Samorząd Terytorialny
dr Artur Grzesik
Katedra Przedsiębiorczości, Zarządzania i
Ekoinnowacyjności PRz
Samorząd terytorialny
Gmina
Samorząd terytorialny Gmina- według art.1 ustawy o
samorządzie gminnym stanowi wspólnotę samorządową oraz
odpowiednie terytorium; mieszkańcy gminy tworzą wspólnotę
samorządową z mocy prawa. Ustawa tworzy uniwersalny układ
gmin oraz elastyczny system wewnętrzny tych podmiotów. W
miastach zamiast wójta działa burmistrz, a w miastach powyżej
100.000 mieszkańców lub gdy przed wejściem w życie działał
prezydent- prezydent miasta. Miasto może być podzielone na
dzielnice. Gmina posiada osobowość prawną. Wykonuje zadania
publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Samodzielność gminy podlega ochronie sądowej
Samorząd terytorialny
powiat
Powiat- według ustawy o samorządzie powiatowym
przez określenie powiat należy rozumieć lokalną
wspólnotę samorządową oraz odpowiednie
terytorium. Zaś lokalna wspólnotę samorządową
tworzą z mocy prawa mieszkańcy powiatu. Powiat ma
osobowość prawną. Powiat wykonuje określone
ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na
własną odpowiedzialność. Powiatowi jako jednostce
samorządu terytorialnego przysługuje prawo
własności i inne prawa majątkowe
Samorząd terytorialny
Województwo
Województwo- Ustawa o samorządzie województwa,
stanowi, że województwo jest regionalną wspólnotą
samorządową oraz największą jednostką
zasadniczego podziału terytorialnego kraju w celu
wykonywania administracji publicznej. Tę regionalną
wspólnotę samorządową tworzą z mocy prawa
mieszkańcy województwa. Do zakresu zadań
samorządu województwa należy wykonywanie zadań
publicznych o charakterze wojewódzkim, nie
zastrzeżonych ustawami na rzecz organów
administracji rządowej. Województwo ma osobowość
prawną. Samodzielność województwa podlega
ochronie sądowej.
Gmina
(zakres działania i zadania)
Art.6 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, że do zakresu działania
gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, nie
zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.
Przy ustaleniu co jest sprawa publiczną pomocne jest orzecznictwo NSA
i glosy do orzeczeń tego sądu.
Do spraw publicznych należy stanowienie aktów prawa miejscowego,
wybór i odwoływanie organów gminy oraz inne sprawy rozstrzygane w
sposób władczy. Zaspokojenie zbiorowych potrzeb wspólnoty
samorządowej należy do zadań własnych gminy.
Ustawa w 20 punktach wymienia zadania własne gminy. Ustawy
określają które zadania gminy mają charakter obowiązkowy. Zadania
własne dzielą się na zlecone i pozostałe. Obowiązkowe zadania własne
gminy to takie, przy których gmina tylko w pewnym zakresie ma
swobodę co do formy załatwiania danej sprawy, ale załatwić ją musi.
Zadania pozostałe to takie gdzie gmina sama decyduje czy je
podejmuje czy nie. Zadania własne gminy finansują w zasadzie ze
swoich dochodów uzupełnianych dotacjami i subwencjami z budżetu
państwa.
Gmina
(zakres działania i zadania)
Ustawy mogą nakładać na gminie obowiązek wykonywania zadań zleconych z
zakresu administracji rządowej oraz z zakresu organizacji przygotowań i
przeprowadzania wyborów powszechnych oraz referendów.
Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na
podstawie porozumienia z organami administracji rządowej. Można wyróżnić
zadania zlecone gminie w drodze ustawowej oraz zadania jej powierzone na
podstawie porozumienia.
Przekazanie zadań na podstawie ustawy następuje w skali całego kraju,
natomiast na podstawie porozumienia w danej jednostce podziału
terytorialnego.
Między zadaniami własnymi a zadaniami zleconymi istnieją istotne różnice z
punktu widzenia prawnego. Za wykonanie zadań własnych odpowiedzialność
ponosi gmina, za zadania zlecone administracja rządowa, wykonywanie
zadań własnych następuje w oparciu o środki gminy, a zleconych po
zapewnieniu środków przez administracje rządową.
Ochrona prawno-sądowa zagwarantowana jest co do zadań własnych
(kompetencji), a nie można dochodzić przed sądem zlecenia gminie
określonych zadań z zakresu administracji rządowej.
Powiat
(zakres działania i zadania).
Powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze
ponadgminnym w 22 dziedzinach wymienionych w art.4 ust.1 ustawy z 5
czerwca 1998r. o samorządzie powiatowym.
