CADII v.2010
Ćwiczenie nr 11-12 Modyfikacje części,
tworzenie brył złożonych
Wprowadzenie
Utworzone elementy bryłowe należy traktować jako wstępnie wykonane elementy, które dopiero po
dalszej obróbce będą gotowymi częściami wchodzącymi w skład większych zespołów. Strategia two-
rzenia części powinna składać się z dwóch etapów. W pierwszym na bazie prostych szkiców powinno
się wykonać zarys elementu (np. poleceniem wyciągnięcie proste lub przekręć) bez uwzględniania po-
trzebnych w danej części drobnych detali typu zaokrąglenia, fazowania itp. Te dodatkowe detale po-
winny być dodawane dopiero na etapie modyfikacji części. Taka strategia tworzenia części ma dwie
podstawowe zalety:
1. Modelowanie części opiera się o prosty szkic, łatwy do utworzenia i modyfikacji
2. Bryła utworzona ze szkicu bez zaokrągleń i faz jest łatwiejsza dalszej obróbki z powodu do-
stępu do niemodyfikowanych powierzchni bazowych.
Do innych zalet można wymienić możliwość szybszej modyfikacji wymiarów faz czy zaokrągleń jak i
możliwość ich ukrycia. Oprócz fazowania i zaokrąglania istnieją inne polecenia stosowane do modyfi-
kacji  surowej części dostępne w panelu Zmień/ karty Model (rys. 1).
Rys. 1. Polecenia modyfikacji brył
Polecenia te można podzielić na kilka grup:
" Tworzenie otworów i gwintów
" ZaokrÄ…glanie, fazowanie
" Pochylenie powierzchni, przesunięcie powierzchni, tworzenie elementu cienkościennego (sko-
rupa), dzielenie bryły
" Operacje na obiektach wielobryłowych
Osobną kategorią są polecenia powielające: lustro oraz szyk, których działanie dotyczy wybranych ope-
racji (np. otworów), elementów czy całych obiektów. Należy tak zaplanować kolejność tworzenia po-
szczególnych detali aby wykorzystać te polecenia pozwalające powielić istniejące już obiekty.
Otwory
Otwory mogą być tworzone poleceniem wyciągnięcie proste z
wynikiem operacji utnij. Jednak z uwagi konieczność stosowania
elementów normowanych czy gwintowanych lepszym rozwiąza-
niem jest stosowanie polecenia otwór (rys.2.).
Polecenie jest bardzo rozbudowane i pozwala na wykonanie poje-
dynczego otworu lub grupy otworów różnorodnych typów, o
dowolnej geometrii i różnych sposobach wykonania.
Przed wywołaniem polecenia w wielu przypadkach należy utwo-
rzyć szkic z rozmieszczeniem punktów, w których znajdą się
otwory
Rys. 2. Polecenie otwór
1
CADII v.2010
W czasie definicji otworu należy określić:
" Umieszczenie  określamy sposób wskazania środka otworu:
o Ze szkicu  we wcześniej narysowanym szkicu jako środek otworu (punkt środkowy)
może zostać wskazany koniec, środek odcinka lub obiekt typu punkt środkowy
o Liniowo  na wskazanej powierzchni umieszczamy środek otworu a następnie podajemy
odległości od dwóch krawędzi tej powierzchni
o Koncentrycznie  otwór jest umieszczany współśrodkowo z krawędzią kołową lub po-
wierzchnią walcową, należy wskazać powierzchnię i odniesienie koncentryczne
o W punkcie  otwór jest tworzony zgodnie ze wskazanym kierunkiem (określonym przez
powierzchnię  otwór jest do niej prostopadły lub krawędz
 oś otworu jest równoległa
do wskazanej krawędzi) i we wskazanym punkcie (określonym przez punkt konstrukcyjny
 wynikający z osi, początku lub płaszczyzn konstrukcyjnych)
" Rodzaj otworu i jego wymiary
Bez pogłębienia Otwór o stałej średnicy
Pogłębienie Otwór o zadanej średnicy, podanej średnicy pogłębienia walco-
walcowe wego i jego głębokości. Głębokość otworu mierzona od powierzchni
Pogłębienie Otwór o zadanej średnicy, podanej średnicy pogłębienia i jego
czołowe głębokości. Głębokość otworu mierzona od pogłębienia.
Pogłębienie Otwór o zadanej średnicy oraz o podanej średnicy pogłębienia i
stożkowe głębokości.
