów społecznych,
2. tych, którzy świadczą profesjonalne usługi dla konkretnych ludzi; działalność tych ostatnich mieści się w obszarze tzw. służb społecznych. Przykładowe zawody reprezentatywne dla tej grupy to: nauczyciel, pedagog, resocjalizator, kurator, lekarz, pielęgniarz, rehabilitant, inspektor pracy, doradca zawodowy, doradca ubezpieczeniowy, pracownik socjalny, a także - na pewnych obszarach problemowych - policjant, sędzia, komornik. Lista tych zawodów wciąż się wydłuża, pojawiają się nowe specjalizacje,
3. nieocenionym uzupełnieniem, (choć na pewno nie substytutem) kadr profesjonalnych są wolontariusze; ci, którzy wnoszą zapał, inwencję i nutę personalną do codziennych działań polityki społecznej, poprzestając na symbolicznej gratyfikacji: na uznaniu otoczenia i osobistym zadowoleniu, prowadząc poradnie, kursy, szkolenia, opiekę i wiele innych działalności związanych z codziennym życiem.
Pożytki płynące z ich działania są tym większe, im lepszej, jakości jest kapitał społeczny, którym dysponują oni sami i całe społeczeństwo.
Działając, rozwiązują bieżące problemy konkretnych ludzi, a zarazem trwale pomnażają ów kapitał.
Scharakteryzuj informacyjne instrumenty polityki społecznej
Informacje przekazywane w systemie szkolnym i przez massmedia.
Instrumentami informacyjnymi dysponuje każdy z nas na miarę swych możliwości, wszystkie podmioty dopuszczone do głosu przez państwo, a czasem nawet podmioty nielegalne, jak kiedyś opozycja demokratyczna.
Instrumenty informacyjne mogą być bardzo skuteczne pod warunkiem uznania ich przez odbiorców za wiarygodne.
Wśród tych instrumentów informacyjnych wyróżnić można:
1. informacje przekazywane za pośrednictwem systemu szkolnego (nauka w szkołach, przedszkolach), częściowo obowiązkowego, w całości uregulowanego przez prawo, kontrolowanego przez resort edukacji, adresowane do całego młodego pokolenia. Ewentualne niepowodzenia szkoły w realizacji tego zadania przesądzają o niepowodzeniach kolejnych typów oddziaływań informacyjnych takich jak odpowiadanie na potrzeby informacji, gromadzenie informacji,
2. informacje publikowane za pośrednictwem wszelkiego rodzaju środków społecznego przekazu (mass mediów), emitowane w przestrzeń społeczną, formalnie dostępne dla wszystkich, (bowiem niereglamentowane przez prawo), co nie znaczy, że dla wszystkich dostępne ekonomicznie lub intelektualnie - dostęp do mediów zróżnicowany jest jednak w zależności od stanu posiadania obywateli, wykształcenia, terenu zamieszkiwania,
3. poradnictwo indywidualnie adresowane do osób mających szczególne potrzeby. Za szczególny rodzaj poradnictwa, (któremu często towarzyszy przydzielanie dóbr ekonomicznych) trzeba uznać pracę socjalną niejednokrotnie zbawienną dla ludzi zamieszkujących ubogie tereny kraju, gdzie jednak dostęp do poradnictwa indywidualnego, tak jak i do innych kanałów informacyjnych jest mniejszy niż na terenach dobrze rozwiniętych.
Informacje, które ludzie sobie przyswoili, które zrozumieli i zaakceptowali, należą do najważniejszych wyznaczników ich zachowań i decyzji życiowych, są warunkiem satysfakcjonującego zdefiniowania i zaspokojenia ich potrzeb.
Dlaczego mówimy, że państwo jest głównym podmiotem polityki społecznej?
Jest to działalność praktyczna rządu, skupiająca się na rozwiązywaniu problemów społecznych - dotyczących wielkich grup społecznych, wyróżnionych na podstawie struktury społecznej, demograficznej, przestrzennej itd.
Opisz stan i kierunki badań związanych z polityką społeczną do 1918 roku.
Polityka społeczna rozwinęła się w pełnym tego słowa znaczeniu w XIX wieku w raz z rozwojem przemysłu i powstaniem klasy robotniczej, przede wszystkim w Wielkiej Brytanii 1803 - pierwsze ustawy dotyczące ochrony pracy kobiet i dzieci i w Niemczech - tzw. socjal politic - reformy Bismarcka
- 1883 r. - wprowadzono przymusowe ubezpieczenia chorobowe;
- 1884 r. - ubezpieczenia dotyczące wypadków przy pracy
- 1889 r. - emerytalne (reformy) stworzył ubezpieczenia społeczne).
Cechy charakterystyczne - wkroczenie państwa w stosunki społeczne poprzez organizowanie ubezpieczeń społecznych. Był to element walki z ruchem robotniczym. Miały zapewnić stabilizację.
Reforma ta wyszła z kręgów konserwatywnych. Nie przyświecały jej cele humanitarne, ale miały na celu walkę polityczną.
Kilkanaście lat później w krajach anglosaskich reformy też przeprowadzono, ale o innym charakterze.
Motywem do podjęcia działalności w sferze polityki społecznej było dążenie do zahamowania procesów zagrażających państwu, Łagodzenie skutków rewolucji przemysłowej, a także zapobieganie konfliktom i buntom paraliżującym produkcję. Zaczęły powstawać związki zawodowej i międzynarodowe organizacje robotników.
Kim był Stanisław Głąbiński?
Od 1890 - czołowy działacz Narodowej Demokracji. Objął stanowisko redaktora naczelnego Gazety Narodowej. Brał udział w zakładaniu wielu instytucji wyższej użyteczności publicznej w Galicji.
1902 - 1918 - poseł do austriackiej Rady Państwa.
Od 1904 - poseł w sejmie galicyjskim.
