POJĘCI

EFI

LOZOFI

IIGŁÓWNEJEJDYSCYPLI

NY

FI

LOZOFI

A-naj

ogól

ni

ejf

i

l

ozof

i

emożnadef

i

ni

ować:

- j

akonaukęzaj

muj

ącąsi

ęogól

nymrozważani

emnat

emati

st

ot

yist

rukt

ur

y

byt

u,l

udzki

egopoznani

a,zasadwar

t

ości

owani

a,mi

ej

scaczł

owi

ekaw

świ

eci

eij

egopogl

ądunaświ

at

,

- j

akonaukęobej

muj

ącąt

radycyj

ni

ehi

st

ori

ef

i

l

ozof

i

i

,t

eor

i

ępoznani

a,ont

ol

ogi

ę,

l

ogi

kę,psychol

ogi

ę,socj

ol

ogi

ę,et

ykiest

et

ykę.

Vwi

ekp.

n.

e.–począt

eki

nnegopoj

mowani

af

i

l

ozof

i

i

.Termi

nFI

LOZOFI

Azaczął

oznaczaćpróbęzrozumi

eni

ainauczani

aj

akżyćmądrzeidobrzemaj

ącwł

aści

we

pogl

ądynaBoga,świ

at

,czł

owi

ekaicnot

ę.

KONCEPCJEFI

LOZOFI

I

:

1)KONCEPCJAKLASYCZNA:

Fi

l

ozof

i

apowi

nnazmi

erzaćdopoznani

abyt

u(

wszyst

kocoi

st

ni

ej

ewj

aki

kol

wi

ek

sposób)

.

Odr

ębnawi

edzaocharakt

er

zeracj

onal

nym,posi

adaj

ącawł

asnyprzedmi

oti

odpowi

edni

odoni

egowypr

acowanąmet

odę,adot

yczącat

egocoj

estkoni

ecznew

byci

eiwyj

aśni

aj

ącabytwświ

et

l

eost

at

ecznychuzasadni

eń.

2)KONCEPCJAPOZYTYWI

STYCZNA:

Fi

l

ozof

i

apowi

nnabyćzrozumi

anadl

awszyst

ki

ch.

Wedł

ugKoncepcj

iPozyt

ywi

st

ycznejFI

LOZOFI

Aj

estt

owi

edzapochodnawst

osunku

donaukszczegół

owych,zest

awi

aj

ącai

chwyni

kiwsynt

ezę,ki

er

owanązwykl

ej

akąś

naczel

nąl

i

t

erą,daj

ącaogól

nypogl

ądnar

zeczywi

st

ośćipoznani

e.

3)KONCEPCJANEOPOZYTYWI

STYCZNA:

Wedł

ugKoncepcj

iNeopozyt

ywi

st

ycznejFI

LOZOFI

At

oanal

i

zal

ogi

cznaj

ęzyka

naukowegoipot

ocznegozaj

muj

ącasi

ępodst

awowymipoj

ęci

ami

,pi

erwot

nymi

zał

ożeni

amior

azst

r

ukt

ur

ąir

ol

ąwi

edzyl

udzki

ej

.

4)KONCEPCJAI

RRACJONALI

STYCZNA:

Ni

ej

estważnyświ

atzewnęt

r

znyt

yl

koczł

owi

ekij

egownęt

rze.

Wedł

ugKoncepcj

iI

r

r

acj

onal

i

st

ycznejFI

LOZOFI

At

oodrębnydzi

ałkul

t

uryz

pogr

ani

czawi

edzy,szt

ukiir

el

i

gi

i

.

„Jestt

ozor

i

ent

owaneosobowopr

zeżywani

er

zeczywi

st

ościuwi

kł

anew

war

t

ości

uj

ącąpost

awęwobecsi

ebi

eiświ

at

a”

DYSCPLI

NYFI

LOZOFI

CZNE

Met

af

i

zyka

Teor

i

apoznani

a

Aksj

ol

ogi

a

!

!

!

!

!

Ont

ol

ogi

a

Epi

st

emol

ogi

a Gnozeol

ogi

a

Et

yka Est

et

yka

METAFI

ZYKA–dyscypl

i

naf

i

l

ozof

i

cznaobej

muj

ącaogól

nąt

eori

ębyt

u,czyl

i

Ont

ol

ogi

ę.Zaj

muj

esi

ęprobl

emat

ykąst

osunkumat

eri

idoducha,ast

ądzj

awi

sk

psychol

ogi

cznychdof

i

zycznych.

ONTOLOGI

A–j

ednazdyscypl

i

nMet

af

i

zyki

,aprzezi

nnychut

ożsami

anaz

Met

af

i

zyką.

TEORI

APOZNANI

A–dyscypl

i

naf

i

l

ozof

i

cznazaj

muj

ącasi

ęprocesempoznani

a,

zadaj

esobi

epyt

ani

aoźr

ódł

anaszejwi

edzy,wj

akisposóbpoznaj

emy.Zadaj

e

pyt

ani

aowi

ar

ygodnośćnaszejwi

edzy.Zadaj

esobi

epyt

ani

e:„Czymj

estprawda?”.

Zaj

muj

esi

ęmet

odami

,t

echni

kami

,sposobamizdobywani

awi

edzy.Teori

apoznani

a

t

rakt

uj

eopr

zedmi

oci

e,t

r

eści

,pr

ocesach,sposobach,grani

cachikryt

eri

ach

poznani

al

udzki

ego.

EPI

STEMOLOGI

A–naukaowi

edzy.

GNOZEOLOGI

A–naukaopoznani

u.

AKSJOLOGI

A–naukaowar

t

ości

achzaj

muj

ącasi

ębadani

emnat

urywart

ościoraz

podst

awamiikr

yt

er

i

amiwar

t

ości

owani

a.

ETYKA–naukaomor

al

nościzaj

muj

ącasi

ęopi

sem,anal

i

ząiwyj

aśni

ani

em

r

zeczywi

ści

ei

st

ni

ej

ącejmor

al

nościor

azust

al

ani

emdyrekt

ywmoral

nego

zachowani

a.Ogółnor

mmor

al

nych,zasadpost

ępowani

aprzyj

ęt

ychi

obowi

ązuj

ącychwdanejzbi

or

owościspoł

ecznejiepoce.

MORALNOŚĆ–zespółnor

m,wskazówek,wzor

ów,zachowań,obyczaj

ówi

zwyczaj

ówi

st

ni

ej

ącychwspoł

eczeńst

wi

eipr

zezt

ospoł

eczeńst

woakcept

owanych.

ESTETYKA–naukaospoł

ecznychipsychol

ogi

cznychźródł

achpowst

ani

aszt

ukii

pogl

ądównaszt

ukę,ospoł

ecznejf

unkcj

iszt

ukiiprawi

dł

achi

chrozwoj

u,o

kr

yt

er

i

achoceni

ani

apr

zedmi

ot

ówzewzgl

ędunai

chpi

ęknoorazorozwoj

u

hi

st

orycznymt

ychkr

yt

er

i

ów.

GRECKAFI

LOZOFI

IPRZYRODY

1)Szkoł

aj

ońska–Presokrat

ycy:

- wspól

nezai

nt

eresowani

aKosmogoni

ą,

- poszuki

wani

e„ARCHE”–począt

ku.

KOSMOGONI

A–zespółwyobrażeńogenezi

eipocząt

kowymst

ani

ei

st

ni

eni

aświ

at

a.



Tal

eszMi

l

et

u-zaj

mowałsi

ęKosmogoni

ą,uważał

,że„ARCHE”t

owoda,



Anaksymander-„ARCHE”–subst

ancj

ani

eokr

eśl

ona,al

eel

ast

yczna,



Anaksymenes-„ARCHE”–powi

et

rze,



Herakl

i

tzEf

ezu-„ARCHE”–ogi

eń.„PANTAREI

”-wszyst

kopł

yni

e.„LOGOS”-

rozum–ni

et

yl

kosi

ł

al

udzka-kosmi

czna.