" Punkt wiertła: podany jest sposób zakończenia wiertła (walcowy lub stożkowy z możliwością
zmiany kÄ…ta)
" Zakończenie (głębokość otworu):
o Odległość - podawana jest wartość głębokości otworu (z uwzględnieniem specyfiki ro-
dzaju otworu)
o Przejściowe (przelotowy)  otwór wykonywany przez całą bryłę
o Do  otwór jest kończony na wybranej powierzchni
" Typ otworu:
Otwór prosty Prosty otwór bez gwintu
Otwór przejścio- Otwór pod elementy złączne  określany jest standard, typ
wy elementu złącznego, rozmiar oraz pasowanie
Otwór gwintowa- Otwór gwintowany zgodny z rodzajem, rozmiarem, oznacze-
ny niem, klasą, średnicą i kierunkiem gwintu
Otwór stożkowy Otwór gwintowany ale stożkowy. Ten typ gwintu nie można
gwintowany łączyć z pogłębieniem walcowym
" Otwory gwintowane
Wybierany jest standard opisujÄ…cy
Rodzaj gwintu
gwint i typ gwintu
Åšrednica nominalna gwintu
Rozmiar
Określany jest skok gwintu
Oznaczenie
Kierunek gwintu
Kierunek
Opcja umożliwiająca podanie głę-
Pełna głębokość
bokości gwintu w otworze
Dodatkowe ustawienia
Klasa/Åšrednica
2
CADII v.2010
ZaokrÄ…glanie i fazowanie
Polecenia fazowania i zaokrÄ…glania wymagajÄ… wyboru jednej z opcji wykonania polecenia, podania wielko-
ści charakterystycznych oraz wskazania powierzchni, krawędzi lub całego elementu.
Polecenie zaokrÄ…gl (rys.3.) posiada 3 warianty:
Zaokrąglenie Zaokrągleniu podlega wybrana pojedyncza krawędz
, krawędzie należące do
krawędzi jednej pętli lub wszystkie krawędzie obiektu;
należy podać wartość zaokrąglenia i wskazać krawędzie
Istnieje też możliwość zastosowania zaokrąglenia o zmiennym promieniu
(karta Zmienne)  gdzie sÄ… definiowane wymagane parametry
Karta Odsadzenia umożliwia określenie sposobu łączenia zaokrągleń na
przecinających się krawędziach danego obiektu
Zaokrąglenie Istnieje możliwość wykonania zaokrąglenia między powierzchniami, które
powierzchni nie muszą posiadać wspólnej krawędzi. Wskazuje się dwie powierzchnie i
podaje promień
Pełne zaokrą- Opcja umożliwiająca wykonanie zaokrąglenia o zmiennym promieniu na
glenie trzech stykajÄ…cych siÄ™ ze sobÄ… powierzchniach
Rys. 3. Warianty polecenia zaokrÄ…gl
Rys. 4. Polecenie fazowanie
Polecenie fazowanie (rys.4.) również posiada 3 warianty:
Fazowanie rów- Fazowanie polega na wskazaniu jednej lub wielu krawędzi i podaniu od-
nymi długo- powiedniej wartości. Dodatkowe opcje:
ściami
Wybór czy fazowana jest łańcuch krawędzi czy pojedyncza
krawędz

Pole odsadzenie określa wygląd punktu styku trzech kra-
wędzi
Fazowanie Należy wskazać płaszczyznę bazową a następnie jedną krawędz
lub kilka
przez podanie na tej płaszczyz
nie, które będą fazowane. Należy podać wartości fazy i
długości i kąta kąta fazowania. Opcja odsadzenie jest niedostępna.
3
CADII v.2010
Fazowanie Należy wprowadzić dwie wartości długości. Fazowaniu podlegają wska-
przez podanie zane krawędzie. Powierzchnia bazowa, względem której mierzona jest
dwóch długości
odległość1 może być zmieniona przełącznikiem .
Pochylenie powierzchni (ściany)
Polecenie pochylenie (rys. 5.) umożliwia wykonanie pochylenia wybranych płaszczyzn względem po-
wierzchni bazowej. Wybiera się jedną z opcji: stała krawędz
lub stała płaszczyzna. Po wyborze płasz-
czyzny bazowej wskazuje się płaszczyznę (płaszczyzny) do pochylenia i kąt. Pochylenie powierzchni
jest alternatywą dla wyciągnięcia z pochyleniem, a w przypadku, gdy pochylane są dwie sąsiednie ścian-
ki jest to najlepsza metoda wykonania.