Do zadań publicznych powiatu należy również zapewnienie wykonywania
określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych
służb inspekcji i straży. Do powiatowych służb, inspekcji i straży zalicza
się:
-komendę powiatową Policji,
-komendę powiatową Państwowej Straży Pożarnej,
-powiatową stację sanitarni-epidemiologiczną,
-powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego,
-powiatową inspekcję weterynaryjną.
Ustawy mogą określać inne zadania powiatu. Zadania powiatu nie mogą
naruszać zakresu działania gminy. Rozstrzygnięcie które zadania należą do
gminy, a które do powiatu może nasuwać trudności ze względu na takie
same lub zbliżone oznaczenie zadań. Rozstrzygające kryterium stanowi
charakter ponadgminny.
Powiat
(zakres działania i zadania).
W mieście na prawach powiatu zakres działania tej jednostki obejmuje
sprawy należące do zadań gminy i do zadań powiatu. Ustawy
określają przypadki, w których właściwe organy administracji
rządowej mogą nałożyć na powiat obowiązek wykonywania
określonych czynności.
Powiat może zawierać z organami administracji rządowej porozumienia
w sprawie wykonywania zadań publicznych z zakresu administracji
rządowej. Powiat może zawierać porozumienia w sprawie
powierzania prowadzenia zadań publicznych z jednostkami lokalnego
samorządu terytorialnego, a także z województwem, na którego
obszarze znajduje się terytorium powiatu.
W celu wykonywania zadań powiat może tworzyć jednostki
organizacyjne i zawierać umowy z innymi powiatami.
Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej
poza zadania o charakterze użyteczności.
Samorząd województwa
(zakres działania i zadania).
Do zakresu działań samorządu województwa należy wykonywanie zadań
publicznych o charakterze wojewódzkim, nie zastrzeżonych ustawami na rzecz
organów administracji rządowej.
Do samorządu województwa należy określenie strategii rozwoju województwa.
Strategia rozwoju województwa jest realizowana poprzez programy
wojewódzkie. Sejmik województwa określa zasady, tryb i harmonogram
opracowania strategii rozwoju województwa i programów wojewódzkich.
W związku z realizacją strategii rozwoju województwa samorząd województwa
może zawierać kontrakt wojewódzki z RM. Kontrakt wojewódzki określa
zakres, tryb i warunki realizacji zadań wynikających z programów
wojewódzkich, które uzyskały wsparcie rządu oraz zadań należących do spraw
nadzorowanych przez właściwych ministrów, które wspierane są przez
jednostki samorządu terytorialnego i inne uprawnione podmioty.
W związku z realizacją strategii rozwoju województwa samorząd
województwa może współpracować z organizacjami międzynarodowymi i
regionalnymi innych państw.
Samorząd województwa
(zakres działania i zadania).
Samorząd województwa wykonuje zadania o charakterze
wojewódzkim określone ustawami, zwłaszcza w zakresie
15 kategorii spraw wymienionych w art.14 ust.1 ustawy o
samorządzie województwa.
O przynależności danego zadania do zadań należących do
samorządu województwa decyduje charakter wojewódzki
zadania oraz przepisy ustawowe określające taki charakter.
Ustawy mogą określać sprawy należące do zakresu
działania województwa jako zadania z zakresu
administracji rządowej i mogą nakładać na województwo
obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji
przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych i
referendów. Zakres działania samorządu województwa nie
narusza samodzielności powiatu i gminy.
Samorząd województwa
(zakres działania i zadania).
W celu wykonywania zadań województwo może tworzyć
samorządowe jednostki organizacyjne oraz zawierać
umowy z innymi podmiotami, może też zawierać z innymi
województwami oraz jednostkami lokalnego samorządu z
obszaru województwa porozumienia w sprawie
powierzenia prowadzenia zadań publicznych.
Województwa mogą tworzyć stowarzyszenia, w tym
również z gminami i powiatami; stosuje się odpowiednio
przepisy ustawy z 7 kwietnia 1989r.- Prawo o
stowarzyszeniach.
W sferze użyteczności publicznej województwo może
tworzyć spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki
akcyjne, a także przystępować do takich spółek; określa
ustawa o gospodarce komunalnej.
Gospodarka komunalna.
Zasady i formy gospodarki komunalnej jednostek samorządu
terytorialnego polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań
własnych, w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej,
określa ustawa z 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej, w tym
wykonywanie zadań o użyteczności publicznej.
Zadaniami o charakterze użyteczności publicznej są zadania, których
celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokojenie zbiorowych potrzeb
ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.
Jednostki samorządu terytorialnego mogą prowadzić gospodarkę
komunalną w szczególności w formach zakładu budżetowego lub
spółek handlowych.
Mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki
komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom nie
posiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach
ogólnych, z zastosowaniem przepisów o zamówieniach publicznych.
Gospodarka komunalna.
