Katedra Biochemii Farmakologii i
Toksykologii Wydział Medycyny
Weterynaryjnej Uniwersytetu
Przyrodniczego we Wrocławiu
Farmakologia mięśni
szkieletowych
opracował prof. dr Marcin Świtała
Materiały ćwiczeniowe z przedmiotu
Farmakologia weterynaryjna (ćw.3b/2012)
Podział leków znoszących lub zmniejszających
napięcie mięśni szkieletowych (miorelaxantia)
I . Leki znoszące napięcie mięśni szkieletowych
1. blokujące receptory nikotynowe (Nm) w płytkach motorycznych
- leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny receptora (D-tubokuraryna,
galamina, pankuronium, atrakurium)
- leki wywołujące blok depolaryzacyjny receptora (suksametonium,
dekametonium)
2. przerywajÄ…ce przewodnictwo w nerwach ruchowych
- leki miejscowo znieczulajÄ…ce (prokaina, lidokaina)
II . Leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych
1. o działaniu centralnym (hamowanie przewodnictwa w interneuronach)
- diazepam
- gwajfenezyna (syn. eter glicerolo-gwajakolowy)
- metokarbamol
- baklofen
2. o działaniu miotropowym (hamowanie uwalniane Ca z siateczki endoplaz-
- dantrolen  matycznej)
Leki wpływające na cholinergiczne
przekaz
nictwo synaptyczne w płytce
motorycznej
Budowa płytki motorycznej i mechanizm wywoływania
skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego
Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny
(konkurencyjny w stosunku do ACh)
D-tubokuraryna
galamina
pankuronium
atrakurium
inne: alkuronium, wekuronium, fazadinium (stosowane w medycynie
ludzkiej)
Leki wywołujące blok depolaryzacyjny
suksametonium
dekametonium
zmiana potencjału błonowego
Na+ K+
Na+ K+
+
depolaryzacja repolaryzacja
-
działanie leków
działanie
kuraropodobnych
pseudokuraryn
+
hyperkaliemia K+
Na+
-
brak depolaryzacji błony depolaryzacja błony
BLOK NIEDEPOLARYZACYJNY BLOK DEPOLARYZACYJNY
Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny
(leki kuraropodobne)
Mechanizm działania:
" wywołują odwracalny kompetycyjny blok receptora Nm
ustalając stan spolaryzowania błony komórkowej
efektora - mięśnia szkieletowego,
" blok ten mogą przełamać leki zwiększające stężenie
acetylocholiny w przestrzeni synaptycznej - inhibitory
acetylocholinesterazy np. neostygmina, edrofonium
Działanie:
Działanie zwiotczające obejmuje najpierw przednią część
ciała, potem tylnią, na końcu zwiotczeniu ulegają mięśnie
oddechowe i przepona.
Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny
(leki kuraropodobne)
Farmakokinetyka:
Lek czas dzia- droga eliminacji
Å‚ania (min)
D-tubokuraryna 30 biotransformacja wÄ…trobowa
70%, wydalanie nerkowe 30%
galamina 15 wydalanie nerkowe > 95%
pankuronium 60 wydalanie nerkowe 80%
atrakurium 10 spontaniczna hydroliza w
osoczu
Leki wywołujące blok niedepolaryzacyjny
(leki kuraropodobne)
Zastosowanie:
Leki używane w chirurgii, głównie do wyłączenia
pracy mięśni oddechowych podczas operacji na
klatce piersiowej.
Działanie uboczne:
" spadek ciśnienia wywołany częściowym blokiem
receptorów Nn w zwojach wegetatywnych
(D-tubokuraryna, galamina)
" skurcz oskrzeli wywołany uwolnieniem histaminy
(D-tubokuraryna)
Leki wywołujące blok depolaryzacyjny
(pseudokuraryny)
Mechanizm działania:
" wywołują odwracalny niekompetycyjny blok receptora Nm
ustalając stan depolaryzacji błony komórkowej efektora
" bloku tego nie mogą przełamać inhibitory AChE
(neostygmina)
Działanie:
U ssaków działanie zwiotczające poprzedzają najczęściej
drżenia mięśniowe,
u ptaków leki te wywołują skurcz mięśni szkieletowych
Leki wywołujące blok depolaryzacyjny
(pseudokuraryny)
Farmakokinetyka:
Pseudokuraryny podobnie jak acetylocholina są rozkładane
przez cholinoesterazy. Ich hydroliza przebiega jednak wolniej.