Rys. 5. Polecenie pochylenie
Przesunięcie powierzchni
Polecenie umożliwia wykonanie zmiany wymiarów elementu przez przesunięcie wybranej powierzchni
w określonym kierunku. Alternatywą dla tego polecenia jest np. edycja polecenia wyciągnij
Element cienkościenny (skorupa)
W przypadku konieczności wykonania elementu, którego grubość ścianek jest niewielka w stosunku do
innych wymiarów (np. zbiornik) należy utworzyć element pełny i w kolejnym kroku stosując polecenie
skorupa uzyskać efekt cienkościenności. Polecenie skorupa (rys.6.) wymaga określenia:
" Kierunku  położenia ścianek względem powierzchni bryły
o do wewnątrz  powstanie dodatkowa ścianka umieszczona wewnątrz bryły
o na zewnątrz  powstanie dodatkowa ścianka umieszczona na zewnątrz bryły
o symetrycznie  powstaną dwie ścianki umieszczone symetrycznie względem powierzchni
" Powierzchni do usunięcia  określane są powierzchnie bryły, które mają być otwarte
" Grubości ścianki  końcowa grubość ścianek bryły
Rys. 6. Polecenie skorupa
4
CADII v.2010
Podziel
Polecenie podziel (rys. 7.) umożliwia przecięcie na dwie części powierzchni lub bryły. Podział bryły może
dodatkowo wystąpić w wariantach z odrzuceniem jednej z części lub pozostawieniem obu części. Należy
wybrać:
" Wariant:
o Podział powierzchni
o Przycięcie bryły (podział bryły z odrzuceniem jednej części)
o Podział bryły
" Narzędzie podziału  należy wskazać szkic lub płaszczyznę konstrukcyjną
Przed wywołaniem polecenia podziel należy przygotować płaszczyznę podziału lub szkic
Rys. 7. Polecenie podziel
Operacje na obiektach wielobryłowych
W przypadku obiektów wielobryłowych tj. składających się z kilku brył istnieje możliwość uzyskania np.
wycięcia jednej bryły za pomocą innej. Operacja taka może służyć do dopasowania kształtu wycięcia w
danym elemencie do innego istniejącego elementu. Dostępne polecenia:
" Przesuń bryły  służy do nałożenia jednej bryły (narzędzia) na drugą (baza)
" Utwórz kombinację  w wyniku operacji dodawania, różnicy lub części wspólnej uzyskuje się
efekt końcowy
Lustro
Polecenie Lustrzane odbicie (rys. 8.) umożliwia uzyskanie kopii lustrzanej elementu bryły (lub bryły)
względem istniejącej powierzchni lub płaszczyzny konstrukcyjnej. Opcje polecenia:
Operacji podlega fragment obiektu
Wskazanie obiektów Obiektami mogą być pojedynczy ele-
do operacji ment, grupa elementów
Wskazanie płaszczy- Płaszczyzną odbicia może być istnie-
zny odbicia jÄ…ca powierzchnia elementu lub istnie-
jąca płaszczyzna konstrukcyjna
Wskazanie bryły do Opcja dostępna tylko dla obiektów
operacji złożonych z kilku brył
Operacji podlega cała bryła
5
CADII v.2010
Wynik operacji Efektem operacji jest dodanie do
istniejącej bryły elementów powstają-
cych z odbicia (wynikiem będzie 1
bryła) lub utworzenie nowej bryły ( w
sumie będą 2 bryły)
Wskazanie bryły do
operacji
Dodatkowe elementy Wybór elementów konstrukcyjnych
do odbicia lub powierzchni do odbicia
Wskazanie płaszczy-
zny odbicia
Rys. 8.Warianty polecenia lustrzane
odbicie
Rys. 9. Warianty polecenia
szyk
Szyk
Polecenie szyk występuje w dwóch wariantach (rys. 9.): szyk prostokątny i kołowy. W obu poleceniach
obok elementów wyboru podobnych jak w poleceniu odbicia lustrzanego występują opcje umożliwiające
określenie sposobu zdefiniowania wystąpień kopii powielanego elementu:
Szyk prostokÄ…tny
Kierunek Należy wskazać krawędz
, lub oÅ› wyznaczajÄ…ce jeden z
kierunków szyku
Umożliwia zmianę zwrotu kierunku
Symetria szyku (płaszczyzna środkowa)  tworzone
obiekty będą umieszczane symetrycznie względem
obiektu początkowego. Opcję tą można użyć niezależ-
nie dla obu kierunków
Ilość elementów Określa liczbę elementów dla każdego z kierunków
6
CADII v.2010
Wymiar charak- Należy wybrać jedną z metod podania wymiaru: odstęp
terystyczny  odległość pomiędzy elementami, długość  odległość
pomiędzy pierwszym i ostatnim z elementów szyku w
danym kierunku, długość krzywej  podobnie dla krzy-
wej
Szyk kołowy
Oś obrotu Należy wskazać oś obrotu , możliwość zmiany kierunku
, obrotu
Umieszczenie Określa ilość elementów szyku
Określa kąt wypełnienia
Symetria szyku- tworzone elementy będą rozmieszczane
symetrycznie względem obiektu wskazanego do powie-
lenia
7
CADII v.2010
Ćwiczenie 11 i 12  zadania do wykonania
Zadanie 1
Narysować element pokazany na rysunku
" Element składa się z dwóch płytek o wymiarach 40x55x5 po-
Å‚Ä…czonych jak na rysunku
" Otwory Ć6 umieszczone są w odległości 20mm od siebie,
pierwszy z otworów znajduje się 10 mm od bocznej i górnej
krawędzi.