Rada gminy, powiatu bądz
sejmik województwa
decydują o wyborze sposobu prowadzenia i form
gospodarki komunalnej i o wysokości cen i opłat za
usługi komunalne o ile przepisy szczególne nie
stanowią inaczej.
Uprawnienia te mogą być powierzone zarządowi
gminy, powiatu bądz
województwa.
Jednostki samorządu terytorialnego mogą tworzyć
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki
akcyjne, a także mogą przystępować do takich
spółek.
Gmina (organy)
W gminie występują organy gminy oraz organy jednostek
pomocniczych. Według art.11a.1 ustawy o samorządzie
gminnym organami gminy są:
1) rada gminy,
2) wójt ( burmistrz, prezydent miasta )
Rada gminy jest wybierana przez mieszkańców i można ja
określić jako organ uchwałodawczy i kontrolny. Rada gminy
może powoływać stałe i doraz
ne komisje do określonych zadań i
ustalać ich przedmiot działania oraz skład osobowy.
Powołanie komisji rewizyjnej jest obowiązkowe, służy ona
radzie pomocą przy dokonywaniu kontroli działalności zarządu
gminy i podporządkowanych mu jednostek.
Gmina (organy)
Organem wykonawczym gminy jest Wójt lub burmistrz
(prezydent miasta) kieruje bieżącymi sprawami gminy,
reprezentuje ją na zewnątrz oraz wydaje decyzje w
indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.
Urząd gminy jest urzędem służącym pomocą wójtowi i jest
kierowany przez wójta. W miastach jest urząd miasta którym
kieruje burmistrz lub prezydent miasta.
W jednostkach pomocniczych powołuje się również ich organy.
W sołectwie działa zebranie wiejskie jako organ uchwałodawczy
i sołtys jako organ wykonawczy, wspomagany przez rade
sołecką.
W dzielnicy lub osiedlu funkcjonuje rada o liczbie członków
ustalonej według przepisów o składzie rady gminy, nie więcej
jednak niż 21 członków, i zarząd w składzie liczbowym takim
samym jak zarząd gminy.
Referendum lokalne.
15 września 2000 roku weszła w życie ustaw o referendum lokalnym.
W ustawach samorządowych znajdują się przepisy, że mieszkańcy
gminy, powiatu, czy województwa podejmują rozstrzygnięcia w
głosowaniu powszechnym lub za pośrednictwem organów gminy,
powiatu lub województwa.
Według art.170 Konstytucji członkowie wspólnoty samorządowej mogą
decydować, w drodze referendum, w sprawach dotyczących tej
wspólnoty, w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów
bezpośrednich organu samorządu terytorialnego, a zasady i tryb
przeprowadzania referendum lokalnego ma określać ustawa.
Według art.2 ustawy w referendum lokalnym mieszkańcy jednostki
samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej
wyrażają w głosowaniu swoją wolę co do sposobu rozstrzygania
sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i
kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu
stanowiącego tej jednostki.
Referendum lokalne.
Przedmiotem referendum mogą być sprawy dotyczące odpowiednio gminy,
powiatu i województwa. Przedmiotem referendum gminnego może być również
samoopodatkowanie się mieszkańców na cele publiczne mieszczące się w
zakresie zadań i kompetencji organów gminy (wyłącznie w drodze
referendum).
W referendum mają prawo brać udział osoby stale zamieszkujące na obszarze
danej jednostki samorządu terytorialnego, posiadające czynne prawo wyborcze
do organu stanowiącego tej jednostki.
Referendum przeprowadza się:
-z inicjatywy organu stanowiącego danej jednostki,
-na wniosek uprawnionych do głosowania mieszkańców danej jednostki samorządu
terytorialnego.
W sprawach odwołania organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego
przed upływem kadencji rozstrzyga się wyłącznie w drodze referendum
przeprowadzonego na wniosek mieszkańców. Wniosek o przeprowadzenie
referendum lokalnego może zgłosić co najmniej:
1) 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy lub powiatu,
2) 5% uprawnionych do głosowania mieszkańców województwa.
Referendum z inicjatywy organu
stanowiącego
jednostki samorządu terytorialnego
Rada gminy, rada powiatu lub sejmik województwa
podejmują uchwałę w sprawie przeprowadzenia
referendum z własnej inicjatywy bezwzględną większością
swego ustawowego składu.
Uchwała taka zawiera pytanie referendum, termin
przeprowadzenia, kalendarz czynności związanych z
przeprowadzeniem referendum oraz wzór karty do
głosowania.
W przypadku gdy przedmiotem referendum gminnego
jest samoopodatkowanie się mieszkańców na cele
publiczne, uchwała rady gminy wskazuje również cel oraz
zasady opodatkowania. Uchwała podlega ogłoszeniu w
wojewódzkim dzienniku urzędowym.
Referendum przeprowadzone
na wniosek mieszkańców.