HYLOZOI

ZM-mat

eri

ani

ej

estskost

ni

ał

a,j

estżywaiuduchowi

ona.

- Pogl

ądf

i

l

ozof

i

cznychar

akt

er

yst

ycznydl

awczesnychst

adi

ówrozwoj

u

mat

eri

al

i

zmu,pr

zypi

suj

ącyżyci

e,zdol

nośćporuszani

asi

ęiwł

aści

wości

duchowecał

ejmat

er

i

i

.

2)Mat

eri

al

i

zm mat

eri

al

i

st

yczny:



Demokr

ytzAbwer

y-wszyst

koskł

adasi

ęzat

omów,kt

óresąwci

ągł

ymruchu.

EMPI

RYZM-poznani

epr

zezdoświ

adczeni

e.

RACJONALI

ZM-poznani

epr

zezr

ozum.

GRECKAFI

LOZOFI

APRZYRODY

1)Hedoni

zm -f

i

l

ozof

i

cznadokt

r

ynaet

ycznasf

ormuł

owanaprzezAr

yst

ypazCyreny

uznaj

ącaprzyj

emność,r

ozkoszl

ubuni

kani

epr

zykr

ościzaprawdzi

wycelżyci

a.



Ar

yst

ypzCyr

eny-cel

emżyci

aczł

owi

ekaj

estszczęści

e,st

anypsychi

czne.



Epi

kur-absol

ut

nyspokójsposobemnaszczęści

e.

2)Epi

kurei

zm -skraj

naf

or

mahedoni

zmu-czł

owi

ekpowi

ni

enkorzyst

aćzżyci

a.

- Mat

er

i

al

i

st

ycznaiat

ei

st

ycznadokt

r

ynaf

i

l

ozof

i

cznawet

yce,uznaj

ącaj

edyni

e

dobr

adoczesne,aj

akocelnaj

wyższy-szczęści

eczł

owi

eka,zakt

óreonsam

j

estodpowi

edzi

al

ny.

- Post

aważyci

owapol

egaj

ącanadążeni

udoni

czymni

eskrępowanego

używani

ażyci

a-„hul

ajdusza”.

3)St

oi

cyzm -dokt

rynaf

i

l

ozof

i

cznazaj

muj

ącasi

ęgł

ówni

eet

yką,wgkt

ór

ej

naj

wyższymij

edynymdobr

emj

estcnot

ar

ozumi

anaj

akożyci

ezgodnezzasadami

,

awar

unki

emszczęści

aipr

awdzi

wejwol

nościj

estpanowani

enadsobąioboj

ęt

ność

napr

obl

emyi

nnych.



ZenonzKat

i

on

4)Scept

ycyzm –st

anowi

skof

i

l

ozof

i

czne,gł

ówni

et

eori

o-poznawczeodr

zucaj

ące

możl

i

wośćpoznani

apr

awdyorazuzyskani

awi

edzywi

arygodnejiuzasadni

onej

.



Pi

er

on

FI

LOZOFI

APOZYTYWI

STYCZNAIJEJEWOLUCJE



1830–AugustComt

e–„Wykł

adf

i

l

ozof

i

ipozyt

ywnej

”–nowaepokaf

i

l

ozof

i

i

.



ThomasHobbes–1588-1679,

I

saacNewt

on–1642-1727,

Davi

dHume–1711-1776,

JeanLerondD`

al

ember

t–1717-1783.

POZYTYWNE–opart

enaf

akt

ach,wol

neodwszel

ki

chdomysł

ów,konkret

ne.

POZYTYWI

ZM–j

estt

opr

ądf

i

l

ozof

i

cznyXI

Xwi

ekupoj

muj

ącynaukęj

akobadani

a

f

akt

ów,opar

t

ynamet

odachnaukpr

zyr

odni

czych,gł

oszącyhasł

ausuni

ęci

a

zmyśl

eni

anaukowegowszel

ki

ejmet

af

i

zyki

.Pozyt

ywi

zmwskazywałnaspoł

eczne

uwar

unkowani

eikonsekwencj

enauki

.

Iokr

esAugust

aComt

e`

a:

- Her

ber

tSpencer,

- JohnSt

uartMi

l

l

,

- Jer

emyBent

ham.

I

IokresEMPI

RI

OKRYTYCYZMU:

- Ri

char

dAvenar

i

us,

- Er

nestMach.

I

I

Iokr

esNEOPOZYTYWI

ZMU–czyl

iokr

eskoł

awi

edeński

ego:

- Rudol

fCarnap,

- Mor

i

t

zSchl

i

ck,

- Ot

t

oNeurat

h,

- Ludwi

cWi

t

t

eest

ei

n.

KI

ERUNKIPOZYTYWI

ZMU:

EMPI

RYZM–ki

er

unekf

i

l

ozof

i

czny,wgkt

ór

egoj

edynyml

ubgł

ównymźródł

em

poznani

aj

estdoświ

adczeni

e.

a)genet

yczny–gł

oszący,żeumysłl

udzkij

estpi

erwot

ni

eni

eukszt

ał

t

owany,

napeł

ni

aj

ąwi

edządopi

er

odoświ

adczeni

e,

b)met

odol

ogi

czny–pogl

ąd,wgkt

ór

egouzasadni

eni

epoznani

al

udzki

egomusi

byćopart

epośredni

ol

ubbezpośr

edni

onadoświ

adczeni

u.

FENOMENALI

ZM–pogl

ąd,wgkt

ór

egodost

ępnepoznani

usąwył

ączni

ezj

awi

ska,

samezaśr

zeczysąni

epoznawal

ne,bądźni

ei

st

ni

ej

ą.

I

NDUKCJONI

ZM–(

odszczegół

udoogół

u)–pogl

ąd,wgkt

óregozasadni

czym

zadani

emnaukij

estopi

sobserwowanychf

akt

ówizwi

ązkumi

ędzyni

mi

,ni

ezaś

wyj

aśni

ani

eprzyczyn,amet

odąnaukempi

rycznychj

esti

ndukcj

a.

„Naj

pi

erwobser

wujizbi

erajdane,anast

ępni

euogól

ni

ajj

ei

ndukcyj

ni

ewpost

aci

prawit

eor

i

inaukowych”.

1.Obserwacj

a,

2.Zbi

er

ani

ei

nf

ormacj

i

,

3.Zast

osowani

ei

ndukcj

i

,

4.Formuł

owani

epr

aw.

NATURALI

ZM–ki

erunekf

i

l

ozof

i

cznydążącydowyj

aśni

ani

arzeczywi

st

ości

przyczynaminat

ur

al

nymi

,t

ł

umaczącycał

ośćzj

awi

skzachodzącychwświ

eci

e

dzi

ał

ani

empr

awpr

zyr

ody.

Zgodni

ezt

ązasadąpozyt

ywi

ścit

wi

er

dzą,żei

st

ni

ej

et

yl

korzeczywi

st

ość

pr

zyr

odni

cza,czyl

if

i

zycznaipsychi

czna.

I

NDYWI

DUALI

ZM

NOMI

NALI

ZM

EWOLUCJONI

ZM

UTYLI

TARYZM–dokt

rynaet

ycznagł

osząc,żepożyt

ekj

ednost

kil

ubspoł

eczeńst

wa

powi

ni

ennaj

wyższy



celmor

al

nyl

udzi

,zakł

adaj

ąca,żedążeni

edodobrawł

asnego

spr

zyj

a



dobraogół

u.

Wznaczeni

uogól

nymut

yl

i

t

ar

yzmoznaczadążeni

edoosi

ągni

ęci

acel

ów

pr

akt

ycznych.