" Wykonać jeden otwór, pozostałe uzyskać poleceniem szyk
prostokątny oraz lustro. Dla polecenia lustro utworzyć dodat-
kowÄ… pÅ‚aszczyznÄ™ ustawionÄ… pod kÄ…tem 45° do podstawy
Zadanie 2
" Narysować prostopadłościan o wymiarach
30x20 i wysokości 25.
" Pochylić dwie przylegające ścianki boczne
pod kÄ…tem 20° od krawÄ™dzi górnej Å›cianki
opcja stała płaszczyzna
Zadanie 3
Wykonać model elementu
" Wymiary zgodnie ze szkicem, linie narysowane pod kÄ…-
tem sÄ… styczne do Å‚uku
" Wysokość płytki 10
" Wymiary podcięcia na dole 15x4
" Wysokość elementu walcowego 10, średnica 6. Gwint
M4x0.5. ZaokrÄ…glenie o promieniu 1.
" Dwa otwory przelotowe z pogłębieniem stożkowym
Å›rednica stożka 6, kÄ…t pogÅ‚Ä™bienia 90°, Å›rednica otwo-
rów 4. Otwory w odległości 5 od boków.
" Wycięcie w górnej powierzchni płytki o głębokości 3 i
szerokości 6. Krawędz
wycięcia znajduje się 6 mm od
osi otworu gwintowanego
" Fazy na tylnej ściance płytki 0,5x0,5. Wycięcie w górnej
powierzchni pÅ‚ytki 0,5 pod kÄ…tem 60° wzglÄ™dem górnej powierzchni
Zadanie 4
Wykonać model pojemnika.
" Pojemnik o wymiarach 40x50. Wysokość 30. Grubość ścianki 3
" Uchwyty o grubości 3. Wymiar zgodnie ze szkicem (uchwyt jest symetryczny)
8
CADII v.2010
Zadanie 5
Wykonać model kostki do gry
" Wymiary kostki 50x50x50
" Zaokrąglenie krawędzi wykonać półokręgiem o promieniu 35. Użyć po-
lecenia przekręć z opcją część wspólna. W szkicu połączyć końce pół-
okręgu odcinkiem.
" Na jednej ze ścianek wykonać szkic składający się z kwadratu o boku
20x20 oraz trzech linii (pionowej łączącej środki boków kwadratu i
dwóch poziomych od boku do środka kwadratu i dalej od środka do
przeciwległego buku). Taka konfiguracja linii jest konieczna w celu
uniwersalnego dostępu do wszystkich punktów docelowo definiują-
cych położenie otworów na ściance kostki
" Skopiować szkic na każdą ze ścianek
" Poleceniem otwór (umieszczenie ze szkicu, średnica 6, głębokość 2,
ostrze wiertła walcowe, otwór prosty) na każdej ściance wykonać
odpowiednią konfigurację otworów. Jako punkty środkowe wskazać
odpowiednie punkty charakterystyczne szkicu. Błędnie zaznaczone
wskazać ponownie z wciśniętym klawiszem CTRL.
Zadanie nr 6
Wykonać element z rysunku obok
" Element jest symetryczny (podstawa ma równe boki)
" Wycięcie jest realizowane na podstawie szkicu umieszczonego w płaszczyz
nie symetrii elementu
" Po wykonaniu jednego wycięcia pozostałe uzyskać poleceniem szyk kołowy
9
CADII v.2010
Zadanie nr 7
Wykonać element z rysunku:
" Element jest symetryczny
" Szyk otworów można wykonać na podstawie szkicu z umiesz-
czonymi punktami środkowymi (szyk kołowy). Otwory wykonu-
je się wówczas ze szkicu wskazując jeden z punktów środko-
wych
" Otwory gwintowane M6x1 z pogłębieniem walcowym na głębo-
kość 2.
" Uchwyt w części przedniej wykonać na płaszczyz
nie konstruk-
cyjnej równoległej do boku i przechodzącej krawędzi fazowania
10
CADII v.2010
Zadanie nr 8
Wykonać poniższy element.
Zachować do dalszych ćwiczeń !
" ZaokrÄ…glenia niezwymiarowane o promieniu 2
" Element jest symetryczny, korpus wyciągać symetrycznie
" Wykonać kompletną łapę i użyć polecenia lustro
" Otwory gwintowane M4x0,7 na głębokość 8. Gwint na głębokość 6.
11