Od 1907 - prezes Koła Polskiego.
Od 1910 - prezydent połączonych izb poselskich - austriackiej i węgierskiej. Nawiązał bliską współpracę z politykami reprezentującymi Ligę Narodową, przede wszystkim Janem Gwalbertem Pawlikowskim oraz Stanisławem Grabskim.
W styczniu 1911 objął stanowisko ministra kolei w gabinecie premiera Reinharda Bienertha. Pełniąc obowiązki szefa tego resortu, przyczynił się w dużym stopniu do spolonizowania administracji kolejowej na terenie Galicji.
W październiku 1918 udał się do Warszawy, przyjmując propozycję objęcia teki ministra spraw zagranicznych w rządzie Józefa Świeżyńskiego. Opracował wówczas zasady ordynacji wyborczej do Sejmu Ustawodawczego Odrodzonej Rzeczypospolitej, do którego wybory wyznaczono na 26 stycznia 1919.
1919 - poseł do Sejmu Ustawodawczego z listy Związku Ludowo-Narodowego (de facto: Narodowa Demokracja).
Niebawem został prezesem Rady Naczelnej ZL-N oraz przewodniczącym klubu poselskiego tego ugrupowania. Funkcję tę piastował także w Sejmie pierwszej kadencji po wyborach, które odbyły się w listopadzie 1922.
W maju 1923 podpisał w imieniu Związku Ludowo-Narodowego porozumienie z Polskim Stronnictwem Ludowym "Piast" (tzw. pakt lanckoroński), w wyniku którego doszło do powstania centroprawicowego rządu Wincentego Witosa. Głąbiński został w nim wicepremierem oraz ministrem wyznań i oświecenia publicznego.
W 1926 odegrał znaczącą rolę przy tworzeniu drugiego gabinetu Wincentego Witosa z udziałem narodowej i chrześcijańskiej demokracji, Narodowej Partii Robotniczej oraz "Piasta".
1928-1935 - senator RP, przewodniczący klubu Stronnictwa Narodowego.
Na początku września 1939 roku ewakuował się ze Lwowa wraz z przedstawicielami rządu do Rumunii, skąd po kilku dniach powrócił do Lwowa, gdzie pozostał jego 14 letni syn (również Stanisław - długoletni korespondent zagraniczny PAP).
Aresztowany przez NKWD, skazany na 8 lat więzienia za nielegalne przekroczenie granicy, był więziony do czerwca 1941 we Lwowie, skąd po inwazji hitlerowskiej na ZSRR został ewakuowany na wschód. Zmarł w 1941 w więzieniu w Charkowie.
Kim był Ludwik Krzywicki?
Autor prac poświęconych kwestii robotniczej w ustroju kapitalistycznym, inicjator badań prowadzonych przez Instytut Gospodarstwa Społecznego w Warszawie. Trwałym osiągnięciem było prowadzenie badań nad warunkami bytu robotników i chłopów.
Krzywicki zajmował się przede wszystkim teorią rozwoju społecznego, analizą mechanizmów zmiany społecznej i badaniami formacji społeczno-ekonomicznych wspólnoty pierwotnej i kapitalizmu. Do oryginalniejszych osiągnięć Krzywickiego należą jego koncepcja społeczeństw terytorialnych, tzn. takich, w których istnieje własność prywatna, i teoria idei społecznych. Zajmował się analizą najniższych form więzi społecznej (koncepcja podziału ustrojów społecznych na rodowe i terytorialne, czyli klasowe), zagadnieniem rodowodu, mechanizmów rozpowszechniania i oddziaływania idei społecznych, a także analizą rozwoju rolnictwa amerykańskiego i europejskiego oraz spółdzielczością.
Krzywicki należy do pierwszego pokolenia polskich uczniów Karola Marksa i nauce jego pozostał wierny do końca życia. Na jego recepcję marksizmu duży wpływ wywarła ogólna kultura filozoficzna końca XIX w., ona sprawiła, że w jego dorobku widoczne są koneksje z pozytywizmem, ewolucjonizmem i empiriokrytycyzmem. Niechętny problematyce ontologicznej (nieznane były wówczas pozostające w rękopisie do lat 20. XX w. filozoficzne sensu stricto rozprawy Marksa), w marksizmie dostrzegał głównie teorię i metodę badań społecznych. Akcentował jednak ważną rolę filozofii w tworzeniu całościowej wizji świata. Fundamentalnymi tezami jego światopoglądu były: monizm, ewolucjonizm, scjentyzm i determinizm.
Szczególne znaczenie przywiązywał Krzywicki do problemów materializmu historycznego. Rozwój był dlań procesem powolnym, stopniowym, ciągłym i żywiołowym, chociaż wczesną publicystykę Krzywickiego cechowała postawa rewolucyjna. Siły wytwórcze nazywał wiecznym rewolucjonistą w dziejach i one jako czynnik pierwotny określały nadbudowę prawno-ideologiczną społeczeństwa. Przyjmując Marksowski podział na formacje społeczno-ekonomiczne, najwięcej uwagi poświęcał epoce wspólnoty pierwotnej. Źródłem do jej badań była dla Krzywickiego literatura etnograficzna, dotycząca istniejących na kuli ziemskiej społeczeństw przedpiśmiennych.
Twórczym i cenionym do dzisiaj wkładem Ludwika Krzywickiego do marksizmu jest jego analiza roli idei w rozwoju społecznym, rozpatrywana w trzech grupach tematycznych: rodowód idei, wędrówka idei w czasie i przestrzeni oraz podłoże historyczne.
Kim był Konstanty Krzeczkowski.
Opracował podstawy teoretyczne polityki społecznej, wniósł twórczy wkład w badania nad ubezpieczeniami społecznymi, opieką społeczną i mieszkalnictwem. Prowadził badania warunków życia klasy robotniczej. Zajmował się historią myśli ekonomicznej i ubezpieczeniami społecznymi. Głowne prace: „Rozwój ubezpieczeń publicznych w Polsce 1831-1835”, „Kwestia mieszkaniowa w miastach polskich”.