Szybki rozkład suksametonium występuje u kota, konia, świnii,
natomiast wolną hydroliza leku zachodzi u psa i bydła
Lek czas działania droga eliminacji
suksametonium kot - 3 min. szybka hydroliza przez
koń - 8 min. osoczowe cholino-
pies - 15 min. esterazy
bydło - 15 min.
dekametonium 15 -25 min. wolniejsza hydroliza -
tylko w szczelinie
synaptycznej
Leki wywołujące blok depolaryzacyjny
(pseudokuraryny)
Zastosowanie:
Stosowane obecnie jest tylko suksametonium.
Leki używane w chirurgii, u małych zwierząt do krótkich
zabiegów np. badań radiologicznych, przed tracheotomią
przy zabiegach ortopedycznych i zabiegach na klatce
piersiowej, u dużych zwierząt (koni) głównie do
unieruchomiania.
Działanie uboczne:
" bóle mięśniowe po zabiegach
" przedłużające się działanie (spadek aktywności esteraz)
" hyperkaliemia i zagrożenie pojawieniem się arytmii
" bradykardia (działanie muscarynopodobne leków)
" wzrost ciśnienia śródocznego
" rzadko - złośliwa hypertermia
Leki obniżające napięcie mięśni o działaniu centralnym
Leki obniżające napięcie mięśni o działaniu centralnym
Są to środki o działaniu neurodepresyjne wykazujące silne działanie
miorelaksacyjne
Mechanizm działania miorelaksacyjnego związany jest z hamowaniem
odruchów wieloneuronowych wynikający najprawdopodobniej z hamowania
przewodnicdtwa w interneuronach, czyli tzw. neuronach wstawkowych.
Leki te należą do różnych grup farmakologicznych Zalicza się do nich :
1. Diazepam - pochodna benzodiazepiny należąca do leków uspokajających
(omawianych na ćwicz 4), o działaniu przeciwlękowym używanych w wete-
rynarii do uspokajania zwierząt, a także do przerywania drgawek padaczko-
wych. Działanie miorelaksacyjne jest najczęściej efektem niepożadanym..
2. Gwajfenezyna - pochodna propandiolu o dziłaniu neurodepresyjnym
używana w weterynarii w złożonej narkozie u koni, przeżuwaczy i psów.
Wywoływany przez ten lek efekt miorelaksacyjny ułatwia czynności
chirurgiczne
3. Metokarbamol  stosowany u psów, kotów i koni w celu obniżenia napięcia
mięśni w stanach, które występują po urazach lub towarzyszą stanom
zapalnym
4. Baklofen jest stosowany u psów i służy do zniesienia napięcia zwieracza
cewki moczowej które skutkiem jest mu zatrzymanie moczu
Inne środki (trucizny) zwiotczające m. szkieletowe. Działaniem swym
obejmują głównie procesy presynaptycznie
- tetrodotoksyna - jad rybi środki hamujący miejscowo przewodnictwo
nerwowe poprzez blokadę kanału sodowego
- hemicholinium - środek hamujący wychwyt choliny
- jad pająka czarnej wdowy - środek hamujący syntezę acetylocholiny
- antybiotyki aminoglikozydowe, nadmiar jonów Mg++- środki hamujące
wejście jonów Ca++ do zakończeń nerwowych
- jad kieÅ‚basiany, bð-bungarotoksyna - Å›rodki hamujÄ…ce egzocytozÄ™
acetylocholiny do przestrzeni synaptycznej
Przegląd leków wpływających na napięcie mięśni szkieletowych.
(do kolokwium obowiązują leki podkreślone)
A. Leki zwiotczające mięśnie szkieletowe
1. wywołujące blok niedepolaryzacyjny
D-tubokuraryna, galamina, pankuronium
atrakurium alkuronium, wekuronium, fazadinium
2. wywołujące blok depolaryzacyjny
suksametonium dekametonium
B . Leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych
1. o działaniu centralnym
gwajfenezyna, metokarbamol , baklofen
2. o działaniu miotropowym
dantrolen