ETYKA

ETYKA–naukaomoral

nościzaj

muj

ącasi

ęopi

sem,anal

i

ząiwyj

aśni

ani

em

rzeczywi

ści

ei

st

ni

ej

ącejmoral

nościor

azust

al

ani

emdyrekt

ywmoral

nego

zachowani

a.Ogółnormmor

al

nych,zasadpost

ępowani

aprzyj

ęt

ychi

obowi

ązuj

ącychwdanejzbi

orowościspoł

ecznejiepoce.

ETYKANORMATYWNA–et

yka,kt

órejzadani

emj

estuzasadni

ani

eokr

eśl

onych

wart

ościipost

ul

at

ówmor

al

nych,wyj

aśni

ani

ecoidl

aczegouważasi

ęzamoral

nei

j

aknal

eżypost

ępować,abypost

ępowaćmor

al

ni

e,ust

al

aj

ąccoj

estzł

e,acodobre

mor

al

ni

e.

ETYKAOPI

SOWA(

ETOLOGI

A)–naukazaj

muj

ącasi

ębadani

emwarunków

kszt

ał

ceni

achar

akt

er

u,obyczaj

ówizwyczaj

ówj

ednost

kil

ubzbi

or

owości–WI

EDZA

OOBYCZAJACH.

Et

yka,kt

ór

azaj

muj

esi

ęopi

sywani

emiwyj

aśni

ani

emmoral

nościrzeczywi

ści

e

i

st

ni

ej

ącejwr

óżnychczasachiśr

odowi

skachspoł

ecznych.Poszukuj

eźr

ódeł

panuj

ącychpogl

ądówmor

al

nych.Poszukuj

epr

zyczyni

chhi

st

or

ycznegorozwoj

ui

zr

óżni

cowani

a.Zaj

muj

esi

ępr

obl

emamipochodzeni

amoral

nościorazmot

ywami

l

udzki

egopost

ępowani

a.

1.Wst

ar

ożyt

nościr

ozważani

aet

ycznedot

yczył

yosi

ągni

ęci

aszczęści

a

i

ndywi

dual

nego.

2.Wśr

edni

owi

eczuwskazani

amor

al

nepodpor

ządkowanebył

yzasadomr

el

i

gi

j

nym.

3.Wr

enesansi

enast

ąpi

ł

ouni

ezal

eżni

eni

eet

ykiodrel

i

gi

i

,aj

ednocześni

e

zai

nt

er

esowani

aet

ykówzaczęł

ysi

ępr

zesuwaćodsprawszczęści

ai

ndywi

dual

nego

dospr

awr

egul

acj

ist

osunkówmi

ędzyl

udzki

ch.

4.Odoświ

eceni

ar

ozważani

aet

ycznezaczęt

owi

ązaćzrozważani

amiprawnymii

pol

i

t

ycznymi

,awrazzrozwoj

emnaukir

ozpoczęł

ysi

ębadani

aopi

sowenad

mor

al

ności

ą.

ETYKANI

EZALEŻNA–syst

emet

ycznysf

or

muł

owanyprzezTomasza

Kot

ar

bi

ński

ego,zawi

eraj

ącypr

ogr

amet

ykil

udzki

ejni

ezal

eżnejodwskazań

r

el

i

gi

j

nych,pogl

ądówf

i

l

ozof

i

cznych,wskazańi

deol

ogi

cznychipol

i

t

ycznych,a

opar

t

ynat

zw.El

ement

ar

nychnor

machmor

al

nych.

ETYKAZAWODOWA–dzi

ałet

ykizaj

muj

ącysi

ęspecyf

i

cznymiprobl

emami

mor

al

nymij

aki

est

war

zaf

aktwykonywani

ar

ozmai

t

ychzawodów.Jestt

ozespół

nor

miocenmor

al

nychobowi

ązuj

ącychwykonawcówdanegozawodul

ubczł

onków

danejgrupyzawodowej

.

El

ementmoral

nościobowi

ązuj

ącejwdanymspoł

eczeńst

wi

e.Jegoi

st

ot

apol

egana

pr

zyst

osowani

uwymogówmor

al

nychdospecyf

i

cznychsyt

uacj

iizadań

zawodowychposzczegól

nychgrup.

FELI

CYTOLOGI

A–t

eori

ażyci

aszczęśl

i

wego.Jestt

owi

edzaot

ymconal

eżyczyni

ć,

żebyosi

ągnąćst

anzadowol

eni

a.

DEONTOLOGI

A–naukaoobowi

ązkach.Zespółwskazańiprzepi

sówdot

yczących

post

ępowani

aczł

owi

ekawokr

eśl

onejdzi

edzi

ni

e.

KODEKSETYCZNY–ni

espr

zecznyukł

adnormregul

uj

ącysf

eręmoral

nążyci

a

społ

ecznegoirozwi

ązuj

ącypr

obl

emyj

ednost

kiwyni

kaj

ącezj

ejst

osunkudogr

upy

społ

ecznej

,czł

owi

eka,samegosi

ebi

eiBoga.

SCI

ENTYZM

Kar

lPearson–1857-1936–f

i

l

ozofangi

el

ski

,zaj

mowałsi

ęeugeni

ką.

EUGENI

KA–syst

empogl

ądówgł

oszącymożl

i

wośćdoskonal

eni

apodwzgl

ędem

f

i

zycznymiumysł

owymczł

owi

ekaj

akogat

unkuwoparci

uozał

ożeni

agenet

yki

.

SCI

ENTYZM–pogl

ądf

i

l

ozof

i

cznyzwi

ązanyzempi

r

yzmem,pozyt

ywi

zmemi

pr

zyr

odni

czymmat

er

i

al

i

zmem,r

ozpowszechni

onyw2poł

owi

eXI

Xwi

ekugł

oszący,

żeuzyskani

epr

awdzi

wejwi

edzyor

zeczywi

st

ościj

estmożl

i

weprzezpoznani

e

naukowe,t

j

.opart

enawyni

kachposzczegól

nychdyscypl

i

nnaukowych.

SCI

ENTYZMMETODOLOGI

CZNY–st

anowi

sko,wgkt

óregokażdyrodzajpoznani

a

naukowegoj

estwi

edząt

ypumat

emat

yczno-pr

zyrodni

czego,st

ądpost

ul

at

st

osowani

awewszel

ki

chbadani

achnaukowychmet

odmat

emat

ycznychi

empi

r

ycznych,awzwi

ązkuzt

ymogr

ani

czeni

apoznani

anaukowegodot

zw.

nauk

ści

sł

ych.

PYTANI

ASCI

ENTOLOGÓW:

1.Czymamywi

edzępewną?-Mamywnauceit

yl

kowni

ej

.

2.Wj

aki

ejnauce?-Wnauceprzyr

odni

czej

.

3.Naczympol

egaf

unkcj

anauki

?-Nast

wi

er

dzani

uf

akt

ów.

4.Jakij

estzakr

esnauki

?-Wszyst

kocoi

st

ni

ej

enal

eżydoj

ejzakr

esu.

5.Jaki

miśr

odkamirozpor

ządzanaukadowykonani

aswegozadani

a?-Ogól

nymi

poj

ęci

amiit

wi

er

dzeni

ami

,czyl

ipr

awami

.

6.Jaki

ej

estzadani

enauki

?-Zadani

epr

akt

yczne–dost

osowaćczł

owi

ekado

ot

oczeni

a.

7.Jakij

estst

osuneknaukidot

eol

ogi

i

?-Bezwzgl

ędni

euj

emny.

8.Czynaukaosi

ągnęł

aj

użst

andoskonał

y?-Ni

enaukapot

rzebuj

euporządkowani

a,

oczyszczeni

a,uwol

ni

eni

aodzbędnychpoj

ęć.

9.Jakąr

zeczywi

st

ośćopi

suj

enauka?-Tę,kt

óraj

estnambezpośredni

odanaiprzez

naspost

r

zegana.