Z inicjatywą przeprowadzenia referendum na wniosek mieszkańców
jednostki samorządu terytorialnego wystąpić może:
1) grupa co najmniej 15 obywateli, którym przysługuje prawo
wybierania do organu stanowiącego danej jednostki samorządu
terytorialnego, a w przypadku referendum gminnego- także 5
obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy,
2) statutowa struktura terenowa partii politycznej działającej w
danej jednostce samorządu terytorialnego,
3) organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której
statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej
jednostki samorządu terytorialnego.
Podmioty wymienione w pkt.1-3 są zwane  inicjatorami
referendum .
Referendum przeprowadzone
na wniosek mieszkańców.
Inicjator referendum na swój koszt, podaje do wiadomości mieszkańców
danej jednostki samorządu terytorialnego przedmiot zamierzonego
referendum. Inicjator referendum przekazuje pisemny wniosek o
przeprowadzenie referendum przewodniczącemu zarządu jednostki
samorządu terytorialnego, a ten przekazuje wniosek przewodniczącemu
organu stanowiącego tej jednostki. Organ stanowiący powołuje komisję
do sprawdzenia czy wniosek odpowiada przepisom ustawy. Organ
stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę w
sprawie przeprowadzenia referendum, jeżeli wniosek spełnia wymogi
ustawy i nie prowadzi do rozstrzygnięć sprzecznych z prawem, w
przeciwnym razie podejmuje się uchwałę odrzucającą wniosek.
Na uchwałę odrzucającą wniosek mieszkańców inicjatorowi służy skarga
do NSA. Wyrok NSA uwzględniający skargę inicjatora referendum
zastępuje uchwałę organu stanowiącego jednostki samorządu
terytorialnego.
Gmina (Rada Gminy).
Liczba radnych
piętnastu w gminach do 20 000 mieszkańców,
dwudziestu jeden w gminach do 50 000 mieszkańców,
dwudziestu trzech w gminach do 100 000 mieszkańców,
dwudziestu pięciu w gminach do 200 000 mieszkańców
Liczba radnych wzrasta w zależności od liczby mieszkańców gminy. Kadencja rady
gminy trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Eksponowane stanowisko rady gminy
wyraża się tym że należą do niej kompetencje zastrzeżone na rzecz gminy. Są
to kompetencje stanowiące i kontrolne. W ramach kompetencji stanowiących
rada podejmuje uchwały, które mogą mieć różny charakter prawny.
Mogą to być akty prawa miejscowego, budżet gminy, miejscowy plan
zagospodarowania przestrzennego, uchwały o wyborze członków organów
gminy, mogą dotyczyć porozumień z organami administracji rządowej w
sprawie przyjęcia zadań powierzonych, aktów indywidualnych o nadaniu
honorowego obywatelstwa gminy, aktów z zakresu prawa cywilnego w
sprawach majątkowych gminy, apeli do mieszkańców itd.
Gmina (Rada Gminy).
W ramach działalności kontrolnej rada gminy kontroluje nie tylko
działalność wójta , ale również gminnych jednostek organizacyjnych
oraz jednostek pomocniczych gminy. Rada gminy, jako organ
działający na sesjach, nie może dokonywać wszechstronnej kontroli
wymienionych podmiotów. W celu umożliwienia radzie sprawowania
bieżącej kontroli ustaw samorząd zobowiązuje radę do powołania
komisji rewizyjnej, której zasady i tryb określa statut gminy.
Rada może korzystać z pomocy innych organów, a w szczególności z
informacji materiałów dostarczanych prze regionalne izby
obrachunkowe. Do właściwości rady należą wszystkie sprawy będące
w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Art. 18
ust. ustawy zastrzega określone kompetencje  do wyłącznej
właściwości rady . Organizację wewnętrzną i tryb pracy rady i jej
organów określa statut gminy.
Rada obraduje na sesjach. Sesje zwołuje przewodniczący rady  w
miarę potrzeby , ale nie rzadziej niż raz na kwartał. Istnieje
obowiązek zwołania sesji, jeśli o to co najmniej ź ustawowej liczby
radnych.
Gmina (urząd gminy).
Ustawa wyodrębnia jako formę organizacyjną urząd gminy. Urząd ten służy
pomocą zarządowi gminy, ale trzeba przyjąć, że służy on pomocą również
innym organom rady, a zwłaszcza samej radzie, gdyż ustawa nie przewiduje
tworzenia  biura czy  kancelarii rady .
Urząd służy do wykonywania zadań i kompetencji organów. Organizację i
zasady funkcjonowania urzędu określa regulamin organizacyjny.
Regulamin to akt prawny uchwalony prze radę na wniosek zarządu gminy.
Ustawa stanowi, że kierownikiem urzędu jest zawsze wójt, burmistrz czy
prezydent miasta.
