Co na temat bezpieczeństwa mówi prawo budowlane?
2008-08-13
Edward Kołodziejczyk
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej p.b., normuje działalność obejmującą sprawy projektowania, budowy, utrzymania i rozbiórki obiektów budowlanych.
Zgodnie z p.b., obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi powinien być, biorąc pod uwagę przewidywany okres jego użytkowania, tak zaprojektowany i wybudowany, by zapewniał w szczególności bezpieczeństwo konstrukcji i użytkowania oraz bezpieczeństwo pożarowe, odpowiednie warunki higieniczne i zdrowotne, w tym chronił przed hałasem i drganiami, zapewniał odpowiednie warunki użytkowe, w tym cieplne oraz zaopatrzenie w wodę i energię elektryczną, warunki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz warunki bezpieczeństwa i ochrony zdrowia osób przebywających na terenie budowy.
Przy rozbudowie zakładu pracy pracodawca jest równocześnie inwestorem. Prawo budowlane nakłada na inwestora szereg obowiązków, w tym odnoszących się do bezpieczeństwa i higieny pracy.
Do obowiązków inwestora należy w szczególności zorganizowanie procesu budowy, z uwzględnieniem zawartych w przepisach zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a w tym zapewnienie opracowania “Planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia” oraz prawidłowego wykonania i odbioru robót budowlanych.
Osoby wykonujące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, a za takie uważa się np. funkcję kierownika budowy, inspektora nadzoru budowlanego lub mistrza, są odpowiedzialne za wykonywanie tych funkcji zgodnie z przepisami i zasadami wiedzy technicznej oraz za należytą staranność w wykonywaniu pracy, jej właściwą organizację, bezpieczeństwo i jakość.
Pracodawca powinien wiedzieć, że od projektanta ma prawo wymagać m.in. sporządzenia informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ze względu na specyfikę projektowanego obiektu budowlanego. Ta informacja powinna być uwzględniona w “Planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia” (“Plan bioz”), który przed rozpoczęciem budowy, ma obowiązek sporządzić kierownik budowy, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych, w tym planowane jednoczesne prowadzenie robót budowlanych i produkcji przemysłowej.
Plan bioz na budowie sporządza się, jeżeli charakter budowy, organizacja lub miejsce prowadzenia robót, stwarza szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości, działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi, stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym, porażeniem prądem przy prowadzeniu robót w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych, stwarzających ryzyko utonięcia pracowników, prowadzonych w studniach, pod ziemią, w tunelach, pod wodą i w kesonach, z użyciem, materiałów wybuchowych, przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych. “
Plan bioz” powinien być również sporządzony, jeżeli przewidywane roboty budowlane mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni.
Szczegółowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy wykonywaniu robót budowlanych są określone w wydanym rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401).
Natomiast szczegółowe wymagania dotyczące wyżej wspomnianej informacji, jaką obowiązany jest opracować projektant, oraz dotyczące “Planu bioz” opracowywanego przez kierownika budowy, tenże minister określił w rozporządzeniu z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126).
Do podstawowych obowiązków kierownika budowy ustawa zalicza m.in. odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi i urządzeniami technicznymi, organizowanie budowy i kierowanie budową w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bhp zawartych w ww. przepisach i w “Planie bioz”.
Także podjęcie działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym oraz wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia. Inwestor jest obowiązany zapewnić: objęcie kierownictwa budowy (rozbiórki) lub określonych robót budowlanych oraz nadzór nad robotami przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiedniej specjalności.
Kierownik budowy (robót) jest ponadto obowiązany umieścić na budowie (lub rozbiórce), w widocznym miejscu, tablicę informacyjną oraz ogłoszenie zawierające dane dotyczące bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.
Roboty zabezpieczające i rozbiórkowe można rozpocząć przed uzyskaniem pozwolenia na rozbiórkę lub przed ich zgłoszeniem, jeżeli mają one na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi lub mienia.
Prawo budowlane nakłada na właściciela lub zarządcę (pracodawcę) obowiązek poddawania obiektów budowlanych w czasie ich użytkowania poddawania okresowej kontroli (co najmniej raz w roku), stanu technicznego elementów budynku, instalacji i urządzeń narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne i niszczące działania czynników występujących podczas użytkowania obiektu, w tym instalacji gazowych oraz przewodów kominowych, oraz (co najmniej raz na 5 lat), instalacji elektrycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów oraz uziemień instalacji i aparatów.
Szczegółowe wymagania techniczne dotyczące budynków zostały określone w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690 z późn. zm.).