10.Jakoceni

aćwart

ośćnauki

?-Posi

adawar

t

ośćnaj

wi

ększą.

11.Czynaukamami

sj

ęr

el

i

gi

j

ną?-Tak,masł

użyćduchowil

udzki

emu,ponadkt

óry

ni

emani

cwyższego.

12.Czynaukamami

sj

ęspoł

eczną,mor

al

nąipol

i

t

yczną?-Tak,masł

użyćwol

nej

myśl

i

.

SZTUKA

SZTUKA–wst

ar

ożyt

ności

,śr

edni

owi

eczuir

enesansi

enazwat

aobej

mował

a

szerokizakr

esdzi

ał

al

nościt

wór

czej(

r

zemi

osł

o,archi

t

ekt

ura,medycyna,prawo,

wychowani

e)

.

Dzi

edzi

nal

udzki

ejt

wórczościart

yst

ycznejwyr

óżni

anazewzgl

ędunazwi

ązanezni

ą

war

t

ościest

et

yczne(

gł

ówni

epi

ękno–szt

ukipi

ękne)

.Dzi

eł

aszt

ukist

anowi

ąt

rwał

y

dor

obekkul

t

ur

y.

WGTATARKI

EWI

CZA:



Umi

ej

ęt

ność–wyj

ąt

kowezdol

nościczł

owi

eka,umi

ej

ęt

nościt

edot

yczyćmogąni

e

t

yl

kodzi

edzi

nar

t

yst

ycznych,al

eispor

t

owych,cyrkowych,t

echni

cznych,czy

naukowych,



Czynność–wt

ymznaczeni

uszt

ukąnazywasi

ęsamączynnośćprowadzącądo

powst

ani

adzi

ał

a.Wt

ymr

ozumi

eni

ut

er

mi

n„szt

uka”pokrywasi

ęzt

ermi

nem

„dzi

ał

al

nośćar

t

yst

yczna”,



Wyt

wórt

ejczynności–wt

ymznaczeni

uszt

ukąnazywasi

ęcał

okszt

ał

twyt

wor

ów

dzi

ał

al

nościar

t

yst

ycznej–zbi

órdzi

ełszt

uki

.

FUNKCJESZTUKI

:

- est

et

yczna,

- edukacyj

na,

- wychowawcza,

- poznawcza–szt

ukaj

akoźr

ódł

owi

edzyoczł

owi

eku,t

zn.ost

yl

użyci

al

udziw

i

nnychepokachhi

st

or

ycznych,opanuj

ącychmodach,oakt

ual

nychwt

edy

pr

obl

emach,szt

ukaj

estźr

ódł

emwi

edzyokul

t

ur

zeinat

urze,

- l

udyczna–zwi

ązanazr

ekr

eacj

ąiwypoczynki

em–kont

aktzeszt

uką,

- kompensacyj

na–kompensuj

epewnebr

akil

ub„kar

mi

”wyobraźni

ę–

czł

owi

ekogl

ądaj

ącnp.szt

ukęt

eat

r

al

nąut

ożsami

asi

ęzni

ekt

órymi

bohat

er

amikompensuj

ącsobi

epewnebr

aki

,

- kat

ar

yst

yczna–„kat

harsi

s”–oczyszczeni

e.Zał

ożeni

emj

est

,żeczł

owi

ek

podczasogl

ądani

anp.przedst

awi

eni

a,rozl

uźni

asi

ęzachowuj

ącspokój

,

zapomi

naozmar

t

wi

eni

ach,

- społ

eczna–kont

aktzeszt

ukąumożl

i

wi

azachowani

et

ożsamościnarodowej

,

f

unkcj

at

aprzej

awi

asi

ęwzbi

or

owymt

worzeni

udzi

ełszt

uki

,szt

ukai

nt

egr

uj

e

naródwokółwart

ości

,

- moral

na–osoby,kt

ór

ezaj

muj

ąsi

ęt

ąszt

uką,badaj

ąreakcj

ej

aki

ezachodzą

pomi

ędzyszt

uką,mor

al

ności

ą,awychowani

em.

PLATON–poprzezszt

ukększt

ał

t

uj

esi

ęmor

al

nośćpokazuj

ącwzni

osł

eczynyit

o

coj

estgodnenaśl

adowani

a.

ARYSTOTELES–popr

zezszt

ukęnal

eżypokazywaćzł

ożoność,egzyst

encj

ę

czł

owi

eka,zł

ożonośćchar

akt

erówil

osówczł

owi

eka.

Współ

czesnat

eori

awychowani

aest

et

ycznegoł

ączypi

erwszeidrugi

est

anowi

sko.

Funkcj

amoral

nawyst

ępuj

ewdwóchznaczeni

ach:

- zmuszadopr

zyj

ęci

awar

t

ościprezent

owanychwdzi

el

e,

- kszt

ał

t

uj

ewyższośćmor

al

ną.

WYOBRAŹNI

A–źr

ódł

oszt

ukiidr

ogadoj

ejpoznani

a.Bezwyobraźnini

ebył

oby

szt

uki

,al

ebezszt

ukini

ebył

obywyobr

aźni

,j

akaobecni

ej

est

.Jedenczynni

kni

e

możewyst

ępowaćbezdr

ugi

ego.

KARTEZJUSZ

Kar

t

ezj

usz(

ReneDesar

t

es)



Podst

awowympr

obl

emem,zkt

ór

ymupor

ałsi

ęKart

ezj

uszbył

oust

al

eni

emet

ody

naukowej

.



„Met

oda”Kar

t

ezj

uszami

ał

ani

et

yl

kouł

at

wi

ćzdobywani

ewi

edzy,mi

ł

abyćrówni

eż

ni

ezawodna.



Zał

ożeni

amet

odykart

ezj

ański

ej

:

- anal

i

t

yczna,

- pr

ost

a,

- ści

ał

aipewnaj

akMat

emat

yka.



Wf

i

l

ozof

i

cznejmet

odzi

eKar

t

ezj

uszaobowi

ązuj

eSCEPTYCYZMMETODYCZNY.

Jestt

oscept

ycyzmszczegól

negor

odzaj

u:

-zwąt

pi

eni

ej

estt

uni

ewyni

ki

em,l

eczpunkt

emwyj

ści

aigł

oszonej

estwcel

u

uzyskani

apewności

.

ARGUMENTYSCEPTYCZNE:

- zł

udzeni

ezmysł

ów,

- i

st

ni

eni

ei

st

ot

ydoskonał

ej

,

- gr

ani

cami

ędzyj

awą,asnem.

COGI

TO,ERGOSUM–myśl

ę,wi

ęcj

est

em.

Jeżel

iwąt

pi

ę,t

omyśl

ę.Tocomyśl

ę,możebyćsnem,j

awąl

ubbł

ędem,al

ef

akt

,że

myśl

ęj

estf

akt

emni

ezapr

zeczal

nym.



Fundament

uwi

edzynal

eżyszukać:

- wczł

owi

eku,

- wpodmi

oci

e.



Ni

ezal

eżnaodci

ał

asubst

ancj

a–j

aźńmyśl

ąca–dusza,j

estni

edoskonał

a,ni

e

i

st

ni

ej

esamaprzezsi

ę.

Musimi

ećprzyczynę,aost

at

ecznapr

zyczynamusibyćdoskonał

a,j

estwi

ęcBogi

em.



Poj

ęci

ej

aźnibył

opunkt

emwyj

ści

a,pozost

ał

opyt

ani

e:Jaki

esąst

ał

ewł

asności

,

przymi

ot

yt

egocoi

st

ni

ej

e:Boga,duszyici

ał

a?

- przymi

ot

emBogaj

estj

egoni

eskończoność,

- przymi

ot

emduszyj

estj

ejświ

adomość,

- przymi

ot

emci

ał

aj

estj

egorozci

ągł

ość.