W ramach urzędu gminy działa urząd stanu cywilnego. Wojewoda może
tworzyć urzędy stanu cywilnego dla kilku gmin bądz
kilka urzędów stanu
cywilnego w jednej gminie.
Kierownikiem urzędu stanu cywilnego jest burmistrz lub wójt, chyba że rada
powoła innego kierownika. W urzędach gmin zatrudnia się pracowników
zawodowych. Ustawa samorządowa przewiduje, że gmina wykonuje swoje
zadania nie tylko przy pomocy organów i urzędów ale także przez inne
jednostki organizacyjne.
Kompetencje wójta
Zgodnie z art. 30 ustawy gminnej, wójt wykonuje uchwały rady gminy i zadania
gminy określone przepisami prawa. Do zadań wójta należy w szczególności:
przygotowanie projektów uchwał rady gminy,
określanie sposobu wykonywania uchwał,
gospodarowanie mieniem komunalnym,
wykonywanie budżetu,
zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych,
W realizacji zadań własnych gminy wójt podlega wyłącznie radzie gminy, ponadto
kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz (art. 31).
Na podstawie art. 31a wójt opracowuje plan operacyjny ochrony przed
powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy.
Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Regulamin organizacyjny tego
urzędu nadaje wójt w drodze zarządzenia. Jest jego (urzędu) kierownikiem.
Powiat (Rada powiatu).
Jest organem powiatu. W skład rady powiatu wchodzą radni w liczbie
15 w powiatach liczących do 40000 mieszkańców oraz po 3 na każde
kolejne rozpoczęte 20000 mieszkańców, nie więcej niż 39 radnych.
Rada powiatu jest organem stanowiącym i kontrolnym powiatu.
W art.1 2ustawy o samorządzie powiatowym zamieszczono katalog
spraw należących do wyłącznej właściwości rady powiatu obejmujący
15 pozycji.
Do tych spraw należą m.in. stanowienie aktów prawa miejscowego,
wybór i odwołanie zarządu powiatu, powoływanie odwoływanie
sekretarza powiatu i skarbnika powiatu, który jest głównym księgowym
budżetu powiatu, stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu
oraz rozpatrywanie sprawozdań z wykonywania budżetu oraz
podejmowania uchwał w sprawie wysokości podatków i opłat w
granicach określonych ustawami, podejmowanie uchwał w ważnych,
wymienionych w ustawie, sprawach majątkowych powiatu oraz
podejmowanie uchwał w sprawach herbu i flagi powiatu.
Powiat (Rada powiatu).
Do tych spraw należą m.in. stanowienie aktów prawa miejscowego,
wybór i odwołanie zarządu powiatu, powoływanie odwoływanie
sekretarza powiatu i skarbnika powiatu, który jest głównym księgowym
budżetu powiatu, stanowienie o kierunkach działania zarządu powiatu
oraz rozpatrywanie sprawozdań z wykonywania budżetu oraz
podejmowania uchwał w sprawie wysokości podatków i opłat w
granicach określonych ustawami, podejmowanie uchwał w ważnych,
wymienionych w ustawie, sprawach majątkowych powiatu oraz
podejmowanie uchwał w sprawach herbu i flagi powiatu.
Do rady powiatu należy również podejmowanie uchwał w sprawie
przyjęcia zadań z zakresu administracji rządowej oraz powierzenie
prowadzenia zadań publicznych jednostkom lokalnego samorządu
terytorialnego, a także województwu, na którego obszarze znajduje się
powiat.
Powiat (Rada powiatu-
organizacja ).
Rada powiatu wybiera ze swego grona przewodniczącego i jednego
lub dwóch wiceprzewodniczących bezwzględną większością głosów w
obecności co najmniej ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
Funkcja przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady jest
niepołączalna z członkostwem w zarządzie powiatu. Zadaniem
przewodniczącego jest organizowanie pracy rady i prowadzenie obrad
rady.
Rada powiatu może powoływać ze swego grona stałe i doraz
ne
komisje do określonych zadań, ustala przedmiot ich działania oraz
skład osobowy. Komisje podlegają radzie powiatu w całym zakresie
swojej działalności.
Rada powiatu kontroluje działalność oraz powiatowych jednostek
organizacyjnych. Dla sprawowania funkcji kontrolnej rada powołuje
komisję rewizyjną z grona radnych, z wyłączeniem jednak
przewodniczącego, wiceprzewodniczących rady oraz radnych będących
członkami zarządu.
Powiat
zarząd powiatu i jego przewodniczący
Zarząd powiatu jest organem wykonawczym powiatu. W skład
zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący,
wicestarosta i pozostali członkowie.
Członkostwa w zarządzie powiatu nie można łączyć z członkostwem w
organie innej jednostki samorządu terytorialnego oraz zatrudnieniem
w administracji rządowej, a także z mandatem posła i senatora.