Czym był Instytut Spraw Społecznych (założyciel, przedmiot badań)?
Ustanowiony został przez Aleksandra Smolara, Jerzego Regulskiego, Krzysztofa Michalskiego, Józefa Tischnera i Leszka Balcerowicza będących fundatorami.
Instytut Spraw Publicznych prowadzi badania, przygotowuje ekspertyzy i rekomendacje dotyczące podstawowych kwestii życia publicznego.
Czym był Instytut Gospodarstwa Społecznego (założyciel, przedmiot badań)?
Placówka naukowo - społeczna w Polsce utworzona z inicjatywy jej pierwszego kierownika Włodzimierza Wakara, przez lata kierowana przez Ludwika Krzywickiego.
Od 1926 r. samodzielna instytucja badawcza, zajmująca się rozpoznaniem głównych problemów społecznych ówczesnej Polski, jak przeludnienie wsi czy położenie ludności pracy najemnej. Po II wojnie światowej Instytut został reaktywowany w 1957 r. i nawiązał do tradycyjnych wątków badawczych. W początkowym okresie podjęto badania lokalnego bezrobocia, zatrudnienia, a także warunków pracy, warunków bytu, samorządu pracowniczego, pracy zawodowej kobiet i rodziny oraz szeroko rozumianego zabezpieczenia społecznego. W latach 1963-1968 Instytut przeprowadził pierwsze w Polsce reprezentacyjne badania potrzeb osób starszych i potrzeb rodziny w związku z aktywizacją zawodową kobiet. Od 1990 r. Instytut prowadzi badania w zakresie: warunków bytu rodzin z uwzględnieniem zróżnicowań przestrzennych, problematyki rynków pracy w UE, bezrobocia i ubóstwa, sytuacji ludzi starszych, pomocy społecznej, poziomu zaspokojenia potrzeb socjalno-medycznych w środowiskach lokalnych.
Przedstaw stan polityki społecznej w okresie PRL.
Do 1950 roku obowiązywała ustawa o pomocy społecznej, chociaż jej nie odwołano, jednak zlikwidowano Samorządy Terytorialne, więc nie było podmiotów, które miały realizować zadania polityki.
Po 1945 roku szczególnie w latach 1950 - 1955 uznano w Polsce Ludowej za niepotrzebne badania z zakresu polityki społecznej. Zlikwidowano placówki badawcze w tej dziedzinie, gdyż uznawano, że państwo troszczy się o wszystko. Po 1956 roku wprowadzono badania w tym zakresie, powołano nowe instytuty zajmujące się tą problematyką, badania były prowadzone w wyższych uczelniach.
W 1970 roku polityka społeczna ponownie odbudowała swoje struktury.
Przede wszystkim zorganizowano złożony proces repatriacji i zasiedlania ziem północnych i zachodnich. Proces industrializacji wpłynął na rozładowanie przeludnienia agrarnego i bezrobocia w miastach. Nastąpił znaczny rozwój budownictwa mieszkaniowego, szkolnictwa i świadczeń socjalnych.
Dlaczego od 1950 do 1957 polityka społeczna w Polsce nie rozwijała się?
Sam przedmiot ma powiązania z kapitalizmem nie można podawać studentom wiedzy o kapitalizmie w kraju komunistycznym. Uznano, że uczenie polityki społecznej jest bez celowe bo w komunistycznej Polsce nie ma problemów społecznych - to po co uczyć.
Przedstaw rozwój nauki o polityce społecznej po 1957 roku.
Odwilż po śmierci przywódcy bloku wschodniego. Powrót profesorów do ich przedmiotów. Można prowadzić zajęcia z polityki społecznej. Stąd badania z zakresu agregatywnych, systematyczny i ogólnych.
Ówczesne władze wiedza, że nie mogą zakazać badań ale jest cenzura czynników badań z polityki społecznej.
Naukowiec dostaje pieniądze za badania np. jest bezrobocie w PRL ale nie można o tym mówić z powodu cenzury. Dobór słów przez cenzorów bezrobocia zastępowano „nadwyżką rąk do pracy”. Słowa dobierano tak, aby większości były niezrozumiałe lub nie wywoływały ujemnego uczucia.
Scharakteryzuj zmiany w polityce społecznej po 1989 związane z przemianami jej modelu i pojawieniem się kwestii społecznych.
Weszła w życie gospodarka rynkowa.
Nierównomierny rozwój - najpierw postęp w rozwój ekonomiczny, a następnie rozwój społeczny. Część społeczeństwa była niezadowolona. Społeczeństwo było przyzwyczajone do odbioru korzyści (kultura, oświata, wypoczynek). Dla nich przejście do gospodarki rynkowej było bardzo ciężkie.
Doktryny polityki społecznej:
• Liberalna (człowiek ma troszczyć się sam o siebie).
• Socjalistyczna
• Socjaldemokratyczna
Społeczeństwo zaakceptowało ustrój i gospodarkę rynkową, natomiast brak jest określonych celów i preferencji społecznych.
Państwo zmierza do ożywienia samopomocy, dobroczynności i organizacje poza rządowe.
Zjawisko (Księżopolski) - zmiana ustroju PRL, rozwiąże wszystkie problemy, nie zrealizowano ich jednak. Gospodarka rynkowa również nie odniosła sukcesu.
Polityka społeczna powinna przyjąć model ciągłego postępu społecznego - to gwarantuje.
Trzeba zaangażować wszystkie siły, wszystkie podmioty, aby był ciągły postęp społeczny i dążyć do utrzymania zabezpieczenia. Państwo dąży tylko do rozwoju ekonomicznego.
