Polityki gospodarcze UE
Wykład 4: Unia celna i wspólna
polityka handlowa UE
Wspólna polityka handlowa UE:
dziedziny i zakres
" Obejmuje następujące dziedziny (Art. 131-
134 TWE): zmiany wspólnej taryfy celnej,
zawieranie układów celnych i handlowych,
stosowanie instrumentów liberalizacji,
stosowanie instrumentów liberalizacji,
polityka eksportowa, środki ochronne w
handlu, a od 1994 r także regulacje dot.
transgranicznego świadczenia usług i
ochrony własności intelektualnej (Runda
Urugwajska).
Unia celna: teoria
" Taryfowe (cła) i pozataryfowe instrumenty
handlowe (kontyngenty ilościowe i celne);
" Rodzaje ceł (ad valorem, specyficzne,
mieszane);
mieszane);
" Unia celna a strefa wolnego handlu;
" Wpływ ceł na produkcje, konsumpcję i
dobrobyt (welfare);
Efekt nałożenia (zniesienia) taryfy celnej
Cena
D SK
PA A
P
Pt
K L
PW B M N F SW
0 C H R J G Ilość
Wpływ taryfy celnej na produkcję,
ceny i konsumpcję
" Pełna autarkia (pkt A): produkcja =
konsumpcja = 0R
" Wolny handel: produkcja 0C,
konsumpcja 0G, cena P(w), import CG;
konsumpcja 0G, cena P(w), import CG;
" Taryfa importowa t podnosi cenę do P(t):
produkcja rośnie do 0H, konsumpcja
spada do 0J, import spada do HJ;
Wpływ taryfy celnej na dobrobyt
" korzyść producenta: pole [PW,Pt,K,B];
" strata konsumenta: pole [PW,Pt,L,F];
" korzyść rządu (cło): pole [K,L,M,N]
" efekt netto: korzyść producenta + korzyść
" efekt netto: korzyść producenta + korzyść
rządu  strata konsumenta = strata (suma pola
trójkątów BKM i LFN);
" wprowadzenie taryfy celnej zawsze przynosi
stratę netto (z wyjątkiem sytuacji
monopolistycznej pozycji na rynku)
Statyczne efekty unii celnej
" efekt kreacji handlu (trade creation
effect);
" efekt przesunięcia handlu (trade
diversion effect);
diversion effect);
" efekt ekspansji handlu (trade expansion
effect).
Statyczne efekty unii celnej: ilustracja graficzna
Cena D SK
Pt B C
Pt B C
PC E F G H
PW J L M K SW
0 N R T U V Z Ilość
Statyczne efekty wejścia do unii celnej:
Przypadek 1: protekcjonizm
" Jeśli punktem wyjścia jest protekcjonizm (cena PT,
produkcja 0T, import z reszty świata TU po cenach PW,
konsumpcja 0U), wejście do unii celnej z taryfą
zewnętrzną (PC-PW) powoduje spadek ceny krajowej do
PC, spadek produkcji do 0R, wzrost importu do RV po
cenach PC, i wzrost konsumpcji do 0V;
" Efekty handlowe są następujące:
" Efekty handlowe są następujące:
 efekt kreacji: odcinek RT;
 efekt przesunięcia: odcinek TU;
 efekt ekspansji: odcinek UV.
" Wpływ netto na dobrobyt: suma trójkątów EBF i GCH,
minus prostokąt FGML;
" Efekt netto może być korzystny lub niekorzystny, w
zależności od relacji PC i PW: m P(c) bliższa P(w) i
niższa od P(t), tym lepiej.
Statyczne efekty wejścia do unii celnej:
Przypadek 1: wolny handel
" Jeśli punktem wyjścia jest wolny handel wolny handel
(cena PW, produkcja 0N, import NZ po cenach PW,
konsumpcja 0Z), wejście do unii celnej z taryfą
zewnętrzną (PC-PW) powoduje wzrost ceny krajowej do
PC, wzrost produkcji do 0R, spadek importu do RV i
spadek konsumpcji do 0V;
spadek konsumpcji do 0V;
" Efekty handlowe są następujące:
 efekt kreacji: odcinek -NR;
 efekt przesunięcia: odcinek RV;
 efekt ekspansji: odcinek -VZ.