Rada powiatu wybiera zarząd w liczbie 3 do 5 osób, w tym starostę i
wicestarostę; liczbę członków zarządu określa się w statucie powiatu.
Starostę wybiera się bezwzględną większością głosów ustawowego
składu rady, w głosowaniu tajnym. Wicestarostę i pozostałych
członków zarządu rada powiatu wybiera na wniosek starosty zwykłą
większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego
składu rady, w głosowaniu tajnym.
Rada powiatu powinna dokonać wyboru zarządu powiatu w ciągu 3
miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów.
Powiat
(zarząd powiatu i jego przewodniczący).
Jeżeli rada powiatu nie dokona wyboru w terminie 3 miesięcy, ulega
rozwiązaniu z mocy prawa. Zarząd powiatu może być odwołany z
powodu nie udzielenia mu absolutorium (jest to równoznaczne ze
złożeniem wniosku o odwołanie). Rada powiatu może odwołać starostę z
innej przyczyny niż nie udzielenie absolutorium jedynie na wniosek ź
ustawowego składu rady.
Wniosek ten wymaga formy pisemnej i uzasadnienia przyczyny
odwołania oraz podlega zaopiniowaniu przez komisję rewizyjną.
Odwołanie starosty następuje większością kwalifikowaną co najmniej 3/5
głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym.
Odwołanie starosty albo złożenie przez niego rezygnacji jest
równoznaczne z odwołaniem całego zarządu albo złożeniem przez niego
rezygnacji. Rada powiatu może na uzasadniony wniosek starosty
odwołać poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu
tajnym.
Powiat (zarząd powiatu i
jego przewodniczący).
Zarząd powiatu wykonuje uchwały rady powiatu i zadania powiatu
określone przepisami prawa.
W szczególności do zadań powiatu należy:
przygotowanie projektów uchwał rady,
wykonywanie uchwał rady,
gospodarowanie mieniem powiatu,
wykonywanie budżetu powiatu,
zatrudnianie i zwalnianie kierowników jednostek organizacyjnych (według
zasad powoływania i odwoływania oraz trybu zatrudniania i zwalniania
kierowników i pracowników powiatowych jednostek organizacyjnych
określonych odrębną ustawą).
Zarząd powiatu podlega wyłącznie radzie powiatu. Organizację
wewnętrzną zarządu oraz tryb jego pracy określa statut powiatu.
Zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa
powiatowego oraz jednostek organizacyjnych powiatu, w tym
powiatowego urzędu pracy. Kierownicy powiatowych służb, inspekcji i
straży wykonują swoje zadania i kompetencje przy pomocy takich
jednostek organizacyjnych jak komendy i inspektoraty.
STAROSTA
Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem
służbowym pracowników starostwa i kierowników jednostek
organizacyjnych powiatu oraz zwierzchnikiem powiatowych służb,
inspekcji i straży- starosta powołuje i odwołuje- w uzgodnieniu z
wojewodą- kierowników tych jednostek, zatwierdza program ich
działania, zatwierdza wspólne ich działanie, a w sytuacjach szczególnych
kieruje wspólnie działaniami tych jednostek. Starosta organizuje pracę
zarządu powiatu oraz reprezentuje powiat na zewnątrz. W sprawach nie
cierpiących zwłoki starosta podejmuje niezbędne czynności należące do
właściwości zarządu powiatu; nie ma prawa wydawać przepisów
porządkowych. Te czynności wymagają przedstawienia do zatwierdzenia
na najbliższym posiedzeniu zarządu powiatu. Rada powiatu powołuje i
odwołuje sekretarza powiatu oraz skarbnika powiatu na wniosek
starosty. W indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej
należących do właściwości powiatu decyzje wydaje starosta, chyba że
przepisy szczególne przewidują wydawanie decyzji przez zarząd powiatu.
Są to decyzje administracyjne.
Powiat
(starostwo powiatowe).
Zarząd wykonuje zadania powiatu przy
pomocy starostwa powiatowego. Jest
częścią powiatowej adm. zespolonej.
Kierownikiem starostwa powiatowego
jest starosta. Organizację i zasady
funkcjonowania starostwa powiatowego
określa regulamin organizacyjny
uchwalany przez radę powiatu na
wniosek zarządu powiatu.
Samorząd województwa
(organy).
Organami samorządu województwa są:
1) sejmik województwa,
2) 2) zarząd województwa.
Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu
administracji wydaje marszałek
województwa, jeżeli przepisy szczególne nie
stanowią inaczej. Kodeks postępowania
administracyjnego stanowi, że gdy mowa
jest o organach jednostek samorządu
terytorialnego to należy m.in. rozumieć
marszałka województwa.
Samorząd województwa
(sejmik województwa).