Rządy postkomunistyczne - nie dopracowały się skutecznego modelu postępu społecznego (mamy bezrobocie, nie ma bezpieczeństwa socjalnego). Brak na to środków.
Lata 1990 - polityka społeczna domagała się od rządu rozwiązania problemów społecznych (Longin Komołowski - ówczesny minister). Ustalono, że trzeba zrobić badania o stanie polskich rodzin (przeprowadzono je 2 razy).
ONZ ogłosiło -1996 rok - walki z ubóstwem
1994 rok - rok rodziny.
Polityka społeczna dąży, aby prowadzono badania w zakresie polityki społecznej.
Zadania stojące przed Polską, aby dołączyć do krajów zachodnich.
• Pokonać ubóstwo i bezrobocie - brak kwalifikacji (zapobiec, aby ubóstwo nie przechodziło z pokolenia na pokolenie),
• Podniesienie poziomu edukacji, oświaty (potrzeba przekwalifikowania, nowa organizacja pracy, doskonalenie zawodowe),
• Wyrównanie dysproporcji między miastem a wsią i między województwami,
• Przeniesienie zatrudnienia z rolnictwa na usługi,
• Strukturyzacja w przemyśle ciężkim (górnictwo, hutnictwo),
• Programy naprawcze i rozwojowe dla rozwiązania problemów polityki społecznej,
Polityka społeczna chce się włączyć do budowy postępu społecznego.
Uwarunkowania rozwoju polityki społecznej.
Czynniki mające wpływ na politykę społeczną:
• ekonomiczny - zależność rozwoju polityki społecznej od rozwoju gospodarczego,
• demografia i polityka ludnościowa,
• międzynarodowe czynniki (doktryny ONZ),
• infrastruktura społeczna (szkoły, przedszkola, zaplecze oświatowe),
• potrzeby społeczne (motor do działania)
Wymień ustawy z zakresu polityki społecznej z okresu międzywojennego.
W 1921r. ogłoszono konstytucję oświatowo kulturalną.
W 1923r. weszła ustawa o pomocy społecznej , mocą której samorządy terytorialne zostały zobligowane do opieki nad ludnością ubogą zamieszkałą na podległym terenie. Ustawa przetrwała blisko 70 lat. W 1933r. uchwalono ustawę scaleniową ubezpieczeń społecznych, która ujednoliciła system prawny na terenie całego kraju ( na Pomorzu i Śląsku obowiązywała ustawa niemiecka, na terenach zaboru rosyjskiego nie było ubezpieczeń społecznych)
Jakie znasz wskaźniki (mierniki) rozwoju społecznego?
Wskaźnik Rozwoju Społecznego (ang. Human Development Index, HDI, czasem tłumaczone jako Wskaźnik Rozwoju Ludzkiego) - syntetyczny miernik opisujący efekty w zakresie społeczno-ekonomicznego rozwoju poszczególnych krajów. Stąd też czasem określa się go jako Wskaźnik Rozwoju społeczno-ekonomicznego. System ten wprowadzony został przez ONZ dla celów porównań międzynarodowych. Wskaźnik został opracowany w roku 1990 przez pakistańskiego ekonomistę Mahbuba ul Haqa. Od 1993 wykorzystuje go w swoich corocznych raportach oenzetowska agenda ds. rozwoju (UNDP). Pomimo popularności uważa się go za mniej miarodajny aniżeli Wskaźnik Ubóstwa Społecznego.
Jakie są relacje pomiędzy rozwojem społecznym a ekonomicznym?
Rozwój ekonomiczny to część ogólnego procesu rozwoju społecznego i poznawczego człowieka.
Istnieje wiele sposobów na zmierzenie owej relacji, ale przede wszystkim bada się skuteczność i efektywność obu polityk bądź zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego. Jednak o wiele łatwiejszy okazuje się pomiar realizacji polityki gospodarczej, gdyż można od tego użyć powszechnie stosowanych wskaźników, np. inflacja, bezrobocie czy wzrost PKB, a na efekty działań na płaszczyźnie społecznej trzeba czasem czekać wiele lat, np. w przypadku oceny skuteczności przeprowadzanych reform. Dlatego aby móc ocenić relacje między obiema politykami ważne jest aby opracować skuteczne metody analizy i oceny polityki społecznej. Jednak we współczesnym świecie jest to nie lada wyzwanie, gdyż obecnie brak jest metod analizy wykorzystujących np. dane statystyczne, nie ma także systemu monitorowania opinii społecznej. Gdyby istniał można by w łatwiejszy sposób dowiadywać się czy społeczeństwo jest zadowolone z prowadzonej polityki oraz określać ewentualne zmiany.
Rozwiązywanie takich problemów ekonomicznych jak: wzrost gospodarczy, rozwój wymiany międzynarodowej, bezrobocie czy inflacja, nie ograniczają się wyłącznie do płaszczyzny ekonomicznej. Wymienione problemy są ściśle związane z aspektami społecznymi. Narzędzia polityki ekonomicznej, przy pomocy których, w gospodarce rynkowej, określa się warunki funkcjonowania wolnego rynku, wywołują konsekwencje społeczne, a płaszczyzna społeczna w określonych sytuacjach wywiera decydujący wpływ na wybory rozwiązań w sferze polityki ekonomicznej, np. poprzez działalność związków zawodowych. Wszelkie formy dochodów ludności kształtują się na podstawie dwóch typów przesłanek: ekonomicznych i społecznych. Na formy, poziom dochodów i ich zróżnicowanie wpływają zarówno przesłanki ekonomiczne, społeczne, jak i organizacyjne. Z punktu widzenia polityki społecznej problem kształtowania dochodów, jest zarówno problemem ekonomicznym, jak i społecznym. Od strony polityki społecznej elementem, który wpływa na ocenę zarówno poziomu jak i form dochodów, jest świadomość ekonomiczna społeczeństwa, danej grupy społecznej czy zawodowej oraz założenia w zakresie sprawiedliwości podziału. W sposób obiektywny kształtuje się pewna struktura poglądów. Elementem obiektywnej rzeczywistości jest przekonanie społeczeństwa, jakie są dopuszczalne różnice wielkości w zakresie dochodów. To przekonanie ma siłę prawidłowości społecznej i ekonomicznej. Zadaniem nauki jest wskazanie na strukturę wymienionych przekonań .