Kar

t

ezj

usz,kt

órybyłwybi

t

nymmat

emat

yki

emif

i

zyki

empozost

awałpoduroki

em

post

epuwspół

czesnejmuwi

edzy–PRZYRODNI

CZEJ-MECHANI

KI

.

Naukior

uchachci

ał

,i

chprzyczynach,kt

ór

enazywamysi

ł

ami

.

Mechani

cznakoncepcj

apr

zyr

odyKar

t

ezj

uszzasadzał

asi

ęwprzekonani

u,i

żżyci

e

możnpoj

mowaćj

akopr

ocesczyst

omechani

czny,powodowanyprzezmat

eri

al

ne

i

mpul

sy.

Jednocześni

et

rzebapami

ęt

ać,żebytBogaibytduchal

udzki

egozaparuj

esi

ęna

zupeł

ni

ei

nnejpł

aszczyźni

eont

ol

ogi

cznej

.



Pr

zyr

odęj

akocał

ośćiwszyst

ki

er

zeczynat

ur

al

nenal

eżyzat

empoj

mowaćj

ako

maszyny.Poni

eważmasairuchdaj

ąsi

ęmi

er

zyć,dl

at

egowprzyrodzi

eni

emani

c

t

aki

ego,czegoni

emożnabył

obywyr

azi

ćmat

emat

yczni

e.Taj

ednorodna,ruchoma

masast

anowipr

zyt

ymni

eskończonekont

i

nuumij

estonacał

ości

ą,kt

órapomi

mo

spowodowanychr

uchemr

óżni

cigr

ani

cpr

zedst

awi

asobąni

eprzerwana,rozci

ągł

a

cał

ość.



Teor

i

apoznani

aipsychol

ogi

aKar

t

ezj

usza:

- r

ozum–j

estmi

ar

ąpoznani

a;pewnej

estt

o,couznasi

ęzaj

asneiwyr

aźne,

- zmysł

y–maj

ąznaczeni

ewył

ączni

epr

akt

yczne,sąprzydat

nedożyci

a.

Wr

ażeni

azmysł

owesąj

edyni

esposobności

ąduświ

adomi

eni

asobi

eprzezr

ozum

wł

asnychwr

odzonychi

dei

:

- i

deewr

odzone,

- i

deenabyt

e,

- i

deeskonst

ruowane.

PRAGMATYZM

I

MMANUELKANT

Ur

.1724wKr

ól

ewcu(

Kal

i

ni

ngr

ad)–zmarłw1804wKról

ewcu



Dzi

eł

a:

1)Kr

yt

ykaczyst

egor

ozumu–1781,

2)Kr

yt

ykapr

akt

ycznegor

ozumu–1788,

3)Kr

yt

ykawł

adzysadzeni

a–1790.

Fi

l

ozof

i

awgKant

aj

esti

deądoskonał

ejmądr

ości

,kt

ór

aukazuj

enamost

at

eczne

cel

el

udzki

egor

ozumu.

Podst

awowezadani

af

i

l

ozof

i

ispr

owadzado4pyt

ań:

1)Comogęwi

edzi

eć?–met

af

i

zyka,

2)Copowi

ni

enemczyni

ć?–et

yka,

3)Czegomogęsi

ęspodzi

ewać?–r

el

i

gi

a,

4)Czymj

estczł

owi

ek?–ant

r

opol

ogi

a.

Jednakwszyst

ki

epowyższeodpowi

edzimożnazal

i

czyćdoANTROPOLOGI

I

.



Podst

awowympr

obl

emempoznawczymbyłbrakwł

aści

wejmet

odyoraz

odnal

ezi

eni

ezal

eżnościpomi

ędzyprzedmi

ot

em,apodmi

ot

em.Ni

emożnaani

negowaćmożl

i

wościpoznawczychczł

owi

eka,anit

eżdarzyći

chcał

kowi

t

ym

zauf

ani

em.Jedynecomożemyskut

eczni

ezr

obi

ćt

ocośzbadać(

sądzi

ć,podać

kr

yt

yce)

.

FENOMEN–konst

r

uktwywodzącysi

ęzwr

ażeńzmysł

owych,t

ocodanewsposób

bezpośredni

,naoczny.

NOUMEN–r

zeczsamawsobi

e.

TEORI

ASĄDÓW:

-SĄDYANALI

TYCZNE–t

aki

e,kt

ór

ewyni

kaj

ąwył

ączni

ez„sądzonego”obi

ekt

u,

-SĄDYSYNTETYCZNE–t

aki

e,kt

ór

emówi

ącośorel

acj

achdwóchl

ubwi

ęcej

ni

ezal

eżnychobi

ekt

ów,

-SĄDYAPOSTERORI–t

aki

e,kt

óremożnadowi

eśćempi

ryczni

e,l

ubkt

ór

edasi

ę

wypowi

edzi

ećnapodst

awi

ededukcj

il

ogi

cznej

,

-SĄDYAPRI

ORI–t

aki

e,kt

ór

e„si

ęzakł

ada”,czyl

iprzyj

muj

ebezpowodu.

SCHEMATI

L.POWSTAWANI

EFENOMENÓW–konstruktówwywodzącychsi

ęz

wrażeńzmysł

owych,którezostaj

ąuj

ęteczasoprzestrzenne,anastępni

epoj

ęci

owe

formy.

WGKANTAMYŚLENI

ETO:

1)zdol

nośćt

wor

zeni

apoj

ęć,

2)zdol

nośćwyci

ągani

awni

osków.

Wł

adzępoznawcząodpowi

edzi

al

nąza1)nazwałROZSĄDKI

EM,a2)ROZUMEM.

Wgni

egoni

et

yl

kozmysł

owość,al

et

eżr

ozsądekmaswoj

eapr

i

orycznef

ormy.

Abypr

zyobl

eczonewczasopr

zest

r

zennąf

or

męwr

ażeni

ast

ał

ysi

ędost

ępnedl

a

naszegoumysł

u,muszązost

aćpoj

ęci

owozor

i

ent

owane.

Zmysł

ydost

arczaj

ąnamróżnor

odnychwyobrażeń–rozsądekj

ezespal

a.

ROZSĄDEK–t

ozdol

nośćł

ączeni

aAPRI

ORI

.Sł

użąnamdot

egospecyf

i

czne

narzędzi

a–czyst

epoj

ęci

arozsądku,czyl

iKATEGORI

E.

Kantwyszczegól

ni

łst

osunkowoskompl

i

kowanąi

cht

ypol

ogi

ę.Dzi

el

ąsi

ęoneu

ni

egona4gł

ównet

ypy:

- i

l

ości

,

- j

akości

,

- st

osunku,

- modal

ności

.

Wi

odącąrol

ępeł

ni

ąnal

eżącedogr

upykat

egori

ist

osunku,kat

egori

eprzyczynyor

az

subst

ancj

i

.Todzi

ękini

mmożl

i

wej

estscal

ani

eoderwanychodsi

ebi

ewyobraźniw

kompl

eksyzwanef

enomenami

.

ROZUMTEORETYCZNY–t

wor

zyi

deęBoga,duszyikosmosu.Nat

ural

nąpot

rzebą

j

estzgł

ębi

ani

et

ychi

dei–ni

edasi

ęt

egodoświ

adczyć.

ROZUMPRAKTYCZNY–pr

awdyochar

akt

er

zeregul

at

ywnym.Pragni

ewi

edzi

ećj

ak

powi

nni

śmypost

ępować.

I

MPERATYWKATEGORYCZNY–pr

zyst

osowani

eswegopost

ępowani

adoogól

nej

„maksymymor

al

nej

”.Post

ępujzki

mśt

ak,abyśchci

ałżebyt

ajzt

obąpost

ępowano

–post

ępujwgzasadyt

aki

ej

,żebymogł

asi

ęst

aćpr

awempowszechnym.