W skład sejmiku województwa wchodzą radni w
liczbie 30 w województwach liczących do 2.000.000
mieszkańców oraz po 3 radnych na każde kolejne
rozpoczęte 500.000 mieszkańców. Radni wojewódzcy
wybierani są w wyborach bezpośrednich. Kadencja
sejmiku województwa trwa 4 lata, licząc od dnia
wyborów. Odwołanie sejmiku przed upływem
kadencji może nastąpić wyłącznie w drodze
referendum wojewódzkiego. Sejmik województwa
jest organem stanowiącym i kontrolnym
województwa. współpracy z innymi podmiotami.
Do wyłącznej właściwości sejmiku należą
sprawy wyliczone w 21 punktach w art.18
ustawy o samorządzie województwa.
Poza stanowieniem aktów prawa miejscowego do wyłącznej
właściwości sejmiku należy uchwalanie: -strategii rozwoju
województwa oraz wieloletnich programów wojewódzkich, -
planu zagospodarowania przestrzennego, -budżetu
województwa, -podatków i opłat lokalnych, - Priorytetów
współpracy zagranicznej województwa , -zasad nabywania,
zbywania i obciążania nieruchomości, -emitowanie obligacji oraz
okreśalnia ich zbywania, nabywania i wykupu, -zaciąganie
długoterminowych pożyczek i kredytów, -tworzenie,
przekształcanie i likwidowanie wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych oraz wyposażanie ich w majątek, -
przepisów dotyczących organizacji wewnętrznej oraz trybu pracy
organów samorządu województwa.
 Sejmik podejmuje uchwały w sprawie powierzenia
zadań samorządu województwa innym jednostkom
samorządu terytorialnego oraz w sprawie
uczestnictwa w międzynarodowych zrzeszeniach
regionalnych i innych formach współpracy
regionalnej. Sejmik województwa określa zasady,
tryb i harmonogram opracowania strategii rozwoju
województwa i programu wojewódzkiego i ustala
zadania poszczególnych organów województwa przy
określeniu strategii rozwoju województwa i programu
wojewódzkiego, jak również tryb i zasady
 Sejmik obraduje na sesjach zwoływanych przez
przewodniczącego co najmniej raz na kwartał. ź ustawowego
składu radnych ma prawo złożyć wniosek o powołanie sesji
sejmiku. Sejmik może powoływać ze swego grona stałe doraz
ne
komisje do wykonywania określonych zadań. W celu kontroli
działalności zarządu województwa oraz wojewódzkich
samorządowych jednostek organizacyjnych sejmik jest
obowiązany powołać komisję rewizyjną. Statut województwa
określa przedmiot działania, zakres zadań, zasady dotyczące
składu, organizację wewnętrzną i tryb pracy komisji
powoływanych przez sejmik oraz zasady działania klubów
radnych. Uchwały sejmiku zapadają większością głosów w
obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w
jawnym lub jawnym imiennym, chyba że przepisy ustawy
stanowią inaczej.
 Do sejmiku należy wybór i odwoływanie zarządu województwa
oraz powoływanie i odwoływanie- na wniosek marszałka
województwa- skarbnika województwa, który jest głównym
księgowym województwa. Sejmik podejmuje uchwały
określające zasady udzielania dotacji przedmiotowych i
podmiotowych z budżetu województwa. Do funkcji kontrolnych
należy rozpatrywanie sprawozdań z działalności zarządu
województwa i realizacji strategii rozwoju oraz wieloletnich
programów wojewódzkich, rozpatrywanie sprawozdań z
wykonywania budżetu i sprawozdań finansowych województwa.
Sejmik podejmuje uchwały w sprawie udzielenia lub nie
udzielenia absolutorium zarządowi województwa z tytułu
wykonania budżetu. Sejmik podejmuje uchwały w innych
sprawach zastrzeżonych ustawami i statutem województwa do
kompetencji tego organu. Sejmik wybiera ze swego grona
przewodniczącego i wiceprzewodniczących w liczbie nie większej
niż 3. Przewodniczący sejmiku organizuje pracę sejmiku i
prowadzi jego obrady.
Samorząd województwa
zarząd województwa
i jego przewodniczący
Zarząd województwa jest organem wykonawczym województwa. W
skład zarządu województwa, liczącego 5 osób, wchodzi
marszałek województwa jako jego przewodniczący,
wicemarszałek lub 2 wicemarszałków i pozostali członkowie.
Członkostwa w zarządzie województwa nie można łączyć z
członkostwem w organie innej jednostki samorządu
terytorialnego oraz z zatrudnieniem w administracji rządowej, a
także z mandatem posła i senatora. Sejmik województwa
wybiera zarząd województwa w ciągu 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy.
Marszałka województwa wybiera się bezwzględną większością
głosów ustawowego składu sejmiku, zaś wicemarszałków i
pozostałych członków zarządu na wniosek marszałka zwykłą
większością głosów w obecności co najmniej połowy
ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.