Przedstaw ustrojowo-polityczne uwarunkowania polityki społecznej.
Prymat polityki nad ekonomią - zasada ta miała na celu respektowanie podstawowych wartości dla narodu powszechnie uznawanych i akceptowanych przez społeczeństwo. Tak naprawdę miała na celu podtrzymywanie władzy partii.
Przedstaw prawne uwarunkowania polityki społecznej.
Dwa procesy obecne w życiu nowoczesnych społeczeństw stworzyły prawo jako metodę polityki społecznej, mianowicie:
ewolucja instytucji obywatelstwa po obywatelstwo socjalne
rozwój idei praw człowieka
Przedstaw gospodarcze uwarunkowania polityki społecznej.
Rozwój gospodarczy - to ilościowe zwiększanie produkcji i usług połączone ze zmianami strukturalnymi i jakościowymi w gospodarce.
Zależność rozwoju polityki od rozwoju gospodarczego. Musi być równowaga. Zaznacza się dominacja ekonomicznego czynnika.
K. Sescomski (prof.) - rozwój ekonomiczny powinien stworzyć materialne podstawy dla rozwoju świadczeń społecznych oraz rozbudowy urządzeń socjalnych, a więc do wszechstronnego rozwoju społecznego. Będzie z korzyścią dla ekonomi, jeżeli będziemy rozwijali rozwój społeczny (będziemy zdrowsi, lepiej wypoczęci to będziemy lepiej pracować i więcej zarabiać).
Jan Danecki - też zwrócił uwagę na ten program. Akceptuje tę współzależność (rozwój ekonomiczny powinien służyć do zabezpieczenia potrzeb społecznych, a polityka społeczna winna być nauką o celowym organizowaniu postępu społecznego).
Wielu autorów ostro krytykuje okres transformacji ustrojowej. Krzywdzenie gospodarki źle wpłynęło na zabezpieczenia naszych potrzeb (bezrobocie, mieszkania za drogie).
Przedstaw demograficzne uwarunkowania polityki społecznej.
Sytuacja demograficzna współczesnego świata jest złożona. Rośnie bardzo szybko globalna liczba ludności, choć ten wzrost nie jest równomiernie rozłożony na poszczególne kontynenty. W państwach wysokorozwiniętych obserwujemy proces starzenia się społeczeństw, a duży przyrost ludności w krajach biednych, rozwijających się. Istotnym problemem są ruchy emigracyjne z powodów ekonomicznych, które wywołują silne przemieszczania się ludności oraz rodzą określone skutki społeczne i gospodarcze. Procesy te muszą znajdować odzwierciedlenie w polityce społecznej.
Przedstaw międzynarodowe uwarunkowania polityki społecznej.
W kwestii polityki społecznej trzeba wziąć pod uwagę i liczyć się z zapisami międzynarodowymi, które określają zadania dla poszczególnych dziedzin życia społecznego. Dokumenty, o których mowa uwzględniają przede wszystkim potrzeby dotyczące bezpieczeństwa pracy, bezrobocia, ubezpieczeń społecznych, warunków pracy itd.
Jakie znasz międzynarodowe akty prawne związane z polityką społeczną?
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z 1948r. uważana jest za pierwszy międzynarodowy dokument, który zawiera szeroki katalog społecznych, ekonomicznych i kulturalnych praw człowieka. Uznała ?zbudowanie świata, w którym ludzie korzystać będą z wolności od lęku i niedostatku? za najważniejszy cel, jako stoi przed ludzkością.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych oraz Międzynarodowy Pakt 777 Praw Obywatelskich i Politycznych. Dwa odrębne pakty stanowią swoistą całość. Obydwa pakty uznawane są za najważniejsze osiągnięcia normotwórcze Organizacji Narodów Zjednoczonych. Ich przygotowanie pochłonęło organom ONZ 19 lat.
Deklaracja o Postępie Społecznym i Rozwoju jest to pierwszy w historii ONZ, i jak dotąd jedyny, dokument podejmujący problematykę postępu społecznego. Wśród zasad wymienionych w Deklaracji na uwagę zasługują m.in. takie, jak: pomoc i opieka nad rodziną jako podstawową komórką społeczeństwa, pełne wykorzystanie zasobów ludzkich przez popieranie twórczej inicjatywy, odpowiedzialność rządów państw za postęp społeczny i wzrost dobrobytu swoich narodów.
Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności zawiera przede wszystkim zestawienie praw politycznych. Ponadto zasady dochodzenia swych praw przez obywateli.
Europejska Karta Społeczna uzupełnia katalog praw osobistych i politycznych, zagwarantowanych w Konwencji, o prawa ekonomiczne i społeczne. Ustala m.in., że układające się strony przyjmują za cel swojej polityki osiągnięcie warunków, w których mogą być skutecznie realizowane prawa i zasady (Wszyscy pracownicy i osoby będące na ich utrzymaniu mają prawo do zabezpieczenia społecznego).
Karta Socjalna Wspólnoty Europejskiej. Dokładna nazwa brzmi następująco: ?Karta podstawowych praw socjalnych pracobiorców w krajach Wspólnoty Europejskiej? i ma charakter deklaracji. Określa minimalne standardy socjalne, które powinny być stosowane we wszystkich krajach. W Karcie omawia się prawa socjalne pracowników m.in. w następujących dziedzinach: swoboda wyboru miejsca zamieszkania, zatrudnienie i wynagrodzenie za pracę, poprawa warunków życia i pracy, ochrona zdrowia i bezpieczeństwo pracy.