Możemyczł

owi

ekaoceni

ćpot

ymj

akt

r

akt

uj

ezwi

erzęt

a,



„Ni

ebogwi

eździ

st

enademnąipr

awomor

al

newemni

e”,



pi

ęknymj

estt

ocowyobr

ażal

nebezpośr

edni

ct

wapoj

ęci

aj

akoprzedmi

ot

u

powszechnegoupodobani

a.

GEORGWI

LHELMFRI

DRI

CHHEGEL

Ur.24.

08.

1770wSt

ut

t

gar

ci

e–zmarłw1831nachol

er

ę



Naj

ważni

ej

szeDzi

eł

a:

1)Fenomenol

ogi

aducha–1807,

2)Encykl

opedi

anaukf

i

l

ozof

i

cznych–1807,

3)Wprowadzeni

edol

ogi

ki–1812/16.

Wi

ększośćdzi

ełHegl

apowst

ał

anapodst

awi

ewykł

adówzzakr

esuf

i

l

ozof

i

ir

el

i

gi

ii

f

i

l

ozof

i

idzi

ej

ówpr

zygot

owywanychdl

ast

udent

ów.



Zami

er

załzbudowaćcał

kowi

t

ysyst

emnauki–„Prawdaj

estcał

ości

ą.Cał

ości

ą

zaśj

estt

yl

kot

akai

st

ot

a,kt

ór

adzi

ękiswemur

ozwoj

owidochodzidoost

at

ecznego

zakończeni

a”



Syst

emf

i

l

ozof

i

iHegl

askł

adasi

ęz3części

:

- l

ogi

ka,

- f

i

l

ozof

i

apr

zyrody,

- f

i

l

ozof

i

aducha.



Podst

awowąj

egokat

egor

i

ąj

estduch(

świ

adomość)

.Podst

awąpoznani

a

r

zeczywi

st

ościj

estdi

al

ekt

yka:

- duchsubi

ekt

ywny,

- duchobi

ekt

ywny,

- duchabsol

ut

ny.

Podst

awądi

al

ekt

ykihegl

owski

ejj

estr

eguł

a:„Każdat

ezazawi

eraj

użwsobi

e

ant

yt

ezę,obydwi

ezaśzost

aj

ązni

esi

onewsynt

ezi

e”.

DUCHSUBI

EKTYWNY(

3f

or

my)

:

- d.wył

ani

aj

ącysi

ęzpr

zyr

ody(

ant

ropol

ogi

a)

,

- d.wył

ani

aj

ącysi

ęześwi

adomościpr

zeci

wst

awi

aj

ącejsi

ęzast

anejprzyrodzi

e

(

f

enomenol

ogi

a)

,

- d.odnoszącysi

ędowł

asnychokr

eśl

eń(

psychol

ogi

a)

,

DUCHOBI

EKTYWNY–pr

zekr

aczasubi

ekt

ywność,abykszt

ał

t

owaćświ

at

zewnęt

r

znyzgodni

ezwol

ą.Wyt

wor

emduchaobi

ekt

ywnegoj

estprawoskł

adaj

ące

si

ęz3części

:

- pr

awoabst

rakcyj

ne–zewnęt

r

znej

,obi

ekt

ywnejf

or

my,

- moral

ność–subi

ekt

ywnego,wewnęt

r

znegoprzekonani

a,

- et

yka–zj

ednoczeni

esubi

ekt

ywnejiobi

ekt

ywnejsf

erypoł

ączonejw

moral

ności(

r

odzi

ny,pr

awa)st

anowi

ącegwarancj

ęwol

ności

.

DUCHABSOLUTNY–konst

yt

uuj

esi

ędzi

ękiświ

adomościwi

edzyosobi

e–przej

awy

wszt

uce,f

i

l

ozof

i

ior

azobj

awi

onejr

el

i

gi

i

.Szt

ukaj

estprzej

awemduchaabsol

ut

nego

wzmysł

owejf

or

mi

e,pi

ęknost

oipośr

odku„mi

ędzyzmysł

owości

ąj

akot

akąi

czyst

ymmyśl

eni

em”.



Hegelst

ar

ałsi

ęprzezwyci

ężyćdual

i

zmmyśl

iirzeczy–mi

moróżni

cmi

ędzy

duchemimat

eri

al

nymir

zeczamisąonepowi

ązane.Trakt

uj

emyprzyrodęj

akoswój

użyt

ek–próbuj

emypanowaćnadprzyrodą,al

enadalj

estni

euj

ar

zmi

ona.



HEGELOWSKAFI

LOZOFI

AKULTURY–był

aona:

- obi

ekt

ywna,

- ewol

ucyj

na,

- l

ogi

czna.

Wskł

adf

i

l

ozof

i

ikul

t

urywchodzi

ł

a:

- f

i

l

ozof

i

apańst

wa,

- f

i

l

ozof

i

aszt

uki

,

- f

i

l

ozof

i

arel

i

gi

i

.



Zadani

emhi

st

or

i

if

i

l

ozof

i

ij

estzr

ozumi

eni

eiopi

sani

e.WgHegl

adokt

ryny

f

i

l

ozof

i

cznenast

ępuj

ąposobi

e,al

eni

ewyni

kaj

ązsi

ebi

e.



Czł

owi

ek,żebyt

wor

zyćmusibyćwol

ny.



Począt

kiwyj

ści

azest

anunat

ur

yt

ocywi

l

i

zacj

ewschodni

e,nat

omi

astwol

nośćw

f

or

mi

e,kt

ór

ąmożnaakcept

owaćt

oGr

ecj

a.

MARKSI

ZM

MARKSI

ZM–t

ozespółkoncepcj

if

i

l

ozof

i

cznychpowst

ał

yni

et

yl

koj

akomat

eri

al

na

reakcj

aprzeci

wkoi

deal

i

zmowi

,al

eprzedewszyst

ki

mj

akonowakoncepcj

a

społ

eczno-ekonomi

czna.Twórcamit

egopogl

ąduf

i

l

ozof

i

cznegobyl

iKarolMarksi

Fryder

ykEngel

s.



Kar

olMar

ks–ur

odzonyw1818wTr

ewi

rze,zmar

łw1881.



Fryder

ykEngel

s–urodzonyw1820wBar

men,zmar

łw1895.

SCHEMATZALEŻNOŚCIBAZA-NADBUDOWA



Kar

olMar

ksiFryder

ykEngel

sst

anowi

l

ipr

zezponad40l

atwyj

ąt

kowo

zhar

moni

zowanyzespół

.

GŁÓWNEDZI

EŁA:

1)Kapi

t

ałt

omI

2)Kapi

t

ałt

omI

I

3)Kapi

t

ałt

omI

I

I

WI

OSNALUDÓW:

1)Robot

ni

cywal

czyl

iol

epszewar

unkipacyipł

acy,achł

opiouwł

aszczeni

e

zi

em,

2)Burżuazj

awal

czył

aoprawapol

i

t

yczne,wal

czył

azmonarchi

ąabsol

ut

nąoraz

or

ównośćwobecprawa,

3)Wyst

ąpi

eni

ezni

ewol

onychnar

odów(

Pol

acy,Węgrzy)

.



Mar

ksiEngel

skont

ynuowal

iigeni

al

ni

edopr

owadzi

l

idokońcat

rzygł

ównenurt

y

i

deoweXI

Xwi

eku:

- kl

asycznąf

i

l

ozof

i

ęni

emi

ecką(

i

deal

i

zm)

,

- kl

asycznąangi

el

skąekonomi

ępol

i

t

yczną(

empi

ryzm)

,

- f

rancuskisocj

al

i

zmwespółzf

rancuski

mit

eori

amirewol

ucyj

nymi

.