 Marszałkowie, wicemarszałkowie i pozostali członkowie zarządu województwa
mogą być wybrani spoza składu sejmiku województwa. Jeżeli sejmik
województwa nie dokona wyboru zarządu województwa w ciągu 3 miesięcy od
daty ogłoszenia wyników wyborów, to ulega on rozwiązaniu z mocy prawa.
Uchwała województwa w sprawie nie udzielenia zarządowi województwa
absolutorium jest równoznaczna ze złożeniem wniosku o odwołanie zarządu
województwa. Sejmik po zapoznaniu się z wnioskiem komisji rewizyjnej i opinią
regionalnej izby obrachunkowej w sprawie uchwały o nie udzielenie zarządowi
województwa absolutorium, może odwołać zarząd większością co najmniej 3/5
głosów ustawowego składu sejmiku. Sejmik województwa może odwołać
marszałka województwa z innej przyczyny niż nie udzielenie absolutorium
jedynie na wniosek co najmniej ź ustawowego składu sejmiku. Odwołanie
marszałka województwa następuje większością co najmniej 3/5 głosów
ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym. Odwołanie marszałka
województwa albo złożenie przez niego rezygnacji jest równoznaczne z
odwołaniem całego zarządu albo złożeniem prze niego rezygnacji. Sejmik
województwa może na uzasadniony wniosek marszałka województwa odwołać
poszczególnych członków zarządu zwykłą większością głosów w obecności co
najmniej połowy ustawowego składu sejmiku, w głosowaniu tajnym.
 Zarząd województwa wykonuje zadania należące do samorządu
województwa, nie zastrzeżone na rzecz sejmiku i wojewódzkich
samorządowych jednostek organizacyjnych (domniemanie
kompetencji). W szczególności do zadań zarządu województwa należy:
-wykonywanie uchwał sejmiku, -gospodarowanie mieniem
województwa, -przygotowywaniem projektu i wykonaniem budżetu
województwa, -przygotowaniem projektów strategii rozwoju
województwa, planu zagospodarowania przestrzennego i programów
wojewódzkich oraz ich wykonywanie, -organizowanie współpracy ze
strukturami samorządu regionalnego w innych krajach i z
międzynarodowymi zrzeszeniami regionalnymi, -kierowanie,
koordynowanie i kontrolowanie działalności wojewódzkich
samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym powoływanie i
odwoływanie ich kierowników, -uchwalanie regulaminu urzędu
marszałkowskiego.
Po upływie kadencji sejmiku zarząd województwa działa do dnia
wyboru nowego zarządu województwa.
Marszałek województwa
kieruje bieżącymi sprawami województwa oraz reprezentuje województwo na
zewnątrz; do niego należy też organizowanie pracy zarządu województwa i
urzędu marszałkowskiego. W sprawach nie cierpiących zwłoki marszałek
województwa podejmuje niezbędne czynności należące do właściwości zarządu
województwa. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej marszałek
województwa wydaje decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu
administracji publicznej (decyzje administracyjne). Marszałek może upoważnić
wicemarszałków, pozostałych członków zarządu województwa, pracowników
urzędu marszałkowskiego oraz kierowników wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych do wydawania w jego imieniu decyzji
administracyjnych. Od decyzji administracyjnych, wydawanych przez marszałka
województwa i osoby przez niego upoważnione, służy odwołanie do
samorządowego kolegium odwoławczego, a w sprawach powierzonych na
podstawie porozumienia z wojewodą  do właściwego ministra. Jeśli przepisy
prawa tak stanowią decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji
publicznej wydaje zarząd województwa. Decyzje te podpisuje marszałek
województwa. Zarząd województwa wykonuje zadania województwa przy
pomocy urzędu marszałkowskiego i wojewódzkich samorządowych jednostek
organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych. Marszałek województwa jest
kierownikiem urzędu marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym
pracowników tego urzędu i kierowników wojewódzkich samorządowych
jednostek organizacyjnych. Na wniosek marszałka województwa sejmik
powołuje i odwołuje skarbnika województwa.
Samorząd województwa
(urząd marszałkowski).
Zarząd województwa wykonuje zadania województwa
przy pomocy urzędu marszałkowskiego i
wojewódzkich samorządowych jednostek
organizacyjnych lub wojewódzkich osób prawnych.
Marszałek województwa jest kierownikiem urzędu
marszałkowskiego, zwierzchnikiem służbowym
pracowników tego urzędu i kierowników
wojewódzkich samorządowych jednostek
organizacyjnych. Na wniosek marszałka województwa
sejmik powołuje i odwołuje skarbnika województwa,
który jest głównym księgowym budżetu
województwa. Status prawny pracowników
województwa określa odrębna ustawa.