Konwencje Międzynarodowej Organizacji Pracy określają podstawy krajowych systemów prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. MOP została powołana do życia w 1919r., na podstawie postanowień Wersalskiej Konferencji Pokojowej. MOP przyjęła wiele konwencji. Konwencjami objęto przykładowo następujące sprawy: w sprawie bezrobocia, w sprawie odszkodowania za choroby zawodowe, dotycząca pracy przymusowej lub obowiązkowej.
Karta Praw Rodziny. Pełna nazwa brzmi: Karta Praw Rodziny przedłożona przez Stolicę Apostolską wszystkim ludziom, instytucjom i władzom zainteresowanych misją rodziny w świecie współczesnym. Celem Karty jest przedstawienie wszystkim współczesnym chrześcijanom i niechrześcijanom. podstawowych praw właściwych, naturalnej i powszechnej społeczności, jaką jest rodzina.
Konwencja Praw Dziecka. Ochrona praw dziecka jako zadanie w sferze polityki społecznej.
Wiele zaleceń dotyczących polityki społecznej jest zawartych w zaleceniach końcowych lub dokumentach końcowych Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.
Zdefiniuj pojęcie kwestii społecznej?
Kwestie społeczne - różnego rodzaju przeszkody, które utrudniają dążenie do godziwego życia i wyróżniają się szczególną dolegliwością.
Politykę społeczną interesują te kwestie społeczne, które blokują zaspokajanie podstawowych zbiorowości ludzkich, występują w skali masowej, społeczeństwo same ich nie rozwiąże bez pomocy z zewnątrz.
Jak można określić pojęcie „problem społeczny”?
Przedmiot negatywnej oceny /cos złego, negatywnego, niepożądanego, niepokojącego/, któremu towarzyszą żądania zmian i zorganizowane reakcje społeczne. Problemy społeczne to zjawiska związane z zachowaniem i świadomością ludzi. Przymiotnik społeczny dodaje się do problemu wówczas, kiedy problem dotyka znacznej części społeczeństwa lub społeczności lokalnej. Jednostka nie może sobie sama poradzić z sytuacjami utrudniającymi godną egzystencję.
Wymień najważniejsze kwestie społeczne w Polsce?
Masowe bezrobocie - bardzo rozległe ubóstwo, brak mieszkań, spontanicznie występujące ruchu migracyjne. Współcześnie bardzo poważną kwestia społeczną jest także narkomania, przestępczość o charakterze zorganizowanym, patologie rodzinne. Problemy te stanowią bardzo poważne zagrożenie dla społeczeństwa.
Scharakteryzuj kwestię pracy (bezrobocia w świetle ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 2004 r.).
Rynek pracy jest kategorią ekonomiczną, zetknięcie się podaży i popytu na pracę, a jego podstawowa funkcja polega na dążeniu do równoważenia obu tych elementów. Może się on charakteryzować brakiem równowagi pomiędzy podażą a popytem na pracę w postaci bezrobocia (nadwyżki siły roboczej) lub niedoboru rąk do pracy.
Bezrobocie - większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i poszukujących nie znajduje zatrudnienia.
Bezpośrednią konsekwencją bezrobocia jest rozszerzanie się zjawisk patologii społecznej, pogłębianie się niepewności społecznej i wzrost poczucia zagrożenia bezpieczeństwa socjalnego jednostki, rodziny. Zadania polityki społecznej koncentrują się na:
1. problemie ochrony pracowników przed utratą zatrudnienia,
2. ochronie egzystencji jednostki i rodziny dotkniętej brakiem pracy,
3. kreowaniu zatrudnienia i pomocy w znalezieniu przez jednostkę pracy.
Społeczne skutki bezrobocia to obniżenie standardu życia, poczucie krzywdy, frustracji sprzyja izolacji społecznej, pogarsza stan zdrowia, wpływa na wzrost konfliktów społecznych i zachowań patologicznych. Długotrwały brak pracy powoduje szybką degradację ekonomiczną jednostki i rodziny, potęguje biedę oraz rozszerza sferę ubóstwa.
Scharakteryzuj kwestię zdrowotną.
Czynniki wpływające na zdrowie społeczeństwa można podzielić na: zewnętrzne i wewnętrzne.
Zewnętrzne to:
• Demografia (wiek, płeć, wykształcenie),
• Warunki pracy,
• Środowisko naturalne (czystość, ośrodki przemysłowe),
• Warunki mieszkaniowe,
• System zabezpieczeń społecznych,
• Swobody obywatelskie,
• Warunki transportu i komunikacji,
• Wypoczynek i rozrywka,
• Żywność i żywienie,
• Sytuacja na rynku pracy,
• Odzież.
Czynniki wewnętrzne świadczące o jakości usług:
• Stopień udostępnienia usług,
• Struktura organizacyjna jednostek ochrony zdrowia,
• Funkcjonowanie poszczególnych struktur,
• Infrastruktura w zakresie ochrony zdrowia,
• Wyposażenie w aparaty i sprzęt medyczny,
• Właściwe zabezpieczenie kadrowe służby zdrowia (lekarze, pielęgniarki).
Scharakteryzuj kwestię starości.
Polityka wobec osób starszych określana jest jako polityka realizacji interesów osób starszych. Dotyczy potrzeb i warunków bytu ludzi starszych i ma na celu te działania, które w sposób planowy i celowy mają wpłynąć na poprawę sytuacji życiowej starszych ludzi. Służy temu system świadczeń związanych z zabezpieczeniem społecznym. Polityka społeczna zakłada działania na rzecz praw tej kategorii ludzi. Dotyczy to oświaty, kultury, ochrony zdrowia, organizacji czasu wolnego, ochrony pracy ludzi starszych, pomocy obłożnie chorym, pracy socjalnej z osobami starszymi, kształtowania odpowiednich warunków mieszkaniowych, pomocy instytucjonalnej oraz warunków materialnych seniorów.