MATERI

ALI

ZMDI

ALEKTYCZNY–t

opogl

ąd,wgkt

óregoi

st

ni

ej

ej

edyni

emat

er

i

a

ni

eust

anni

esi

ęrozwi

j

aj

ąca,pr

zyj

muj

ącacorazt

onowepost

aci

e.Di

al

ekt

yczni

e

pr

zyj

mowani

eprzyr

odypr

zypi

sywał

oj

ej4wł

aści

wości

:

1)Skł

adasi

ęzrzeczywzaj

emni

esi

ęwarunkuj

ących,

2)Jestwci

ągł

ymr

uchu,pr

zemi

j

ani

e,r

ozwoj

u,

3)Rozwi

j

aj

ącsi

ęwyt

war

zanowej

akości

,

4)Mot

or

emrozwoj

uj

estwal

kawewnęt

r

znaprzeci

wi

eńst

w.

CZŁOWI

EKKONKRETNY–myśl

ąpr

zewodni

ąMarksaiEngel

sabył

o,abyt

rzymaćsi

ę

doświ

adczeni

a,pr

zedst

awi

aćrzeczyii

chkonkret

newł

asności

.Czł

owi

eka

poj

mowanoj

akokonkr

et

nąj

ednost

kęzal

eżnąod:

- warunkówspoł

eczno-ekonomi

cznych,

- szczebl

arozwoj

unaj

aki

msi

ęznaj

duj

e,

- odot

oczeni

a,kt

órenani

egowpł

ywa,

- czynni

kaosobowego(

i

ndywi

dual

nego)

.

MATERI

ALI

ZMHI

STORYCZNY–ni

eogr

ani

czałsi

ędozj

awi

skprzyrody–obej

mował

t

akżezj

awi

skaspoł

eczne.Mar

ksuważał

,żewśródczynni

kówżyci

al

udzki

ego

pi

er

wszemi

ej

scezaj

muj

ączynni

kispoł

eczne,wśródspoł

ecznychczynni

ki

mat

er

i

al

ne,awśr

ódmat

er

i

al

nychgospodar

cze.Napodst

awi

et

ejprost

ejzal

eżności

l

udzkośćst

al

esi

ęr

ozwi

j

aiewol

uuj

e.



„NI

EŚWI

ADOMOŚĆLUDZIOKREŚLAI

CHBYT,LECZPRZECI

WNI

E,I

CHBYT

SPOŁECZNYOKREŚLAI

CHŚWI

ADOMOŚĆ”

Rozszer

zeni

emat

er

i

al

i

zmunadzi

edzi

nęzj

awi

skspoł

ecznychusunęł

owgMarksai

Engel

sadwagł

ównebrakipopr

zedni

cht

eor

i

ihi

st

ori

i

:

1)Rozpat

rywał

yonej

edyni

ei

deowemot

ywydzi

ał

al

nościhi

st

orycznejl

udzini

e

badaj

ąct

ego,cowywoł

uj

et

emot

ywy,ni

edost

r

zegaj

ącobi

ekt

ywnej

pr

awi

dł

owościwr

ozwoj

usyst

emust

osunkówspoł

ecznych,ni

edopat

ruj

ąc

si

ękor

zenit

ychst

osunkówwst

opni

ur

ozwoj

uprodukcj

imat

eri

al

nej

.

2)Popr

zedni

et

akżeni

eobej

mował

ywł

aśni

edzi

ał

ańmas………

WALKAMAS–wgMarksaj

estt

onat

ur

al

nezj

awi

sko,poni

eważt

ł

umaczym.

i

n.

:

1)Dążeni

ej

ednychczł

onkówdanegospoł

eczeńst

wakol

i

duj

ązdążeni

em

i

nnych,

2)Życi

espoł

ecznepeł

nej

estspr

zeczności

,

3)Hi

st

or

i

aukazuj

enamwal

kęmi

ędzyl

udźmiispoł

eczeńst

wami

,

4)Nast

ępowani

eposobi

eokr

esówr

ewol

ucj

iir

eakcj

i

,pokoj

uiwoj

en,zast

oj

ui

szybki

egopost

ępul

ubupadku.

ODBUDOWAI

DEOLOGI

CZNA–czynni

ki

emdecyduj

ącymocał

ymrozwoj

u,oust

roj

u

społ

ecznym,ocał

ejkul

t

ur

zej

estsposóbzdobywani

aśrodkówdożyci

a,czyl

i

sposóbpr

odukcj

idóbrmat

er

i

al

nych.Pr

odukcj

amazawszespoł

ecznycharakt

er

.O

sposobi

et

ymst

anowi

ą:

- si

ł

yt

wórcze(

l

udziii

chnar

zędzi

a)

,

- st

osunkipr

odukcj

i(

st

osunkispoł

eczne)

.



Hi

st

ori

azna5zasadni

czycht

ypówst

osunkówprodukcj

i(

wyt

warzani

awar

t

ości

)

:

- t

ypgmi

nypi

er

wot

nej

,

- t

ypni

ewol

ni

czy,

- t

ypf

eudal

ny,

- t

ypkapi

t

al

i

st

yczny,

- t

ypsocj

al

i

st

yczny.

EGZYSTENCJALI

ZM



Przedst

awi

ci

el

e:

- SørenKi

erkegaard–1813-1855,

- Mart

i

nHei

degger–1889-1980,

- JeanPaulSart

r

e–1905-1980,

- KarlJasper

s–1883-1969.

EGZYSTENCJALI

ZM–dokt

rynaf

i

l

ozof

i

cznamaj

ącazaprzedmi

otegzyst

encj

ę

czł

owi

ekar

ozpat

r

ywanąwj

ejkonkr

et

nejr

eal

nościinapozi

omi

eczł

owi

eka

zaangażowanegowżyci

espoł

eczne.Wgt

ejdokt

rynyczł

owi

eksammusinadać

sensswoj

ejegzyst

encj

ibyst

ałsi

ęwt

r

akci

eswoj

egoi

st

ni

eni

ai

st

ot

ąrozumną,t

zn.

„czł

owi

ekj

estt

yl

kot

ymcosamczyni

”.

4MOTYWYEGZYSTENCJALI

ZMU:

1)Mot

ywhumani

zmu–i

st

ni

eni

el

udzki

ej

estwł

aści

wymt

emat

emf

i

l

ozof

i

i

,

2)Mot

ywi

nf

i

ni

t

yzmu–czł

owi

ekskończonyst

ykasi

ęwi

st

ni

eni

uswymz

ni

eskończoności

ą,

3)Mot

ywt

ragi

zmu–i

st

ni

eni

el

udzki

ej

estwypeł

ni

onet

roskąigroząśmi

erci

,

4)Mot

ywpesymi

zmu–czł

owi

ekaot

aczani

cość,ni

emani

cnaczymmógł

bysi

ę

opr

zeć.

TRI

ADAEGZYSTENCJALI

ZMU–t

r

oska,t

r

woga,śmi

erć.

WŁAŚCI

WOŚCILUDZKI

EJEGZYSTENCJI

:

1)Egzyst

encj

aj

estbyt

em,kt

ór

egoni

emożnawyni

eśćzżadnejogól

nejkoncepcj

i

,

i

dei

,i

st

ot

y,czykoni

eczności

.Jestwi

ęcf

akt

empi

erwot

nym.

2)Egzyst

encj

aj

estbyt

emi

st

otświ

adomych,wi

ęcni

et

yl

koi

st

ni

ej

ących,al

e

maj

ącychpewi

enst

osunekdoswegoi

st

ni

eni

a.

3)Egzyst

encj

aj

estbyt

emi

st

otdbaj

ącychoswójwł

asnybytiponi

ekądoni

m

st

anowi

ących.Wpr

awdzi

eczł

owi

ekni

emawpł

ywunat

o,czysi

ęurodziibędzi

e

i

st

ni

eć,j

estj

akbywr

zuconywi

st

ni

eni

e,al

emożei

st

ni

eni

esweuznać,al

bopot

ępi

ć.