" Wpływ netto na dobrobyt jest zawsze ujemny: strata
konsumentów jest zawsze większa niż zysk
producentów i dochody rządu (zob. rys 1);
Dynamiczne efekty unii celnej
" Efekty poszerzenia rynku: wzrost
konkurencji (na skutek wzrostu liczby firm),
obniżka kosztów produkcji, wzrost jakości,
poszerzenie oferty, wzrost efektywności;
" Efekty wzrostu skali produkcji;
" Wzrost inwestycji i przyspieszenie tempa
wzrostu gospodarczego;
" Graficznie: krzywa podaży staje się bardziej
płaska;
Dynamiczne efekty unii celnej: ilustracja graficzna
Cena D SK
Pt B C SC
Pt B C SC
PC2 Y
PC1 E F G H
PW J L M K SW
0 N R T U W V Z Ilość
Dynamiczne efekty unii celnej: podsumowanie
" Po utworzeniu unii celnej i spadku cen z Pt do PC1
producenci krajowi musieliby zmniejszyć produkcję z 0T
do 0R  ponieśliby straty;
" ALE zamiast zaakceptować straty, producenci będą
obniżać koszty produkcji dzięki efektowi konkurencji i
poszerzeniu rynku; w efekcie  łączna krzywa podaży dla
poszerzeniu rynku; w efekcie  łączna krzywa podaży dla
całej unii celnej obniża się do Sc;
całej unii celnej obniża się do Sc;
" Producenci z unii celnej zwiększają produkcję z 0R do
0T przy taryfie PC1  Pw; Gdyby wspólna taryfa wynosiła
PC2  Pw, producenci z unii zaspokoiliby cały popyt unii
na poziomie 0W (pkt Y);
" A
ączna obniżka kosztów na  początkowej produkcji 0T
jest równa powierzchni pola Pt,B,F,PC1 przy cenie PC1 =
korzyść netto
System celny Wspólnot
Europejskich
" Unia celna (od 1.07.1968 r);
" Wspólna Taryfa Celna (Common Customs
Tariff) zawiera dwie kolumny stawek:
autonomiczne i konwencyjne (WTO, KNU);
" Stawki ad valorem, specyficzne (np. rolne) i
" Stawki ad valorem, specyficzne (np. rolne) i
tzw. alternatywne;
" Większość stawek celnych stanowią tzw.
stawki  związane (bound tariffs  na mocy
ustaleń Rundy Urugwajskiej nie można
podnosić obecnych stawek celnych bez
kompensaty);
Poziom stawek celnych (%, 2003)
Średnia stawka MFN Polska UE
wszystkie produkty 15,9 6,7
na produkty rolne 32,8 16,7
na produkty rolne 32,8 16,7
na produkty pozostałe 10,9 4,1
____________________________________
Dokumentacja handlowa
" Wymagane dokumenty w imporcie z
krajów trzecich obejmują: SAD (single
administrative document), faktura
(invoice), świadectwo pochodzenia
(invoice), świadectwo pochodzenia
(certificate of origin), certyfikat
zgodności;
" System  kumulacji w uzyskiwaniu
preferencji (CEFTA, EFTA);
System GSP
" System Powszechnych Preferencji
Celnych (Generalized System of
Preferences  GSP)
" System autonomicznych  niezwiązanych
" System autonomicznych  niezwiązanych
(unbounded) preferencji dla krajów
słabiej rozwiniętych;
" Skala redukcji stawek KNU zależna od
stopnia  wrażliwości produktu (85%,
70%, 35% i 0% wspólnej taryfy).
Instrumenty protekcji uwarunkowanej
(contingent protection measures)
" stosowane w ściśle określonych warunkach
(szkoda lub groz
ba wyrządzenia szkody
krajowemu przemysłowi) i zgodnie z regułami
WTO;
" postępowanie antydumpingowe (anti-dumping
" postępowanie antydumpingowe (anti-dumping
proceedings);
proceedings);
" postępowanie antysubwencyjne (anti-subsidy
proceedings);
" postępowanie przeciwko nadmiernemu
importowi (proceedings against excessive
imports);
Porównanie procedur
Rodzaj Czas trwania Środki ochronne Okres
postępowania postępowania (safeguard obowiązywania
measures)
środka
Antydumpingowe 12-15 miesięcy Cła tymczasowe, 6-9 miesięcy
Cła anty-dumpingowe, 5 lat
Zobowiązania cenowe 5 lat
(price undertakings)
(price undertakings)
Antysubwencyjne 12-13 miesięcy Cła tymczasowe 4 miesiące
Cła antysubwencyjne 5 lat
Zobowiązania cenowe 5 lat
Przeciw 9-11 miesięcy Cła tymczasowe 200 dni
nadmiernemu
Nadzór nad importem 6 miesięcy
importowi
Kontyngenty ilościowe 4-8 lat
VERs
Specjalna klauzula ochronna
(traktaty akcesyjne)
" Specjalna klauzula ochronna (special
safeguard clause) dotyczy rolnictwa;
" Ma zapewnić minimalny poziom ochrony
krajowego rynku po  taryfikacji
krajowego rynku po  taryfikacji
instrumentów pozataryfowych;
" Forma: dodatkowa opłata celna
(uruchamiana gdy import jest większy, lub
cena importowa niższa, od wartości
progowych (trigger quantity, trigger price).
Polityka eksportowa
" Ograniczenia tylko w eksporcie dóbr
kultury, broni i amunicji, oraz dóbr i
technologii  podwójnego zastosowania
(dual use);.
(dual use);.
" Subsydia  stosowane tylko w eksporcie
rolnym (wygasają na podstawie ustaleń
w ramach WTO).