Polityka społeczna uwzględniając prawa człowieka starszego uwzględniać powinna przede wszystkim jego godność. Stosunek do człowieka starszego jest miarą humanistycznych stosunków w społeczeństwie.
Politykę społeczną wobec osób starszych zdefiniować można, jako system realizowanych w jej ramach działań, mających na celu wszechstronną kompensację malejących wraz z wiekiem możliwości samodzielnego zaspokajania potrzeb, integrację z lokalną społecznością oraz przygotowanie do starości.
Generalnie można wskazać na dwa cele, stanowiące niejako myśl przewodnią współczesnej polityki społecznej wobec osób starszych. Są to: prawo do samostanowienia i decydowania o swojej przyszłości i kształtowania hierarchii własnych potrzeb oraz współodpowiedzialność za swoje losy.
Scharakteryzuj kwestię mieszkaniową.
Uwarunkowania potrzeb mieszkaniowych - czynniki:
procesy demograficzne: wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym, liczba zawieranych małżeństw, rozpad małżeństw, rozpad rodzin wielopokoleniowych, proces zużywania mieszkań - wymiana zasobów mieszkaniowych, wyburzenie typu urbanistycznego, wybudowanie ilości mieszkań na rezerwy (klęski, powodzie), rozwój społeczno - gospodarczy (lepsze mieszkania związane z zamożnością społeczeństwa), postęp techniczny, potrzeby mieszkaniowe z tytułu zniszczeń wojennych,
Metody określania wielkości potrzeb mieszkaniowych:
potrzeby już istniejące jako punkt wyjścia (analiza statystyczna), potrzeby teraźniejsze, potrzeby przyszłe (analiza dynamiczna).
Określenie sytuacji mieszkaniowej - elementy do badań:
zasoby, ich wielkość, wartość, formy zabudowy, stan techniczny, zasoby to ilość mieszkań przypadająca na 1000 ludności, czyli inaczej stopień nasycenia mieszkaniami, samodzielność użytkowania mieszkań - stosunek pomiędzy ilością zasobów mieszkaniowych a liczbą gospodarstw danych, jest tu statystyczny deficyt mieszkaniowy, przeciętna liczba osób przypadająca na izbę (poziom i struktura zaludnienia), stopień korzystania z urządzeń technicznych (korzystanie z instalacji wodnej, technicznej).
Programy rozwoju budownictwa opracowanego od lat 70 - tych do 2010 roku będzie potrzeba około 4mln mieszkań.
1,4 mln to deficyt mieszkań (statystyczny), 1,1 mln to wymiana starych na nowe mieszkania, 1,1 mln przyrost nowych gospodarstw domowych, 0,4 mln potrzeby urbanistyczne.
Polska zajmuje ostatnie miejsce wśród krajów Europy, od 1950 roku.
Deficyt mieszkaniowy - jest, dlatego, bo za mało mieszkań budujemy. 2 mieszkania na 1000 ludności - dzisiaj się buduje.
Powinniśmy budować 4 - krotnie więcej - aby zlikwidować deficyt mieszkaniowy. 8 - 10 trzeba budować dla likwidacji deficytu.
Czynniki warunkujące potrzeby mieszkaniowe:
Procesy demograficzne - wzrost liczby ludności w wieku produkcyjnym, małżeństwa, rozpady małżeństw, rodzin wielopokoleniowych. Procesy zużycia mieszkań. Rozwój społeczno - gospodarczy i postęp techniczny
Metody do określenia potrzeb mieszkaniowych, punkty wyjścia:
potrzeby istniejące - metoda statystyczna,
potrzeby przyszłe - metoda dynamiczna (deficyt mieszkań, istniejące potrzeby określamy w stosunku do przyszłych).
Standard mieszkań wiąże się z czynnikiem jakościowym.
Informacje dla potrzeb mieszkaniowych:
spisy mieszkaniowe i spisy ludności. GUS - inwentaryzacja tych zasobów mieszkaniowych w roczniku statystycznym. statystyka inwestycji - rocznik statystyczny. bieżąca ewidencja zasobów. badania ankietowe.
Scharakteryzuj kwestię edukacyjną.
Kwestia edukacyjna i nierówność ograniczająca z jednej strony szanse jednostki, a z drugiej komplikująca rozwój społeczno-gospodarczy.
Państwo powinno zachęcać obywateli do kształcenia się, czyniąc edukację dostępną dla wszystkich.
Inwestycje w kwalifikacje człowieka są najtańszym sposobem podnoszenia poziomu konkurencyjności gospodarki i przyśpieszania tym samym tempa rozwoju gospodarczego.
Edukacja w kapitał ludzki oparta jest na czterech zasadach:
a. Uczyć się, aby wiedzieć,
b. Uczyć się, aby działać,
c. Uczyć się, aby wspólnie żyć,
d. Uczyć się, aby być.
Bariery edukacyjne:
a) Bariera terytorialna - wiąże się z dostępem do matury i studiów ludności małych miasteczek i wsi.
b) Bariera finansowa
Inne problemy polityki edukacyjnej to:
- niska jakość kształcenia
- kwalifikacje nauczycieli
- problem edukacji dorosłych
Jakie znasz wskaźniki pozwalające określić sytuację zdrowotną społeczeństwa?
HDI - Wskaźnik Rozwoju Ludzkości
DALY - służy do pomiaru obciążania chorobami w danej populacji
QUALY - lata życia korygowane jakością
HALE - oczekiwana długość życia w zdrowiu
Miernik funkcjonowania w chorobie
Wskaźnik jakości życia związanej ze zdrowiem i chorobą
Jakie znasz wskaźniki pozwalające określić poziom zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych społeczeństwa?