4)Egzyst

encj

ani

ej

estbyt

emi

zol

owanym,j

estbyt

emzespol

onymześwi

at

em,

pr

zedewszyst

ki

mzi

nnymil

udźmi

,j

eżel

iczł

owi

eki

st

ni

ej

et

ot

yl

kowświ

eci

e.

5)Czł

owi

ekni

et

yl

koi

st

ni

ej

ewświ

eci

e,al

et

akżepoznaj

ego.Świ

adomośćbyt

uni

e

t

yl

kowł

asnego,al

eicudzegoj

estwł

aśni

ecechąl

udzki

egoi

st

ni

eni

a.

„CZŁOWI

EKI

STNI

EJEZANI

MJEST”

„EGZYSTENCJAPOPRZEDZAESENCJĘ”

POLSKAFI

LOZOFI

AMESJANI

STYCZNA

(

METAFI

ZYCZNA,MI

STYCZNA,ROMANTYCZNA,NARODOWA)



Przedst

awi

ci

el

e:

- JózefHoechnewroński

,

- AdamMi

cki

ewi

cz,

- Jul

i

uszSł

owacki

,

- ZygmuntKrasi

ński

,

- JózefGoł

uchowski

,

- Kar

olLi

bel

t

,

- Br

oni

sł

awKr

ęt

owski

,

- AugustCi

eszkowski

,

- JózefKhremel

,

- Andr

zejTobi

ański

.

TRI

ADAMESJANI

ZMU–czyn,nar

ód,r

el

i

gi

a.



Czynj

estrozumi

anyj

akozdar

zeni

eświ

adome,wypł

ywaj

ącezwi

edzyiwol

nejwol

i

czł

owi

eka,azat

emj

estr

óżneodpr

zypadku.



Czł

owi

ekwf

i

l

ozof

i

inarodowejj

esti

st

ot

ąni

edoskonał

ą,częst

oprzegrywaj

ącą

zmagani

azpr

zyr

odąiot

oczeni

em.Musizat

emi

st

ni

eći

st

ot

adoskonał

a,j

akaśwol

a

absol

ut

na,wol

naodpr

zyr

odni

czychuwar

unkowań,t

ądoskonał

ąi

st

ot

aj

estBóg.



Bógor

azwi

ar

awświ

atnadpr

zyr

odzonydawał

ypol

ski

mf

i

l

ozof

omromant

ycznym

podst

awędonadzi

einaodzyskani

epr

zezPol

skęni

epodl

egł

ości

.



Pol

skaporównywanaj

estwt

ejf

i

l

ozof

i

idoMesj

asza–podobni

ej

akOnumęczona

ipozbawi

onażyci

a,powst

ani

eni

ebawemzgr

obu,abyprowadzi

ćl

udzkośćdo

l

epszejpr

zyszł

ości

.



Pol

scymyśl

i

ci

el

epoj

mowal

iBogaper

sonal

ni

ej

akożywegoidzi

ał

aj

ącegoducha

zwi

ązanegości

śl

eześwi

at

emmat

er

i

al

nymiwni

msi

ęobj

awi

aj

ącego.

OGÓLNEWI

ADOMOŚCIOJĘZYKU

SŁOWNI

CTWO–t

ozasóbsł

ówmaj

ącychust

al

oneznaczeni

ewdanymj

ęzyku.

SŁOWNI

K–t

ozasóbsł

ówdanegoj

ęzyka,kt

ór

ymposł

uguj

esi

ęosobamówi

ąca:

- sł

owni

kczynny,

- sł

owni

kbi

erny.

SKŁADNI

A–ust

al

oner

eguł

ydot

yczącesposobuwi

ązani

awyrazówwwyrażeni

a

zł

ożone.



Podst

awowymel

ement

emkul

t

ur

yj

estzdol

nośćposł

ugi

wani

asi

ęznakami

,w

szczegól

nościznakamisł

ownymi

.

JĘZYK–syst

emznakówsł

ownych,wkt

ór

ychodpowi

edni

ereguł

yznaczeni

owe

wyznaczaj

ąsposóbwi

ązani

aokreśl

onychmyśl

izposzczegól

nymisł

owami

,at

akże

dopuszczal

nysposóbwi

ązani

aposzczegól

nychsł

ówwwyrażeni

azł

ożone.



Rozróżni

ćnal

eżyj

ęzyki

:

- nat

ur

al

ne,

- szt

uczne.

WFI

LOZOFI

IWYRÓŻNI

ASI

ĘTRZYRODZAJEZNAKU

PRAGMATYKA–naukaost

osunkachmi

ędzyznakami

,aużyt

kowni

kamiznaków.

SEMANTYKA–naukaoznaczeni

achznaków,czyl

ioodni

esi

eni

achznakówdot

ego,

coonemaj

ąoznaczać.

SYNTAKTYKA–naukaoznakachj

akot

aki

chnp.oi

chkszt

ał

ci

edźwi

ękowymi

gr

af

i

cznymorazost

osunkachzachodzącychmi

ędzyznakami

.

FUNKCEWYPOWI

EDZI

:

a)f

.opi

sowa–pol

eganapr

zedst

awi

ani

uiopi

si

eokreśl

onychst

anów

rzeczy,

b)f

.ekspr

esyj

na–pol

eganawyrażani

uprzezwypowi

edźnaszych

przeżyć,

c)f

.sugest

ywna–pol

eganaoddzi

ał

ywani

uj

akoswoi

st

ybodzi

ecdo

okr

eśl

onychzachowań,

d)f

.per

f

or

mat

ywna–pol

eganat

ymi

żpoprzezwygł

oszeni

epewnych

sf

ormuł

owańdokonuj

esi

ęakt

ówocharakt

erzeumownym.

LUDWI

GJOSEFJOHANNWI

TTGENSTEI

N

Ur

.1889wWi

edni

u–zmar

łw1951



Dzi

eł

o:

-„Trakt

atl

ogi

czno-f

i

l

ozof

i

czno”.



„Ni

epyt

ajoznaczeni

e,pyt

ajoużyci

e”–demaskuj

epozornośćprobl

emów

f

i

l

ozof

i

cznych.



Ni

epr

zywi

ązywałwagidopr

obl

emówkl

asycznychzf

i

l

ozof

i

i

.



„SPOCZYWANI

ENALAURACHJESTNI

EBEZPI

ECZNEJAKSPOCZYWANI

EZI

MĄ

NAŚNI

EGU.UMI

ERASZWCZASI

ESNU”.



„JEŚLIZOSTANĄROZWI

ĄZANEWSZYSTKI

EPROBLEMYNAUKOWE,NI

EZNACZY

TO,ŻEROZWI

ĄZANOCHOĆJEDENPROBLEMŻYCI

OWY”.



„OCZYMNI

EMOŻNAMÓWI

Ć,OTYMTRZEBAMI

LCZEĆ”.



„GRANI

CEMEGOJĘZYKAOZNACZAJĄGRANI

CEMEGOŚWI

ATA”.

SZKOŁALWOWSKO-WARSZAWSKA



Twór

cąiment

or

embyłKazi

mi

er

zTwar

dowski(

1866-1938)

.



„Myślt

ak,abyśdobr

zewi

edzi

ałoczymmyśl

i

sz”.



„Mówt

ak,abyśni

et

yl

kowi

edzi

ał

,oczymmówi

sz,al

et

akżet

ak,abyśmi

ał

pewność,żet

endokogomówi

sz,sł

uchaj

ącci

ęuważni

e,będzi

emyśl

ałot

ym

samymcot

y”.



„Cokol

wi

ekt

wi

erdzi

sz,t

wi

er

dźzt

akąst

anowczości

ąnaj

akąpozwal

asi

ł

al

ogi

czna

t

woj

ejar

gument

acj

i

”.