1. zagęszczenia - wielkość powierzchni przypadającą na jedna osobę,
2. zaludnienia - stosunek liczby osób do liczby izb mieszkalnych,
3. wskaźniki jakości mieszkań dotyczące wyposażenia mieszkań w instalacje
techniczno-sanitarne (wyróżnia się pięć kategorii warunków mieszkaniowych
ludności: bardzo dobre - kompletna instalacja206, mniej niż 1 osoba na izbę, dobre
- instalacja wodociągowa, ustęp spłukiwany i łazienka, 1osoba na izbę,
dostateczne - instalacja wodociągowa i ustęp spłukiwany oraz od 1,01 - 1,99 osoby
na izbę, złe - instalacja wodociągowa oraz od 2,00 - 2,99 osoby na izbę, bardzo złe
- bez instalacji oraz 3 i więcej osoby na izbę),
4. statystyczny deficyt mieszkaniowy - różnica pomiędzy liczbą gospodarstw
domowych a liczbą zamieszkałych mieszkań,
5. nasycenie mieszkaniami - liczba mieszkań przypadająca na 1000 mieszkańców
Jakie znasz wskaźniki pozwalające określić sytuacje na rynku pracy?
ogólny współczynnik aktywności zawodowej ludności
ogólny wskaźnik zatrudnienia
stopa bezrobocia
Co godzi w zdolność do pracy?
choroba
niepełnosprawność
śmierć
Co oznacza pojęcie „grupa defaworyzowana na rynku pracy”?
Często mówi się tak o osobach, grupach będących w trudnej sytuacji/położeniu na rynku pracy, czy też grupach problemowych na rynku pracy. Są to osoby związane z tzw. „wtórnym” (drugorzędnym, pobocznym) rynkiem pracy, gdzie fluktuacja zatrudnienia jest bardzo wysoka, warunki pracy (wynagrodzenie, podnoszenie kwalifikacji itd.) zdecydowanie gorsze, a okresy bezrobocia częstsze (wielokrotne bezrobocie) i/lub dłużej trwające (długotrwałe bezrobocie)
Co utrudnia realizację zdolności do pracy?
rodzicielstwo i opieka
brak kwalifikacji
bezrobocie
Co to jest stopa bezrobocia?
Stopa bezrobocia to stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo (zasobów siły roboczej) wyrażony w %, pokazuje jaką część zasobów siły roboczej stanowią bezrobotni.
Wymień ogólne funkcje świadczeń społecznych.
choroba, opieka zdrowotna
niepełnosprawność
starość; śmierć
rodzina, dzieci
bezrobocie; mieszkalnictwo
wykluczenie społeczne i pozostałe
Określ pojęcie „gospodarstwo domowe”.
Gospodarstwo domowe -to zespół osób spokrewnionych bądź nie ze sobą, mieszkających pod jednym dachem i razem się utrzymujących
Przedstaw rolę polityki społecznej w stosunku do dochodów gospodarstw domowych.
Rola polityki społecznej:
w stosunku do samego dochodu rynkowego, np.: regulacje płac, zysków, podatki, składki
zastępowanie dochodu rynkowego, gdy gospodarstwo domowe nie może go zdobyć samodzielnie
uzupełnianie dochodu rynkowego, gdy gospodarstwu domowemu nie wystarcza „do pierwszego”
ogólne zmniejszanie kosztów utrzymania dla wszystkich, np.: przeciwdziałanie wzrostowi cen zaspokajaczy potrzeb
zmniejszanie konkretnych kosztów utrzymania dla konkretnych kategorii społecznych, np.: obniżone czynsze w mieszkaniach komunalnych dla uboższych lokatorów
Jakie znasz rodzaje dochodu w nauce polityki społecznej?
renty
emerytury
zasiłek rodzinny, porodowy, chorobowy, dla bezrobotnych, macierzyński, pogrzebowy, opiekuńczy
Co oznacza pojęcie „ubezpieczenia społeczne”?
Ubezpieczenia społeczne to rozwiązania prawne, mające na celu zapewnienie środków utrzymania ubezpieczonym i ich rodzinom w przypadkach czasowej lub trwałej niezdolności do pracy, niemożności zarobkowania lub też ograniczenia tej zdolności.
Jakie znasz ubezpieczenia społeczne i czego one dotyczą?
Ubezpieczenia społeczne to system świadczeń przysługujących pracownikom i członkom ich rodzin w określonych odpowiednimi przepisami przypadkach. Prawo ubezpieczenia społecznego związane jest ze stosunkiem pracy i statusem społecznym pracownika. Świadczenia mogą mieć charakter: pieniężny, usługowy, datków w naturze.
Rodzaje świadczeń:
- krótkookresowe - zasiłki okresowe: chorobowe, macierzyńskie, opiekuńcze, wyrównawcze, wychowawcze, świadczenia rehabilitacyjne;
- jednorazowe - zasiłki jednorazowe: porodowe, pogrzebowe;
- długookresowe - emerytury i renty: emerytura, renta inwalidzka, renta rodzinna, renta wypadkowa.
Ponadto świadczenia dzielimy na:
1. ubezpieczeniowe,
2. zaopatrzeniowe,
3. opiekuńcze,
4. obligatoryjno-roszczeniowe,
5. fakultatywne,
6. jednorazowe,
7. powtarzalne.
Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:
Ubezpieczenia emerytalne - Polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.
Ubezpieczenia rentowe - Polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w okresie wyznaczonym przez specjalną komisję np. osobom niezdolnym do pracy. Rozróżniamy m.in. rentę inwalidzką, starczą, wdowią, sierocą i rodzinną
Ubezpieczenia chorobowe - Polegają na wypłacie określonej kwoty w razie chorób oraz za urlopy macierzyńskie
Ubezpieczenia wypadkowe - Polegają na wypłacie określonej kwoty w postaci odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
1